İnternette Telefon Devrimi

İnternette veri iletişiminde son nokta “ses iletişimi”nde yoğunlaşıyor. PC’lerin bağlı olduğu networkler üzerinden ses iletişiminin de sağlanması yönündeki çalışmalar  “IP telefonu” ortaya çıkardı. Paket teknolojisi kullanan IP telefonlar, bir e-mail’in alıcısına ulaştığı gibi sesi de aynı yöntemle iletmeyi başardı. Dünyada hızla yayılan bu teknoloji için Türkiye’de de izin alındı. İletişim maliyetlerinde “trajik” düşüşler getiren IP telefonu Türkiye’de  ilk olarak Cisco pazara sundu. 

Yakından izleyenler 11 Şubat 2001 tarihinin önemini bilirler... İnsanlık tarihi için bir dönüm noktası olan o tarihte, uzay ve dünya arasında ilk telefon konuşması gerçekleştirildi. Astronot Marsha Ivins, Cisco’nun “IP telefonu” aracılığıyla uzay gemisi Atlantis’den, NASA’daki Kontrol Merkezindeki Bob Castle’ı aradı. Sonuç, şaşırtıcı idi. Ses kalitesinde sorun yoktu ve kolaylıkla duyulabiliyordu.

Astronot Marsha Ivins, bu aramayı, “SoftPhone” adındaki internet teknolojisini kullanarak kendi dizüstü bilgisayarından yaptı. Konuşma ise e-postalarını taşıyan ya da internette gezinmeye olanak sağlayan network üzerinden gerçekleşmişti. Ivins, SoftPhone sayesinde, PC’sini telefon gibi kullanmış, sesini dünyaya ulaştırmıştı. Hatta, email atıp, internette bile gezinebiliyordu.

Dünyayla çok rahat iletişim kuran astronot Ivins, aslında iletişim teknolojisinde yeni bir dönemin gelmekte olduğuna da şahitlik ediyordu. Çünkü, şimdiye kadar ancak veri taşıyabilme özelliğine sahip olan  dijital iletişim sistemini kullanabilen uzay araçları, telefon ve interneti birleştiren IP teknolojisiyle yeni bir çağa adım atmış oluyorlardı.

Astronot Ivins’in uzayda kullandığı bu sistem, son yıllarda bütün dünyada yayılıyor. Özellikle de iş dünyasında büyük kullanım alanı buluyor. Mevcut telefon sistemine göre daha ucuz olan ve daha yayın olması planlanan “IP telefon”un, yakın gelecekte, kullanıcı açısından emailden daha fazla düzeye ulaşacağı tahmin ediliyor. Türkiye’de de kullanıma başlanan bu sistem, iletişimde yeni bir dönemi başlatacak gibi görünüyor...

Telefonda “Paket devrim”

Aslında sistem çok basit işliyor. PC’ye bağlı bir mikrofona yapılacak konuşmalar, veri halinde bilgisayar diline çevrildikten sonra sıkıştırılıyor, minik paketler haline sokuluyor. Mesajlar zincirinde pozisyonunu belirten kodlara sahip olan her paketçik, belli bir yöne doğru hareket etmek için, hazır hale geliyor. Paketlenmiş ses mesajları, bugün internet üzerinden ulaştığımız diğer veriler, e-mail, web sayfasında olduğu gibi, yola koyulup gönderildiği yere ulaşıyorlar.

Ulaştıkları noktada veri paketlerini tekrar sese dönüştüren sistem, mikrofon aracılığıyla da sesin dışarı çıkmasını sağlıyor. İşin en ilgi çekici yanlarından biri de, sistemin PC- PC, telefon-PC, PC-telefon ya da mobil telefon ilişkileri sağlayabiliyor olması.

Bu sistemin kullanıcıları, PC’lerini doğrudan sisteme bağlıyabiliyorlar. Sistemin bir özelliği de bütün verilerin ve bilgilerin dağınık halde sistemde bulunması. Dağıtık mimari sonucunda tek bir merkez diye bir şey yok ve bu sayede yeni bir ekleme, mimarinin içine daha kolay entegre olabiliyor.

Dünyada IP telefon

“IP telefon”, tek bir pakette üç değişik iletişim tipini birleştirebilen bir teknoloji; Veri, ses ve video... Tek bir ağ üzerinden birkaç çeşit iletişimin gerçekleştirilebilmesi, küçük ve orta ölçekli firmaların ve onların değişik yerlerdeki ofislerinin masraflarını oldukça düşürüyor.

