Sıkışıklık sinyalleri

2012'ye dünya, durgunluk beklentisiyle girdi. Türkiye'de de durgunluk, sıkışıklık, yavaşlama kelimeler çok fazla telaffuz edilmeye başlandı. Peki Türkiye'de sıkışıklı ve kriz var mı? 14 temel sektörü kapsayan analizimize göre ciddi bir kriz veya radikal bir resesyon yok.  Ancak sektörlerden gelen bilgiler, bazı sektörlerin büyümede hız kestiğini gösteriyor. Bazılarında küçülme, bazılarında ise durgunluk ve sıkışıklık yaşanıyor. İşte sektörlerden gelen sinyaller Dünya, 2012 yılına "durgunluk" beklentisiyle girdi. Amerika'daki büyüme verileri bu yıl için çok iyimser değil. Başta Çin olmak üzere gelişen piyasalarda, büyümede 2011'in altında kalınacağı tahmini yapılıyor. Avrupa ise son dönemde Yunanistan'daki yangının İtalya ve İspanya gibi ülkelere sıçramaması için çözüm yolları arıyor. Euro Birliği'ni sağlamaya çalışıyor. Yani Avrupa'da, şu an bir belirsizlik söz konusu. Bu tablo, Türkiye'yi de yakından ilgilendiriyor. Aslında Türkiye, bölgede bir istikrar noktası olarak görülüyor. Ancak Türkiye'de de durgunluk, yavaşlama ve sıkışıklık sinyalleri alınmaya başlanmış durumda. Türkiye perakende sektörünün öne çıkan isimlerinden Abdullah Kiğılı, geçen ay bir konferansta yaptığı konuşmada, bu sinyallerden birini verdi: "Kimse ağzına alamıyor, söylemeye cesaret edemiyor ama yavaş yavaş krize giriyoruz. Kriz var. İşler gerisin geri gidiyor. Kimse çıkıp açıklamıyor. Herkes yüzde 15-30 büyüdük diye açıklama yapıyor. Böyle bir büyüme yok. Bazı gerçekleri herkesin bilmesi lazım. Türkiye'de fiyatlar yerlerde sürünüyor." Peki Abdullah Kiğılı'nın dikkat çektiği bu tablonun, diğer sektörlerde de karşılığı var mı? İşte sektörlerden gelen işaretler...
Tabloyu görmek için görsele tıklayın.

OLUMSUZ SİNYALLER GELİYOR
Ağırlıklı olarak temel sektörlerden küçülme, durgunluk ve sıkışıklık sinyalleri geliyor. Konut da bunlardan biri. Özellikle markalı üreticilerde, konut satışlarında yavaşlama ve sıkışıklık olduğuna dair işaretler var. Sinpaş GYO İcra Kurulu Başkanı Ömer Faruk Çelik, bu yılın ilk çeyreğindeki konut satışlarının bir önceki çeyreğe göre yüzde 20 küçüldüğüne dikkat çekiyor. Çelik, "Cari açığı çözme adına alınan sıkı tedbirlerin sadece inşaat sektörünü değil, tüm lokomotif sektörleri de etkilediği bir dönem yaşıyoruz" diye konuşuyor.~
Ukra İnşaat CEO'su Kürşat Tuncel de yaz aylarındaki yavaşlamaya dikkat çekiyor ve ekliyor: "Bu yıl yaz tatili, ramazan gibi piyasayı yavaşlatan etkenlere, Türkiye dışında oluşan riske dair beklentiler de eklenince yaz aylarında satışlarda bir miktar yavaşlama izlendi. Ama okul döneminin başlamasıyla yılın sonuna kadar alımlar tekrar canlanacaktır." 2011'de yüzde 30 gibi rekor bir oranda büyüyen beyaz eşyada da işler pek iyi gitmiyor. BSH Türkiye CEO'su Norbert Klein, 2012'nin oldukça zor bir yıl olacağını düşünüyor. BSH'nin tahminlerine göre bu yıl, pazar ya aynı kalacak ya da küçülecek. Norbert Klein, "Bu yılın ilk 4 ayındaki satışlar, bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 1 düştü. Pazar çok zorlaştı. Pazarda hem satış adetleri hem fiyatlar düşüyor. Buna karşın üretim maliyetleri artıyor. Sektördeki ciddi rekabetten dolayı üretimden kaynaklanan artışları ürün fiyatlarına yansıtamıyoruz" diye konuşuyor.

