Online Oy Zamanı

Demokrasinin ve insan haklarının başkenti olan Cenevre, bu alanda dev bir adım atmaya hazırlanıyor. Artık, demokrasi de çağa ayak uydurup, dijitalleşecek. Cenevreliler elektronik oylama uygulamasıyla birlikte internet üzerinden kendilerine özel şifrelerini kullanarak oy kullanmaya başlayacak. “E- voting” (elektronik oylama) sayesinde oy kullanmak kolaylaşacak, oy kullanım oranı yükselecek.

Demokrasi, belki de insanlık tarihinin en önemli “buluşlarından” biri... Çünkü, ne de olsa sahip olduğumuz pek çok şeyin kaynağı. Diğer yandan dünyanın her yerinde aynı şekilde söylenen ender kelimelerden de biri. Belki de başlı başına bu özelliği bile bize ne kadar önemli bir kavram olduğunu hatırlatmaya yetiyor.

İnternetle birlikte yaşamlarımızın her parçası değişime uğradı. Yaşamlarımızın bütün ayrıntıları gün geçtikçe dijitalleşiyor. Onun etkilenmemesi beklenemezdi, elbette!

Evet, artık demokrasi de dijitalleşti...

“E-government – E-devlet”, bir süredir gündemde olan bir kavram. Pek çok ülkede “e-devlet uygulamalarına” geçiş yapıldı bile. Ama daha çok devletin idari uygulamaları ile ilgili olarak. Şu günlerde, Cenevre’de büyük bir adım atılıyor. Hewlett-Packard (HP) ile Cenevre şehri yönetimin ortak çalışmasıyla, yakın zamanda Cenevre’de “e-voting”, yani elektronik oylama uygulaması hayata geçiriliyor. Bu uygulama ile devlet ve halk arasındaki ilişkide bir devrim yaşanacağı düşünülüyor.

Daha demokratik bir dünya için

Bu gelişmenin çok büyük önemi olduğu düşünülüyor. Çünkü, etkileri büyük olacak...

Ülkemizde olduğu gibi, dünyada da, oylama hakkı olan insanların çok az bir kısmı oy vermeye gidiyor. Çünkü, oy kullanmak herkes için oldukça zahmetli bir iş. Bunun en son örneğini, yani demokrasinin teklediğini, Amerika’da yapılan son seçimlerde gördük. Pek çok Avrupalı uzman, “ABD’deki başkanlık seçimleri ‘e-voting’ ile yürütülseydi o sorunlar yaşanmazdı” diyor. “Bu şekilde sorunun en azından sorun yarı yarıya çözülebilirdi” tahmininde bulunuyorlar.

Ünlü dijital guru Evan Schwartz, “ne kadar elektronik o kadar demokratik” diyerek bu konun önemine dikkat çekiyor. Kadınlara, gençlere, siyahlara oy hakkı verilmesinin tartışıldığı günlerden günümüze gelene dek en büyük sıkıntı, demokrasinin mutlak olarak uygulanamaması olmuştur. Evan Schwartz , elektronik oylamanın getireceği avantajları “California vatandaşlarının her yıl birkaç kez sandık başına gitmesi bekleniyor. Çoğu kez demokratik haklarını direkt olarak etkileyen yasalarla ilgili olarak. Homoseksüellerin hakları gibi... Ama oylama süreci zaman ve para aldığından pek çoğu bu hakkını değerlendirmiyor bile. Fakat bu yöntem sayesinde daha çok insan oy kullanacaktır. Demokrasinin doğası canlanacaktır” diyerek açıklıyor.

Bütün bu gelişmeler e-devlet uygulamalarına geçişin bir sonucu olarak değerlendiriliyor.

E-devlet genişliyor

Son dönemde, dünyanın her yerinde kamu hizmetlerine erişiminin ve sunumunun, teknolojik olanaklar kullanılarak daha etkin ve kaliteli hale getirilmesi söz konusu. Yani devlet de dijitalleşiyor. 

