Güney Kore fırsatları

Dünyanın yeni ekonomik devlerinden Güney Kore, Türk yatırımcılar açısından sayısız fırsatlar sunuyor. Türkiye ile Güney Kore arasındaki tarihi ve kültürel bağların da etkisi ile Güney Kore pazarında Türk ürünleri büyük ilgi görüyor.

Otomotivden telekomünikasyona kadar pek çok sanayi dalında dünyaca ünlü markalar çıkarmayı başaran Güney Kore’yi gelin yakından tanıyalım:

Güney Kore Cumhuriyeti, dış ticaretimizde oransal olarak en çok açık verdiğimiz ülkelerden biridir. 2015 yılında ihracatımızdaki artışa karşın ithalatımızda meydana gelen düşme nedeniyle ticaret açığı 6,4 milyar dolar seviyesine gerilemiştir. 2016 yılında 5,8 milyar ABD doları civarında seyreden bu açık, 2017 yılında 6 milyar ABD doları olarak gerçekleşmiştir.Tabii kaynaklarda da Türkiye’nin sahip olduğu yer altı zenginlikleri, ihracat açısından önemli bir avantaj oluşturmaktadır ve bu açıdan Güney Kore, Türkiye için büyüme potansiyeli arz eden bir pazardır. 2017 yılında ülkenin toplam ihracatımızdaki payı %0,37 olup 49. sırada yer almaktadır.

Coğrafi Konum

G. Kore Güney Asya’da Kore Yarım Adasının güney yarısında yer almakta olup, doğusunda Japon Denizi, batısında ise Sarı Deniz bulunmaktadır. Geniş bir alana sahip olan G. Kore’nin yaklaşık %70’i dağlarla kaplanmıştır. Ülkenin en yüksek noktası 1950 m yüksekliğindeki Halla-san dağıdır.

Siyasi ve İdari Yapı

Demokratik Cumhuriyet ile yönetilen G. Kore’de 290 temsilciden oluşan Meclis, yasaların uygulanmasından ve uygulamaların gözetiminden sorumlu olup, buna bütçe uygulamaları da dahildir.

G. Kore’de 9 il and 7 büyükşehir belediyesi mevcut olup, idari yapı bu şehirler çerçevesinde geliştirilmiştir. Bunların dışında, daha küçük bir yapıya sahip, sayıları 230’u bulan belediyeler mevcuttur.

İller: Cheju-do, Cholla-bukto (North Cholla), Cholla-namdo (South Cholla), Ch'ungch'ong-bukto (North Ch'ungch'ong), Ch'ungch'ong-namdo (South Ch'ungch'ong), Kangwon-do, Kyonggi-do, Kyongsang-bukto (North Kyongsang), Kyongsang-namdo (South Kyongsang)

Büyükşehir Belediyeleri: Inch'on-gwangyoksi, Kwangju-gwangyoksi, Pusan-gwangyoksi, Soul-t'ukpyolsi, Taegu-gwangyoksi, Taejon-gwangyoksi, Ulsan-gwangyoksi

Nüfus artış hızı ülkenin ekonomik refahının artması doğrultusunda gittikçe düşmektedir. 2008-2012 döneminde %0,6 olan nüfus artışının 2013-2017 döneminde 0,1’e düşmüştür. 

Güney Kore etnik farklılığın çok az olduğu bir ülkedir. Dil ve kültürün çok önemli birleştirici unsur olduğu ülkede ciddi etnik problemler mevcut değildir. Ülkede sayıları 20000 civarında olduğu tahmin edilen Çin kökenli nüfus dışında önemli bir etnik grup bulunmamaktadır.

Doğal Kaynaklar ve Çevre

G. Kore zengin doğal kaynaklara sahip bir ülke değildir. Sanayinin en önemli kaynakları durumunda olan kömür, petrol, demir gibi madenler çok az miktarlarda bulunmakta ya da hiç çıkarılamamaktadır. G. Kore’nin ticari olarak tek zengin yeraltı kaynağı tungstendir ancak 1993 yılından itibaren onun da üretimi yapılmamaktadır. Azalan miktarlarda üretilen kurşun, çinko ve bakır ise ülke ihtiyacının küçük bir kısmını karşılamaktadır.

