E-Business Nasıl Etkiler?

E-business ve e-ticaret son dönemin en gözde konseptleri... Ancak, internetin getirdiği bu iki modelin bazı yönleri çok fazla öne çıkmadı. Oysa, e-iş olarak nitelendirilen bu iki modelin ekonomiye etkileri tahmin edilenin çok üstünde. Örneğin e-iş sayesinde uzun vadede ulusal üretimin yüzde 5 oranında artacağı, milli geliri artırıcı etki yapacağı tahmin ediliyor. Bazı alanlarda stok yönetiminde dağıtıma, çok çarpıcı etkilerde bulunurken, B2B’de maliyetleri ciddi şekilde aşağıya çekiyor.

Elektronik ticaret bu hızla büyümeye devam ederse, beş yıl içinde dünya ekonomisinde önemli bir yer edinecek. Önümüzdeki 5 yıl içinde şirketler arasındaki (B2B ) ticaretin ve perakende satışların (B2C) yüzde 5’i internet ortamında gerçekleşecek. Bu gelişmeler, 21’inci yüzyılın ilk yarısında makroekonomik performansı, ekonomik politikaları ve tüm sektörleri derinden etkileyecek. E-ticaret’in sosyal ve ekonomik etkileri pek çok platformda tartışılıyor, araştırılıyor. E- ticaretin makroekonomik etkilerini analiz eden Avustralya Hükümeti İletişim ve Bilgi Teknolojileri Departmanı, ulusal üretimi yüzde 2.7 oranında artıracağını tahmin ediyor. Yatırım bankası Goldman Sachs ise e-ticaretin gayrisafi yurtiçi hasılayı uzun vadede yüzde 5 oranında yükselteceğini öngörüyor.

E- ticaretin verimlilik artışındaki rolü ne olacak?, Ekonomik büyüme üzerindeki etkisi hangi hangi boyutlara ulaşacak? Dağıtımcı ve perakendeci şirketlerin marjları ne kadar düşecek, gerçekten sıfırı inecek mi? İş dünyasındaki rekabet koşulları e-ticaretten nasıl etkilenecek? Son dönemde işte bu gibi çok sayıda soru üzerinde ciddi tartışmalar yapılıyor, yanıtları aranıyor.

OECD ( Organisation for Economic Co- Operation and Development – Ekonomik İşbirliği ve Gelişme Organizasyonu), bu konuda araştırma yapan kuruluşlardan biri. OECD tarafından  hazırlanan “Elektronik Ticaretin Ekonomik ve Sosyal Etkileri” (The Economic and Social Impact of Elektronik Commerce) adlı kapsamlı rapor e-ticaretin verimlik artışındaki rolünü, dağıtım maliyetleri ve fiyatlar üzerindeki etkilerini ile yaratacağı değişim boyutlarını anlatıyor. Aynı zamanda, e-ticaretin ekonomik ve sosyal etkilerini çok yönlü olarak ele alıyor. Rapor e-ticaretin ekonomik etkileri çok çarpıcı istatistikler ile somut olarak ortaya koyuyor.

Ekonomik etkileri ne olacak?

Rapora göre, e-ticaret uzun vadede ekonomileri daha etkin biçimde çalışır hale getirecek, rekabet ortamını zenginleştirecek, kaynak paylaşımını geliştirecek ve büyümeyi hızlandıracak...

Elektronik ticaret, şirketlerin maliyet hesaplarının yapısını da değiştirecek. Çünkü, süreçler internet ortamına taşındığında sadece iş yapış biçimleri tepeden tırnağa yepyeni bir yapıya kavuşmakla kalmayacak; üretim, satış ve dağıtım maliyetlerinin, toplam maliyetler içindeki payları da farklılaşacak.

Web üzerinden satış yapan firmaların satış elemanları, kendilerini aramadan önce web sitelerini inceleyen müşteri ile ortalama 2 dakika konuşuyor. Oysa, aynı satış elemanının geleneksel bir müşteri ile yaptığı telefon görüşmesi ortalama 20 dakika sürüyor. Benzer biçimde elektronik ortamda, teklif yöntemi ile otomobil satışı gerçekleştirmenin maliyeti 25 dolarken, aynı işi yüz yüze görüşmelerle yapmanın maliyeti birkaç yüz dolara çıkıyor.