Phillips Group-InfoTech tarafından yapılan bir araştırmaya göre, Amerika’da şirketler geleneksel sistemden IP’ye geçiş konusunda beklenenden daha hızlılar. Bu hızlı büyüme nedeniyle pazardaki gelişme oranı da yüzde 24’e ulaşacak. Böylece, 1998 yılındaki 39 milyar dolarlık gelir, 2003 yılında 116 milyar dolara ulaşacak.

Araştırmaya göre, IP bağlantılı satışların büyümesinin nedenlerinden biri de, kablosuz iletişimin gittikçe yaygınlaşması. Kablosuz satışları 1998 yılında 500 milyon dolarken, 2003 yılında 5.500 milyon doları bulacak.

Bir diğer neden ise, IP Telefon sisteminin dağıtımını da yapan NSP’ler. (Network Service Provider). Tahminler NSP gelirlerinin de beş yıl içinde ona katlanacağını gösteriyor.

IP LAN Telefon Sistemi

Mc Kinsey tarafından hazırlanan “Pazar Talebi ve Uygulama Stratejileri “ adlı çalışmaya göre ise 2000 yılında ABD’de IP uygulamalarına başlayan şirketlerin oranı yüzde 17. Bu, beklenenden yüzde 30 daha büyük bir rakamı ifade ediyor. Telekomünikasyon sektörünün bilgi ve strateji danışmanlığı konularında önde gelen şirketlerinden  Phillips Group InfoTech., 4 yıl içinde bu oranın yüzde 80’den fazla olacağını tahmin ediyor.

IDC’nin yaptığı bir başka araştırma ise 1999’daki 2.7 milyar dakikalık konuşma trafiğinin, 2004 yılında 135 milyar dakikaya ulaşarak, sadece Amerika’ya 19 milyar dolarlık gelir yaratacağını ortaya koyuyor. 2004 yılından itibaren yapılacak uluslararası konuşmaların yüzde 40’ı IP üzerinden gerçekleştirilecek. Daha şimdiden, geleneksel telefon sistemlerine yapılan yatırım 2000 yılında yüzde 10 düştü.

Avantajlar dikkat çekiyor

Dünyada pazarın büyük kısmını 500’den fazla çalışana sahip olan şirketler oluşturuyor. Şirketlerin bu teknolojiyi tercih etme nedenlerinin başında, masrafların daha az olması ve şirket içi oluşturulacak ağın başka yerleşim yerlerindeki ofisler tarafından da kullanılması geliyor. Ayrı ayrı sistemler kurmaktansa ses ve verinin aynı sistemde toplandığı bir teknolojiıye yatırım yapmak, şirketler için ekonomik olarak daha avantajlı.

Sistem, diğer geleneksel alternatiflerden sadece kablo masrafı düşünülse bile, daha ekonomik. Bilgisayarınız için kullandığınız kablodan başka bir kabloya, yani telefon kablosuna ihtiyacınız kalmıyor. Cisco Türkiye Genel Müdür Yardımcısı Murat Erkan, IP teknolojisinin klasik anlamdaki telefon sistemlerinin yerini almaktan öteye gidip katma değer de getiren bir sistem olduğunu söylüyor ve ekliyor:

“20 yıldır aynı teknolojiyi kullanan sistemlerde bir X firmasından bir ürün aldıysanız, o ürünü başka bir firmanın telefon sisteminde kullanamıyorsunuz. Bu sistemde böyle bir sorun yok.”

Kimler kullanacak?

Biraz geriye, 20 yıl önceye bakarsak, ilk dijital PBX’in piyasaya sokulduğunda, bu sistemin, analog PBX’lerden daha pahalıya mal olduğunu da hatırlarız. Ama bu, dijital sistemin geleceğin teknolojisi olduğunu düşünen şirketleri etkilememişti. Şirketler varolan teknoloji yerine, daha çok para yatırma pahasına bir sonraki kuşağın teknolojisini seçmeyi tercih ettiler.

Şimdi de IP telefon, her büyüklükte firmaya uygun yapısıyla dikkatleri üzerine çekiyor. Küçük ölçekli firmalardan, çok büyük ölçekli firmalara kadar büyüyebilen, genişleyebilen bir sistem. Sistemin ölçeklenebilir olması, aynı zamanda çok kullanışlı olmasını da sağlıyor.

Kurumsal IP, ses, video ve veri çözümleriyle uzak yerleşimlerdeki ofisler arası işlemlerin hacmini genişletiyor. Ana merkezdeki software ve altyapıdan diğer ofisler de, ayrıca yatırım yapmadan yararlanabiliyor.

