"Büyük veri kullanmayan sonunda batar"
Manzoor ile büyük verinin günümüz ekonomisindeki yerini ve şirketlere getirilerini konuştuk...
Aslı Sözbilir
asozbilir@capital.com.tr
Büyük veri aslında elektronik ortamda bıraktığımız izlerin işlenmemiş haldeki bütününe verilen ad. Bu veri, işlenmesi halinde hem kamu hem de özel sektör için pek çok alanda getiri sağlıyor. Bunu fark eden şirketler müşterilerine daha iyi ulaşıyor, maliyetlerini düşürüyor ve verimliliklerini artırıyorlar. Büyük veri gurusu, veri analisti MANZOOR’un deyişiyle büyük veriyi kullananla kullanmayan arasındaki makas hızlıca açılıyor. Manzoor ile büyük verinin ekonomik geleceğimizdeki rolü üzerine konuştuk.
Büyük veri rekabetçi avantajla değil tamamen geride kalıp kalmamakla alakalı. Eminim herkes büyük veri kullanacak ve kullananlar bundan faydalanacak. Eğer siz kullanmazsanız da kesinlikle geride kalacak ve sonunda da batacaksınız.” Big data (büyük veri) konusunda guru isimlerden Dr. Madassar Manzoor internetle birlikte yaşamımıza giren ve son 10 yıldır sektörlerin gündeminde ilk sıralara yerleşen büyük verinin şirketler için önemini kısaca böyle özetliyor. 20 yılı aşkın süredir ABD, Avrupa ve Türkiye’de şirketlere danışmanlık veren Dr. Manzoor, büyük veri içindeki gizli kalan ilişkileri, korelasyonları ve modellemeleri ortaya çıkarıp gelişmiş veri tekniklerini kullanarak şirketlerin iş yapış şekillerine kademe atlatacak önerilerle onlara finansal getiri sağlıyor. Manzoor bugün e-ticaret, bankacılık, perakende ve medya sektörlerinde kullanılan büyük verinin yakın gelecekte başta sağlık ve ulaştırma olmak üzere tüm sektörler için kaçınılmaz olacağını söylüyor. Şirketler özelinde ise büyük verinin taşıyacağı ağırlık konusunda daha iddialı. Çünkü ona göre büyük veri daha çok para kazanmakla ilgili bir şey. Manzoor ile büyük verinin günümüz ekonomisindeki yerini ve şirketlere getirilerini konuştuk.
* Sizce büyük veri geçtiğimiz 10 yılda nasıl küresel bir trend haline geldi? Ve neden?
Çok basit bir nedeni var. Bugün dünyadaki en büyük şirketlerin çoğu muhtemelen 10 yıl önce yoktu. Google, Amazon ve Facebook gibi şirketlerden bahsediyorum. Şu anda ise bu şirketlerin müşterilerinden 1 veya 2 milyon gibi değil 100 veya 500 milyon gibi sayılarla bahsediyoruz. Tarihsel olarak bir şirketle iş yaptığınızda şirket sizin hakkınızda pek bir şey öğrenemezdi ama Amazon, Google veya Facebook gibi şirketler siz ekrana dokunur dokunmaz hakkınızda ne gibi sorular sorduğunuz, nasıl ürünler istediğiniz, ne satın aldığınız, ne kadar para ödediğiniz gibi bilgileri edinmeye başlıyor. Değişen şey bu…
* Büyük verinin global büyüklüğü nedir?
Bunun iki boyutu var. İlki şu: Amazon, Google, eBay ve Facebook gibi çok büyük şirketler eğer büyük veri olmasaydı var olmazdı. Büyük veriden para kazananlar onlar. İşleri hangi ürünlere baktığınızı, hangi reklamlarla ilgilendiğinizi ve hangi ürünleri satın alacağınızı anlamaya çalışmak. İkinci boyutunda ise büyük teknoloji ekipmanı üreticileri var. IBM, Oracle ve Microsoft gibi şirketler bu konseptin reklamını yapmaya karar verdiler. Bunun nedeni de büyük veri için çok büyük teknolojik yatırım gerekmesi ve bunun da bahsettiğim şirketlerin lehine olması.