KÜÇÜLME Mİ BAŞLADI?
Geçen yıl 864 bin 439 adet satışla rekor kıran otomotivde de sinyaller olumsuz. Bu yılın ilk 5 ayında satışlarda, toplam pazar yüzde 21, otomobil ise yüzde 16,9 daraldı. Renault Mais Genel Müdürü İbrahim Aybar, ilk üç aydaki daralmanın öngörüldüğünü anlatıyor. Aybar, "Mart, nisan ve mayıs aylarında ise binek ve hafif ticari otomobil pazarındaki rakamlar, yılın ilk 5 ayında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 20,8 oranında bir düşüşe denk geliyor" diye konuşuyor. Aybar'a göre binek ve hafif araç pazarı, toplamda yılı 750-800 bin civarında bir satışla kapatacak. Bu, küçülme demek ancak sektör oyuncuları, pazarın seyrinin bu şekilde olacağını öngörüyordu. Yılın ilk çeyreğine iyi başlayan lojistikte de durgunluk başladı. Ceva Türkiye ve Balkanlar Genel Müdürü Aslan Uzun, yılın ikinci yarısının daha da durgun geçeceğini söylüyor ve şöyle değerlendiriyor: "AB'deki krizin ihracatımızı, başta otomotiv, beyaz eşya sektörleri olmak üzere olumsuz yönde etkileyeceği aşikar. İhracatçı müşterilerimizin daralan Avrupa pazarları yerine küçülmeyi telafi edecek ihracat bağlantıları gerçekleştirmeleri, kısa dönemde mümkün gözükmüyor. Bu durum eninde sonunda Türkiye'yi de etkileyecek." Yılın ilk yarısını 2011'in aynı döneminin altında kapatan kişisel bakım ve kozmetikte de yavaşlama beklentisi mevcut. Türk Henkel Kimya Yürütme Kurulu Başkanı Hasan Alemdar, "Pazarda artan rekabet koşulları ve maliyet artışlarının kârlılık üzerinde baskısı yoğun" diye konuşuyor.

NEGATİF ÖNGÖRÜLERE DİKKAT
Mobilya sektörü ise yıla büyüme ile başladı. İlk 5 aylık rakamlarda küçülme yok, hatta büyüme izleniyor. Boydak Holding Grup Pazarlama Koordinatörü Bilal Uyanık, ilk 5 aylık dönemde her ne kadar küçülme yaşamamış olsa da hedefleri gerçekleştirmek için yeterli bir dinamizmin pazarda olmadığını söylüyor. Uyanık, "Haziran ile birlikte ciddi rakamlar gerçekleştirildiğinden, piyasalardaki iştahsızlığın devamı halinde 5 aylık dönemdeki büyümelerin muhafazasında biraz zorlanacağımız görünüyor" diye konuşuyor. Yılın kalan dönemi için ise umutlandırıcı bir tablo olmadığına dikkat çekiyor. Yılın kalan kısmı için beklentilerin olumsuz olduğu bir diğer sektör ise ev tekstili. Geçen yılı oldukça iyi geçiren sektörün bu yılı için Zorlu Holding Tekstil Grubu Başkanı Vedat Aydın, "Daha da iyiye gidecek demek çok zor. Tabii ki AB'deki sorunlar ve zayıflayan Euro bizler için sevimsiz" diye konuşuyor.~
İkinci yarıda, özellikle iç piyasa olmak üzere daralmalar ve geri gitmeler bekleyen Vedat Aydın, "Hükümetin uygulamaya çalıştığı yumuşak iniş başarılı olursa fazla zarar almadan bu yılı bitiririz diye düşünüyoruz. Yumuşak inişi yönetmek tabii ki zor. Yani sarsıntılar olabilir ve de genel görünüm olarak 2011'e göre daha kötü bir yıl geçebilir" diye tahminlerini aktarıyor.