Networke eklenen bilgiler ana merkez tarafından daha iyi kontrol edilebiliyor. Böylece sistemin entegrasyonu ve güvenliği kolayca kontrol altında tutuluyor. Büyüklükleri ne olursa olsun, bütün kurumlar, IP tabanlı çözümlerini bütün ofislerine ulaştırabilme esnekliğine sahip oluyor.

Cisco Türkiye Genel Müdür Yardımcısı Murat Erkan, sistemin ev kullanıcılarına ulaşabilmesinin zaman alacağını söylüyor. Çünkü, bunun gerçekleşmesi için öncelikli hedef son kullanıcının bağlantı hızının yükseltilmesi.

Türkiye’de durum ne?

Dünyadaki birçok ülkede telekom şirketlerinin yasakları nedeniyle henüz IP telefonu yaygın olarak uygulamaya geçmiş durumda değil. Türkiye de bu ülkelerden biri.

Nortel Netaş Kurumsal Çözümler Direktörü Sinan Dumlu, kısa vadede, kullanım oranının yüzde 1’e ulaşabileceğini söylüyor. Dumlu, bu sayının 2002’de yüzde 5’lere çıkabileceğini, cihazların ucuzlamasıyla bu oranın artacağını tahmin ediyor.

Cisco Türkiye Genel Müdür Yardımcısı Murat Erkan ise Türkiye’de aktif olarak IP telefonunu pazarlamaya başladıklarını söylüyor ve devam ediyor:

“Onayı çok yeni aldık. Bu mali yıl içinde, yani bu ağustostan gelecek ağustosa 2 bin-3 bin telefon satmayı planlıyoruz. Teknolojik olarak hazır durumdayız. Müşterilerimize mevcut servis kalitesini sağlayabiliyor, normal bir telefon sisteminin gerektirdiklerinin üzerine servisler koyabiliyoruz. IP telefon ürün ailesini sadece yetkili distribütor ve IP telefon uzmanı  olan firmalar aracılığı ile gerçekleştireceğiz.”

IP teknoloji veri ağı donanım şirketlerinin ilgisini çekiyor ve bu sistemin öncülüğünü yapıyor. Bu lider şirketler, doğal olarak bu oluşumun içinde yerlerini almaya çalışıyorlar. IP teknolojisine geçiş konusunda başı çeken şirketlere bakıldığında geleceğin telefon konuşmalarının ağırlıklı olarak bu sistem üzerinden yapılacağı tahminleri yapılıyor.

3Com, Cisco Systems, Avaya Communication, Nortel Networks, Siemens ve Alcatel gibi, geleneksel PBX telefon sisteminin imalatçılarının da IP teknolojisine yöneldikleri dikkati çekiyor.

“IP ÜÇ YILDA DİĞER SİSTEMİN ÜSTÜNE ÇIKACAK”

Cisco Genel Müdür Yardımcısı Murat Erkan, Capital’in IP telefon teknolojisiyle ilgili sorularını şöyle yanıtladı:

Türkiye’de IP teknolojisinin yaygınlaşması ne kadar sürer? Hedefleriniz nelerdir?

Pazar araştırmalarımıza baktığımızda dünyada pazarın her 3 ayda bir yüzde 100 arttığını görüyoruz. Bunun yanında, klasik telefon sistemlerindeki pazar payı her yıl yüzde 15 düşüyor. Bizim beklentimiz, 2 ile 3 yılda, IP telefon pazarının, diğer pazarın üstüne çıkması yönünde.

Onay almamız zor oldu ama Türkiye’de de benzer bir büyüme bekliyoruz. Mevcut regülasyonlardan dolayı ilk hedefimiz sadece yerel ağlarda kullanmak, bunun maddi bir külfeti yok. İlerde regülasyonlar açıldığında daha geniş alanlarda kullanılabilir, sorun idari anlamda. Bir hedefimiz de sistemin bir servis olarak satılabilir olmasını sağlamak. Bunu şu an British Telecom yapıyor, müşterilerine IP servisi veriyor.

Şu anda yürürlükte olan uygulamanız var mı?

Koç.net ile uygulamamız var. Yaklaşık 250-300 civarında telefon Koç.net bünyesinde aktif olarak çalışıyor. Bunun dışında henüz sonuçlanmamış ya da kurulmamış projelerimiz var. Önümüzdeki yıl bu konuda bir patlama bekliyoruz.

Bu konuda Cisco’nun çalışmaları hakkında bilgi verir misiniz?