* Büyük veriyi en çok hangi sektörler kullanıyor?
E-ticaret şirketlerinin işi bu, kullanmaktan başka bir çareleri yok. Ben bankacılık, perakende ve medya olmak üzede üç ana sektörde çalışıyorum. Tecrübeme göre bu üçü arasında büyük veriyi en çok medya şirketleri, sonra perakendeciler daha sonra da bankalar kullanıyor. Nedeni şu, benim Financial Times olduğumu düşünün, geçmişte gazetemi basardım ve satardım ama gazeteyi alanların gazeteyi gerçekten okuyup okumadıklarına, okuyorlarsa hangi sayfaları okuduklarına, hangi konularla ilgilendiklerine, hangi yazarları takip ettiklerine, gazeteyi ne zaman okuduklarına dair bir fikrim yoktu. Bildiğim tek şey abone sayım ve bayilerden direkt aldığım satış sayımdı. Şimdi ise abonelerim kimler, siteme ne zaman giriyorlar, hangi araçlarla giriyorlar, iPad’le sabah mı okuyorlar, bilgisayardan ofislerinden mi okuyorlar, gazetenin hangi bölümlerini okuyorlar, hangi yazarlara ilgi duyuyorlar, ilgilendikleri konular ne gibi bilgilerin hepsine sahibim. Gazeteler artık birçok konuda çok bilgiye sahip. En önemlisi de yayınladıkları reklamları kimlerin tıkladığını biliyorlar. Geçmişte gazetede yayınlanan reklamların okunup okunmadığı bilinmiyordu. Bunun gücünü hayal edebiliyor musunuz?~* Gelecekte hangi sektörler için büyük veri çok kritik olacak? Sektörler bunun farkında mı?
Sektörler bunun farkında olmayabilir. Örneğin ben 5 milyon kişiye hizmet veren bir İngiliz su şirketiyle çalışıyorum. Bu şirket su pompalayan her cihazına bir sensör taktı ve her bir cihazın doğru çalışıp çalışmadığını takip ediyor. Geçmişte bir cihaz bozulunca, şirket bunu sadece bir müşteri şikâyet ettiğinde öğrenirdi. Şimdi ise şirket bu cihazları büyük veri sayesinde takip edebiliyor. Büyük veriyi çoğunlukla internette tıklama olarak düşünüyoruz ama artık büyük veri her yerde. Devamlı takip edilen ve etrafını takip eden cihazlar var. Sağlıkta da büyük bir büyüme potansiyeli var. İngiltere’de 15 yıl önce sağlık sistemindeki tüm bilgisayarlar birbirine bağlandı. Şimdi tüm sistem herhangi bir hastanın hangi testi olduğunu, hangi hastalığı geçirdiğini veya hangi ilacı aldığını görebiliyor.
* Büyük veri şirketler için neden önemli?
Sanırım şirketler için önemli olan, hangi ürünü kaça ve kime sattıkları. Büyük veri sayesinde kime hangi ürünü kaça satabileceklerini anlayabilirler. Büyük veri sonuçta daha çok para kazanmakla ilgili bir şey.
* Şirketler büyük veriyi kullanarak nasıl daha rekabetçi hale gelebilir?
Bence konu pek rekabetçilikle alakalı değil. 25 yıldır veri işindeyim ve şirketlere müşterilerinin kim olduğunu anlamaları ve onlarla daha çok nasıl iş yapabilecekleri konusunda yardım ediyorum. Sanırım son 2-3 yılda yaratılan veri daha önce yaratılan tüm veriden daha fazla. Nesnelerin interneti diye bir kavram var. Gelecekte buzdolabınız ihtiyaçlarınızı takip edecek ve gerektiğinde sütü kendi ısmarlayacak. Bizim işimizde geçmişte insanların hangi programları izlediğini bilemezdiniz. Sadece birkaç bin evi takip ederek insanların izlediği programları anlamaya çalışırdık. Şu anda Netflix veya benzeri programlarla neyi ne zaman izlediğimizi tamı tamına biliyorlar.
