E-Sağlık Hızlı Büyüyor
İstanbul’daki bir hastayı New York’tan tedavi etmeye olanak sağlayan tele tıp uygulamaları, elektronik reçeteler, birbiriyle konuşabilen hastane otomasyon sistemleri...Bilgi teknolojilerinin sağlık...
İstanbul’daki bir hastayı New York’tan tedavi etmeye olanak sağlayan tele tıp uygulamaları, elektronik reçeteler, birbiriyle konuşabilen hastane otomasyon sistemleri...Bilgi teknolojilerinin sağlık sektöründeki kullanımı dünyada tüm bu uygulamaları ve çok daha fazlasını mümkün kılıyor. Doktor ve hastaların bilgi sistemlerini kullanımı arttıkça tanı ve tedavi artık hem hızlı hem de kolay. Başta ABD olmak üzere tüm dünyada gelişen e-sağlık, Türkiye’de de Sağlık Bakanlığı’nın girişimleriyle hız kazanıyor.
Sağlık, bilişim teknolojilerine en çok ihtiyaç duyan sektörlerden biri. Bu nedenle teknolojik yenilikler, bilginin en hızlı güncellendiği bu sektörde, diğer alanlardan çok daha önce hayata geçiriliyor. Başta ABD olmak üzere, bütün dünyada doktor ve hastaların klinik amaçlı internet kullanımlarının artması da bunu doğruluyor.
Boston Consulting Group’un araştırmasına göre, 2001 yılında ABD’de doktorlar haftada en az 3 saatlerini klinik amaçla internette geçiriyorlardı. 2003 yılında ise bu süre 4 saate çıktı. Araştırma interneti sadece doktorların değil, hastaların da sağlıkla ilgili bilgi edinme ya da tedavi sürecinde doktorlarıyla iletişim kurma gibi amaçlarla daha çok kullandıklarını ortaya koyuyor.
BCG’nin araştırmasına göre, doktorlar interneti ağırlıklı olarak klinik bilgi araştırmak için kullanıyorlar. 2002 yılında ABD’de 400 doktor ile yapılan araştırmada, doktorların yüzde 90’ının bu amaçla interneti kullandıkları görülüyor. Araştırmaya katılan 400 doktorun yüzde 74’ü, tıpla ilgili yayınları takip etmek, yüzde 63’ünün meslektaşlarıyla bilgi alışverişinde bulunmak, yüzde 58’inin tıp eğitimlerini tamamlamak ve yüzde 42’sinin de online tıp konferanslarına katılmak amacıyla interneti kullanıyorlar. Bu durum, ABD’de doktorların internet kullanımında üzerinden giderek daha sofistike olmaya başladıklarını gösteriyor.
Hastalar da kullanıyor
Araştırma, doktorların yüzde 70’inin hastalarıyla da online iletişim içerisinde oldukları da dikkat çekiyor. Bu oran, ABD’de hastalar tarafındaki internet kullanımının da oldukça yüksek olduğunun göstergesi. Bugün artık doktorlar kadar hastalar da interneti sağlıkla ilgili sorunlarına ilişkin araştırma yapmak ve hastalıklarının tedavi sürecinde doktorlarla sürekli iletişim kurmak için kullanıyorlar.
BCG’nin araştırması, hastalıklarla ilgili bilgi edinmede, hastaların en çok kullandıkları aracın internet olduğu görülüyor. Yakın çevreye danışmak, gazete dergi gibi yayınlardaki makaleleri okumak, benzer hastalıklara sahip olanlara ya da doktora danışmak gibi geleneksel yöntemlerin yanında son birkaç yıldır internet ciddi bir ağırlık taşıyor.