Tasarruf ciroyu sollayacak

Özellikle B2B uygulamalarından sağlanan verimlilik artışı beraberinde maliyet avantajını da getiriyor. Dünya çapında 67 ülkede, 39 bin çalışanı olan Cisco Systems, tedarik zincirinden müşteri hizmetlerine, insan kaynaklarından satışa kadar tüm iş süreçlerini internet üzerine taşıyarak 2000 yılında toplam 1 milyar 350 milyon dolar tassarruf etti. Cisco Systems Türkiye Genel Müdürü Suat Baysan e-ticaretin verimlilik konusundaki etkilerine ilişkin şunları söylüyor:

“Giga Information Group tarafından yapılan araştırmaya göre, 2002 yılında global e-ticaret gelirlerinin 1 trilyon dolara ulaşacağı tahmin ediliyor. Ancak, internet teknolojileri sayesinde elde edilecek tasarruf 1 trilyon 250 milyar dolar olup, çok daha yüksek bir kâr marjı yaratacaktır. Cisco olarak internet teknolojilerinin sipariş hata oranlarını yüzde 35’lerden yüzde 1’lere indirdiğini, müşteri memnuniyetini yüzde 25 oranında artırdığını bizzat yaşadık. Sipariş ve teslimat arasındaki süre 6 ile 8 hafta arasında iken, şimdi sadece 1 ile 3 hafta arasında bir zaman alıyor.”

Her alanda tasarruf!

E-ticaret sadece satış maliyetlerini değil, satış sonrası hizmetlerin maliyetini de düşürüyor. Şirketlerin operasyon maliyetlerinin yaklaşık yüzde 10’unu müşteri hizmetleri oluşturur. Halbuki müşterilerin, internet üzerinden aradıkları bilgi ile ilgili veritabanına veya “smart manual” ( akıllı rehber) denilen rehberlere ulaşması mümkün. Bu uygulama masrafları düşürmekle kalmıyor, müşteri hizmetlerinin kalitesini de artırıyor.

Forrester Research’ün hesaplarına göre, müşteri sorunlarını çözmek üzere sahaya eleman göndermenin ortalama maliyeti 500 – 700 dolar, problemi telefonla çözmenin faturası 15 – 20 dolar, internet üzerinde çalışan bir müşteri hizmetlere sistemi kurarak aynı sorunu halletmenin bedeli ise sadece 7 dolar.

Bu konuda en çarpıcı örnek ise ABD’li posta dağıtım şirketi Fedex...Ayda 1 milyondan fazla posta dağıtan şirkete müşterilerinden ayda neredeyse 500 bin telefon geliyordu. Bu şirket, postalarının durumunu takip etmek isteyen müşterilerin telefonlarına yanıt verebilmek için çok sayıda eleman çalıştırmak zorundaydı. Ancak, Fedex, yeni sistem ile her gönderiye bir barkod veriyor ve müşteri ödemesini internet üzerinden yapabiliyor. Böylece, müşteri, Fedex’in sistemine erişerek paketinin nerede olduğunu takip edebiliyor. Şirket bu şekilde işgücü maliyetlerinden milyonlarca dolar tasarruf etti.

Stok yönetiminde devrim

E-ticaret sayesinde sipariş ve satış süreçlerinde de maliyetler yüzde 10 ile yüzde 50 arasında azalıyor. Geleneksel yöntemlerle 1 PC’nin sipariş ve teslimat süresi 4 ile 6 hafta alırken, e-ticaret sayesinde bu süre 24 saate kadar iniyor.

Stok süresinin kısalması da maliyet avantajı sağlayan unsurlardan biri. ABD’de, tarım ürünleri dışındaki yıllık nihai ürün satış değerinin yüzde 4.3’ü stok maliyetlerinden kaynaklanıyor. Stok maliyetlerinin yüzde 37’sini üreticiler, yüzde 25’ini toptancılar, yüzde 27’sini ise perakendeciler taşıyor. Tabloyu daha açık ortaya koymak için şöyle bir örnek vermek mümkün. Örneğin bir süper market, elindeki ürünü 1 yıl süreyle stoğunda tutarsa, satıştan kazandığı paranın yüzde 25’ini stok maliyetine verecektir. Sonuç olarak, stok süresi iki hafta kısaldığında satış fiyatı üzerinden yüzde 1 oranında tasarruf edilebiliyor.