Devletin dijitalleşmesi ile ilgili iki farklı terim bulunuyor: “E-government” ( E-devlet) ve “Cyber-administration” ( Siber Yönetim)... E-devlet, vatandaşların demokratik haklarıyla ilgili, dolayısıyla otoriteyle bağlantılı.  “Cyber-administration” (Siber- Yönetim) ise halka sunulan bütün idari hizmetleri içeriyor.

Kamu sektöründe ve halk arasında internet kullanımı yaygılaştıkça, hizmet yelpazesine yeni ve entegre hizmetler eklenir. Devlete bağlı istatistik kurumları ve araştırma kaynakları kullanılabilir. Güncel bilgi sağlar ve yeni metotlar gelişir.

Dijital devlette, kamu sektörü, elektronik arşivleme ve kayıt yöntemi artık günlük yaşamın bir parçası olarak değerlendiriliyor. Artık devlete ait tüm süreçler dijitalleşme yolunda. E-devlet uygulamalarının amacı vatandaşların demokratik süreçlere katılımını artırmak. Bu nedenle, süreçlerin sürekli kendini yenilemesi şart.

E-voting ise e-devlet uygulamasının ilk basamağı; gerçek bir uygulaması. Elektronik oylama, başka bir kanal yoluyla satış yapmakla aynı şey olarak değerlendiriliyor. Oylama oranını artırmak için yeni bir kanal yaratılmış oluyor.

Nasıl oy vereceksiniz?

E-voting, yani elektronik oylama uygulamasında, vatandaşlar, form ve benzeri oylama materyallerini posta ile alıyorlar. Bu materyaller oylamak üzere oldukları soruları da içeriyor.

HP Kamu ve Özel Dot.com Hesapları Sorumlu Müdürü Rolf Gobet, bu süreci şöyle anlatıyor:

“Biz iki hafta içinde İsviçre Ordusu ile ilgili bir projeyi oylayacağız. Bu projeye karşı olanlar ve destekleyenler bulunuyor. Cenevre’de insanların üç seçimi var. Birinci olarak, yanıtı yazabilirler ve mektup halinde oylama merkezine giderek sandığa koyabilirler. İkinci olarak, oylarını postalayabilirler. Cenevre’de insanların yüzde 90’ını posta yoluyla oylamayı tercih ediyor. Üçüncü olarak ise Cenevre şehri internet sitesine girerek oylayabilirler.”

Herkes ev adresine, kendi adına yollanan oylama kartı vasıtasıyla bu işlemi gerçekleştirebiliyor. Oylama kartlarının üzerinde sadece o şahsın göreceği bir kod numarası bulunuyor. İnternet sitesine girdikten sonra isminizi, doğum tarihiniz ve oylama kartı üzerinde bulunan kodu girerek, oylamanızı gerçekleştiriyorsunuz.

Güvenlik konusu çok önemli

Sistemin hem özel hem kamusal kilitleri bulunuyor. Bu nedenle güvenlik duvarını aşmak oldukça zor. Hewlett Packard yetkilileri, güvenlik ile ilgili soruları genel olarak cevapsız bırakıyorlar. Çünkü, söyleyecekleri bilgilerin güvenlik duvarını aşmak için kullanılabileceğinden endişe ediyorlar. Yani bu konuda her türlü güvenlik önlemi alınmış!

Ya oyalama kartı ailenin bir başka üyesi tarafından açılacak olursa, o zaman ne olacak? Rolf Gobet, “Fark etmiyor. Aynı sorun geleneksel yöntemde de geçerli. Cenevre şehri yönetimin, geleneksel sistemden daha güvenli olmasını istemiyor. Buna gerek yok”  diye belirtiyor. Yani uygulamanın temelinde vatandaşlara güven de söz konusu.
Tabii, her vatandaş bunun için eğitimden geçirilecek. Sistem sürekli olarak yenilenecek.

Yine de Evan Schwartz’ın uygulama ile ilgili olarak altını çizdiği bir takım sorunlar bulunuyor: “Teknolojik güçleri olanlar bu süreci etkileyebilir mi? Ya pazarlamacılar seçmenlerin oy arşivlerini tutarsa? Seçmenlerin mahremiyeti nasıl sağlanacak?”