* Şirketler büyük veriyi kullanmazsa ne kaybeder?
Büyük veri rekabetçi avantajla değil, tamamen geride kalıp kalmamakla ilgili. Eğer herkes kullanır da ben kullanmazsam geride kalırım. Eminim herkes büyük veri kullanacak ve kullananlar bundan faydalanacak. Eğer siz kullanmazsanız da kesinlikle geride kalacak ve sonunda da batacaksınız.
* Büyük veriyi verimli kullanan global şirketlere örnek verebilir misiniz? Bu şirketlerin ortak özellikleri neler?
Amazon, Google ve Facebook. Bu şirketlerin ortak özelliği de hepsinin çok büyük olması ve çok miktarda veriye sahip olması. Bu veriyi müşterilerini tanımak, onlara neler satabileceklerini tahmin etmek ve yeni ürünler geliştirmek için kullanıyorlar. Kuşkusuz büyük veriyi en iyi kullanan şirketler bunlar. Bu şirketlerle arkalarındakiler arasında ise büyük bir fark var. Yani lider şirketler diğerlerinden çok daha önde.~“BÜYÜK VERİNİN GELECEK TRENDLERİ”
Şüphesiz ki her sektörde büyük veri çözümleri uygulanmaya başlanacak. Önce web’den aldıkları veriyi kullanacaklar, sonra da app’lerden. Sonra da yavaş yavaş sahip oldukları veriyi artırarak müşterilerini şu anda olduğundan daha iyi tanımaya çalışacaklar. Bankalararası Kart Merkezi’nin (BKM) ürünü BKM Express de web’de başlayan ve mobilde büyüyen bir dijital cüzdan ürünü. Ve artık BKM’nin ne zaman nasıl işlem yaptığını takip edebildiği ve veri olarak kullanabildiği müşterileri var. Yani kesinlikle herkes bu işi yapacak. Önce belki telekom ve perakende sektörlerinde bunu göreceğiz.
TÜRKİYE BÜYÜK VERİDE LİDER OLACAK
VERİMLİLİK ÖNEMLİ
Eğer gelişmekte olan bir ülkeyseniz ve hangi hizmetleri verimli bir şekilde sunmanız gerektiğini anlamaya çalışıyorsanız, örneğin ulaşım, temassız bir kart kullanmak ve insanların davranışlarını anlamaya çalışmak sizin için faydalı olacaktır. Veya tüm hasta vatandaşlarınızın bilgisini birleştirebilirseniz bu, kuşkusuz ekonominiz için faydalı olacaktır.
MALİYET AZALIYOR
Ayrıca bu hizmetleri daha ucuza vermenize de yardımcı olacaktır. Eğer doktora gidemiyorsanız doktorla bir Skype görüşmesi yapabilirsiniz. Ek olarak bizim nabzımızı ve kalp ritmimizi devamlı takip eden giyilebilir araçlar var. Örneğin bir doktor artık benim nabzımı uzaktan görebilir, bunun için beni fiziksel olarak muayene etmesine gerek yok.
KALİFİYE ÇALIŞAN FARKI
15-16 yıl Türk bankaları ve Turkcell’le çalıştım. Batı ülkelerinde ve bazı Uzakdoğu ülkelerinde de çalıştım, çalışanlar çok kalifiye ve eğitimli. Ayrıca daha motiveler. Turkcell’deki tecrübeme göre de her şeyi en iyi şekilde yapmaya çalışıyorlar. O dönem birçok Batı şirketinden çok daha ileride olduklarını gördüm.
