AVM'lerde normalleşme 1 Haziran'da tam anlamıyla başlayacak

Özlem Aydın Ayvacı

oaydin@capital.com.tr

Pandemi sürecinin en fazla etkilediği sektörlerden biri de alışveriş merkezleri ve perakende sektörü oldu. Bu süreçte alışveriş merkezleri 19 Mart’tan itibaren Alışveriş Merkezleri ve Yatırımcılar Derneği’nin (AYD) tavsiye kararıyla kapandı. Bu süreçte tek istisna AVM’ler içindeki marketler, kişisel bakım ve hijyen ürünleri satan mağazalarla eczanelere tanınmıştı. 

11 Mayıs’ta AVM’ler yeniden açıldı. Normalleşme sürecinin ilk adımı yine AVM’lerin açılmasıyla başladı. Capital Dergisi Instagram canlı yayınında AYD Başkanı Prof. Dr. Hüseyin Altaş, çok önemli açıklamalarda bulundu. 

1 Haziran itibarıyla tüm AVM’lerin ve içlerindeki mağazaların açılacağını duyuran Altaş, güvenli AVM alışverişi için alınan önlemleri ve toparlanma sürecini anlattı: AYD Başkanı Prof. Dr. Hüseyin Altaş’ın röportajından önemli satır başlarını sizin için derledik:

-Türkiye’deki 436 AVM var. 5 bin metrekareden fazla kapalı alanı ve otoparkı olan ve tek bir yönetim tarafından yönetilenlere AVM deniyor.

-AVM sektörü 2020 Ocak ve Şubat aylarında enflasyonun 5-6 puan üzerinde büyüyordu.

-Avrupa’da salgının yaygınlaşmasıyla Türkiye’de de tüketici Şubat sonunda ayağını AVM’lerden çekmeye başladı.

-Türkiye’de ilk korona vakasının görüldüğü 10 Mart’tan itibaren AVM’ler iyice sakinleşti.

-18-19 Mart tarihlerinde AVM’lere kapatma tavsiyesi verildi. Buna AYD üyesi 436 AVM yüzde 90 uydu.

-AYD üyesi AVM’ler ve genel olarak sektör 1 Haziran’a kadar mağazalarını açsalar da açmasalar da kiracılarından kira almayacak ve sonrasında da bu kiraları talep etmeyecekler.

-11 Mayıs’ta AVM’lerin bir kısmı belli kontrollerle ve tedbirlerle açıldı. 436 AVM’nin 420 tanesi 11 Mayıs’ta açıldı. Mağazalarınsa yüzde 50’si açıldı.

-AVM’ler doğrudan 500 bin dolaylı olarak 1,5 milyon kişiye istihdam sağlıyor. AVM’lerde istihdam kaybı olmadı ama perakendecilerin bazıları kısa çalışma ödeneği de alamadıysa işçi çıkarmak durumunda kaldı.

AVM'LERE MASKESİZ GİRİLMEYECEK, 38 ÜZERİ ATEŞLİ KİŞİLER İÇERİ ALINMAYACAK

-AVM’lere yeni dönemde maskesiz girilemeyecek. Kapılarda ateş kontrolü yapılacak ve 38 üzeri ateşli kişiler içeri alınmayacak.

-AVM’lerin tüm mağazalarında ve pek çok noktada dezenfektan kullanımı tavsiye ediliyor.

-Sosyal mesafe kuralları AVM kapalı metrekaresinde 10 metrekareye 1 kişi mağaza içlerinde 8 metrekareye 1 kişi düşecek şekilde belirlendi. AVM içinde dolaşırken sosyal mesafe 1,5 metre olacak.

-11 Mayıs’ta bu kurallar iyi uygulandığı için kapıda kuyruklar beklemeler oldu. İçeride yoğunluk olmadı.