Ekilebilir alan, toplam alanın sadece %16.58’idir. Ülkenin büyük bir kısmı ormanlarla kaplıdır, fakat orman kaynakları ticari amaçla yoğun bir şekilde kullanılmamaktadır. Ülkenin su kaynakları yeterli derecededir.

Doğrudan Yabancı Yatırımların Görünümü

Türkiye’nin küresel ekonominin önemli aktörlerinden birisi olan Güney Kore ile olan ticari ve ekonomik ilişkileri de her iki ülkenin ekonomik kalkınma sürecine paralel bir gelişme kaydetmiştir. Bu ilişkilerin ağırlık noktasını günümüzde Güney Kore’nin, Türkiye’deki yatırımları oluşturmaktadır.Ülkeye yabancı yatırımlar son yıllarda dalgalı bir artış  göstermiş. Ülkenin hızlı ekonomik büyümesi, yenilikçi bilgi ve iletişim teknolojilerindeki uzmanlığı DYY'yi desteklemektedir. Ancak, yasalarda genel olarak şeffaflık eksikliği yabancı yatırımcılar için önemli bir kaygı unsurudur. Merkez Bankası’nın ödemeler dengesi verilerinin üçüncü ülkeler üzerinden yapılan yatırımları ve ülke içinde yatırıma dönüştürülen kazançları içermediği düşünüldüğünde Türkiye’deki Güney Kore yatırımının bu rakamların üzerinde olduğu öngörülebilir. Güney Kore Ankara Büyükelçisi Cho Yunsoo’nun Temmuz 2017’de yaptığı bir açıklamaya göre Güney Kore’nin Türkiye’de toplam 2,4 milyar ABD Doları bir yatırımı vardır ve bu yatırımın 700 milyon ABD Dolarlık yatırımı da 2016 yılı içerisinde gerçekleştirilmiştir. Diğer yandan Türkiye’de 30 Haziran 2017 itibariyle 55,205 yabancı sermayeli firma bulunmaktadır ve bunların 326 tanesi Güney Kore sermayesine sahiptir.

Dağıtım Kanalları

G. Kore pazarı geleneksel olarak küçük çaplı satış yerlerinden oluşmakla birlikte tüketimin yoğunlaştığı büyük şehir merkezlerinde Price Costco (ABD), Makro (ABD), Carrefour (Fransa) gibi büyük alışveriş merkezleri hizmete girmekte ve yaygınlaşmaktadır. Perakende sektörü çok hızla gelişmekte etkinliği ve yaygınlığını artırmaktadır.

Herhangi bir malın G. Kore pazarına girebilmesi için alıcının G. Kore’de kayıtlı resmi bir firma olması gerekir. Yabancı malların ithalatını ve dağıtımını yapan şirketlerin birleşerek oluşturduğu AFTAK (Association of Foreign Trading Agents of Korea) güvenilir bir dağıtıcı ya da alıcı bulmak için önemli bir mercidir.

Alıcıların belli işlemleri yapabilmeleri için AFTAK’a üye olmaları gerekmekte idi fakat Ocak 2000’den itibaren bu kural kaldırılmış ve isteğe bağlı hale gelmiştir. Üreticiler AFTAK’a kataloglarını ve taleplerini gönderdikleri takdirde, AFTAK bunu üyelerine duyurmak için herhangi bir ücret istemeyecek ve aylık olarak yayınladığı AFTAK Ticaret Haberleri’nde yayınlayacaktır. (İrtibat adresi ekte bulunmaktadır)

Dağıtım kanallarıyla anlaşma yapılırken dikkatli olunması gerekmekte ve anlaşmada belirtilmeyen noktaların G. Kore Ticaret hukukuna göre anlaşılacağı unutulmamalıdır. Böyle durumlarda problem yaşamamak için yerli bir hukuk danışmanına ihtiyaç duyulabilecektir.