ŞİRKETLER HIRSLI
Ayrıca Türk bankaları için de aynı şeyi söyleyebilirim. Tecrübeme göre Türk şirketler birçok başka ülke şirketlerine göre çok daha hırslı diyebilirim. Yani Türkiye bence kesinlikle bu konuda lider olacak. Turkcell ve Migros gibi şirketlerin zaten çok iyi birer büyük veri kullanıcısı olduğuna inanıyorum.
asozbilir@capital.com.tr
Büyük veri aslında elektronik ortamda bıraktığımız izlerin işlenmemiş haldeki bütününe verilen ad. Bu veri, işlenmesi halinde hem kamu hem de özel sektör için pek çok alanda getiri sağlıyor. Bunu fark eden şirketler müşterilerine daha iyi ulaşıyor, maliyetlerini düşürüyor ve verimliliklerini artırıyorlar. Büyük veri gurusu, veri analisti MANZOOR’un deyişiyle büyük veriyi kullananla kullanmayan arasındaki makas hızlıca açılıyor. Manzoor ile büyük verinin ekonomik geleceğimizdeki rolü üzerine konuştuk.
Büyük veri rekabetçi avantajla değil tamamen geride kalıp kalmamakla alakalı. Eminim herkes büyük veri kullanacak ve kullananlar bundan faydalanacak. Eğer siz kullanmazsanız da kesinlikle geride kalacak ve sonunda da batacaksınız.” Big data (büyük veri) konusunda guru isimlerden Dr. Madassar Manzoor internetle birlikte yaşamımıza giren ve son 10 yıldır sektörlerin gündeminde ilk sıralara yerleşen büyük verinin şirketler için önemini kısaca böyle özetliyor. 20 yılı aşkın süredir ABD, Avrupa ve Türkiye’de şirketlere danışmanlık veren Dr. Manzoor, büyük veri içindeki gizli kalan ilişkileri, korelasyonları ve modellemeleri ortaya çıkarıp gelişmiş veri tekniklerini kullanarak şirketlerin iş yapış şekillerine kademe atlatacak önerilerle onlara finansal getiri sağlıyor. Manzoor bugün e-ticaret, bankacılık, perakende ve medya sektörlerinde kullanılan büyük verinin yakın gelecekte başta sağlık ve ulaştırma olmak üzere tüm sektörler için kaçınılmaz olacağını söylüyor. Şirketler özelinde ise büyük verinin taşıyacağı ağırlık konusunda daha iddialı. Çünkü ona göre büyük veri daha çok para kazanmakla ilgili bir şey. Manzoor ile büyük verinin günümüz ekonomisindeki yerini ve şirketlere getirilerini konuştuk.
* Sizce büyük veri geçtiğimiz 10 yılda nasıl küresel bir trend haline geldi? Ve neden?
Çok basit bir nedeni var. Bugün dünyadaki en büyük şirketlerin çoğu muhtemelen 10 yıl önce yoktu. Google, Amazon ve Facebook gibi şirketlerden bahsediyorum. Şu anda ise bu şirketlerin müşterilerinden 1 veya 2 milyon gibi değil 100 veya 500 milyon gibi sayılarla bahsediyoruz. Tarihsel olarak bir şirketle iş yaptığınızda şirket sizin hakkınızda pek bir şey öğrenemezdi ama Amazon, Google veya Facebook gibi şirketler siz ekrana dokunur dokunmaz hakkınızda ne gibi sorular sorduğunuz, nasıl ürünler istediğiniz, ne satın aldığınız, ne kadar para ödediğiniz gibi bilgileri edinmeye başlıyor. Değişen şey bu…
* Büyük verinin global büyüklüğü nedir?
Bunun iki boyutu var. İlki şu: Amazon, Google, eBay ve Facebook gibi çok büyük şirketler eğer büyük veri olmasaydı var olmazdı. Büyük veriden para kazananlar onlar. İşleri hangi ürünlere baktığınızı, hangi reklamlarla ilgilendiğinizi ve hangi ürünleri satın alacağınızı anlamaya çalışmak. İkinci boyutunda ise büyük teknoloji ekipmanı üreticileri var. IBM, Oracle ve Microsoft gibi şirketler bu konseptin reklamını yapmaya karar verdiler. Bunun nedeni de büyük veri için çok büyük teknolojik yatırım gerekmesi ve bunun da bahsettiğim şirketlerin lehine olması.
