‘Meta Kapitalizm’ Dönemi Başlıyor

Grady Means / PricewaterhouseCoopers

“MetaCapitalism”, bugün “yeni ekonomi” dünyasında en fazla tartışılan konulardan birisi. Kavram dünyaca tanınmış danışmanlık şirketi PricewaterhouseCoopers tarafından ortaya atıldı. İşin özünde, internetin önümüzdeki dönemde iş dünyasını nasıl etkileyeceği var. Burada, interneti  nasıl kullanacaklarına karar veren şirketler öne çıkarılıyor. Özellikle dev şirketlerin internete yönelmesiyle, büyük bir dönüşüm yaşanacağına dikkat çekiliyor. Kitabın yazarlarından Grady Means, “Burada meta kelimesi değişim anlamına geliyor. Sermayenin transformasyonunu anlatıyor” diyor.

İş dünyası birkaç yıldır “Yeni ekonomi” konseptiyle yoğun olarak ilgileniyor. Son dönemin yükselen değeri olan bu konsepte, şimdi bir yenisi daha ekleniyor: “MetaCapitalism”(Meta Kapitalizm)...  Daha henüz yayınlanmadan büyük ilgi gören kitapla duyurulan bu konsept, yakın geleceğe damgasını vuracak gibi görünüyor.

Dünyaca tanınmış danışmanlık şirketi PricewaterhouseCoopers’un danışmanları tarafından hazırlanan bu kitap, “MetaCapitalism” konseptinin iş dünyasında müthiş bir değişime neden olacağını yazıyor.

PricewaterhouseCoopers,  MetaCapitalism terimini girmekte olduğumuz yeni ekonomik dönemi anlatmak için kullanıyor. Buna göre, dünya ekonomisinin büyüklüğü önümüzdeki 10 yılda 30 trilyon dolardan 200 trilyon dolara çıkacak. Bu büyümenin başlıca nedeni büyük şirketlerin interneti etkili şekilde kullanacak olması. Kitabın yazarlarından  Grady Means’e göre bu iş dünyasındaki modellerin köklü şekilde değişmesi anlamına geliyor. Means, “MetaCapitalism” ve dünya ekonomisinin geleceği gibi konularda Capital’in sorularını yanıtladı.

Neden geliştirdiğiniz kavrama “MetaCapitalism” adını verdiniz?

Bu adı kapitalizmin yeni yapısını temsil ettiği için kullanıyoruz. “Yeni ekonomi”nin yeni bir evresine giriyoruz. MetaCapitalism kavramı dot.com’ların yükseldiği bir dönemde geliştirildi. Dot.com dönemi çok büyük şirketleri kapsamıyordu. MetaCapitalism ise daha çok büyük şirketleri hedef alan bir yaklaşım. Burada interneti nasıl kullanacaklarına karar vermeye çalışan büyük şirketler anlatılıyor. Bu şirketler internet sayesinde finansal ve insan kaynağı zenginliklerini nasıl daha iyi değerlendirebilecekleri üzerinde düşünüyorlar.

Bunu internet üzerinde büyük ticari faaliyetler gerçekleştirerek yapmaya çalışıyorlar. Birçok kuruluş bu amaçla, tedarikçileriyle internet üzerinden işlem yapma yolunu seçiyor. Servisleri internet aracılığıyla almak istiyor. Yine aynı şekilde kendi ürün ve hizmetlerini internet üzerinden sunmak istiyorlar. Bu büyük şirketlerin ekonomik modelinin değişmesine yol açıyor. Artık bu şirketlerin büyük stoklarla çalışmalarına gerek yok. Ürün ve hizmet siparişlerini internet üzerinden verebilirler. Ürünlerinin sevkiyatını yine internet aracılığıyla gerçekleştirebilirler.

Hatta bunun bir adım daha ötesi var. Ürünlerini fason olarak yabancı şirketlere ürettirebilir. Yine onlardan sipariş aldığı adreslere doğrudan ürünleri göndermelerini isteyebilir. Şirket bu işlemler süresince sadece organizasyonu idare etmiş olur. Tüm bunlar yeni bir kapitalizm anlamına geliyor. Kapitalizmin doğası kökten değişiyor. Artık büyük şirketlerin, çok büyük miktarda sermayeye ihtiyaçları yok.