Cisco muhtemel rakiplerinden 18-24 ay önde. Biz 1997’den beri bu işe yatırım yapıyoruz, bu işe başladığımızda en iyimser rakibimiz bile bu işin IP üzerinden yapılamayacağını söylüyordu. Ama şu an bütün rakiplerimiz IP ve ürün geliştirme konusunda yatırım yapıyor.

En ciddi rakibimiz 100-200 telefonu destekleyebilirken, biz çok rahat 10 bin telefon destekliyoruz. British Telecom gibi bir şirketin ürünümüzü kendi ürün portföyüne dahil ederek müşterilerine satması da iyi bir referans.

Bu teknolojinin günlük hayatta nerelerde kullanılcağıyla ilgili bir kaç örnek verir misiniz?

Rehberlik hizmetlerinden direkt yararlanabiliyorsunuz. Örneğin hisse senedinizi telefondan alabiliyorsunuz.  Hava tahminleri, yol durumu gibi bilgilere ulaşıyor, kendi acendanızı oluşturup mobil telefonunuzdan bu acendaya ulaşabiliyorsunuz. Bunlar telefon ekranı üzerinden çalışabilen servisler, IP çağrı merkezleri servisleri, mesaj sistemleri, yerinizde yoksanız başkasına yönlendirebilme özelliği gibi...

Diyelim ki masanızdan uzaktasınız ama cep telefonunuz yanınızda. Sistem, sizi arayan kişiyi, sizin seçeneğinize, konuşmak isteyip istemediğinize bağlı olarak, mobil telefonunuza ya da bulunduğunuz yere yönlendirebiliyor.
 
IP TELEFON NELER GETİRİYOR?

Nortel Netaş Kurumsal Çözümler Direktörü Sinan Dumlu, IP telefon teknolojisi ile ilgili görüşlerini açıklarken, özellikle 3 önemli sisteme dikkat çekiyor:

TELEFON SANTRALİNE BAĞLANTI: Şu anda da kullanılan bu sistem sayesinde, bina içindeki telefon cihazları IP üzerinden çalışıyor. 250-300 dolarlık tek bir cihazın kullanılma nedeni ise verimliliği artırması. Sistem sayesinde PC, üzerindeki mikrofon ya da kulaklık, aynı anda telefon gibi kullanılabiliyor. Bu sistem için telekom şirketlerinden izin almaya gerek yok.

SANTRALLERİN BAĞLANMASI: Farklı yerlerdeki bürolar arasında kulanılıyor. Sistemin kurumlar için avantajı, normal telefon ücretlerinden daha ucuz olması. Ama sistem için bir çok ülkede izin alınmış değil. Dünyada çok az ülkede, telekom şirketleri, data şebekesi üzerinden ses taşınmasına izin veriyor. Aslında izin verilmemesinin bir nedeni de şirketlerin teknolojiyi, dışarıyla ticari amaçlar için paylaşabilmeleri düşüncesinden kaynaklanıyor.

OPERATÖRLERİN BAĞLANTISI: Normalde 64kb ses taşıyabilen kanallar IP paketi ile 15kb taşıyabiliyorlar. Böyle bir uygulama sonucunda ise tek bir sesin geçtiği kanaldan 5-6 ses taşınabilir hale geliyor ve verimlilik artıyor.

IP TELEFONDA MISIR ÖRNEĞİ

Kuzey Amerika’da, 500 bini akademik alanlarda olmak üzere toplam 3 milyon Mısırlı çalışıyor. Mısırlılar’ın, ABD’den kendi ülkeleriyle yaptıkları telefon görüşmelerinin maliyeti, bu alanda büyük bir potansiyele de işaret ediyor. İki ülke arasındaki ödemelerin dev rakamlara ulaşması sonucunda (sadece 1997 yılında 65 milyon dolar) Telecom Mısır, 1998 yılında değişik bir taktik uygulamaya karar veriyor.

1998 yılının Eylül ayında IP telefonu üzerinden görüşmelerin yapılmasını sağlayacak şirketlerle görüşmeler başlıyor ve ilk anlaşmaları yapılıyor. Mısır İletişim Bakanı Ahmed Nazif’in “global pazara daha ekonomik ve daha verimli bir giriş yapmak” olarak nitelendirdiği yeni teknoloji, yerleşik sistemle dakikası 0,95 dolara gelen konuşma ücretini, 21.6 cente düşürdü.

Gelişmesine katkı amacıyla ISP’lere ve diğer kullanıcılara yüzde 10’luk bir indirim uygulandı. Burada asıl önemli olan Telecom Mısır’ın, eski sistemde kalmak yerine yeni teknolojiyi kullanrak gelir elde etmesi.