E-Devlet’te Son Trendler

Simon Willis / Cisco Systems E-Devlet Avrupa Başkanı
 
Gelişmeyi daha açık ortaya koymak için rakamlar ve gerçekleşmelere bakmak yeterli. ABD, sadece 2000 yılında e-devlet için 90 milyar dolar harcadı. Avusturalya ve Singapur, neredeyse tamamen dijital devlet kimliğine ulaştı. İngiltere, Avrupa’da örnek ülke konumuna ulaştı. Ülkeler bir yana, Kaliforniya gibi eyaletler ve belediyeler de önemli mesafeler aldılar. Dünyada örnek gösterilen “My California” da bunlardan biri... Hindistan’da yaşanalar, ders olarak okutuluyor. Bu bilgileri Cisco Systems E-Devlet Avrupa Başkanı Simon Willis, son eğilimleri anlattı...

Bilgi teknolojisi ile birlikte iş dünyasında değişimler başladı. Elektronik ortama taşınan ticaretin şekli değişti, Bilgiye ulaşmak önemli hale geldi. Bilgi teknolojisini tamamlayan Batı dünyası, artık “Network Teknolojisi” olarak tanımlanan “hızı” yakalamaya çalışıyor. Tüm bu değişimler ise yüzyıllardan beri varolan kavramları, ilişkileri değiştiriyor. İşte tam bu ortamda devlet-vatandaş ilişkisi yeni bir boyut kazanıyor.

Dijital ortamda gerçekleştirilen bu yeni interaktif ilişkinin boyutu ise her geçen gün biraz daha derinlik kazanıyor. Ülkelerin bu alanda yaptıkları yatırım artıyor. ABD, e-devlet (e-goverment) için 2000 yılında 90 milyar dolar harcadı. Avustralya  ve Singapur neredeyse tam dijital devlet düzeyine yaklaştı. Uzmanlar, Batı’da bu alanda yapılan yatırımların, 3 yılda yüzde 30 oranında artacağını tahmin ediyor.

Devlet tarafından açılan portal’larda, her türlü işlem yapılıyor, bilgi veriliyor. Özellikle ABD’de gerekleştirilen bazı uygulamalar, neredeyse devlet-vatandaş ilişkisine yeniden yapılandırıyor. Bunun örneklerinden biri de ABD’nin Kaliforniya eyaletinde gerçekleştiriliyor. “My California”  adlı bir wap sitesi sayesinde o bölgede yaşayan bütün Amerikan vatandaşları devletle ilgili her türlü işlerini dijital ortamda görüyor. Hindistan’da gerçekleştirilen bir diğer uygulama da ise tarımda çalışan köylüler, topraklarına ne ekip biçeceklerini devlete yine dijital ortamda bildiriliyor. Ürün fiyatları tespit ediliyor. Böylece fiyatlar üzerinde oluşturulan tekel de kırılıyor.

E-devlet uygulamalarında devlet politikasının son derece önemli olduğunu belirten Cisco Systems e-Devlet Avrupa Başkanı Simon Willis ise “Türkiye’deki uygulamalar konusunda çok fazla bilgi sahibi değilim ama gördüğüm kadarıyla sadece vatandaşa bilgi vermeye yönelik” diyor. Willis e-devletteki son gelişmeleri, örnekleri Capital’e anlattı.

E-devlet uygulamalarında hangi ülke, ne durumda?

Bu konuda tam olarak bir sıralama yapmak mümkün değil. Ancak, uluslararası düzeyde baktığınızda Amerika, Kanada ve Avustralya’nın e-devlet uygulamalarında çok önemli bir yeri olduğunu söyleyebiliriz.

Avrupa’da ise birinci grupta İsveç, Hollanda, İngiltere yer alıyor. Bunların arkasından gelen ikinci grupta ise Belçika ve İspanya var. 

Avrupa ülkeleri ile Amerika arasında ne gibi farklılıklar var?

Bunu açıklamak oldukça güç. Çünkü, birbirlerinden farklı çalışma sistemleri var. Her şeyden önce devletin kendi çalışma sistemi farklı, dolayısıyla bunun yansımasında da farklılıklar var. Ancak, çok net bir ayırım yapmak açıkçası mümkün değil.

2000 yılında e-devlet uygulamaları için dünyada ne kadar para harcandı?

Şu kadar para harcandı diyemem. Ancak, vereceğim bazı örnekler bunun boyutunu tahmin etmenize yardımcı olabilir. Bazı Avrupa ülkelerinin sadece basit network sistemini kurmak için harcadığı para 1,5 milyon dolar. Bu rakam aslında network olarak çok daha artıyor.

Cisco’nun devletlerle çalışma sistemi nasıl?

Temel olarak network sağlıyoruz. Cisco internet teknolojilerini kendi örgüt yapısı içinde en etkin kullanan şirketlerden biri. Kendi üretkenliğimizin, verimliliğimizin rakiplerimize göre çok ciddi bir farklılık gösterdiğini fark ettiğimiz günden beri kendi içimizde çok küçük bir   birim kurduk. Bu birimin adı “İnternet İş Çözümleri”. Bu birimimiz dünyadaki en büyük şirketler ve en önemli devletlerle beraber çalışıyor.