Franchise sistemi G. Kore’de gelişmekle birlikte son zamanlarda medyada yabancı gıda malzemelerine ve fast food zincirlerine karşı çıkan çeşitli haberler G. Kore halkını özellikle yabancı restoran ve markalara karşı şüpheli kılmaktadır.

G. Kore’de iş merkezleri ve bu iş merkezleri için altyapı gelişmiş durumdadır. Özellikle Seul’de ve büyük şehirlerde rahatlıkla ofis ayarlayabileceğiniz gelişmiş teknolojiyle donatılmış gökdelenler mevcuttur. Kimi iş merkezlerinde fuar ve sergi sarayları mevcut olup bunlar gümrük sınırları dışında değerlendirilebilmektedir. Birçok 5 yıldızlı otel de ofis olarak kullanılabilecek ve toplantı ve tanıtım yapılabilecek imkanlar sunmaktadır.

Tüketici Tercihleri

G. Kore halkının tercihlerinde geleneksel çizgilerin devamını görebileceğimiz gibi Batı tarzı yaşam biçimi de hızla yaygınlaşmaktadır. Bu gelenek ve değişim giyimde görülebileceği gibi damak tadında da kendini göstermektedir.

Batı tarzı hazır ve hızlı yeme konusunda son zamanlarda gazetelerin de yoğun yayınları sonucu çeşitli şüpheler uyanmıştır. Özellikle gazetelerde boy gösteren zehirlenme ve çeşitli kanserojen maddeler hakkında haberler halkı fast-food ve hazır yemek konusunda olumsuz etkilemiştir. Bu konuda satış yapmak isteyen üreticilerin standartlara ve gıda kontrollerine çok dikkat etmesi gerekecektir.

Dış Ticaret Politikası

Türkiye’nin Güney Kore ile olan ekonomik ilişkilerini geliştirmek ve daha dengeli bir zemine oturtabilmek için bazı destekleyici unsurların mevcut olması ve bunların hedefe yönelik şekilde yönetilmesi gerekmektedir. Bu unsurlar şu şekildedir:

• Ülke markasının güçlendirilmesi

• Güney Kore ile iş yapmaya yönelik kalifiye iş gücü

2017 yılın ilk yarısı itibarıyla Türkiye'de faaliyet gösteren 300'den fazla Güney Kore sermayeli şirketin 2 milyar doların üzerinde yatırımının olduğu bilinmektedir. "Hyundai ve LG'nin büyük yatırımları söz konusu. Samsung’un ise perakende satış ağı bulunmaktadır.. Bu firmalar Türkiye'deki yatırımlarını genişletmek istemektedirler.

Güney Kore ile teknoloji transferi konusunda olumlu gelişmelerin yaşanmaktadır. "Örneğin Samsung, Ortadoğu ve Kuzey Afrika bölgesindeki ilk inovasyon merkezini geçen yıl Aralık ayında İstanbul'da açmıştır. Türkiye ile Güney Kore'yi yüksek teknolojiyle birbirine daha güçlü bir şekilde bağlanabileceği düşünülmektedir.

Ayrıca, Güney Kore, DTÖ Tarım Anlaşması çerçevesinde başvurma hakkına sahip olduğu özel korunma önlemlerini (special safeguards-SSG), düzenli olarak uygulayan ülkeler arasnda yer almaktadır.

Bilgi teknolojileri anlaşmasına (ITA) göre çeşitli teknoloji ürünlerinde gümrük oranlarının sıfırlanması planlanmaktadır.

Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) çerçevesinde yürütülen Doha Kalkınma Gündemi Çok Taraflı Ticaret Müzakerelerine büyük önem verdiğini her fırsatta vurgulayan Güney Kore, bir yandan da yoğun bir bölgeselleşme politikası yürütmektedir. Halihazırda, Şili, Singapur, EFTA, ASEAN, Hindistan ile yürürlükte bulunan STA’ları mevcuttur. 2007 yılının Nisan ayında imzalanan Kore-ABD STA’sı her iki ülke parlamentolarının onayından geçerek 2012 yılının mart ayında yürürlüğe girmiştir.