-Tüketici alışkanlıkları değiştiği ve nokta atışı alışverişe dönüldüğü için ilk hafta AVM’lerde ziyaretçi sayısı yüzde 20 ayak sayısıyla başladı. Yani daha önce AVM’ye 100 kişi geliyorsa ilk hafta 20 kişi geldi.

-İlk hafta rakamlarında ciro daha önceki dönemin yüzde 40’ında kaldı. Daha az ziyaretçi gelmesine rağmen ciro kişi başı 2’ye katlandı. Bu da ihtiyacı olanın AVM’ye gidip satın alma yaptığını gösteriyor.

-Biz AYD olarak kiranın tarafı değiliz. Yine de üyelerimize perakendecilere yardımcı olmalarını tavsiye ettik. 1 Haziran’dan itibaren her AVM’nin bulunduğu şehir, lokasyon, marka karmasına göre değişmekle birlikte yüzde 65-70’lere varan kira indirimleri yapacağız. Sonra da cirolara göre ölçeceğiz. Bazıları 3 ay boyunca yüzde 60 indirim yapacak bazıları geçen yılı aynı ayının cirosuna göre ne kadar düşüş varsa buna göre indirim yapacak bazıları da 3 ay boyunca ciro kirası alacak.

-Güvenli AVM ortamı için en önemli konulardan biri de havalandırma. Havalandırma konusu çok speküle edildi. Sağlık Bakanlığımız bir genelge yayınladı. Bu genelgede şöyle dendi: AVM’ler pandemi süresi geçene kadar dışarıdan yüzde 100 temiz hava alacak içerideki kirli havayı da tamamen dışarı atacak. Eskiden ısıtma-soğutma ve enerji tasarrufu için yüzde 70 içerideki havayla dışarıdan yüzde 30 temiz havayı karıştırırdık. Şimdi tamamen temiz havayı içeri alıyoruz ve bu havayı da filtreleyip içeri alıyoruz. İçeride tamamen temiz hava olacak. Bu maliyetimizi yüzde 20-30 yükseltecek ama bunu halk sağlığı için de yapmak zorundayız. Bu anlamda Sağlık Bakanlığı denetimleri yapıyor. İlk hafta tüm AVM’ler bu denetimi başarıyla geçirdi.

10 DAKİKADAN FAZLA KABİNDE KALINMAYACAK

-İçişleri Bakanlığı kararıyla sinema, çocuk oyun alanları, spor alanları berberler ve restoranlar kapatılmıştı. Yine genelgeyle açılacaklar. İlk olarak berberler açıldı. Aldığımız duyuma göre 7-15 Haziran arasında restoranlar belli kontrollerle açılacak.

-1 Hazirana kadar AVM saat 10.00-22.00 arasında açık ama isteyen 11.00-19.00 arasında açabilir. Sadece Haziran ayı için 10-22 arası açık isteyen 12-20 arasında açabilir.

-Normale dönüş adım adım olacak. Şu an ilk aşamadayız. Ciddi kurallar ve ciddi kayıplarla açtık. İkinci aşama eylüle kadar olan süreç olacak. Üçüncü aşama eylülle ocak başı olacak. Ocakla mayıs arası başka bir süreç ve tam normalleşme mayısta olur. Bu yılın sonlarına doğru geçen yılki ciroları yakalayabileceğimizi düşünüyorum. 2020 yılında yüzde 40 ciro küçülmesi yaşayacağız. Her AVM yatırımcısı beklediği 100 lira kiranın 40 lirasını alamayacak.

-Perakendeciler ilk ayda eski ciroların yüzde 40’ına ulaştı. Haziran’da yüzde 50-60’ına, Temmuz-Ağustos’ta yüzde 70’ine ve Eylül-Aralık arası yüzde 100’e ulaşırlar.

- Mağazalarda kabinler açık ama 10 dakikadan fazla kabinde kalınamayacak ve kabinler her kullanımdan sonra dezenfekte edilecek. Kasalarda çalışanlar mutlaka maske ve üstüne siperlik takacaklar.