* Büyük veriyi en çok hangi sektörler kullanıyor?
E-ticaret şirketlerinin işi bu, kullanmaktan başka bir çareleri yok. Ben bankacılık, perakende ve medya olmak üzede üç ana sektörde çalışıyorum. Tecrübeme göre bu üçü arasında büyük veriyi en çok medya şirketleri, sonra perakendeciler daha sonra da bankalar kullanıyor. Nedeni şu, benim Financial Times olduğumu düşünün, geçmişte gazetemi basardım ve satardım ama gazeteyi alanların gazeteyi gerçekten okuyup okumadıklarına, okuyorlarsa hangi sayfaları okuduklarına, hangi konularla ilgilendiklerine, hangi yazarları takip ettiklerine, gazeteyi ne zaman okuduklarına dair bir fikrim yoktu. Bildiğim tek şey abone sayım ve bayilerden direkt aldığım satış sayımdı. Şimdi ise abonelerim kimler, siteme ne zaman giriyorlar, hangi araçlarla giriyorlar, iPad’le sabah mı okuyorlar, bilgisayardan ofislerinden mi okuyorlar, gazetenin hangi bölümlerini okuyorlar, hangi yazarlara ilgi duyuyorlar, ilgilendikleri konular ne gibi bilgilerin hepsine sahibim. Gazeteler artık birçok konuda çok bilgiye sahip. En önemlisi de yayınladıkları reklamları kimlerin tıkladığını biliyorlar. Geçmişte gazetede yayınlanan reklamların okunup okunmadığı bilinmiyordu. Bunun gücünü hayal edebiliyor musunuz?~* Gelecekte hangi sektörler için büyük veri çok kritik olacak? Sektörler bunun farkında mı?
Sektörler bunun farkında olmayabilir. Örneğin ben 5 milyon kişiye hizmet veren bir İngiliz su şirketiyle çalışıyorum. Bu şirket su pompalayan her cihazına bir sensör taktı ve her bir cihazın doğru çalışıp çalışmadığını takip ediyor. Geçmişte bir cihaz bozulunca, şirket bunu sadece bir müşteri şikâyet ettiğinde öğrenirdi. Şimdi ise şirket bu cihazları büyük veri sayesinde takip edebiliyor. Büyük veriyi çoğunlukla internette tıklama olarak düşünüyoruz ama artık büyük veri her yerde. Devamlı takip edilen ve etrafını takip eden cihazlar var. Sağlıkta da büyük bir büyüme potansiyeli var. İngiltere’de 15 yıl önce sağlık sistemindeki tüm bilgisayarlar birbirine bağlandı. Şimdi tüm sistem herhangi bir hastanın hangi testi olduğunu, hangi hastalığı geçirdiğini veya hangi ilacı aldığını görebiliyor.
* Büyük veri şirketler için neden önemli?
Sanırım şirketler için önemli olan, hangi ürünü kaça ve kime sattıkları. Büyük veri sayesinde kime hangi ürünü kaça satabileceklerini anlayabilirler. Büyük veri sonuçta daha çok para kazanmakla ilgili bir şey.
* Şirketler büyük veriyi kullanarak nasıl daha rekabetçi hale gelebilir?
Bence konu pek rekabetçilikle alakalı değil. 25 yıldır veri işindeyim ve şirketlere müşterilerinin kim olduğunu anlamaları ve onlarla daha çok nasıl iş yapabilecekleri konusunda yardım ediyorum. Sanırım son 2-3 yılda yaratılan veri daha önce yaratılan tüm veriden daha fazla. Nesnelerin interneti diye bir kavram var. Gelecekte buzdolabınız ihtiyaçlarınızı takip edecek ve gerektiğinde sütü kendi ısmarlayacak. Bizim işimizde geçmişte insanların hangi programları izlediğini bilemezdiniz. Sadece birkaç bin evi takip ederek insanların izlediği programları anlamaya çalışırdık. Şu anda Netflix veya benzeri programlarla neyi ne zaman izlediğimizi tamı tamına biliyorlar.