İnternetten edinilen bilginin güvenilirliği de büyük önem taşıyor. Araştırmaya katılan hastaların büyük bölümü, internette edindikleri bilgiden tatmin olduklarını ve bu bilgileri hayata geçirdiklerini ifade ediyorlar. Örneğin, alerjik hastalıklar konusunda internette araştırma yapan ABD’li hastaların yüzde 29’u birden fazla sorguyu içeren detaylı aramalar yapıyor, yüzde 10’u belirli bir tedavi yönetimine ilişkin bilgi sorguluyor, yüzde 27’si de belirli bir markada ilaç arıyor. Bu da ABD’li hastaların interneti doktorlar kadar sofistike biçimde kullandıklarını gösteriyor. Yine de internet üzerinden verilen medikal bilginin doğruluğu konusu hem ABD’de hem de Avrupa’da hala tartışılıyor.
Sağlıkla sitelerine talep yüksek
Türkiye’de e-sağlık çalışmalarının koordinasyonunu yapan Sağlık Bakanlığı Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı’ndan Dr. Nihat Yurt, Avrupa Birliği içerisinde bu konuda belirli standartları sağlamaya yönelik çalışmaların öncelikli konular arasında olduğunu vurguluyor.
İnternet üzerinden medikal bilgi sağlayan web sitelerinin kullanımı da hızla artıyor. ABD’de doktorların en çok ziyaret ettikleri internet siteleri arasında profesyonel organizasyonlara ait internet siteleri başı çekiyor. BCG’nin araştırmasına katılan doktorların 2001 yılında yüzde 32, 2002’de de yüzde 43’ünün en çok bu siteleri ziyaret ettikleri görülüyor.
Bunların dışında WebMd, Medscape, Physicians Online, CDC, Medline, MD Consult ve PubMed gibi internet siteleri de doktorların en çok ziyaret ettikleri internet siteleri. ABD’de hastaların ise en çok WebMd, MSN Health, Yahoo Health ve AOL Health Channel gibi sağlık sitelerini izledikleri görülüyor.
Türkiye’de adımlar hızlanıyor
ABD’de e-sağlık hizmetleri her geçen gün daha sofistike biçimde gelişirken, Avrupa, bu alanda ABD’nin hızına yetişebilmek için ciddi çalışmalar yapıyor. Son olarak Avrupa Birliği’nin benimsediği “e-Avrupa Eylem Planı” kapsamındaki çalışmalar, bunlar arasında öncelik taşıyor. Bu eylem planı Avrupa Birliği’ne aday ülkeler arasında da benimsenmiş durumda. Yani Türkiye’de bu sürece dahil. Türkiye’nin e-Avrupa sürecinde sağlıkla ilgili çalışmalarını Dr Nihat Yurt şöyle özetliyor:
“E-Avrupa sürecinde, 2000 yılında AB ülkeleri için belirlenen Eylem Planı, aday ülkelerde de benimsendi. Bu sürece Türkiye’de dahil oldu ve Başbakanlık’ın e-Türkiye Projesi girişiminde çalışma grupları oluşturuldu. Bunlardan biri de sağlık ve çevre çalışma grubu oldu. 2003 başlarında mevcut durumu ortaya koymak üzere bir araştırma başlatıldı. Önce sorunlar tespit edildi. Bunlar genellikle 8’inci Kalkınma Planı’nda sağlık hizmetlerinde etkinlik raporunda belirtilen sorunlar olarak karşımıza çıktı. Diğer sektörlerde olduğu gibi, sağlık sektöründe enformasyona dayalı bir yönetimin söz konusu olmadığı, verilerin kalitesinin düşük olduğundan dolayı yöneticilerce yeterince kullanılmadığı, kalite kontrolünü yapacak bir sistemin olmadığı görüldü. Bu tespitlerin ardından bu sorunları aşmak için neler yapılabileceği konuşulmaya başlandı. Kamu, özel sektör ve üniversitelerin sorumlulukları paylaştığı 10 yeni çalışma grubu oluşturuldu.
Şubat ayında DPT koordinasyonunda e-dönüşüm Türkiye çalışmaları başladı. Bilgi Toplumu Daire başkanlığı oluşturuldu. Çalışmalar hız kazandı.”