Kendimize 570 tane hedef şirket ve devlet seçmiş durudayız. Bunlarla da zaman zaman bir araya gelip Cisco’nun e- dönüşümden, internet teknolojilerinden nasıl yararlandığını ve aynı metodolojilerin onlar için nasıl aktif kullanılabileceğini konusunda bilgilendiriyoruz. Türkiye’de de bazı özel sektör ve kamu kuruluşları ile bu çalışmayı yapmak istiyoruz.

Bütün uygulamaları ile tamamlanmış ideal bir e-devlet modelini tanımlar mısınız?

E-devletin temelinde, devlet ile vatandaş arasındaki ilişkide bilgi akışının kolay olması üzerine kurulu bir sistem var. Ancak, bu akışın hangi boyutta olduğu ve nasıl sağlandığı üzerinde bir takım farklılıklar var. Bu ilişkide çok net tanımlanamıyor. Nasıl on yıl önce kimse bu ilişkiyi çok net tanımlayamıyordu, şimdi de 10 ya da 10 yıl sonrasını çok net göremiyoruz.

E-devletin geleceğini tahmin etmek oldukça güç. E-devlet vatandaş ile devlet arasında yeni bir çalışma yolu ve bu yeni çalışma yolunda çeşitli çeviri olayları çok zor bugün. Ancak, e-devletin tamamlanmış şeklinde daha çok vatandaş kontrolünde bir ilişki olacağını düşünüyorum. Ayrıca, bazı düşünürler gelecekte daha ölçülebilir bir ilişkinin olacağını öne sürüyor.

Özellikle ABD’de de bazı eyaletlerde uygulanan e-devlet modelinin oldukça başarılı olduğunu biliyoruz. Sizin vereceğiniz bir örnek var mı? 

E-devlet modeli konusunda merkezi yönetim olarak başarılı sayılabilecek ülkelerden biri İngiltere. Çok fazla iddiası olmamakla birlikte, e-devlette çok az problem yaşayan bir ülke İngiltere. Ancak, dediğiniz gibi, ABD’de özellikle yerel yönetimlerin uygulamaları da başarılı. Özellikle Florida, Kolorado, Kaliforniya ve New York.

Oradaki uygulamaları biraz açabilir misiniz?

Örneğin “My California”dan istediğiniz her türlü bilgiye ulaşabiliyorsunuz. Kişisel yardıma dayalı. Sağlık ya da sosyal servis anlamında yardıma ihtiyacı olduğunuzda “My California” sayfasından her türlü hizmeti alabiliyorsunuz. Bu çok mükemmel değil. Ama oldukça başarılı olduğunu düşünüyorum. Özellikle bir şey üzerine odaklanmış bir sistem değil. Sadece sizin ihtiyacınız olan her şeye ulaşmanızı sağlıyor.

Wap sitesine girdiğinizde, devletle karşı karşıya kalıyorsunuz ve ben bir ev alıyorum komutunu veriyorsunuz. Ondan sonra devlet size vereceği hizmetleri; bu tapu hizmetleri olabilir, yerel bölgenin mimarisine sizin kaydınız olabilir, polis hizmetlerden yararlanmanız için bir takım kayıtlar gerekebilir, bunları sizin için sağlamaya başlıyor.

Yani özellikle kendi kendine hizmet veren bir noktaya gelmiş oluyor. Kendi kendinize hizmet alır duruma ve verir duruma geldiğinizde, haftanın 7 günü, 24 saat hizmet alabilir ve verebilirsiniz.

Bunun ardında da tabi çok önemli tasarruflar var. Çünkü, belki bir eyalette bin tane aile motorlu taşıtlar vergisi taşıyor. Bir wap sitesi kanalıyla bunu kontrol ediyorsunuz. Motorlu taşıtlar vergisinde çalışan insanları da başka alanlara yönlendirip iletişimin güvenliğini artırmaya çalışıyorsunuz. Bunu eleman azaltmak olarak düşünmeyin daha geniş kapsamlı bir hizmet verme biçimi bu. Eyalet eyalet uygulanıyor. İnsanlar artık arabalarının plakalarını wap sitelerinden alıyorlar.

Amerika’da e-devletten yararlanan insanlarla ilgili her hangi bir kayıt var mı?

Amerika’da vergilerin internet sitesi üzerinden ödenmesi oranı yüzde 51’e ulaştı. Eğer vergi dokümanlarının doldurulup teslim edilmesini düşünürseniz, maliyetlerde üçte bir oranında azalmış durumda. Devlet buradan yapılan tasarruflarla da yeni yeni uygulamalar hizmetler tasarlanıp uyguluyor. Kendi kendini finanse eden bir model.

