Bilişimin Kaplanları

Bilişim sektörü için Anadolu’nun önemi büyük. Öyle ki krizde pek çok bilişim şirketinin karlılığını bu pazardan gelen talepler ayakta tuttu. Bugün yerli yabancı pek çok bilişim şirketi, Anadolu’ya ürün ve hizmet sunabilmek için “ara dağıtıcılar” diye adlandırılan bir kesim ile birlikte çalışıyor. Anadolu’nun çeşitli bölgelerine dağılan irili ufaklı şirketlerden oluşan bu kesim, onlar için Anadolu’nun nabzını tutuyor.

Bulundukları bölgeye yayılan kuvvetli dağıtım ağları, her geçen yıl artan ciroları ve yeni vizyonlarıyla işte bilişimin öne çıkan “Anadolu kaplanları”…

İstanbul, Türkiye’de bilgi teknolojileri endüstrisinin başkenti konumunda. Yerli yabancı pek çok şirketin merkezi burada. Bir de Ankara var… Bugüne kadar hemen her şey bu iki ilin etrafında gelişiyordu. Oysa son yıllarda sektör, Anadolu gerçeğini fark etti. Kriz döneminde yerli yabancı pek çok bilişim şirketi, karlılığını Anadolu’ya yaptığı satışlarla korudu. Anadolu’dan gelen talep son 5 yılda inanılmaz artış gösterdi.

Bugün pek çok şirket, İstanbul, Ankara dışında Anadolu kentlerine de yönelmiş durumda. Son dönemde KOBİ’lerin teknoloji yatırımlarının artması da bu süreci destekledi. Microsoft’tan HP’ye, Intel’den Oracle’a, Logo’dan Indeks’e hemen her şirket Anadolu için büyük planlar yapıyor.

Diğer yandan bu şirketler, Anadolu’ya ürün ve hizmet sunmak için “ara dağıtıcılar” diye tabir edilen bir kesim ile çalışıyor. Anadolu’nun çeşitli bölgelerine yayılan, bulundukları bölgeyi iyi tanıyan ve kuvvetli dağıtım ağına sahip olan irili ufaklı şirketlerden oluşan bu kesim, onlar için Anadolu’nun nabzını tutuyor.

Türkiye’nin en büyük bilgi teknolojileri dağıtım şirketlerinden biri olan Indeks’in yönetim kurulu başkanı  Erol Bilecik, bu şirketleri “Anadolu Kaplanları” olarak tanımlıyor. Bilecik, bulundukları bölgeye çok hakim olduklarına, pazarın hızlı büyümesini tetiklediklerine dikkat çekiyor:

“Bilişim teknolojilerinde ürünler temel olarak bayi kanalları ile kullanıcıya ulaşıyor. Üreticiler, geniş bayi ağları üzerinden ürünlerini satmaktan mutlu oluyorlar. Çünkü, mümkün olan en geniş kitleye bu şekilde ulaşabiliyorlar. Anadolu’da özellikle 1995’ten itibaren bu tip dağıtım ağının örülmeye başladığını görüyoruz. Anadolu’daki BT dağıtıcılarının büyüme oranlarında bugün 2, hatta 3 haneli rakamlar görmek hiç şaşırtıcı değil”

Gerçekten de Anadolu’daki bilişim dağıtıcıları çok hızlı büyüme performansları gösteriyorlar. Bu büyüme oranı, beraberinde yeni yatırım planlarını getiriyor. Anadolu’daki dağıtıcılardan bazıları, içinde bulundukları bölgenin dışına çıkıyor, hatta yurtdışına açılıyorlar. Aralarında kendi markalarını yaratanlar bile var. Bazıları ise zincir mağazalar kurma yoluna gidiyor.

Digital’de bu ay Anadolu’da ara dağıtıcılarını derledik. Aslında irili ufaklı çok sayıda firma olmasına rağmen, biz bilişim profesyonellerinin görüşlerinden de yararlanarak öne çıkan 9 firmayla görüştük. Her birine bulundukları bölgedeki pazarı, taleplerin yoğunlaştığı alanları, kendi performanslarını ve gelecek planlarını sorduk.