TÜKETİM VERGİLERİ

Vergi Türü; Katma Değer Vergisi (KDV) Vergi, Oranı;%10, İndirimli Vergi Oranı İhracat; uluslararası deniz ve hava taşımacılığı hizmetleri ve yabancı kurla tedarik edilen diğer eşya ve hizmetlerle uğraşan mukim vergi mükelleflerine %0 oranında vergi uygulanır. İşlem görmemiş gıda, kömür, sağlık ve eğitim hizmetleri, kitap ve dergi, gazete, yaratıcı çalışmalar, banka ve sigorta hizmetleri, hayır kurumu faaliyet ve programları, merkezi ve yerel yönetimler tarafından sağlanan hizmetler, umumi telefon ve yeniden ihraç amaçlı kısa süreliğine ithal edilen ürünler KDV'den muaftır.

KURUMSAL VERGİLER

Kalıcı bir tesisi olmayan ve nitelikli faaliyetlerinden Kore kaynaklı gelir türeten yabancı şirketler, %2 ila %20 oranında vergilendirilir. Bu nitelikli faaliyetler arasında kişisel hizmetler, bonolar ve mali enstrümanların karları, gemi ve ağır ekipmanlardan elde edilen kira geliri bulunmaktadır. Yabancı vergi kredisi mevcuttur fakat yurtdışında ödenen en düşük vergi ya da Kore vergi mükellefinin, yabancı kaynaklı gelirin toplam vergilendirilebilir gelire oranı ile çarpımı üzerinden tavan fiyat uygulanır.

İthalat Rejimi

1997’den günümüze ithalat ve ihracat işlemleri basitleştirilmektedir. Eskiden uygulanan ithalat lisansları ve izinleri (I/L) ile döviz kuru ödemeleri için lisans uygulamaları kaldırılmıştır. Düzenli olarak MOCIE tarafından yayınlanan ‘negative list’ (ithalat ve ihracatına özel önlemler getirilen mallar) dışındaki ürünlerde prosedürler ithalatçı için de ihracatçı için de kolaydır.

I/L sistemi, gümrük beyannamesi (ithalat deklarasyonu) şekline dönüştürülmüştür. Hatasız bir şekilde doldurulmuş beyanname, malların gümrüklere ya da gümrüksüz bölgelerdeki depolara girebilmesi için yeterlidir. Bu uygulama riskli ürünler, sağlık, temizlik, ilaç ve çevreyle ilgili konularda bu kolaylıkta uygulanmamaktadır.

İthalat deklarasyonu, gemi limana gelmeden önce ya da malların gümrüğü ödenmemiş mallar bölümüne alınmasının hemen öncesinde de doldurulabilmektedir. İki durumda da talep kabul edildiğinde mallar serbest kalmaktadır. Mal sahibi, alıcı ya da ikisinden biri tarafından belirlenmiş gümrük aracısı dışında kimse bu bildiriyi yapıp malları gümrüğe alamaz.

İthalat deklarasyonunda malların açıklamaları olmalıdır (miktarı, değeri ve diğer gerekli bilgiler). Bu forma bazı dokümanların iliştirilmesi gerekir. Bunlar:

• İthalat lisansı (ithalatı izne bağlı ürünlerde)

• Ticari fatura ya da proforma fatura

• Fiyat bildirimi

• Konşimento

• Paketleme listesi

• Menşe Şehadatnamesi

• Özel durumlarda istenebilecek çeşitli belgeler

Malların gümrüklerden çekilebilmesi için, gerekli belgeler ve gümrük beyannamesiyle birlikte gümrük vergilerinin ödenmesi gerekir. Çıkışların teminatla yapıldığı durumlarda 15 gün içerisinde ödemelerin yapılması gerekmektedir.

Malların gümrükten çıkışı ertelenmek istenirse, mallar gümrüksüz depolarda giriş tarihinden itibaren 2 yıla kadar tutulabilir. Depolardaki ürünler bu süre zarfında ihraç edilebilirler (gümrük vergileri ödenmez), ülkeye alınabilirler (giriş tarihindeki oranlara göre gümrük ödenir). Ayrıca mallar gümrüklerdeyken tahribe uğrarlarsa gümrük vergileri ödenmemektedir. Bozulabilir mallar, patlayıcılar, canlı hayvanlar, bitkiler gümrüksüz depolarda bekletilemez fakat özel imkanlarla donatılmış bölgeler veya depolar varsa buralarda bekletilebilir.

