Birleşme Haritası

Dünyaca ünlü chip üreticisi Intel’in stratejisi, aslında birleşme ve satın alma rüzgarının gücü hakkında fikir veriyor... Şirket, kendisine rakip olabilecek, yeni teknoloji üretenleri satın alarak büyümeyi tercih ediyor. Bir başka şirket ise maliyetleri aşağıya çekmek için, rakibiyle birleşme yoluna gidiyor. Ancak, hepsi aynı trendi güçleniyor. Teknoloji sektöründe, moda deyimiyle “yeni ekonomi”de büyümenin yolu,birleşme ve satın almadan geçiyor. Şimdiye kadar gerçekleşenler de bunu doğruluyor zaten...
 
Dünyanın gözü şu anda 11 Eylül sabahı Amerika Birleşik Devletleri’nin kalbine gerçekleştirilen saldırıdan ve ardından gelen savaş senaryolarından başka bir şey görmüyor. Ancak, yine de, tüm dünyada, özellikle de yeni ekonominin temel taşlarından IT sektöründe çok önemli gelişmeler yaşanıyor. Son olarak HP ve Compaq’in birleşeceklerini açıklamasının ardından gözler sektörde gerçekleşen daha önceki birleşmelere ve bundan sonra gerçekleşeceklere çevrildi. Gerçi HP-Compaq birleşmesi henüz kesinleşmedi ve hissedarların onayının alınması bekleniyor. Ancak, yine de böyle bir girişimin başlatılmış olması bile IT sektörünün bundan sonraki dönemini önemli ölçüde etkileyecek gibi görünüyor.

HP-Compaq birleşmesinin ardında yatan en büyük etken, fazla kapasiteyi düşürmek. Ancak, Compaq eski başkanı Ben Rosen’in 1991 yılında birleşmeler hakkında yaptığı son derece ilginç bir açıklama da gözlerden kaçmıyor. Rosen, “Birleşmelerden asıl yararlananlar rakiplerdir. Çünkü, birleşme aşamasında olan şirketler organizasyonel konularla o kadar ilgilidirler ki, müşterilerini göremezler” diye konuşuyordu.

Rosen, bu değerlendirmeyi o dönemdeki AT&T’nin, NCR’ı satın alması ve sonrasında milyonlarca dolarlık zararla bozması üzerine yapmıştı. Ancak, bu değerlendirmeler geçerliliğini içinde bulunduğumuz dönemde de koruyor. Zaten, Compaq ve HP’nin birleşeceklerini açıklamalarının ardından hisse senedi değerlerinin düşmesini de bu gerçeği doğruluyor.

Her ne kadar birleşmeler ve satın almalar aslında bilinmezliklere gebe olsalar da, yine de devam ediyorlar. Peki özellikle IT sektöründe neden bu kadar birleşme ve satın alma yaşanıyor ve gelecekte bu sektörü neler bekliyor? Capital Digital, bu soruların yanıtlarını aramayı amaçlayan bir araştırma hazırladı.

Birleşme ve satın alma gerçeği

Teknoloji cephesinde, son dönemdeki moda deyimiyle yeni ekonomi sektöründeki birleşmeler, 1990’lı yıllara göre önemli farklılıklar gösteriyor. 1990’ların aksine, son yıllarda birleşme ya da satın almalar, donamım şirketlerinde değil, yazılım alanında yaşanıyor.

Bunun en iyi örneklerinden birini Intel’in izlediği strateji oluşturuyor. Intel, finansal gücü nedeniyle karşısında tutunamayan küçük chip şirketlerini, yeni bir teknoloji geliştirdiklerinde, hemen satın alma yoluna gidiyor. Böylece, ortaya çıkan yeni teknolojiyi de bünyesine katmış oluyor.

Yine dünyanın önde gelen IT şirketlerinden biri olan Cisco, büyüme stratejisini tamamen satın alma üzerinde gerçekleştiriyor. Bugüne kadar satın aldığı yüzlerce küçük firma var. Bu satın almaların arkasında da benzer bir strateji var...

Silicon Graphics Incorporation (SGI) Türkiye Genel Müdürü Avedis Erzurumluoğlu’na göre, Cisco gibi şirketlerin izledikleri stratejinin arkasında birkaç önemli etken var. Erzurumluoğlu, “Birinci etken, rekabet koşullarına uyum ve bu rekabet içinde var olabilmeyi sürdürmektir” diyor. Dolayısıyla da şirketler birleşme ya da satın alma yoluna gidiyorlar.