HIZ KESENLER
Bazı sektörlerde ise yavaşlamalar izleniyor. Ambalaj sektöründe işlerin geçen yılın aynı dönemiyle benzerlik gösterdiğini söyleyen Sarten Ambalaj CEO'su Zeki Sarıbekir, "Geçmiş yıllara göre daha az bir büyüme var. Yaz aylarında sezonsal hareketlilik bekliyoruz. Ancak yılın ikinci yarısında yaz ayları dışında büyük bir değişiklik beklemiyoruz" diye konuşuyor. Büyümede yavaşlamanın olduğu bir başka önemli sektör de hazır giyim perakendeciliği... Birleşmiş Markalar Derneği Başkanı Yılmaz Yılmaz, "İşler geriye gidiyor ya da sıkışıklık var diyemeyiz. Sadece önceki döneme kıyasla büyümede yavaşlama görüyoruz" diye konuşuyor. Tüm dünyayı etkileyen durgunluğun Türkiye üzerinde etkisinin olmasının da doğal olduğuna dikkat çekiyor. Hazır giyim perakendeciliğinde yılın ikinci yarısında performansın her zaman arttığını söyleyen Yılmaz, ikinci yarı yıl için şu değerlendirmeyi yapıyor: "Büyümede yavaşlama yaşansa dahi daralma veya küçülme beklemiyorum. 2012 tüm dünyada bir durgunluk beklentisiyle başladı. Dünyadaki genel ekonomik durgunluktan en az şekilde etkilenmek üzere önlemlerimizi alarak 2012'ye hazırlandık. Böyle bir ortamda bile perakende sektöründe, 2012'de en azından yüzde 15-20'ler düzeyinde bir büyüme beklentimiz mevcut. Burada tahminimiz, güçlü olan ve risk alabilen markaların bu yıl büyüyecek olmaları yönünde." Otelcilikte de benzer bir tablo var. Sektör, yılın ilk yarısına yavaş başladı. Divan Grubu CEO'su Marcos Bekhit, önümüzdeki ayları şöyle değerlendiriyor: "Fakat nisan, mayıs ve haziran aylarında ciddi şekilde hız kazandı. Oruçların sezonun en yoğun dönemine denk gelmesine bağlı olarak temmuz ve ağustosun nasıl geçeceği henüz belli değil. Yılın geri kalanı da Avrupa'daki ekonomik krizin ve Ortadoğu'daki belirsizliklerin nasıl gelişeceğine bağlı olarak değişkenlik gösterecektir."

HER SEYE RAĞMEN  BÜYÜYECEKLER
BÜYÜME SÜRECEK
Diğer sektörlerdeki olumsuz tabloya rağmen yıla iyi başlayıp 2012’yi büyümeyle kapatacak alanlar da var. Genelde sigorta sektöründe büyümenin devam ettiğini anlatan Axa Sigorta Genel Müdürü Cemal Ererdi, “Mart rakamları sektörün yüzde 17,5 büyüdüğünü gösteriyor. Oto satışlarında yüzde 21 düşüş olmasına rağmen sigortalanma oranındaki artış ve bu yıl bir ölçüde fiyat artışları, sektörün reel artış elde etmesine yol açtı. İkinci yarıda da aynı trendin devamını bekliyorum” diye konuşuyor. Darty CEO’su Nedim Esgin de teknoloji perakendeciliğinin büyümeye devam ettiğini söylüyor. Esgin, “Eylülden itibaren büyümenin hızlanacağını tahmin ediyoruz” diyor.~

“DARALMA KÜÇÜK İHTİMAL”
“Bizim işimde daralma hayli küçük bir ihtimaldir” diyen Uyum Gıda Genel Müdürü Sait Koç, geçmişteki tüm krizlerden (2001 hariç) sektörün güçlenerek çıktığına dikkat çekiyor. Koç, “Dolayısıyla bu açıdan baktığımızda sorun yok diyebiliriz. Enflasyonun gerilemesi, piyasadaki gerginliğin azalması, faiz oranlarının düşmesi gibi olumlu tabloların ortaya çıkması, yılın ikinci yarısına olumlu bakabileceğimizi düşündürebilir. Ama her şeye rağmen olağanüstü bir büyüme ya da piyasada olağanüstü bir değişim beklemiyoruz” diye konuşuyor.

ŞİMDİLİK BÜYÜYOR
2012’nin ilk çeyreğine kötü hava koşulları nedeniyle olumsuz başlayan çimento sektörü, nisan ayından bu yana yoğun talep görüyor. Cimsa Genel Müdürü “Başlamış projeler ve altyapı projeleri tabii ki devam ediyor. Ama özellikle konuta bağlı talebin azaldığı yönünde önemli göstergeler var. Genelde Ramazan ayında ve bayramlarda inşaat faaliyetlerinde bir yavaşlama olur, sonrasında ise ben talebin çok artmayacağını düşünüyorum” diye konuşuyor. Çimento sektörünün olumlu ve olumsuz gelişmelerden 3-6 ay gecikmeyle etkilendiğini de ekliyor.



SIKIŞIKLIK ÖNLEMLERİ
“AYAĞIMIZ GAZDA DEĞİL”
Zorlu Holding Tekstil Grubu Başkanı Vedat Aydın, aldıkları önlemleri şöyle aktarıyor: “Sadece katma değerli ve farklı ürün üretmek, geliştirmek üzere çalışmalar yapıyoruz. Ufak yatırımlarımız var. Ayağımız gazda değil. Mevcut pazarları korumak, yeni pazarlar geliştirmek yönünde çalışmalar yapıyoruz. Üretimi daraltmayı düşünmüyoruz ama ürettiğimizin tamamını satmakta zorlanabileceğimiz için ürün ve pazar çeşitliliğine dikkat ediyoruz.”