Akıllara takılan diğer bir sorun ise herkesin internet kullanıcısı olmaması... Cenevre şehri yönetimi ve Hewlett-Packard, bu nedenle e-voting uygulamasının ek bir yöntem olarak kullanılacağını belirtiyorlar. Yani 3 ayrı oylama şekli olacak. E-voting, var olan geleneksel yöntemleriyle birlikte uygulanacak. Ayrıca, Cenevre şehri yönetimi şehrin çeşitli yerlerine resmi kiosklar yerleştirecek. Vatandaşlar dijital televizyonlardan, postanelerden de oy kullanabilecekler.

İlk örnekler yolda

Rolf Gobet, bu uygulamanın demokrasiyi nasıl etkileyeceğini şu şekilde açıklıyor: “Cenevre’de şu anda insanların yüzde 50’si oylamaya katılıyor. Bunların yüzde 90’ını posta yoluyla katılıyor. E-voting sayesinde bu oranın artması bekleniyor.”

Cenevre’de şu sıralarda pilot okullarda test uygulaması yapılıyor. Eğer başarılı bulunursa 2002 yılının ilk yarısında uygulama hayata geçirilecek.

Hollanda merkezli Nedap isimli firmanın pazarlama yetkilisi Hans van Wijk “e-voting ile yüzde 100 doğruluk söz konusudur. Tekrar saymak zorunda kalmazsınız” diyor. Hollanda’da bir bölgenin yüzde 80’ninin sadece “e-voting” kullandığını belirtiyor. Kazanılan hız göz önüne alınarak, resmi kaynaklarca İrlanda’da da 2002 yılına gelindiğinde “kesinlikle” e-voting”e geçileceği belirtiliyor.

“E-VOTING DAHA İYİ HİZMET GETİRİYOR”

E-voting uygulamasının vatandaşlar için avantajları nelerdir?

Tamamlayıcı, yeni bir seçenek bulunuyor. Diğer ülkelerde yaşayan İsviçre vatandaşları için oldukça iyi bir gelişme. Çünkü, böylece onlar da oylamaya katılabilecekler. Bunlar dışında, bilgiye çok daha kolay ulaşım sağlanacak. Şeffaflık artacak. Ayrıca, vakit kazandıran bir yöntem. Eski yöntemlerle, oy kullanmak için devletin sizin için belirlediği yerlere gitmek zorundasınız. Trafik gibi pek çok etmen vaktinizden çalıyor. E-voting ile kuyruklara katlanmak zorunda da kalmıyorsunuz. Ayrıca çok daha iyi hizmet alıyorsunuz.

Devlet için avantajları nelerdir?

Öncelikle oyları sayma konusunda büyük bir avantaj sağlanacak. Daha verimli bir şekilde yürütülecek. Modern bir yöntemle yapılmış olacak. Hizmete değer katacak. İdari bölümlerde çalışanların motivasyonunu artıracak.

“İLET, ETKİLEŞ, YÜRÜT, BÜTÜNLEŞTİR”

HP Kamu ve Özel Dot.com Hesap Sorumlu Müdürü Rolf Gobet, “e-voting” uygulamasının “e-government – e-devlet” uygulamasının bir alt kümesi olduğunu belirtiyor:

“E-devlet uygulamalarında 4 basamak vardır: ‘Transmit, Interact, Transact, Intergrate – İlet, Etkileş, Yürüt, Bütünleştir (TITI).’ Bir çok e-devlet uygulaması sadece birinci basamağı içerir. Bilginin iletilmesi. Resmi bilgiler, vatandaşlar için ulaşılması kolay hele getirilir. Bunu herkes yapıyor.

İkincisi, ‘interact – etkileş.’ E-voting ise bir etkileşim. Yani karşılıklı veri alışverişi bulunuyor.  ‘Transaction – Yürütme’ internet üzerinden idari işlerin yürütülmesine imkan vermek anlamına geliyor. Örneğin pasaportunuzu internet üzerinden yenileyebilmeniz gibi, ya da ehliyetinizi. Sonuncusu ise bütün bilgiyi ve idari sistemi bütünleştirerek, internet üzerinden ulaşılabilir kılmak. Her türlü işlemin yürütülmesini sağlamak. Bu son aşama.”