Amerika’daki e-devlet uygulamalarının üzerinde belki son 5 yıldır konuşuluyor. Bu alandaki liderliğin ne kadar önemli olduğunu ortaya koymak gerekiyor. Gerçek anlamda buna önem verildiği, en tepedeki insan tarafından açıklanıyor. ABD’de federal devlet ile eyaletler arasında ciddi anlamda bir yarış var. Federal devlet bir anlamda tam bir felsefe içinde hepsini organize etmeye çalışıyor. Diğer taraftan da eyaletlerin her biri kendi eyaletlerinde bir takım yapılanmalara gidiyorlar.

Buradaki en önemli özellik artık devlet departmanlarının değil halkın yasal haklarına adapte olmuş bir takım hizmetlerinde veriliyor olması. Yani artık tapu işlemleri ile ilgili bir departmanın wap sitesi yok orada.

Türkiye’deki uygulamalar ile ilgili neler söyleyebilirsiniz?

Açıkçası çok fazla bilgi sahibi değilim. Ancak, incelemelerim Türkiye’deki uygulamaların bir takım bilgilerin wap sitelerinde yayınlama noktasında. İnteraktif sağlayacak her hangi bir uygulama düşünülmemiş durumda. Yeterince açık değil.

HİNDİSTAN’DA “KİYOS” MUCİZESİ!

E-devletin vatandaş ile devlet arasında gerçekleşen doğrudan bir iletişim olduğunu düşündüğümüzde, her iki tarafında bu iletişime hazır olması gerekiyor. Siz toplumun buna hazır olması ile ilgili ne düşünüyorsunuz?

Hindistan örneğini ele alalım. Hindistan dünyanın belki en az gelişmiş ülkesi. Kişi başına milli gelir Türkiye ile karşılaştırılamayacak boyutlarda. Halkın eğitim seviyesi son derece düşük. Hindistan’da yaklaşık 1 yıldır yapılan çok enteresan bir uygulama var. Hindistan’da   okuma yazması olmayanlar tarımla uğraşıyorlar ve her yıl devlete gidip arsalarını tekrar kayıt ettirip, ne ekeceklerini bildiriyorlar. Böyle bir izin almak zorunluluğu var. Tabi ürettikleri ürünleri de oradaki büyük tüccarlar satın alıyor. Tüccarlarda istedikleri fiyatı dayatabiliyor.

Spesifik olan bu konuda devlet özel bir uygulama başlattı. Ve her köye Hindistan’da bir “Kiosk” koyuyorlar.

“Kiosk”, internette insanların arsaları ile ilgili işlemlerini yapmasını sağlayan bir uygulama. Aynı zamanda da dünyada ve diğer şehirlerde ürettikleri malın gerçek fiyatını belirleyen bir sistem. Bu bir anlamda sanal devlet ofisi görevini üstleniyor. Ama köylüyü merkeze beklemiyor. Kendisi gidiyor. Devlet o bölgedeki, o köydeki en genç insanı bu işten sorumlu tutuyor. Onun altyapısını veriyor. Bu da bir bilgisayar, bir internet. Bu hizmetten yararlananlarda bir miktar para ödüyor. Paranın yüzde 90’ı o “Kiosk” işleten işletmecide kalıyor, yüzde 10’u da devlete yeni yatırımları yapması için veriliyor.

Hindistan’da bu pilot  uygulama ile arsa kayıtlarını kontrol altına aldı. Artı ürünlerin pazar fiyatını belirlendi. Son derece az gelişmiş bir ülke ama hedefi iyi belirleyip iyi bir uygulama ile başarıya ulaşmış durumda. Çok spesifik hedeflerin belirlenmesi ve liderlerin bu konuda çalışması gerekiyor.

VERGİ İLK SIRADA

Hangi e-devlet uygulamaları dünyada daha popüler?

Vergi en popüler olan uygulama. Devletler, genellikle e-devlet’e vergiden başlıyor. Çünkü, normalde vergileri kontrol edilmesi zor. Ancak, e-devletle vergileri çok daha kolay kontrol edebilirsiniz. İkinci sırada da lisansların verilmesi var. Devletten alınacak her türlü lisans bu yolla elde edilebiliyor.

Uygulamaya konulmamış yeni alanlar var mı?

Yeni şeylerin keşfedilmesi elektronik ticaretten sonra ortaya çıkan bir şey değil. Ticareti  farklı bir platforma çeken bir olay. Ancak, olacak olan işlem maliyetleri düştükçe devlet artık özel sektörle çok daha kolay işbirliği yapabileceği ortamlar olduğunu fark edecek. Bu da geleneksel olarak devletin yüklendiği bir takım sorumlulukları yavaş yavaş özel sektöre hatta nihayetinde bireylerin kendilerine vermesi ile noktalanacak.

Bence en yenilikçi olay, çok hızla halktan vatandaşlardan geri besleme alınabilecek sistemlerin oluşturulması. Bugün biz 4-5 yılda bir oy vererek demokratik sistemi yürütüyoruz. Belki bundan 10-20 yıl sonra gün gün halkın belli konularda ne düşündüğü, bir takım konularda ne gibi kaygılar duyduğunu hükümetin duymasını sağlanacak en büyük yenilenme de bu olacak diye düşünüyorum.