Son 5 yılda hızlı büyüdüler

Konya merkezli Biosis firması, 1996 yılında kuruldu. Philips, Intel, Samsung ve Toshiba gibi dünyaca ünlü markaların bölgesel toptancılığını yapıyor. Kurulduktan sonra 4 yıl içerisinde 6 milyon dolar ciroya ulaşan şirket, 2005 yılı için 18 milyon dolar ciro hedefliyor.

Şirketin genel müdürü Hüseyin Pehlivan’a göre, Anadolu’da bilişim sektörü için bitmeyen bir gelecek var. Akla gelen her tür ürün ve hizmete aşırı bir talep olduğunu söyleyen Hüseyin Pehlivan, “Pazar her sene yaklaşık yüzde 35-55 arası büyüme gösteriyor” diye konuşuyor.

Anadolu’da bölgesel pazarların hareketliliği, bu illerde etkin ara dağıtıcı firmaların cirolarını da doğrudan etkiliyor. Biosis gibi Trabzonlu Analiz Bilgisayar da son 5 yıl içerisinde cirosunu yaklaşık 3 kat artırmış. Karadeniz bölgesinin, dünyadaki ve Türkiye’deki trendleri yakından takip ettiğine dikkat çeken Analiz Bilgisayar Yönetim Kurulu Başkanı Namık Somel, şu değerlendirmeyi yapıyor:

“Karadeniz ve Doğu Anadolu bölgelerinin toplam bilişim cirosunu 130 bin dolar düzeyinde. Bu bölgelerde BT sektörünün büyüme hızı, Türkiye ortalamasının yüzde 10’u aşıyor. Bu trendin önümüzdeki yıllarda da yine bu oranlara yakın seyredeceğini düşünüyoruz.”

Bursa ve Adana’nın kaplanları

Anadolu’daki ara dağıtıcılar, aynı zamanda kendi markalarıyla da dikkat çekliyorlar. Öne çıkan şirketlerin tamamı kendi yerel markalarını üretip, bölge pazarında satışa sunuyor. Örneğin, 16 milyon dolara ulaşan cirosuyla Anadolu’daki en büyük BT ürünleri ara toptancısı olan AGB teknoloji,  1992’den bu yana Bursa’da, “Trand” markası ile kendi PC ve notebook bilgisayarlarını satışa sunuyor. AGB’nin bir de “Tiemo” adlı bir markası var. Bu marka altında da bağlantı aksesuarları üretiyor.

Şirket ayrıca son 2 yıldır “Teknolojix” adı altında mağazalar açıyor. Bu mağazalarının sayısı 2005 yılının ilk 3 ayı sonunda 22’ye ulaşmış durumda. Yurtdışından da talep geldiğini söyleyen AGB Teknoloji AŞ Genel Müdürü Osman Akın, “Arnavutluk’a yatırım yapmak için hazırlıklarımız sürüyor. Belçika’dan da yerel markalarımıza talep geliyor” diye konuşuyor.

Adana merkezli Myro Bilgisayar da, Anadolu’nun en güçlü ara dağıtıcılarından. Myro’nun yine Myro markalı bilgisayar patenti de var. Türkiye’ye gelen uluslararası markaların, performans olarak daha düşük ve pahalı olduğunu söyleyen Myro Bilgisayar Genel Müdürü Murat Keşkiş, “Bölgesel pazarda tüketici yerli markaları daha kaliteli parçalardan oluşturarak, hem daha  performanslı hem de daha ucuza mal etme yoluna gidiyor. Servis ve arızalarının daha kolay ve daha çabuk giderilmesi sebebiyle de yerli markalara talep daha çok oluyor” değerlendirmesini yapıyor.

Malatyalı Çözüm’ün sırrı

Doğu Anadolu aslında Türkiye’de toplam bilişim pazarından en düşük payı alan bölge konumunda. Ancak, burada da son dönemde dikkat çekici hareketlenmeler yaşanıyor. Malatya Çözüm Bilgisayar, bölge pazarına dağıtım yapan en güçlü ara şirketlerden biri. 1999 yılından bu yana bölge pazarına hizmet veriyor. 2004 yılı cirosu 6,5 milyon dolara ulaşmış durumda.

Malatya Çözüm Bilgisayar Genel Müdürü Necip Erol, Anadolu insanının teknolojiye olan ilgisinin Batı Anadolu’dan daha fazla olduğunu söylüyor ve ekliyor: “Ancak, alım gücünün iyi olmaması, arz talep dengesinin oluşmasına engel oluyor”.