* Şirketler büyük veriyi kullanmazsa ne kaybeder?
Büyük veri rekabetçi avantajla değil, tamamen geride kalıp kalmamakla ilgili. Eğer herkes kullanır da ben kullanmazsam geride kalırım. Eminim herkes büyük veri kullanacak ve kullananlar bundan faydalanacak. Eğer siz kullanmazsanız da kesinlikle geride kalacak ve sonunda da batacaksınız.
* Büyük veriyi verimli kullanan global şirketlere örnek verebilir misiniz? Bu şirketlerin ortak özellikleri neler?
Amazon, Google ve Facebook. Bu şirketlerin ortak özelliği de hepsinin çok büyük olması ve çok miktarda veriye sahip olması. Bu veriyi müşterilerini tanımak, onlara neler satabileceklerini tahmin etmek ve yeni ürünler geliştirmek için kullanıyorlar. Kuşkusuz büyük veriyi en iyi kullanan şirketler bunlar. Bu şirketlerle arkalarındakiler arasında ise büyük bir fark var. Yani lider şirketler diğerlerinden çok daha önde.~“BÜYÜK VERİNİN GELECEK TRENDLERİ”
Şüphesiz ki her sektörde büyük veri çözümleri uygulanmaya başlanacak. Önce web’den aldıkları veriyi kullanacaklar, sonra da app’lerden. Sonra da yavaş yavaş sahip oldukları veriyi artırarak müşterilerini şu anda olduğundan daha iyi tanımaya çalışacaklar. Bankalararası Kart Merkezi’nin (BKM) ürünü BKM Express de web’de başlayan ve mobilde büyüyen bir dijital cüzdan ürünü. Ve artık BKM’nin ne zaman nasıl işlem yaptığını takip edebildiği ve veri olarak kullanabildiği müşterileri var. Yani kesinlikle herkes bu işi yapacak. Önce belki telekom ve perakende sektörlerinde bunu göreceğiz.
TÜRKİYE BÜYÜK VERİDE LİDER OLACAK
VERİMLİLİK ÖNEMLİ
Eğer gelişmekte olan bir ülkeyseniz ve hangi hizmetleri verimli bir şekilde sunmanız gerektiğini anlamaya çalışıyorsanız, örneğin ulaşım, temassız bir kart kullanmak ve insanların davranışlarını anlamaya çalışmak sizin için faydalı olacaktır. Veya tüm hasta vatandaşlarınızın bilgisini birleştirebilirseniz bu, kuşkusuz ekonominiz için faydalı olacaktır.
MALİYET AZALIYOR
Ayrıca bu hizmetleri daha ucuza vermenize de yardımcı olacaktır. Eğer doktora gidemiyorsanız doktorla bir Skype görüşmesi yapabilirsiniz. Ek olarak bizim nabzımızı ve kalp ritmimizi devamlı takip eden giyilebilir araçlar var. Örneğin bir doktor artık benim nabzımı uzaktan görebilir, bunun için beni fiziksel olarak muayene etmesine gerek yok.
KALİFİYE ÇALIŞAN FARKI
15-16 yıl Türk bankaları ve Turkcell’le çalıştım. Batı ülkelerinde ve bazı Uzakdoğu ülkelerinde de çalıştım, çalışanlar çok kalifiye ve eğitimli. Ayrıca daha motiveler. Turkcell’deki tecrübeme göre de her şeyi en iyi şekilde yapmaya çalışıyorlar. O dönem birçok Batı şirketinden çok daha ileride olduklarını gördüm.
ŞİRKETLER HIRSLI
Ayrıca Türk bankaları için de aynı şeyi söyleyebilirim. Tecrübeme göre Türk şirketler birçok başka ülke şirketlerine göre çok daha hırslı diyebilirim. Yani Türkiye bence kesinlikle bu konuda lider olacak. Turkcell ve Migros gibi şirketlerin zaten çok iyi birer büyük veri kullanıcısı olduğuna inanıyorum.