Erzurumluoğlu, ikinci nedenin, son 5 yıl içinde IT sektöründe yayılan bir trendden kaynaklandığına dikkat çekiyor. Bu trendi “Bir fikirden yola çıkarak bir firma oluşturmak, bu fikri geliştirip firmayı karlı hale getirmek ve daha büyük bir firmaya kendi küçük firmasını satıp çekilmek” olarak tanımlayan Erzurumluoğlu’na göre, dotcom döneminde de tüm konsept bu trend üzerine kuruluydu. Ancak, bundan sonra bu trendin işleyip işlemeyeceği şüpheli.

IT’nin kaç büyük oyuncusu olacak?

Özellikle HP-Compaq birleşmesinin ardından sektörde hesaplar rekabet haritasına yöneldi. Herkes, IT sektöründe giderek büyük oyunca sayısının azalacağına yönelik beklentilerin gerçeğe dönüşme olasılığını tartışıyor. Uzmanlara göre, önümüzdeki yıllarda IT sektöründe daha az büyük şirket olacak. Zaten, özellikle ABD’deki ekonomik tablo da bu görüşü destekliyor. Bu görüşü savunanlar, “ABD’de borsalarda meydana gelen büyük düşüşler, bir zamanlar satın alınması zor olan şirketleri çok ucuz hale getirdi. Bunlardan bir bölümü de zora girdiğinden, birleşme ve satın almalar artacak” değerlendirmesini yapıyorlar.

EMC Türkiye Genel Müdürü Cem Fındıkoğlu, birleşmeler ve dolayısıyla büyük şirket sayısındaki azalış beklentisi için farklı bir yaklaşım getiriyor. Fındıklıoğlu, “Şu anda IT sektöründeki trend, birtakım şeyleri optimize etmek ve operasyonel konuları aşağı çekerek tek bir yapı olarak daha büyük ve tek bir organizasyon olarak ayakta kalmaktır”diyerek bir gelişmeye dikkat çekiyor.

“Gidişata göre birkaç büyük şirket varlığını sürdürecekmiş gibi görünüyor” diyen Cem Fındıkoğlu şöyle devam ediyor: “Şirket evlilikleri ile büyük şirketler daha da büyüyerek varlıklarını sürdürecekler ancak kimin kimi satın alabileceği ya da kimin kimle birleşebileceği gibi bilgilere ulaşmak çok olanaklı değil. Bunlar daha çok şirketlerin üst düzey yöneticileri tarafından biliniyor”.

Türk firmalarının albenisi artıyor

Türkiye bugün özellikle yazılım konusunda son derece iyi bir konuma doğru ilerliyor. Dünyanın önde gelen IT şirketlerinin Türkiye’yi ve Türk yazılım şirketlerini yakından izledikleri de biliniyor. Hatta yabancı şirketlerle görüşen Türk şirketlerinin de bulunduğu biliniyor. Ancak, bu görüşmeler sır gibi saklanıyor. EMC Türkiye Genel Müdürü Cem Fındıkoğlu, yabancı şirketlerin Türk şirketleri ile görüşme amaçlarının sadece satın alma konusunda olmadığını belirtiyor.

Fındıkoğlu görüşmelerin içeriğini şöyle özetliyor: “Güçbirliği, bir araya gelerek daha güçlü, daha etkin bir firma yaratmak için de görüşmeler yapılıyor. Örneğin iş ortaklarımızdan Gantek Teknoloji, Yunanistan’lı bir firma ile örnek bir işbirliği içerisinde. Her iki firmanın da çok avantajlı olduğu, kendini geliştirdiği konular var. Bu sayede, gerçekleştirdikleri entegrasyonu Türk kullanıcısına sunma imkanı buluyorlar. Bu tür birlikteliklerin artacağına inanıyorum. Fiyatlar düşük olduğu için ve benzeri nedenlerle Türk firmalarının giderek albenileri de artıyor.”

Start-up’ların yatırım alanları

 IT sektöründe artık cazip bir fikir üretip onu işleyerek daha sonra yüksek fiyata satarak genç dolar milyoneri olma devri kapandı. Günümüzde IT sektörüne girecek yeni şirketlerin benzersiz teknolojiler ya da yazılımlar geliştirmeleri gerekiyor. Artık her fikir bir değer kabul edilmiyor.

IT sektörünün geleceği büyük ölçüde yazılımda görülüyor ve start-up’ların da bu alana yatırım yapmalarının avantajlı olacağı belirtiliyor. SGI Türkiye Genel Müdürü Avedis Erzurumluoğlu, IT sektöründe donanım alanında fazla para kalmadığını belirtiyor. Kar etmek isteyenlerin artık çözüm oluşturmaları gerektiğini belirten Erzurumluoğlu, “ Start-up’lar çözüm portföylerini ne kadar geniş tutar ve başka firmaların yapamadığı konuları kendi portföylerine katarlarsa, o zaman hem donanımını hem de çözümünü birlikte satmış olurlar.