Yine doğrudan kendisi için çalışan çok büyük işgücüne de gereksinimleri kalmadı. Sermayeye ve iş gücüne internet üzerinden ulaşabilirler. Şirketlerin bu sistemi işletebilmeleri için yeni bir modele ihtiyaçları var. Bu durum dev şirketler için de geçerli. Başarı için anahtar faktörler artık büyük sermayeye ve işgücüne sahip olmak değil. Başarıyı, yeni iş modellerine adapte olmak ve interneti nasıl kullanacağını bilmek getirecekler.

Şirketler tedarik zincirlerini, internete nasıl adapte edeceklerini bilmeliler. Bu adaptasyon şirketlerin hızlanmalarını sağlamalı. Ve bunu bir disiplin haline getirerek sürekli hızlandırmalılar. Bunun için internetten, özellikle tedarik zincirlerinin hangi noktasında daha fazla yararlanabileceklerini tespit etmeliler. Bu davranış şekli gelecekte çok değerli şirketler yaratacak. Bu şirketler çok büyük fabrikalara ve çok fazla çalışana sahip olmayacak.

Neden isim olarak özellikle “MetaCapitalism”i seçtiniz?

Burada meta kelimesi değişim anlamına geliyor. Sermayenin transformasyonunu anlatıyor.  Bu amaçla bu terimi kullanıyoruz. Bu terimle daha spesifik olarak büyük şirketlerin yapı değiştireceklerini anlatmaya çalışıyoruz.

Çalışmanızda bahsettiğiniz 2000-2002 yılları arasındaki dönem global ekonomi ve iş dünyası için neden bu kadar önemli?

Şu an biraz önce anlatmaya çalıştığım değişimden geçiyoruz. Şirketler interneti en etkili nasıl kullanacaklarını bulmaya çalışıyorlar. Bu süreçte şirketlerin bir anlamda kafası karışıyor. ABD, Batı Avrupa ve Asya gibi çok farklı yerlerde konumlanmış firmalar, bu durumla karşı karşıya. Bu karışıklık büyüdükçe bazı sorunlar ortaya çıkıyor, ekonominin biraz yavaşlamasına neden oluyor.

Örneğin bazı uzmanlar, ABD’nin bugün durgunluğa girdiğini iddia ediyorlar. Ama aslında durgunluğa girmedi. Büyümeye devam ediyor. Belki bu geçmişe göre biraz daha yavaş gerçekleşiyor ama sonuçta büyüyor. Bu yavaş büyümenin nedeni de şirketlerin bugün internetle ne yapacakları konusunda çok yoğun şekilde çalışmaları. İnternetin prensiplerini nasıl uygulayacakları konusunda ciddi şekilde kafa yormaları.

Bizim görüşümüze göre, şirketler bu süreci tamamladıklarında ekonomide yeni bir sıçrama yaşanacak. Şirketler gelecek dönemde süreçlerinin önemli bir kısmını internete aktaracak. Bunun sonucunda, önümüzdeki aylarda ekonomi tekrar toparlanacak. Ve ��ok önemli bir büyüme süreci yaşamaya başlayacağız. Bu sadece ABD ekonomisi için değil, dünyadaki diğer ekonomiler için de geçerli.

Önümüzdeki 10 yılda global ekonominin 30 trilyon dolardan 200 trilyon dolara büyüyeceğini iddia ediyorsunuz. Bu oldukça radikal bir değişim. Bu büyümenin sonuçları ne olacak?

Aslında o kadar radikal değil. Gelecek 10 yılda dünya ekonomisinde 10 mislinden daha az bir büyüme yaşanacak. Dünya ekonomisi son 20 yılda 10 misli büyümüştü. Ancak, bu büyümeleri yaşanılan dönemin uzunluğu açısından kıyaslarsanız, önümüzdeki yıllarda çok daha büyük bir ekonomik gelişme yaşayacağımızı düşünebilirsiniz. Eğer geçmişte yaşadığımız gelişmeleri radikal olarak nitelendirirseniz, gelecek dönemde çok daha radikal gelişmeler göreceğimizi söyleyebilirim. Çünkü, önümüzdeki dönemde iş yapış modelleri kökten değişecek. Şu an iş yapış şekillerinin değişeceği bir ekonomik döneme giriyoruz. Ekonomide sürekli hızlanan bir büyümeyle karşılaşacağız.