Çok sayıda perakendecinin yüzde 3 ile yüzde 4 arasında değişen kar marjları ile çalıştığı göz önüne alınırsa, iki hafta daha az stok tutarak yüzde 1 oranında kar marjı kazanmanın önemi ortaya çıkıyor.

E-ürün ve e- hizmet dağıtımı

Elektronik ortamdan satın alınan ürünlerin fiyatlarına dağıtım ücreti de eklenince, ürünün müşteriye maliyeti yükselebiliyor. Ancak, e-ticaret sayesinde bazı ürünlerin dağıtım maliyetlerinde yüzde 50 ila yüzde 90 arasında çarpıcı düşüşler sağlanabiliyor. Bu ürünler arasında yazılım, elektronik kitap, bilet gibi elektronik ürünlerin satışı ile bankacılık işlemleri öne çıkıyor.

Buradaki maliyet avantajını ortaya koymak için yazılım örneğine dikkat çekmekte yarar var. Örneğin bir yazılım ürününü geleneksel yöntemlerle dağıttığınızda, maliyeti 15 dolara geliyor. Oysa telefon yöntemine başvurduğunuzda 5 dolar, interneti kullandığınızda ise 0.2-0.5 dolar düzeyine inebiliyorsunuz.

Bir başka örnek ise hayat sigortası poliçesiyle ilgili... Böyle bir poliçeyi acente yoluyla sattığınızda maliyeti 400 ile 700 dolar arasında değişirken, aynı işlemi internet üzerinde gerçekleştirdiğinizde maliyet 200-350 dolar aralığına kadar inebiliyor. Bu da yüzde 50 tasarruf anlamına geliyor.

Dağıtım maliyetlerinde e-ticaret sayesinde ciddi düşüşler sağlanan ürün ve hizmetler arasıda uçak bileti ve fatura ödemeleri de sayılabilir.

B2B e-ticaretten sektörlere mesaj

Elektronik ticaretin ekonomik etkilerini incelerken, sadece B2C (işten tüketiciye) olarak adlandırılan, internet ortamında gerçekleştirilen perakende satışları değil, B2B (işten işe), yani elektronik ortamda yürütülen tedarikçi ilişkilerini ve e-market denilen sektörel pazarlarda yapılan işlemleri de incelemek gerekiyor. B2B sistemler sayesinde ana şirket ile tedarikçi arasındaki bariyerler kalkıyor, bilgi akışı güçleniyor. Böylece tedarik zincirinin tamamında stok ve dağıtım konularında maksimum verimliliğe ulaşılabiliyor.

Ünlü yatırım bankası Goldman Sachs’ın 200 yılında yaptığı bir araştırma, B2B sistemlerin maliyetleri azaltmak konusunda hangi sektörde ne oranda etkili olduğunu ortaya koyuyor. Goldman Sachs’ın bu çalışmasına göre, kimya sektöründe girdi maliyetlerinde B2B e- ticaret sayesinde yüzde 10 oranında tasarruf sağlanıyor. Diğer sektörlerde girdi maliyetlerinde sağlanan tasarruf oranları ise şöyle; gıdada yüzde 3 ile 5 arasında, orman ürünlerinde yüzde 15 ile 25 arasında, medya ve reklamcılık sektöründe ise yüzde 10 ile 15 arasında.

“VERİMLİLİK VE TASARRUF UÇTAN UCA E-İŞ’TEN KAYNAKLANACAK”

Cem Aşık/Arena Genel Müdür Yardımcısı

Elektronik ticaret çok sayıda ürünün fiyatında toptan ve perakende satıcıların marjlarını düşürüyor, hatta bazı ürünlerde sıfıra indiriyor. Elektronik ticaretin sağladığı verimlilik artışı ve tasarruf konusundaki değerlendirmeleriniz nedir?

E -ticaret kendi başına ufak tasarruflar sağlayabilir. Ancak, uçtan uca e-İş (yani üreticiden tüketiciye kadar olan kanaldaki tüm partilerin birbirleriyle entegre oldukları bir ortamda kurulan sanal ortaklıklar), ciddi verimlilik artışı ve hız getirecektir. Bu iki faktör bir ürünün veya pazarlama programının rekabetin önüne geçmesi için en önemli şeylerdir.