İhracat Rejimi

Kendi kendine yeterliliğin sağlanması amacıyla, G. Kore bazı ürünlerin ihracatında kısıtlama (örn. Pirinç) getirebilmektedir. Yine DTÖ Tarım Anlaşması çerçevesinde bazı tarım ürünlerinin ihracatında (bazı meyveler ve sebzeler, çiçek, kimçi, ginseng ve canlı hayvanlar) ihracat teşvikleri uygulanmaktadır.

Tarife Dışı Engeller

G. Kore hükümeti gümrük tarifelerinde çeşitli ayarlamalarla yerel pazarı korumaya çalışmaktadır. Uygulamaya göre her altı ayda belli mallarda gümrük oranları %40 aşağı ya da yukarı oynanabilmektedir. Yapılacak ayarlamalar 4 rakamlı GTİP numarasına göre duyurulmaktadır. Bu tür ayarlamaların yapılabileceği kalemler ise 26 adetle sınırlıdır.

Devlet herhangi bir malın ithalatında bir yılda %50’den fazla artış olması halinde belli prosedürler dahilinde çeşitli önlemler alabilmektadir. Kısıtlamalar getirilmeden önce malı ithal eden büyük şirketlerle görüşülerek kendilerini yeni uygulamaya göre ayarlamaları için uyarı yapılmaktadır. Genelde uygulama başlamadan 6 ay önce uygulamadan etkilenecek olan kişiler konu hakkında bilgilendirilmektedir.

İthali ve ihracı yasak ve ön izne bağlı mallar

Yasaklı ya da sınırlı mallar Ticaret Sanayi ve Enerji Bakanlığı (MOCIE) tarafından yıllık ticaret planı çerçevesinde yayınlanmaktadır. Sınırlandırılmış ürünler silahlar, çeşitli ilaçlar, soyları tükenen türler vb.’dir.

İhracı yasak mallar ülke çıkarları ve imzalanan uluslararası anlaşmalar çerçevesinde belirlenmektedir. COCOM ve CWC anlaşmalarının gerektirdiği sınırlamalar G. Kore’de de uygulanmaktadır. DTÖ anlaşmaları çerçevesinde ihracatı lisansa tabi mallar 834 kalemden 778 kaleme indirilmiştir. Bunların %90’ı kota anlaşmalarıyla belirlenen genelde tekstil ürünlerini kapsarken, geri kalan %10’u da devlet kaynaklarını ve telif haklarını korumak için oluşturulmuş engellerdir. İhracı yasak mallar ise şöyledir:

• Nükleer Ürünler

• Silahlar

• Kimyevi silahlar

• Füzeler

• Balina Eti

• Çeşitli taşlar (değerli, işlenmemiş)

• Köpek kürkü

Aşağıdaki maddelerde bahsi geçen hiçbir şey G. Kore’ye ithal edilemez:

• Devletin anayasal düzenini ve toplum güvenliğini tehdit eden kitaplar, yayınlar, resimler, filmler, fotoğraflar, video kayıtları, heykeller ve bu tür eşyalar

• Hükümetin gizli bilgilerine ulaşmak ve istihbarat amaçlı mallar

• Yürürlükten kalkmış, sahte ve taklit paralar, ve bu tür değerler.

Pirinç ithalatı kota çerçevesinde gerçekleştirilmekte olup, 2014’e kadar kota uygulaması DTÖ nezdinde devam edecektir.

Ürün Standartları ile İlgili Uygulamalar

Kore Teknoloji ve Standartlar Ajansı (The Korean Agency for Technology ve Standards (KATS)), Standartlardan sorumlu devlet kuruluşudur. KATS, MOCIE altında faaliyet göstermekte ve Güney Kore’yi uluslararası alanda temsil etmektedir. Kore sanayi standartlarının uluslararası normlarla uyumlaştırılması süreci büyük ölçüde tamamlanmış bulunmaktadır. Elektrikle ve gazla çalışan aygıtlar, motorlu taşıtlar ve telekomünikasyon cihazları, uygulanması zorunlu kılınmış bulunan standartlara, diğer bir ifade ile teknik düzenlemelere tabi bulunmaktadır. Halihazırda, 2,945 adet uygulanması zorunlu teknik düzenleme mevcuttur.