Doğu Anadolu bölgesinde bilişime olan talebin daha çok gençlerden, üniversite ve memur kesiminden geldiğini söyleyen Erol, “İlgi cep telefonu, PC ve notebook üçlüsünde yoğunlaşıyor” diye konuşuyor.

Malatya Çözüm Malatya dışında Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu’da toplam 18 ile dağıtım yapıyor.

Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu’da sektörün büyüklüğünün 100 milyon dolara olduğunu söyleyen Necip Erol’a göre, bu rakam, ekonominin gidişatı ve alım gücünün artmasıyla daha da yukarı çıkacak

Nevşehir ve Sivas yükselişte

Kare Bilgisayar, Kayseri merkezli bir dağıtıcı. BT ürünleri dağıtıcılığı konusunda 18 yıllık bir deneyime sahip. HP, Dell, Toshiba, Acer ve Asus gibi uluslararası markalarının dağıtımını yapıyor. Ayrıca Kare markasıyla bilgisayar üretiyor.

Kare Bilgisayar’ın bugün yaklaşık 40 ilde bayisi var. Kare Bilgisayar Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Doğu, İç Anadolu Bölgesi’nde en güçlü ilin Kayseri olduğuna dikkat çekiyor ve “Bir turizm kenti olan Nevşehir’in de İç Anadolu’da BT yatırımları açısından ciddi potansiyele sahip illerden biri. Son dönemde Sivas’ın da dikkat çekici bir büyüme gösteriyor” saptamasını yapıyor.

İç Anadolu bölgesindeki dağıtıcılar, Ankara dışında Türkiye pazarının yüzde 10’una hitap ediyorlar. Bu oranın geçmişte daha düşük olduğuna dikkat çeken Mustafa Doğu’ya göre, önümüzdeki yıllarda bölgenin aldığı pay yüzde15’lere tırmanacak. Doğu bölgede pazarın gelişimine yönelik şu değerlendirmeyi yapıyor:

“Bölgemizde 18 yıldır faaliyet gösteriyoruz. Bu gelişen süreçte talepler başlangıçta bizim birebir aktif pazarlamalarımız ve ilişkilerimiz neticesinde gelişiyordu. Şimdi ise bilişim ürünleri çok farklı sektörler ve bireyler için kaçınılmaz birer ihtiyaç halini aldı. Bölgemizde çok büyük sunuculardan çok küçük PC’lere kadar, her türlü ürün için mutlaka bir müşteri kitlesi var. Yazılım alanında da çok ciddi yatırım yapan kuruluşlar var. Son beş yılda talepteki artış ise yüzde binlerle ifade edilecek oranda gelişti.”

EGE’DE KURUMSAL PAZAR HIZLI BÜYÜYOR

5 YILDA BÜYÜK GELİŞİM Ege Bölgesi’nde BT pazarı, özellikle kurumsal firmaların ihtiyaçları doğrultusunda günden güne çok büyük bir gelişim gösterdi. Ege bölgesinin temel dinamiklerinden KOBİ’lerin teknolojiyi yakından takip etmeleri ve kurumsal şirketlerin iş hacimlerini arttırmasıyla sektör son beş yılda büyük bir gelişim kaydetti. Ayrıca internet kullanımının son kullanıcıya daha kolay ulaşmasıyla beraber, evlere giren bilgisayar ve teknoloji sektörün daha hızlı gelişmesine katkı sağladı.

MARKALI BİLGİSAYAR YÜKSELİŞTE Gama Bilgisayar olarak pazarda kendi markasıyla müşterilerine bilgisayar sunan birkaç firmadan birisiyiz. Pazardaki talebin yüksek bir bölümünün kurumsal firmalardan geldiği göz önüne alınırsa pazarın yüzde 70’ini toplama bilgisayar, yüzde 30’unu marka bilgisayarların oluşturduğunu söyleyebiliriz. Uluslararası markalar arasında HP, IBM gibi markaların pazardaki diğer yabancı markalara göre daha fazla sattığını  söyleyebiliriz.Önümüzdeki yıllarda marka bilgisayar satışlarının artacağını ve yüzde 50’leri geçeceğini düşünüyoruz.