Malı sadece alıp satmaktan elde edilen marjlar sıfırlanıyor. Ancak, bu malla birlikte verilen hizmetler tüketicinin gözündeki ederleri kadar para kazandırmaya devam edecek. Bu nedenle tüm aracılar, katma değerlerinin gerçekte ne olduğunu saptamak zorundalar.

Büyük firmalar ve yöneticiler elektronik ticaretin sağladığı bu avantajlardan ne gibi dersler çıkarmalı? Geleceğe bu doğrultuda nasıl hazırlanmalı?

Şu anki iş modeli ve ortaklıklarının gelecekte ne şekilde olabileceğini düşünüp, tüm operasyonunu, süreçlerini, kanal yapısını, hizmetlerini ve alt yapısını buna göre değiştirmeye başlamalıdır. Arena bu değişim sürecine 2000 yılı başında girdi.

Sizin kendi şirketinize – ticaret uygulamalarıyla nerelerde ne kadar zaman, para, işgücü tasarrufları sağladı? Verimlilik ve tasarruf artışını rakamsal verilerle açıklayabilir misiniz?

Öncelikle bilgi ve ürün almak için bir müşteri temsilcisine erişim sorunu ortadan kalktı. Alışveriş yapılabilen süreler uzadı. Müşteri temsilcileri standart bilgileri telefonda tekrarlayıp duracaklarına, müşteriyi arayıp veya ziyaret edip ne istediklerini anlamaya çalışmaya ve aktif satış yapmaya başladılar.

“GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELER VERİMLİLİK ARTIŞI SORUNUNU ÇÖZMELİ”

E- iş ve e-ticaretin rekabet, maliyet ve verimlilik konularında sunduğu avantajların boyutu nedir?

Pek çok şirket internet üzerinden yapılan işlemlerde operasyonel maliyetlerin yüzde 20 ‘den yüzde 45’lere varan oranlarda düştüğünü ifade ediyor. Goldman Sachs verilerine göre, ABD’de halen şirketlerin yüzde 54’ü interneti kullanarak alım yapıyor. İşletmelerin yüzde 87’si ise önümüzdeki bir yıl içinde interneti kullanarak alım yapmayı planlıyor. E-ticaret sayesinde almak istediğiniz bir malın tedarikçisine çok daha hızlı ulaşabiliyor, hem zamandan tasarruf etmiş oluyor hem de operasyonel maliyetlerinizi azaltmayı başarıyorsunuz. Daha rekabetçi ortamlar yaratarak, daha uygun fiyatlar elde ediyorsunuz. Dünyanın her tarafından potansiyel iş ortakları bulabileceğinizin farkına varıyor ve kısa süre içinde onlara ulaşıyorsunuz.

E- ticaretin verimlilik ve tasarruf artışı konusundaki rolü 21’inci yüzyılda daha fazla önem kazanacak mı? E- ticaretin gelişmekte olan ülkelerde ne gibi olumlu etkilerini gözlemleyebileceğiz?

Verimlilik artışına ayak uydurmak gelişmekte olan ülkelerin çözmeleri gereken en büyük sorunlardan biri. 21’inci yüzyılda bu konular daha da önem kazanıyor. Türkiye’de ekonomik krizin aşılarak büyümeye geçilebilmesi, verimlilik artışına bağlıdır. Bilgi teknolojileri ve verimlilik arasında güçlü bir ilişki bulunuyor. Örneğin İrlanda’da, 1990’ların ileri teknoloji patlaması, 1993 ve 1998 yılları arasında ekonomik büyümede yıllık yüzde 8’lik bir artış ve işsizlikte yüzde 20’den yüzde 5’e bir düşüş sağlanmıştır.

Tradeorbis.com, sigortam.net ve kariyer.net, sizin şirketinizin çatısı altında. Bu şirketlerde e-iş sayesinde ne kadar zaman, para ve işgücü tasarrufu sağladınız?

Şirketimizin e- ticaret uygulamaları insan kaynakları temini, sigorta-satın alma ve online dokümantasyon takibi alanlarında yoğunlaşıyor. Online uygulamalar ile insan kaynakları temininde (kariyer.net) hem çok sayıda müracaatı kısa sürede inceleyebiliyoruz hem de kaliteli personeli en kısa zamanda bulup, işe yerleştirebiliyoruz. Satın alma faaliyetlerimizi de online ortamda yapıyoruz. Yerli ve yabancı gazete ve dergi aboneliklerini internet üzerinden yapmayı tercih ediyoruz.