Doktorlar interneti sevdi mi?
Türkiye’de Sağlık Bakanlığı’nın üzerinde çalıştığı projeler şüphesiz çok önemli sonuçlar ortaya koyacak. Ancak, bugün hali hazırda mevcut duruma ilişkin bile çok net veriler yok. Sağlık Bakanlığı, araştırma çalışmalarını hem kaynak yetersizliğinden hem de Devlet İstatistik Enstitüsü’nün yoğunluğundan dolayı hayata geçiremiyor. Ve tüm diğer sektörlerde olduğu gibi sağlıkta da bilgi teknolojilerinin kullanımı net olarak ortaya konamıyor. Tahmin yapmanın bile mümkün olmadığını söyleyen Dr Nihat Yurt, yine de bazı genel görüşler üzerinden şöyle konuşuyor:
“Türkiye’deki doktor sayısı APK’nın yayınladığı istatistik yıllığına göre 90 bin 757. Sağlık Bakanlığı’nda görev yapan uzman hekim sayısı toplam 15 bin 868, asistan hekim sayısı 4688, pratisyen hekim sayısı ise 26 bin 774. Bu rakamlar üzerinden ne kadarı bilgi sistemlerini kullanıyor, ne amaçla kullanıyor sorularının yanıtlarını verebilmek güç. Net veriler yok. Tahmini bir rakam da vermek güç. Ancak, genellikle doktorlar teknoloji kullanımına meraklılar. Nihayetinde Türkiye’de bilgi teknolojilerinden en çok faydalanan eğitimli kesim içinde yer alıyorlar. Dolayısıyla, bilgisayar ve internet kullanımının doktorlar arasındaki kullanım oranının yüksek olduğunu düşünüyoruz.”
Türkiye’deki uygulamalar sınırlı
Türkiye’de bilgi teknolojilerinin kullanımı bazı özel hastaneler ve üniversite hastanelerinde dünyadaki gelişmeleri yakalayacak düzeyde. Hali hazırda tele tıp uygulamaları arasında yer alan remote sistemler gibi dünyada da henüz yeni yeni gelişen teknolojiler bile kullanılıyor. Örneğin, manyetik rezonans görüntüleme ve bu görüntülerin arşivlenmesi konusunda Hacettepe Üniversitesi sadece Türkiye’de değil, dünyada örnek gösteriliyor. Hasta kayıtlarının elektronik ortamda saklanması gibi uygulamalara olanak sağlayan otomasyon sistemleri de bugün özel hastanelerde yaygın olarak kullanılıyor.
Bilgi sistemlerini kendi bünyelerinde medikal odaklı kullanan hastaneler dışında Türkiye genelindeki hastanelerde bu sistemler daha çok finansal odaklı kullanılıyor. Diğer yandan bu hastaneler mevcut bilgi teknolojilerini sadece kendi bünyelerinde kullanıyorlar. Bir hastaneden diğerine hasta kayıtlarının elektronik ortamda transferi mümkün olamıyor. Hastane otomasyon sistemleri arasında, henüz bir standart olmadığı için eşgüdüm sorunu var.
Türkiye’de bugün 1208 hastane ve 5868 sağlık ocağı var. Söz konusu yeni teknolojilerin kullanıldığı özel hastanelerin sayısı ise 234. Bu sistemlerin özel hastanelerin de tamamında kullanılmadığı düşünülürse ortaya gerçekten Türkiye geneli için çok sınırlı bir tablo çıkıyor.
E-DÖNÜŞÜM SÜRECİNDE E-SAĞLIK UYGULAMALARI DA ARTIRACAK
Dr Nihat Yurt/Sağlık Bakanlığı Bilgi İşlem Daire Başkanlığı
Entegre Sistemler Yok
Hali hazırda çok dağınık bir yapı var, bilgi sistemlerini medikal olarak kullanan hastaneler daha çok kendi içinde hizmet veriyorlar. Diğer hastanelerle iletişim söz konusu değil. Sadece o hastanede bu sistemler kullanılıyor. Kayıtların tutulduğu entegre bir sistem olmadığı için, bir hastaneden başka bir hastaneye gittiğinizde tekrar kayıtlarınızın tutulması gerekiyor.
