Müthiş artış

Özlem Aydın Ayvacı

[email protected]

Charities Aid Foundation (CAF) tarafından her yıl hazırlanan Dünya Bağışçılık Endeksi’nin (World Giving Index) 9’uncusu geçtiğimiz ekim sonunda yayınlandı. Dünya genelinde 146 ülkeden bağışçılık alanında önemli veriler içeren raporda, ülkelerin bağışçılık skoru “Tanımadığı bir kimseye yardım etme”, “Sivil toplum kuruluşlarına bağış yapma” ve “Gönüllülük için harcanan zaman” üzerinden ölçümleniyor. 2017 yılında toplanan veriler doğrultusunda Dünya Bağışçılık Endeksi 2018’in ilk sırasında Endonezya, ikinci sırada Avustralya ve üçüncü sırada Yeni Zelanda yer alıyor. 146 ülkeye ilişkin değerlendirmelerin bulunduğu endekste, Türkiye’nin genel bağışçılık skoru yüzde 20 ve sıralaması 131 olarak belirlendi. Endekse göre, Türkiye tanımadığı bir kimseye yardım etmede yüzde 40 oranla 113’üncü, sivil toplum kuruluşlarına yapılan bağışlarda yüzde 12 oranla 122’nci ve gönüllülük için harcanan zamanda yüzde 9 ile 126’ncı sırada yer alıyor. Capital Dergisi, dünyada büyük ses getiren ‘giving/bağış’ hareketinin Türkiye’deki yansımalarını 7 yıldır dikkatle inceliyor. “Gönlü Zengin İş İnsanları” adıyla bu yıl 7’nci kez hazırladığımız araştırmayla Türkiye’nin en büyük bağışçılarını ortaya koyuyoruz. 

Araştırmanın en dikkat çekici mesajıysa gönlü zengin iş insanlarının işleri nasıl olursa olsun vermekten vazgeçmemeleri oldu. Öyle ki 2018 gibi Türkiye ekonomisi açısından ‘zor’ olarak tanımlanan bir yılda bağışlar yine katlandı. 

YENİ BAĞIŞÇILAR LİSTEDE Capital Dergisi “Gönlü Zengin İş İnsanları” araştırmasıyla Türkiye’de bağışçılığın daha da görünür kılınmasını sağlıyor. Araştırmamız kapsamında verisine ulaşabildiğimiz liderler ve aileler arasından 2018’de en çok bağış yapan ilk 50’sini yayınlıyoruz. Ancak listeye girenler kadar konuya yaklaşımlarına saygı duyduğumuz, veri paylaşmayan yüzlerce gönlü zengin iş insanı var. Kuşkusuz Güler Sabancı, Bülent Eczacıbaşı, Hüsnü Özyeğin, Murat Ülker, Ali Kibar, Vahap Küçük, Mehmet Ali Aydınlar gibi isimler bu liderler arasında yer alıyor. Geçen yıl listede olmayıp bu yıl listeye dahil olan onlarca yeni isim mevcut. Bilfen Şirketler Topluluğu Yönetim Kurulu Başkanı Fatih Öztürk, bu yıl ilk defa açıkladığı 49 milyon 600 bin TL’lik bağış rakamıyla listede 12’nci sırada yer aldı. Öztürk, önemsedikleri iki konudan birinin okulları bünyesinde kurdukları bir dernek olan BAYEM tarafından eğitimini üstlendikleri öğrencilere yapılan yardımların olduğunu belirtiyor. “Önemsediğimiz bir diğer konu ise bağış olarak yaptırdığımız okullar” diyor. Yine Türkiye’nin en büyük ayakkabıcısı FLO Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Ziylan, 24 milyon TL’lik bağış rakamıyla listeye 20’nci sıradan, Emine Sabancı Kamışlı ise Esas Sosyal çatısı altında yaptıkları 20 milyon TL tutarındaki bağışlarla 24’üncü sıradan girdi. Ayrıca listenin yenileri arasında Yusuf Öztürk, Durmuş Döven, Gülden Yılmaz, Uğur Akkuş, Naci Faydasıçok, Faruk Güler ve Özen Altıparmak da yer aldı. 