Önümüzdeki yıllarda ekonomik anlamda neler yaşayacağız?

Bence tüm bu değişimlerin sonucu global olarak çok çarpıcı bir ekonomik büyüme olacak. Ayrıca, gelecek yıllarda dijital bölünme kapanacak. Ülkelerin dijital gelişmişlik yönünden aralarındaki fark azalacak. İnternet dünyanın her yerindeki ekonomiler için yeni fırsatlar anlamına gelecek.

Azgelişmiş ülkelerin artık büyük endüstrilerin ve tedarik zincirlerinin bir parçası olması kolaylaşacak. Bu nedenle farklı ekonomiler için yeni fırsatlar yaratacağına inanıyorum. Böylelikle bu ekonomik büyümeden pay alabilecekler.

Gelecekte şirketlerin ve piyasaların yapısı nasıl olacak?

Çok daha internet tabanlı olacaklar. İnternetten ürünlerin tasarımda, üretimin planlamasında ve ürünlerin dağıtımında yararlanacaklar. İnterneti yeni tedarikçilerle tanışmakta ve mevcutlarla daha sağlıklı iletişim kurmakta kullanacaklar. Onlarla interet aracılığıyla anlaşmalar gerçekleştirecekler.

Birçok alanda “outsource (dış kaynak kullanımı)”na gidilecek. Bu eğilim sadece üretim ve servis alanlarında yaşanmayacak. Aynı zamanda teknoloji ve finansman gibi alanlarda da görülecek. Tüm bunlar yabancı şirketler tarafından gerçekleştirilecek. Bu kuruluşlar anahtar alanlarda uzman şirketler olacak. Bunlar hizmet verdikleri şirketi internet üzerinden destekleyecekler.

Peki şirket yapıları nasıl değişecek?

Temelde üç tür şirket olacak. Birinci sınıfta tanınmış markalı ve sağlam kuruluşlar yer alacak. İkinci kümedekiler ise tanınmış markalara sahip olmayacaklar. Ancak, çok iyi kalitede ürün ve hizmet sunacaklar. Aynı zamanda bu ürün ve hizmetleri verimli şekilde farklı marka sahibi şirkete aktaracaklar. Bu, tedarik zincirinin etkili ve fark yaratan şekilde işlemesi için çok önemli.

Yine bu işlemlerin üzerinden gerçekleştiği şirketler ortaya çıkacak. Bunlar iş dünyasında oluşacak networkte aracılık yapacak. Bu sanal şirketler üzerinden büyük miktarda ticari işlemler gerçekleşecek. Özetleyecek olursak üç yapıda şirket göreceğiz. Bu yapıda şirketler tam anlamıyla bugün bulunmuyor. Zamanla oluşacaklar.

Şirketler “MetaCapitalism” döneminde nasıl başarılı olabilirler?

Şirketler öncelikle büyük bir değişimden geçtiğimizi anlamalılar. Global anlamda neler yaşandığı üzerinde düşünmeliler. Dünyanın çok farklı yerlerindeki şirketlerin bu yapıda yer alacaklarını görmeliler. Ve bu yapının neresinde olacaklarına karar vermeliler. Kendilerine bir rol biçmeliler.

Bir marka mı, yoksa tedarikçi şirket mi olacaklar. Bu tedarikçi şirketler farklı markalar için fason üretim yapacaklar. Bunun yanında, finansal ve teknolojik servisler sağlayan şirketler de bulunacak. Ya da şirketler oluşacak bu büyük ticari işlemlerin yöneticiliğine soyunabilirler. Şirketlerin çok net şekilde bu yapının neresinde yer almak istediklerine karar vermeleri gerekiyor. Buna uygun stratejiler geliştirmeye başlamalılar. Tüm bunlar yeni ekonomik modeller anlamına geliyor.

Şirket yöneticileri bu süreçte neler yapmalı?