Araştırma Amaçlı Kullanılıyor
Bugün bilgi teknolojileri daha çok üniversitelerde, eğitim hastanelerde hekimler tarafından araştırma amaçlı kullanılıyor. Doktorlar interneti daha çok kendi klinik alanlarında yayın taramak, sadece bilgi aramaya yönelik olarak kullanıyorlar. Bazı hastanelerde otomasyon sistemleri dahilinde hastayla ilgili verilerin, finansal bilgilerin tutulmasında sağlık personeli tarafından kullanılıyor.
Bunların dışında az daha olsa ileri tanı tedaviye dönük kullanımlar da var. Bunlar arasında görüntü arşivlerinin tutulması, hastaların film taşımalarına gerek kalmadan diğer birimler tarafından bu filmlerin görülmesi değerlendirilmesi gibi uygulamalar söz konusu.
Türkiye Ve Ab’de Durum
Bugün e-Avrupa’nın da ana düşüncesi ABD’yi yakalayabilmek. Şu an Avrupa da, ABD’nin gerisinde olduğunun farkında. Avrupa’da da bugün pek çok ülke toparlanma sürecinde. Hala ülkeler arası verilerin karşılaştırılması için standartların oluşturulmasını tartışıyor. Türkiye’de DPT’nin Sağlık Bakanlığı’nın başlatmış olduğu girişimler de bu nedenle çok önemli. Çalışmalar ilerlerken pek çok yeni uygulama da hayata geçiyor olacak. Örneğin, Elektronik Reçete Sistemi yakın zamanda mümkün olabilecek. Hali hazırda sınırlı sayıda hastanede olan tele tıp uygulamalarının sayısı artacak.
Yeni Uygulamalar Yakında
Bugün Avrupa’da nüfusun yaşlanmasıyla klinik hastaların tedavisinde “Tele tıp” büyük önem kazanıyor. Hastaların AKG’sini ve şekerini monitör etmesi, bunları bir merkeze aktarması gibi değişik uygulamalar gelişiyor.
Türkiye’nin bugünkü nüfusu genç ama 50 yıl öncesine göre yaşam uzuyor ve kaliteli yaşam beklentisi artmış durumda. Bu durum dünyada gelişen sistemlerin Türkiye’de kısa süre içinde kullanılıyor olacağını gösteriyor. Bugün “Tele tıp” ile ilgili askeri hastanelerin bir takım pilot uygulamaları söz konusu. Türkiye’de tele tıp gibi bilgi iletişim teknolojilerinin kullanıma ilişkin ilgi de bugün çok yüksek. Özellikle yeni jenerasyon bu teknolojileri yakından takip ediyor.
Hastaların Kullanımı Da Artacak
1998’deki e-devlet yaklaşımları daha çok kamunun bilgi iletişim teknolojileri üzerinde duruyordu. Bugün artık vatandaşların kullanımı ön planda. E-sağlık tarafında, örneğin “online randevu” gibi uygulamalar gelişiyor. Bugün Türkiye’de birkaç özel laboratuarda tahlil sonuçları internet üzerinden öğrenilebiliyor. Bu örneklerin sayısı artacak. Diğer yandan bazı güncel salgın hastalıklara ilişkin Sağlık Bakanlığı’nın internet sitesinden vatandaşlara bilgi aktarılabiliyor.