“VERİMLİLİĞİMİZİ ARTIRDIK”
Ceva Türkiye ve Balkanlar Genel Müdürü Aslan Uzun, planlarını şöyle anlatıyor: “Bazı operasyonlarımızı konsolide ederek operasyonlarımızdaki verimliliğimizi artırdık ve bu verimliliği sürdürmeye de devam ediyoruz. Bazı yeni uygulamalarla hız ve verimliliği artırmak için otomasyona da hız verdik. Bütün bunların yanı sıra portföyümüze kattığımız yeni müşteriler sayesinde organik büyümeye devam edeceğiz.”~





“İNOVASYONU ÖNE ÇIKARIYORUZ”
Türk Henkel Kimya Yürütme Kurulu Başkanı Hasan Alemdar, stratejilerini şöyle anlatıyor: “Genel stratejimiz olan faaliyet gösterdiğimiz kategorilerde inovasyonu ön plana çıkarmaya devam edeceğiz. Yılın ikinci yarısında da pazar ve müşteri bazında oluşturduğumuz güçlü aksiyon planlarımızı en etkin şekilde hayata geçirmeyi sürdüreceğiz. Marka yatırımlarımızla ilgili hedeflerimizi hayata geçirmekte bir sorun görmüyoruz.”



CAZİP FİYATLAR
Boydak Holding Pazarlama Grup Koordinatörü Bilal Uyanık, fırsatlarla tüketicinin karşısına çıktıklarını söyleyerek şöyle devam ediyor: “AR-GE yatırımlarımıza daha da hız kazandırarak tüketicinin karşısına farklılıklarla çıkmak istiyoruz. Diğer taraftan cazip kampanya uygulamalarını devreye alarak çok uygun ödeme koşullarıyla fırsatlar sunuyoruz. Ayrıca maliyetlerimizi olabildiğince kontrol altında tutup ürün fiyatlarımızı genel kabul gören fiyatlar seviyesinde tutmaya çalışıyoruz. Böyle geçiş dönemlerinde her zaman yaptığımız gibi tüketici ile reklam iletişim faaliyetlerimizi kesintiye uğratmadan devam ettiriyoruz.”

YAVAŞLAMA AKSİYONLARI
“YATIRIM YAPMIYORUZ”
Sarten Ambalaj CEO’su Zeki Sarıbekir, büyümedeki hızın kesilmesi nedeniyle alacakları önlemleri söyle anlatıyor: “2013’te ekonomide bir açılma bekliyoruz. Özellikle 2013 Şubat ayında Çin yeni yılından sonra Avrupa’daki talep artısı ile birlikte dünyadaki genel talep artacak. Arap baharının sonuçları talebe yansıyacak ve ekonomiler büyüme gösterecek inancındayız. Bu yıl yatırım yapmıyoruz. 2013’te talebe göre yatırım yapacağız.”~

FİYATA SIKI TAKİP
Hazır giyim perakendeciliğinde büyümenin yavaslaması doğrultusunda markaların alacağı önlemleri Birleşmiş Markalar Derneği Başkanı Yılmaz Yılmaz, şöyle değerlendiriyor: “Temel bir yöntem, borçları uzun vadeye yayabilmek. Böylece kısa vadede olabilecek sıkışıklığı gidermek mümkün olacak. Arz- talep ve fiyat dengesini de yakından takip ediyoruz. Kârlılığın yarattığı olumsuz baskıyı, verimliliği artırarak gidermeye çalışıyoruz. Optimum stok yönetimi, giderlerin rasyonalizasyonu bu dönemde de daha önceki dönemler gibi en çok üzerinde durduğumuz konular. Maliyetlerin düşürülmesine yönelik çalışmalar da öne çıkıyor.”

“İKİ OTEL AÇACAĞIZ”
“Tedbiri elden bırakmadan iyimserliğimizi koruyoruz” diyen Divan Grubu CEO’su Marcos Bekhit, şirketinin aksiyonlarını şöyle anlatıyor: “Yılın ikinci yarısında sektörün beklentilerimizin üzerinde bir performans göstereceği düşüncesindeyiz. Bu nedenle yılın ikinci yarısında, Divan’ın bir alt markası olarak ilki Bakü’de, ikincisi de Budapeşte’de açılacak, yoğunlukla sık ve kısa dönemli seyahat eden segmenti hedefleyen Divan Express markasıyla pazarımızı genişletmeye hazırlanıyoruz.”