Aile şirketlerindeki karınağrısı

Dört Stockton biraderi yani Charlie, John, Kevin ve Dean'in büyükbabaları, büyük bir inşaat şirketi kurmuş ve sonra bu şirket kendi kuşakları olan 3'üncü kuşağa (3-K) kadar devredilmişti. Ben bu makalede bu şirketten "Stockton Construction" diye bahsedeceğim, ancak kimliklerini korumak için, kullanacağım isimler hayali olacak. Stockton Construction'da 1'inci kuşak (1-K) 2'nci kuşağa (2-K) şirketteki kendi payını satmıştı. Aynı transfer yöntemi, mülkiyet 2-K'dan 3-K'ya geçerken de kullanıldı. Ancak şirket kârlı çalıştığı için 3-K'nın 2-K'dan satın aldığı hisselerin bedeli kuruşu kuruşuna geri ödendi. Yakında onlar da benzer bir transferi 4-K'ya yani bu biraderlerin çocuklarına yapacaklar. Mevcut ABD vergi yasaları, bu dört biraderin şirketteki hisselerini çocuklarına hediye olarak vermelerine artık mani değil. Ancak işi asıl karıştıran kişisel detaylar. Dean, kuşağın en genç üyesi. Lise ve üniversitedeyken Dean'in hesabında bir hayli fon birikmişti. Uyanık bir işadamı olarak, kişisel gelir vergisinin olmadığı bir eyalet olan Texas'ı yaşamak için seçmişti. Charlie ise kuşağının en yaşlı üyesi olarak şirkette çalışmaya başlayan ilk birader. Evlenip kişisel gelirlere en yüksek vergi oranının uygulandığı California'ya yerleşti. Birkaç yıl önce gayrimenkul piyasasına girdi. Ciddi miktarlarda zarar ettikten sonra yeniden şirketteki iş geliştirme pozisyonuna geri döndü. John, kendi kuşağının ikinci en yaşlı üyesi. Şirketin mevcut başarısındaki en büyük pay rahatlıkla ona atfedilebilir. Dean'in biriktirdiği para konusunda birtakım serzenişleri var. O da kendisine bir "California kızı" bularak vergi oranlarının yüksek olduğu California'ya yerleşti. Kevin ile birlikte eş başkanlık görevini yürütüyor. Kevin, yüksek lisans derecesini Paris'te yapmış, ABD'ye geri dönmüş ve babası onu orta batılı bu miskin kasabaya geri gelmeye zorlamış ve onu mevcut eş başkanlık rolü için yetiştirmişti.

SÜRTÜŞME BAŞLIYOR
Şirketi baba işletirken, Charlie ile John'un California'daki yüksek vergi oranlarından etkilenmemeleri için şirket fonlarını Dean'in birikim hesabına yönlendirirdi. O buna "denkleştirme" derdi ancak ben asla neyin eşit olduğunu kestirememişimdir. Teknik olarak Dean'in birikim hesabı, Dean'in kişisel bir varlığıydı ve baba bu hesaptaki paraları California'da yaşayan biraderlere veriyordu. 21 yaşını doldurduktan sonra Dean'in bu fonları kendi kişisel ihtiyaçları için kullanabilmesinin yasal olarak önü açıldı sonuçta. Baba, ancak eksiksiz kontrole sahipken yapabileceği bir iş olan "her şey aile için" yaklaşımını benimsemişti. Karşımızda 4 farklı bakış açısı ve dört farklı karısı olan dört adam var. Elbette ki California'da yaşayanlar bu uygulamanın devam ettirilmesini isterken, hiçbir gelir vergisi ödemeyen Texaslılar ise "denkleştirme" uygulamasından vazgeçilmesini istiyor. Sanki bu sorun yeterince karmaşık değilmiş gibi onların bir de 18 ay içinde Stockton hisselerini kendi çocuklarına devretmeleri gerekiyor. Bunun anlamı ise hissedarlardan sekizinin yani Charlie, Mike ve onların çocuklarının, California'da yaşayacak olmaları, ve "4-K başa geçtiğinde de denkleştirme uygulaması sürecek mi" diye sormalarıdır.~

TEK CEP UYGULAMASI
İş paraya geldiğinde Türk ailelerinde de bu uygulamaya benzer "tek cep" uygulaması kullanıldığını görüyoruz. Aile üyeleri aile hesaplarından harcar. Burada sorun ise birlikte çalışan kardeşlerin, aynı Stockton biraderlerde olduğu gibi, "Biz bu işte birlikteyiz" akıl setini kaybetmiş olmaları ve kendilerini diğer şirketlerdeki akranlarıyla kıyaslamaya başlamalarıdır. Örneğin kendi akranlarından çok daha varlıklı olmasına rağmen John'un beklentileri o kadar yüksekti ki herkes onun asla tatmin olamayacağını düşünürdü. Gerek John'un gerekse Charlie'nin kendi ailelerini Texas'a yani sıfır kişisel gelir vergisinin olduğu yere taşımaları hakkında tereddütleri vardı ve onların ne eşleri ne de çocukları California'nın güneş ışığından vazgeçmek istemiyorlardı. Türkiye'deki "tek cep" uygulaması çok yakında tarih olabilir. Bugün bazı aile şirketlerinde çocukların hayatını iş kaynaklarını kullanarak yaşadıkları görülüyor. Bunun büyükler tarafından da onaylandığı anlaşılıyor, ancak büyükler göçüp gittiklerinde bu "geniş yaşayan" erkek ve kız kardeşler muhtemelen paranın nasıl kullanılacağı hakkında farklı görüşlere sahip çocuklarla uğraşmak zorunda kalacak. Eğer Türk aile şirketleri Stockton karın ağrısından uzak durmak istiyorlarsa o zaman ailelerinin parasal politikalarını ve kendi ailelerini bir arada tutan şeyleri büyük bir dikkatle incelemek zorundalar.