Hizmetler Ne Zaman Çeşitlenecek
Aynı zamanda özel sağlık sitelerine olan ilgi de giderek artıyor. ABD’de bugün en çok ziyaret edilen web sayfaları sağlık sitelerine ait. AB’de de bu konuda ilgi artıyor. Bütün bunları hayata geçirebilmek için öncelikle toplumda bilgi teknolojilerinin kullanımının artması gerekiyor. Bugün Türkiye’de sağlık sorunları olan nüfusun internete erişimi ne yazık ki çok fazla değil. Dolayısıyla toplumda bilgi teknolojilerin kullanımı arttığı sürece sağlık sektöründeki uygulamalar da hız kazanacak ve çeşitlenecek diye düşünüyoruz.
Sağlık, bilişim teknolojilerine en çok ihtiyaç duyan sektörlerden biri. Bu nedenle teknolojik yenilikler, bilginin en hızlı güncellendiği bu sektörde, diğer alanlardan çok daha önce hayata geçiriliyor. Başta ABD olmak üzere, bütün dünyada doktor ve hastaların klinik amaçlı internet kullanımlarının artması da bunu doğruluyor.
Boston Consulting Group’un araştırmasına göre, 2001 yılında ABD’de doktorlar haftada en az 3 saatlerini klinik amaçla internette geçiriyorlardı. 2003 yılında ise bu süre 4 saate çıktı. Araştırma interneti sadece doktorların değil, hastaların da sağlıkla ilgili bilgi edinme ya da tedavi sürecinde doktorlarıyla iletişim kurma gibi amaçlarla daha çok kullandıklarını ortaya koyuyor.
BCG’nin araştırmasına göre, doktorlar interneti ağırlıklı olarak klinik bilgi araştırmak için kullanıyorlar. 2002 yılında ABD’de 400 doktor ile yapılan araştırmada, doktorların yüzde 90’ının bu amaçla interneti kullandıkları görülüyor. Araştırmaya katılan 400 doktorun yüzde 74’ü, tıpla ilgili yayınları takip etmek, yüzde 63’ünün meslektaşlarıyla bilgi alışverişinde bulunmak, yüzde 58’inin tıp eğitimlerini tamamlamak ve yüzde 42’sinin de online tıp konferanslarına katılmak amacıyla interneti kullanıyorlar. Bu durum, ABD’de doktorların internet kullanımında üzerinden giderek daha sofistike olmaya başladıklarını gösteriyor.
Hastalar da kullanıyor
Araştırma, doktorların yüzde 70’inin hastalarıyla da online iletişim içerisinde oldukları da dikkat çekiyor. Bu oran, ABD’de hastalar tarafındaki internet kullanımının da oldukça yüksek olduğunun göstergesi. Bugün artık doktorlar kadar hastalar da interneti sağlıkla ilgili sorunlarına ilişkin araştırma yapmak ve hastalıklarının tedavi sürecinde doktorlarla sürekli iletişim kurmak için kullanıyorlar.
BCG’nin araştırması, hastalıklarla ilgili bilgi edinmede, hastaların en çok kullandıkları aracın internet olduğu görülüyor. Yakın çevreye danışmak, gazete dergi gibi yayınlardaki makaleleri okumak, benzer hastalıklara sahip olanlara ya da doktora danışmak gibi geleneksel yöntemlerin yanında son birkaç yıldır internet ciddi bir ağırlık taşıyor.
İnternetten edinilen bilginin güvenilirliği de büyük önem taşıyor. Araştırmaya katılan hastaların büyük bölümü, internette edindikleri bilgiden tatmin olduklarını ve bu bilgileri hayata geçirdiklerini ifade ediyorlar. Örneğin, alerjik hastalıklar konusunda internette araştırma yapan ABD’li hastaların yüzde 29’u birden fazla sorguyu içeren detaylı aramalar yapıyor, yüzde 10’u belirli bir tedavi yönetimine ilişkin bilgi sorguluyor, yüzde 27’si de belirli bir markada ilaç arıyor. Bu da ABD’li hastaların interneti doktorlar kadar sofistike biçimde kullandıklarını gösteriyor. Yine de internet üzerinden verilen medikal bilginin doğruluğu konusu hem ABD’de hem de Avrupa’da hala tartışılıyor.