ZİRVEDE AÇIK ARA Koç Ailesi Koç Vakfı çatısı altında yaptıkları bağışlar ve kurumsal sosyal sorumluluk çalışmalarıyla bu araştırmanın ilk yılından itibaren listede yer alan Türkiye’nin en büyük bağışçısı konumunda. Aile, 2018’de de bağış tutarını miktar bazında en çok artıran oldu. Zirvede açık ara liderliği sağlayan rakam 407 milyon 822 bin TL’den 573 milyon 984 bin TL’ye yükseldi. Ailenin bağışlarında eğitimin, sağlığın ve toplumsal konuların toplam bağışlardan aslan payını aldığı biliniyor. Listede bu yıl 1 sıra yükselerek 2’nciliğe yükselen Tosyalı Holding Yönetim Kurulu Başkanı Fuat Tosyalı ise 2018’de bağış rakamını 2017’ye göre 35 milyon TL artırdı. Tosyalı, “Farklı bölgelerde insanlarımızın sosyal, kültürel, sağlık ve manevi konularda eksiklerini tamamlayarak, yoksunluklarını gidermeye çalışıyoruz. Çalışmalarımızı özellikle eğitim, sosyal yaşam ve sağlıkta odaklamaya devam edeceğiz” diyor. Sıçrama getiren bağış artışını ise aynı zamanda Türkiye’nin en zengin iş insanlarından olan Rönesans Holding Başkanı Erman Ilıcak gerçekleştirdi. 2017’den 2018’e bağışlarını yüzde 83 artıran ve 163 milyon 346 bin TL’ye taşıyan Ilıcak, listedeki 8’inciliğinden de 3’üncülüğe sıçramış oldu. Ilıcak, Rönesans Eğitim Vakfı (REV)’olarak odaklandıkları alanların başında eğitimin geldiğini söylüyor. Ilıcak, “Bunu sürdürülebilirlik, gençler ve kadın konuları takip ediyor” diyor. Birçok farklı şehre eğitim alanında kalıcı eserler yapan şirket, aynı zamanda burs ve bağışlarla, sanat ve kültür alanındaki yatırımlarını da sürdürüyor. 

ASLAN PAYI EĞİTİMİN 2018 yılında gönlü zengin iş insanları yine en fazla eğitime odaklandı. Listede eğitim sektörüne milyonlarca lira bağış yapıldığı görülüyor. Örneğin bu yıl listede yüzde 28 artışla 72 milyon TL’yi aşan bağış rakamıyla 9’uncu sırada yer alan Bahçeşehir Uğur Eğitim Kurumları Başkanı Enver Yücel, önceliklerini eğitim, kültür ve spor olarak sıralıyor. Yücel, “‘Kaliteli eğitim bütün çocukların hakkı’ anlayışını benimseyip, ülkemize ve dünyaya bu anlayışı yaygınlaştırmak nihai hedefimiz” diyor. Bu yıl listede Kadir Has Vakfı’nı temsilen 118 milyon 333 bin TL’lik bağış rakamıyla 6’ncı sırada yer alan Can Has ve Nuri Has da 2018’de bağış ve KSS projelerini her zaman olduğu gibi eğitim konusuna önceliklendirdiklerini belirtiyorlar. Kadir Has Vakfı olarak en önem verdikleri alanın eğitim olduğunu belirtiyor ve “Kurucumuzdan aldığımız ilhamla, ülkemizin eğitim sorunlarına katkıda bulunmayı hep birinci öncelik olarak görüyoruz” diyorlar. Altınbaş Holding Onursal Başkanı Ali Altınbaş da listede her zaman yer alan önemli bağışçılardan. Altınbaş Üniversitesi Mütevelli Heyeti Başkanı da olan Altınbaş önceliklerinin eğitim olduğunu söylüyor. Altınbaş, “Gözettiğimiz öncelikli amaçlarımız var. Hizmete daha önce erişim imkanı bulamamış kesimlerin yanı sıra özellikle çocuklar ve gençlerin bireysel ya da mesleki gelişimlerine katkı sağlayabilecek alanları önemsiyoruz” diyor. Yaşar Topluluğu da eğitime odaklı olarak hayırseverlik faaliyetlerini sürdürüyor. Yaşar Eğitim ve Kültür Vakfı’yla Yaşar Ailesi, yapılan okullar, verilen burslar, sanat faaliyetlerine sağlanan destek gibi toplumun eğitim, kültür ve sanat alanında gelişimini destekleyici faaliyetler yürütüyor. İbrahim Çeçen Vakfı ise eğitim, sağlık, spor, kültür ve sanat alanlarında yürüttüğü projelerle sorunlara çözüm bulmayı amaçlıyor. 