Bu oldukça zor ve iddialı bir iş. Çünkü, şirketi bir ekonomik modelden tamamen farklı bir modele yönlendiriyorsunuz. Bu tümden bir yönetim değişikliği anlamına geliyor. Tüm yönetim takımı değişimi anlamalı ve şirketin nereye gitmesi gerektiği konusunda fikir sahibi olmalı. Bu hedef için uygun strateji ve taktikler üzerinde çalışmalılar. Gruplar halinde nasıl daha değerli bir şirket haline gelecekleri konusunda düşünmeliler.

Global ekonomi konusunda beklentileriniz nedir?

Oldukça iyimserim. Özellikle ABD ekonomisi için çok olumlu beklentilerim var. Daha önce de söylediğim gibi ABD ekonomisi şu anda iyi bir performans sergiliyor. Yüzde 2’lik bir büyüme yaşanıyor. Önümüzdeki yıl bu rakam daha da yükselecek. Dünyanın geri kalan ekonomileri de bu büyümede yerlerini hızlı şekilde alacak.

”MetaCapitalism”in en önemli etkilerinden birisinin, şirketlerin insan kaynağı ve finansal açıdan değerlerinin artması olacağını iddia ediyorsunuz. Bu anlamda şirketler neler yapmalı?

Eğer bir şirket iş dünyasını doğru anlarsa, ekonominin nereye gittiği konusunda sağlıklı fikri varsa, geleceğin ürünleri konusunda tahminler yapabiliyorsa ve iyi bir organizasyon kurarsa finansal ve insan kaynağı açısından güçlü olacaktır. Değerli bir şirket haline gelecektir. İnternet bu uygulamaları gerçekleştirmek için büyük fırsatlar sunuyor.

”MetaCapitalism” ve “yeni ekonomi” arasında ne tür bir ilişki var?

”Yeni ekonomi” kavramı ilk etapta dot.com vakasını anlatmak için ortaya atılmıştı. MetaCapitalism ise buradaki fikirlerin bazılarını büyük ölçekli firmalara uyguluyor. Bu terimler ekonominin temel transformasyonlarını anlatıyor. MetaCapitalism özetle büyük firmaların transformasyonlarını kapsıyor.

MetaCapitalism, B2B uygulamalarına yönelik bir kavram. Bu noktada B2C ve B2B uygulamalarını değerlendirir misiz?

Çok kısa bir sürede birçok dot.com türedi. Bunların birçoğu  başarısız oldu. Ancak, bugün başarılı dot.com örnekleri de var. Gelecekte de başarılı şirketler yaşamlarına devam edecek. Sorun B2C sorunu değil. Bu oldukça parlak bir fikir. Sorun bunu nasıl uygulandığı. Ancak, B2C ile kıyaslandığında B2B’nin hacmi çok daha büyük. Etkisi de çok daha fazla olacak. Bu etkiyi de MetaCapitalism kavramıyla açıklamaya çalışıyoruz.

“METACAPITALISM VE YENİ EKONOMİNİN HEDEFLERİ ORTAK”

Yaşanan dot.com çöküşleri nedeniyle “yeni ekonomi”ye karşı farklı çevrelerde bir güvensizlik oluştu. Bu durumun “MetaCapitalism” ile bir ilişkisi var mı?

Aslında bunlar farklı konular. Dot.com’lar çok yeni şirketlerdi. Sağlam ekonomik modelleri bulunmuyordu. Birçoğunu çıkış noktası oldukça güzeldi. İnterneti yaşamın her alanında kullanmaya çalışıyorlardı. Ancak, ekonomik modelleri fikirleri kadar parlak değildi. İlk etapta piyasalar bu güzel fikirlere çok olumlu yanıt verdi. Ekonomik büyümeye bu durum olumlu şekilde yansıdı. Bir anda birçok milyarder oluştu.

Ancak, zamanla piyasalar hangi dot.com sağlıklı iş modeline sahip, hangisi değil şeklinde bir ayrıma gitmeye başladı. Ve sonuçta başarısızlar elendi. Bu dot.com vakasının özetidir. Büyük şirketlerin transformasyonu ise apayrı bir hikayedir. Bu “MetaCapitalism”in hikayesidir. Burada da dot.com’lardakine bnezer bir düşünceyle hareket ediliyor. İnternetten mümkün olduğunca yararlanmak hedefleniyor.