Sağlıkla sitelerine talep yüksek
Türkiye’de e-sağlık çalışmalarının koordinasyonunu yapan Sağlık Bakanlığı Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı’ndan Dr. Nihat Yurt, Avrupa Birliği içerisinde bu konuda belirli standartları sağlamaya yönelik çalışmaların öncelikli konular arasında olduğunu vurguluyor.
İnternet üzerinden medikal bilgi sağlayan web sitelerinin kullanımı da hızla artıyor. ABD’de doktorların en çok ziyaret ettikleri internet siteleri arasında profesyonel organizasyonlara ait internet siteleri başı çekiyor. BCG’nin araştırmasına katılan doktorların 2001 yılında yüzde 32, 2002’de de yüzde 43’ünün en çok bu siteleri ziyaret ettikleri görülüyor.
Bunların dışında WebMd, Medscape, Physicians Online, CDC, Medline, MD Consult ve PubMed gibi internet siteleri de doktorların en çok ziyaret ettikleri internet siteleri. ABD’de hastaların ise en çok WebMd, MSN Health, Yahoo Health ve AOL Health Channel gibi sağlık sitelerini izledikleri görülüyor.
Türkiye’de adımlar hızlanıyor
ABD’de e-sağlık hizmetleri her geçen gün daha sofistike biçimde gelişirken, Avrupa, bu alanda ABD’nin hızına yetişebilmek için ciddi çalışmalar yapıyor. Son olarak Avrupa Birliği’nin benimsediği “e-Avrupa Eylem Planı” kapsamındaki çalışmalar, bunlar arasında öncelik taşıyor. Bu eylem planı Avrupa Birliği’ne aday ülkeler arasında da benimsenmiş durumda. Yani Türkiye’de bu sürece dahil. Türkiye’nin e-Avrupa sürecinde sağlıkla ilgili çalışmalarını Dr Nihat Yurt şöyle özetliyor:
“E-Avrupa sürecinde, 2000 yılında AB ülkeleri için belirlenen Eylem Planı, aday ülkelerde de benimsendi. Bu sürece Türkiye’de dahil oldu ve Başbakanlık’ın e-Türkiye Projesi girişiminde çalışma grupları oluşturuldu. Bunlardan biri de sağlık ve çevre çalışma grubu oldu. 2003 başlarında mevcut durumu ortaya koymak üzere bir araştırma başlatıldı. Önce sorunlar tespit edildi. Bunlar genellikle 8’inci Kalkınma Planı’nda sağlık hizmetlerinde etkinlik raporunda belirtilen sorunlar olarak karşımıza çıktı. Diğer sektörlerde olduğu gibi, sağlık sektöründe enformasyona dayalı bir yönetimin söz konusu olmadığı, verilerin kalitesinin düşük olduğundan dolayı yöneticilerce yeterince kullanılmadığı, kalite kontrolünü yapacak bir sistemin olmadığı görüldü. Bu tespitlerin ardından bu sorunları aşmak için neler yapılabileceği konuşulmaya başlandı. Kamu, özel sektör ve üniversitelerin sorumlulukları paylaştığı 10 yeni çalışma grubu oluşturuldu.
Şubat ayında DPT koordinasyonunda e-dönüşüm Türkiye çalışmaları başladı. Bilgi Toplumu Daire başkanlığı oluşturuldu. Çalışmalar hız kazandı.”
Doktorlar interneti sevdi mi?