EN HIZLI İLERLEYEN İLLER Ege Bölgesi’nde teknolojik açıdan en büyük gelişme gösteren ilimiz İzmir. İzmir’in bölgede lider olmasını bölgesel faaliyet gösteren firmaların merkezlerinin İzmir de olmasına bağlayabiliriz. Denizli’nin de son yılardaki yükselişi diğer illerimize örnek teşkil ediyor. Buranın, tekstil sektörünün gelişimiyle beraber, bölgedeki ağırlığı gün geçtikçe hissedilir seviyelere ulaştı.

250 MİLYON DOLARLIK PAZAR Ege Bölgesi’ndeki bilişim pazarının büyüklüğünün  250 milyon dolar olduğunu tahmin ediyoruz. Bu rakamın 150-170 milyon dolarlık kısmını donanım geri kalan kısmını da yazılım ürünleri  oluşturuyor. Geçmiş yıllardaki rakamlar bugün ulaşılan rakamlara basamak oldu. Önümüzdeki yıllarda Ege Bölgesi’nden çıkacak yeni markalar ve teknolojiye yapılacak yatırımlar bu rakamların çok daha yüksek seviyelere ulaşmasını sağlayacak.

DARALAN KÂR MARJLARINA VE REKABETE DİKKAT ETMELİLER

5 YILDA YÜZDE 100 BÜYÜME Bilgi teknolojileri endüstrisinde 2004 sonuçları itibariyle, yine en büyük payı yüzde 59-60 oranıyla Marmara bölgesi alıyor. Geriye kalan illerin aldığı paylar ise İç Anadolu’da yüzde 17, Güneydoğu Anadolu’da yüzde 3, Doğu Anadolu’da yüzde 2, Karadeniz’de yüzde 4, Akdeniz’de yüzde 6 ve Ege’de yüzde 9  olarak dağıldığını söyleyebiliriz. 5 yıl öncesine göre bu yapı aşağı yukarı yüzde 100 büyüme gösterdi diyebilirim.

BÜYÜK PATLAMA BEKLENİYOR Üniversitelerin büyüdüğü şehirlerde bilişim teknolojilerinin büyüklüğü de olumlu etkileniyor. İnsanların mobilize olmaları, bilgiye çok yoğun ihtiyaç duymaları, işlerinde verimliliği bilişim teknolojileriyle artırıyor olmaları, bunların hepsini üst üste koyduğumuz zaman Anadolu’nun büyük bir patlama yapacağını düşünüyorum. Şu an, büyük şehirlerdeki bütün ulusal dağıtıcılar ve üreticiler bu konuya yoğun bir şekilde odaklanmış vaziyetteler.

KOBİ’LER ETKİLİ OLUYOR Aileler, çocuklarının eğitimini Anadolu’da da artık dikkatli bir biçimde götürüyorlar. Anadolu’daki işletmelere bakıldığı zaman da, özellikle KOBİ’lerin 2005 yılı itibari ile farklı bir çizgiye geldiğini görüyoruz. KOBİ’ler ihracata dönük olarak çalışan bölgelerde, bilişim teknolojilerine daha fazla önem veriyorlar. Bu tablo, gelecekte de buna paralel seyir izleyecek.

OYUNCU SAYISI YETERLİ Pazar 2004’ü 2.4 milyar dolar hacimle kapattı. 2005’te 3 milyar dolar civarında olmasını tahmin ediyoruz. Pazar 10 milyar dolarlara çıktığında oyuncu sayısı da değişebilir. Şu anki  trende bakıldığında, bu büyüme oranlarıyla yeni oyuncuların da pazardan pay alması mümkün olmayacaktır. Oyuncu sayısının yeterli olduğunu düşünüyorum.

ARA TOPTANCILARIN ROLÜ PC bileşenleri, OEM çevre birimleri, tüketici elektroniği, tüketim malzemeleri diye tabir ettiğimiz noktalarda ana toptancıların önemli bir fonksiyonu var. Türkiye gibi 70 milyonluk bir ülkede, risk yönetimi konusunda da ara toptancıların önemli bir fonksiyonu var. Tabi daralan kâr marjları ve daha yoğun yaşanan rekabet, bu noktalarda ara toptancıların dikkat etmesi gereken noktalar. Buradaki trend Avrupa ile aşağı yukarı paralel.

HANDE D. SÜZER
hdemirel@capital.com.tr