Dev şirketlerin işlemlerinin büyük bir kısmını internet üzerinden yapabilmeleri için yaşamaları gerekli değişim konusunda çalışılıyor. Bu konu önümüzdeki birkaç yıl içinde çok popülerleşecek. Birçok endüstride büyük başarılar yaşanacak. Ancak, bunun yanında birçok başarısızlık da yaşanacak. Bu tüm büyük ölçekli transformasyonlarda yaşanan bir süreçtir. Bu bir anlamda “dot.com”larda da yaşandı.  Bu noktada bir paralellik kurmak mümkün.

“RUSYA VE HİNDİSTAN’DA BÜYÜK GELİŞMELER YAŞANACAK”

Grady Means önümüzdeki yıllarda gelişmekte olan ülkelerde büyük gelişmelerin yaşanacağını iddia ediyor. Means, konuyla ilgili görüşlerini şu şekilde anlatıyor.

Gelişmekte olan ülkelerden başarılı bir örnek olarak Hindistan’ı vermek istiyorum. Burada global ekonominin parçası olan birçok şirket var. Bu şirketler büyük ölçeklerde “outsourcing (dış kaynak kullanımı)” hizmeti veriyorlar. Teknoloji, muhasebe ve ürün geliştirme gibi farklı alanlarda destek hizmeti sunuyorlar. Bu hizmetleri de internet üzerinden veriyorlar. Şu an Hindistan’da çok büyük şirketler oluşuyor. Bence bunlar önümüzdeki yıllarda çok başarılı olacak.

Bazı değişimler gördüğüm bir diğer ülke de Rusya. Orada mühendislik ve teknoloji gibi konularda çok iyi eğitimli bir nüfus var. Bu insanlar global sermayede önemli fırsatlar yakalayabilirler. İnternet üzerinden destek hizmetleri verebilirler. Bu gelişmeleri Rusya’da şu an görmeye başladık. Rusya ve Hindistan önümüzdeki dönemde ekonomik anlamda büyük gelişmeler gösterecek. Diğer gelişmekte olan ülkeler de bu iki örneğin izinden gidebilir. Ben bugün dünyanın farklı yerlerindeki insanların bu büyük transformasyonda nasıl yer alacakları konusunda düşündüklerini gözlemliyorum. Belki bu çok bilinçli değil. Ancak bu tarz bir eğilim var.

METACAPITALISM’İN ÖNCÜ ŞİRKETLERİ  

Cisco gibi bazı teknoloji şirketleri piyasalardaki olumsuz durumdan çok fazla etkilenmedi. Bu gibi başarılı şirketlerin farkı neydi?

Bu tarz şirketlerin başarısı “MetaCapitalism” için oldukça güzel ipuçları veriyor. Bu şirketler biraz önce tavsiye ettiğim uygulamaları başarılı şekilde gerçekleştirdiler. İnterneti yeni tedarikçiler bulmakta ve üretimi başarılı şekilde yürütmekte oldukça etkili şekilde kullandılar. Yine ürünlerin sevkiyatını verimli bir şekilde gerçekleştirdiler. Anlattığım yönetim modeline benzer bir model yarattılar.

AOL de oldukça başarılı bir örnek. Fiziksel varlıkları belki çok fazla değil. Ama Time-Warner gibi bir şirketle birleşmeye gidecek kadar değerli. Bunların sırrı da interneti doğru şekilde kullanmaktı.

Bir önemli gelişme de otomotiv endüstrisinde yaşanıyor. Son yıllarda bu sektörde trend üretimin mümkün olduğunca yabancı şirketler tarafından gerçekleştirilmesi. Otomotiv şirketleri bu sayede otomobil tasarımı ve müşteri hizmetleri gibi konulara daha fazla odaklanıyorlar. Çünkü, bu şirketler ana katma değerin otomobil üretiminde olmadığını biliyorlar. Bu uygulamaları başarılı şekilde gerçekleştirmek için interneti etkin şekilde kullanmak konusunda çalışıyorlar. Önümüzdeki dönemde “MetaCapitalism”in en yoğun şekilde tartışılacağı endüstrilerden birisi de otomotiv olacak.