Türkiye’de Sağlık Bakanlığı’nın üzerinde çalıştığı projeler şüphesiz çok önemli sonuçlar ortaya koyacak. Ancak, bugün hali hazırda mevcut duruma ilişkin bile çok net veriler yok. Sağlık Bakanlığı, araştırma çalışmalarını hem kaynak yetersizliğinden hem de Devlet İstatistik Enstitüsü’nün yoğunluğundan dolayı hayata geçiremiyor. Ve tüm diğer sektörlerde olduğu gibi sağlıkta da bilgi teknolojilerinin kullanımı net olarak ortaya konamıyor. Tahmin yapmanın bile mümkün olmadığını söyleyen Dr Nihat Yurt, yine de bazı genel görüşler üzerinden şöyle konuşuyor:
“Türkiye’deki doktor sayısı APK’nın yayınladığı istatistik yıllığına göre 90 bin 757. Sağlık Bakanlığı’nda görev yapan uzman hekim sayısı toplam 15 bin 868, asistan hekim sayısı 4688, pratisyen hekim sayısı ise 26 bin 774. Bu rakamlar üzerinden ne kadarı bilgi sistemlerini kullanıyor, ne amaçla kullanıyor sorularının yanıtlarını verebilmek güç. Net veriler yok. Tahmini bir rakam da vermek güç. Ancak, genellikle doktorlar teknoloji kullanımına meraklılar. Nihayetinde Türkiye’de bilgi teknolojilerinden en çok faydalanan eğitimli kesim içinde yer alıyorlar. Dolayısıyla, bilgisayar ve internet kullanımının doktorlar arasındaki kullanım oranının yüksek olduğunu düşünüyoruz.”
Türkiye’deki uygulamalar sınırlı
Türkiye’de bilgi teknolojilerinin kullanımı bazı özel hastaneler ve üniversite hastanelerinde dünyadaki gelişmeleri yakalayacak düzeyde. Hali hazırda tele tıp uygulamaları arasında yer alan remote sistemler gibi dünyada da henüz yeni yeni gelişen teknolojiler bile kullanılıyor. Örneğin, manyetik rezonans görüntüleme ve bu görüntülerin arşivlenmesi konusunda Hacettepe Üniversitesi sadece Türkiye’de değil, dünyada örnek gösteriliyor. Hasta kayıtlarının elektronik ortamda saklanması gibi uygulamalara olanak sağlayan otomasyon sistemleri de bugün özel hastanelerde yaygın olarak kullanılıyor.
Bilgi sistemlerini kendi bünyelerinde medikal odaklı kullanan hastaneler dışında Türkiye genelindeki hastanelerde bu sistemler daha çok finansal odaklı kullanılıyor. Diğer yandan bu hastaneler mevcut bilgi teknolojilerini sadece kendi bünyelerinde kullanıyorlar. Bir hastaneden diğerine hasta kayıtlarının elektronik ortamda transferi mümkün olamıyor. Hastane otomasyon sistemleri arasında, henüz bir standart olmadığı için eşgüdüm sorunu var.
Türkiye’de bugün 1208 hastane ve 5868 sağlık ocağı var. Söz konusu yeni teknolojilerin kullanıldığı özel hastanelerin sayısı ise 234. Bu sistemlerin özel hastanelerin de tamamında kullanılmadığı düşünülürse ortaya gerçekten Türkiye geneli için çok sınırlı bir tablo çıkıyor.
E-DÖNÜŞÜM SÜRECİNDE E-SAĞLIK UYGULAMALARI DA ARTIRACAK
Dr Nihat Yurt/Sağlık Bakanlığı Bilgi İşlem Daire Başkanlığı
Entegre Sistemler Yok
Hali hazırda çok dağınık bir yapı var, bilgi sistemlerini medikal olarak kullanan hastaneler daha çok kendi içinde hizmet veriyorlar. Diğer hastanelerle iletişim söz konusu değil. Sadece o hastanede bu sistemler kullanılıyor. Kayıtların tutulduğu entegre bir sistem olmadığı için, bir hastaneden başka bir hastaneye gittiğinizde tekrar kayıtlarınızın tutulması gerekiyor.