Keza, uygunluk değerlendirmesi de KATS’in görev sahasına girmektedir. KATS, Kore Akreditasyon Sistemini de yürütmektedir. Bu kapsamda, 280 test laboratuvarı, 194 kalibrasyon laboratuvarı ve 89 muayene kuruluşu akredite olarak faaliyet göstermektedir.

Yine, bir özel sektör teşekkülü konumunda bulunan ve kar amacı gütmeden çalışan Kore Akreditasyon Kurulu (The Korean Acreditation Board -KAB) kalite ve çevresel yönetim sistemleri açısından akreditasyondan sorumludur. Bu minvalde, KAB, 34 adet kuruluşu, ISO 9000 ve ISO 14000 belgelendirmelerinden sorumlu kılmıştır.

Ayrıca, Güney Kore, halihazırda yüksek teknoloji tasarlayan, üreten ve ihraç eden küçük ve orta ölçekli firmalara ARGE desteği sağladığı cihetle, Kore’ye özgü işaretleme sistemleri yürürlüktedir. Sözkonusu işaretlerin başında, “Yeni Teknoloji Belgesi (NT Mark)” ile “Mükemmel Makina, Mekanizma ve Materyal İşareti (EM Mark)” gelmektedir. Anılan işaretleri almaya hak kazan yerli firmalar, değişik desteklerden faydalanmaktadır. Örneğin, devlet alımlarında bu firmalara öncelik tanınmakta; keza, Kore Teknoloji Kredi Garanti Fonundan mali destek sağlanmaktadır.

Türk Standardları Enstitüsü (TSE) ile ikili görüşmede bulunmak üzere Kore Cumhuriyeti Kore Teknoloji ve Standartları Kurumu (KATS)’ndan üç kişilik bir heyet, 6 Eylül 2007 tarihinde TSE Merkezine resmi bir ziyarette bulunmuştur. Söz konusu ziyaret esnasında, karşılıklı fikir alışverişinde bulunulmuş, TSE ile KATS arasında standardizasyon ve uygunluk değerlendirmesi alanlarında işbirliğini geliştirmek amacıyla teknik işbirliği anlaşması imzalanmıştır. TSE ile KATS arasında imzalanan bahse konu Anlaşma, TSE rutin yurt dışı faaliyetleri kapsamında olup, standardizasyon ve uygunluk değerlendirmesi alanlarında teknik işbirliği, uluslararası alanda karşılıklı destek sağlama, doküman teatisi, eğitim ve karşılıklı uzman değişimini içermektedir. İki kurum arasındaki ilişkiler anılan Anlaşma kapsamında başarı ile sürdürülmektedir.

Resmi yasaklardan çok, çeşitli standartlar ithalata engel teşkil etmektedir. Bu standartlar ve testler çoğu zaman uzun süren problemli bir süreç gerektirmektedir.

G. Kore standartlar konusunda ISO 9000 sistemini uygulamaktadır. G. Kore’nin standartları genelde ithalat ürünlerine sıkı bir şekilde uygulanmaktadır. Standartlar konusunda yapılan dönemsel ayarlamalar yabancı üreticiler için problem doğurabilmektedir. Yeni belirlenen standartlara göre kendilerini ayarlamaları zaman alacağından dolayı yabancı üreticiler kısa vadede zarar görebilmektedir. Yeniden standarda uygunluğu belgelemek zaman aldığından ihracat zorlaşmaktadır.

Ülkede çeşitli yerlerde ISO9000 belgesi için yerel laboratuarlar kurulmuş bulunmaktadır. Ürünler gümrüklerde beklerken ya da anlaşmadan önce bu tür işlemler özel şirketlere yaptırılabilmektedir.