Artık serviste fazla para yok, donanımda zaten gerekli marjlar kalmadı. Bu nedenle şirketlerin kendi ürün portföyleri üzerinde çözüm üretmeleri ve yeni iş yapma teknikleri geliştirmeleri gerekiyor” diyor.

Dolayısıyla her zaman olduğu gibi bir gerçekle karşılaşılıyor aslında. Yeni iş yapan şirketler değerlenirken alışılmış ve değer kaybetmiş işlere yönelenler büyük şirketler için cazibe merkezi olma şanslarını kaybedecekler. Erzurumluoğlu, son dönemde önem kazanan bir şirketten bahsediyor. ABD’deki saldırıların ardından göze bakarak kişilerin kimliklerini tespit edebilen bir yazılım geliştiren bir şirket bu. İşte bu şirket belki de yakın gelecekte dünyanın önde gelen bir yazılım şirketinin bünyesine katılabilir. Böylece bizler de yeni bir satın almaya şahit olabiliriz.

UZMAN GÖZÜYLE HP-COMPAQ BİRLEŞMESİ

SGI Türkiye Genel Müdürü Avedis Erzurumluoğlu, Digital’e, HP-Compaq birleşmesini değerlendirdi:

“Şu anda IT sektörü bu birleşmeden iki şirketin ne kazanacağını anlayabilmiş deği,l şu anda. ABD’deki analistlerin yorumlarına bakarsanız olumlu oldu diyen fazla yazı yok. Bunun tek nedeni bu birleşmeden kim ne kazandı, neden birleşildi sorularının yanıtının olmaması.

Bundan önce Deck ile Compaq birleşmişti. Deck’in bir Unix know-how’ı, risk tabanlı makineleri ve bunların yanında adı çıkmış olan güçlü bir servis organizasyonu bulunuyordu.

Compaq’de de Deck’de olmayan bir Intel makine know-how’ı vardı. Bu ikisi birleştiğinde yepyeni bir güç doğdu. Ancak, HP-Compaq birleşmesinde hem risk açısından hem de makineleri açısından iki şirket de aynı yapıya sahipler. Her ikisinin de servis organizasyonları var.

Şu anda IT pazarına baktığınızda her şeyin fiyat üzerine döndüğünü görürsünüz. Ürünlerin ucuz olması gerekir. HP ve Compaq’in bir yıldan daha kısa bir zaman içinde rekabete ayak uydurmaları gerekiyor. Bunu belki insan gücünü azaltarak belki de her iki taraftan da bazı makineleri devre dışı bırakarak belirli ürün aileleri üzerine yoğunlaşmakla gerçekleştirebilirler. Ancak, bu şekilde Dell ve IBM gibi şirketlerle istenildiği gibi rekabet edilebilir.

IT SEKTÖRÜNÜ NELER BEKLİYOR?

EMC Genel Müdürü Cem Fındıkoğlu, IT sektörünün geleceğini şöyle değerlendiriyor:

“Eğer elinizde örnek tek bir teknoloji varsa, bu her zaman diğer firmalar tarafından bir satın alma sebebi olacaktır. Örneğin elinizde bulunan herhangi bir software uygulaması pek çok şirketin işini kolaylaştıracak, yeni bir vizyon edinmelerini sağlayacak bir software ise bunu satın almak çok cazip olacaktır.

Dolayısıyla küçük firmaların büyük firmalar tarafından satın alınmasının önümüzdeki dönemde de devam edeceğine inanıyorum ama nihayetinde piyasada sadece üç-beş tane IT firmasının kalacağına inanmıyorum. 

Her zaman daha fazla IT firması olacaktır ama büyükler her zaman küçüklerin dinamik yapılarıyla ürettikleri benzersiz bir takım yazılım, donanım ya da uygulamaları da her zaman kendi bünyelerine katmak isteyeceklerdir.

Bugün dünyada herkes konusunda iyi olmaya çalışıyor, herkes en iyi yaptığı işe odaklanıyor. Önümüzdeki dönemde konusunda en iyileri bir araya getirerek son kullanıcının hizmetine sunan servis sağlayıcılar, sistem entegratörleri gibi şirketler ön plana çıkacak. Yakın bir gelecekte çok büyük servis sağlayıcılardan söz ediyor olacağız. Teknoloji şirketlerinin sayısının azalması gibi bir durumun yerine, önümüzdeki dönem, kendi işine odaklanan  şirketler ayakta kalacak ve bunları bir araya getiren şirketler ön plana çıkacak.”