Araştırma Amaçlı Kullanılıyor
Bugün bilgi teknolojileri daha çok üniversitelerde, eğitim hastanelerde hekimler tarafından araştırma amaçlı kullanılıyor. Doktorlar interneti daha çok kendi klinik alanlarında yayın taramak, sadece bilgi aramaya yönelik olarak kullanıyorlar. Bazı hastanelerde otomasyon sistemleri dahilinde hastayla ilgili verilerin, finansal bilgilerin tutulmasında sağlık personeli tarafından kullanılıyor.
Bunların dışında az daha olsa ileri tanı tedaviye dönük kullanımlar da var. Bunlar arasında görüntü arşivlerinin tutulması, hastaların film taşımalarına gerek kalmadan diğer birimler tarafından bu filmlerin görülmesi değerlendirilmesi gibi uygulamalar söz konusu.
Türkiye Ve Ab’de Durum
Bugün e-Avrupa’nın da ana düşüncesi ABD’yi yakalayabilmek. Şu an Avrupa da, ABD’nin gerisinde olduğunun farkında. Avrupa’da da bugün pek çok ülke toparlanma sürecinde. Hala ülkeler arası verilerin karşılaştırılması için standartların oluşturulmasını tartışıyor. Türkiye’de DPT’nin Sağlık Bakanlığı’nın başlatmış olduğu girişimler de bu nedenle çok önemli. Çalışmalar ilerlerken pek çok yeni uygulama da hayata geçiyor olacak. Örneğin, Elektronik Reçete Sistemi yakın zamanda mümkün olabilecek. Hali hazırda sınırlı sayıda hastanede olan tele tıp uygulamalarının sayısı artacak.
Yeni Uygulamalar Yakında
Bugün Avrupa’da nüfusun yaşlanmasıyla klinik hastaların tedavisinde “Tele tıp” büyük önem kazanıyor. Hastaların AKG’sini ve şekerini monitör etmesi, bunları bir merkeze aktarması gibi değişik uygulamalar gelişiyor.
Türkiye’nin bugünkü nüfusu genç ama 50 yıl öncesine göre yaşam uzuyor ve kaliteli yaşam beklentisi artmış durumda. Bu durum dünyada gelişen sistemlerin Türkiye’de kısa süre içinde kullanılıyor olacağını gösteriyor. Bugün “Tele tıp” ile ilgili askeri hastanelerin bir takım pilot uygulamaları söz konusu. Türkiye’de tele tıp gibi bilgi iletişim teknolojilerinin kullanıma ilişkin ilgi de bugün çok yüksek. Özellikle yeni jenerasyon bu teknolojileri yakından takip ediyor.
Hastaların Kullanımı Da Artacak
1998’deki e-devlet yaklaşımları daha çok kamunun bilgi iletişim teknolojileri üzerinde duruyordu. Bugün artık vatandaşların kullanımı ön planda. E-sağlık tarafında, örneğin “online randevu” gibi uygulamalar gelişiyor. Bugün Türkiye’de birkaç özel laboratuarda tahlil sonuçları internet üzerinden öğrenilebiliyor. Bu örneklerin sayısı artacak. Diğer yandan bazı güncel salgın hastalıklara ilişkin Sağlık Bakanlığı’nın internet sitesinden vatandaşlara bilgi aktarılabiliyor.
Hizmetler Ne Zaman Çeşitlenecek
Aynı zamanda özel sağlık sitelerine olan ilgi de giderek artıyor. ABD’de bugün en çok ziyaret edilen web sayfaları sağlık sitelerine ait. AB’de de bu konuda ilgi artıyor. Bütün bunları hayata geçirebilmek için öncelikle toplumda bilgi teknolojilerinin kullanımının artması gerekiyor. Bugün Türkiye’de sağlık sorunları olan nüfusun internete erişimi ne yazık ki çok fazla değil. Dolayısıyla toplumda bilgi teknolojilerin kullanımı arttığı sürece sağlık sektöründeki uygulamalar da hız kazanacak ve çeşitlenecek diye düşünüyoruz.