KÜLTÜR-SANAT VE SPORA ODAKLILAR Türkiye’de kültür-sanat ve spor deyince akla pek çok iş insanı geliyor. Öne çıkanlardan biri de Doğuş Holding Yönetim Kurulu Başkanı Ferit Şahenk. Şahenk, 2018’de 138 milyon TL’lik bağış rakamıyla da listede bu yıl 4’üncü sırada yer alan isim. Doğuş Holding CEO’su Hüsnü Akhan, 2018’de neler yaptıklarını şöyle anlatıyor: “Grubumuz son 12 yılda Türkiye’ye 400 milyon dolara yakın sosyal sorumluluk katkısı sağladı. 2019’da da sosyal sorumluluk çalışmalarımızı geliştirmeye ve sürdürülebilir projeler üretmeye devam edeceğiz. Kültür- sanat, eğitim, spor, kadın ve çocuk konuları yine gündemimizin üst sıralarında yer alacak.” Gedik Holding Yönetim Kurulu Balkanı Hülya Gedik, eğitim, kültür-sanat, toplumsal konularda toplumun öncüleri arasında yer alıyor. Gedik, “Hayırseverlikte aldığım ilham sevdiğim bu vatanım ve insanlarıdır. Her zaman için öz varlığımızı büyütmek yerine paylaşarak büyümenin daha doğru olacağını düşünüyoruz” diyor. Fark Holding Onursal Başkanı Yunus Büyükkuşoğlu, eğitim ve sanatın, geçtiğimiz yılın öncelikleri olduğunu belirtiyor. Büyükkuşoğlu, “2 bin 500 metrekarelik Muğla Üniversitesi Seramik ve Heykel Bölümü binasıyla birlikte, Bodrum İslamhaneleri’nde Yunus Büyükkuşoğlu İlkokulu’nu yaptırdık. Sanat ve eğitime yaptığımız destekler, bu yıl da devam edecek. Müze projesine de bu yıl başlamayı hedefliyoruz” diyor. Arkas Holding Yönetim Kurulu Başkanı Lucien Arkas, “Uzun yıllardır önceliğimizde spor, sanat, eğitim ve çevre var. Spor en çok kaynak ayırdığımız alan. Ana branşı voleybol olan Arkas Spor Kulübü, yelkende de doğru yatırımlarla bu sporun gelişmesi ve gençlerin ilgi duyacağı bir branş haline gelmesini sağladı” diye anlatıyor. Akkök Holding İcra Kurulu Başkanı Ahmet Cemal Dördüncü, gündemlerinde, bireysel ve toplu olarak farklı pek çok bağış ve yardım faaliyetinin bulunduğuna dikkat çekiyor ve “Eğitim, sanat ve spor yıl içinde ağırlık verdiğimiz alanlar” diyor. 

TOPLUMSAL ADALETSİZLİĞE KARŞI Gelir dağılımı adaletsizliği Türkiye’nin hatta dünyanın en büyük sorunlarından. Pek çok hayırsever iş insanı da bu konuda önemli çalışmalar yapıyor. FLO Mağazacılık Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Ziylan, bu isimlerden biri. 2018 yılında Kızılay aracılığıyla 500 bin çift ayakkabı bağışı yaptıklarını söyleyen Ziylan, “Yardım çalışmalarımızda her zaman eğitim, engelliler, spor ve toplumsal konulara öncelik veriyoruz. 2019 yıl sonu hedefimiz 1.500 okula ulaşmak” diyor. Toplumsal adaletsizliğe en çok uğrayanlar arasında kadınlar başı çekiyor. Gönlü zenginler listesinde bu yıl ilk kez yer alan Koton Yönetim Kurulu Eş Başkanı Gülden Yılmaz için de en önemli başlık kadın. Koton’un bağış ve KSS projelerini kadın ve eğitim konularının önceliğinde şekillendirdiklerini söyleyen Yılmaz, “Anadolu kadınlarının ekonomik ve sosyal hayata katılmalarını desteklemek amacıyla oluşturulan El Emeği projesiyle dar gelirli veya gelir sahibi olmayan kadınlara ulaşıp katkı sağlıyoruz” diye konuşuyor. Nef Yönetim Kurulu Başkanı Erden Timur da toplumsal konulara en duyarlı isimlerden biri. Timur, “Yaptığımız her şeyin, yaşadığımız dünya ve diğer insanlara fayda sağlaması için hedefimiz, hep daha fazla insana dokunmak ve kalıcı bir iyilik yaratmak olacak. Hayattan aldığımızı, aşkla hayata geri verme çabasındayız” diye anlatıyor. Yeşim Tekstil CEO’su Şenol Şankaya, 2018’de elinden geldiğince bireysel olarak yürüttüğü bağış ve yardımların yanı sıra Yeşim Tekstil’in ortaya koyduğu sosyal sorumluluk projeleriyle de KSS bütçesini yönettiklerini söylüyor. Şankaya, “2013 yılından bu yana kadınların haklar, sağlık, kişisel gelişim ve aile konusunda gelişimi için yürüttüğümüz Kelebeğin Dünyası projesini önceliklendiriyoruz” diyor.