Pc Pazarına Hane Dopingi

Kayıt dışı ve markasız ürünlerde hesaba katıldığında Türkiye’de 2005’te 2 milyondan fazla PC satıldı, pazar yüzde 70 büyüdü. Bu canlılık içinde hanelerin toplam satışlardaki payının yüzde 30’u aşması ise dikkat çekici. Uzmanlar, hanelerin satışlardaki payının yükseliş trendini koruyacağını düşünüyor. Trend devam ederse hanelerin pazardaki payının yüzde 35 hatta 40’lara ulaşabileceği düşünülüyor. Bu yıl kayıt dışı ve markasız satışlarda hesaba katıldığında 2,5 milyona yakın PC’nin satılacağı düşünülürse, pazara hanelerin damgasını vuracağı anlaşılıyor.

Türkiye’de PC satışlarındaki büyüme geçtiğimiz yıl yüzde 70’e yaklaştı. Hızlı bir büyüme içinde olan PC pazarının bazı iç dinamikleri ise değişti. Bu yeni gelişmelerden en çok dikkat çekeni ise hanelere, yani evlere yönelik bilgisayar satışlarının toplam pazardaki payının artması oldu. 2000 yılında Türkiye’deki PC satışlarının yüzde 26’sı hanelere yapılıyordu. IDC verilerine göre 2001 krizi nedeniyle hanelerin satışlardaki payı yüzde 16’ya kadar geriledi. 2005’te ise hanelerin payı yüzde 31’e yükseldi.

Dünyadaki PC pazarına bakıldığında da benzer bir tablo karşımıza çıkıyor. Gartner’ın verilerine göre, dünya pazarında 2005 yılında 211 milyon 600 bin adet PC satıldı. Bu satışların yüzde 31’i hanelere, yüzde 54’ü ise ticari kurumlara, yüzde 8,5’i eğitim sektörüne, yüzde 6,5’i ise kamuya gerçekleştirildi.

2006 yılında ise dünya çapında 232 milyon 200 bin adet PC satılacağını öngörülüyor. Bu rakamlarla birlikte dünyada çalışmakta olan PC sayısı 1 milyar 300 milyon adedi geçmiş olacak. Yeni satılan PC’lerin kabaca yarısı bu rakama ilave oluyor, yarısı ise var olanların yenilenmesinde kullanılıyor Gartner Türkiye danışmanlarından Halil Aksu, “2005 yılı ve sonrasında dünya PC pazarında fiyatların düşüşüyle birlikte tüketicilerin etkisi gelecekte de artmaya devam edecek” diye konuşuyor.

Pazarın geleceği parlak
Türkiye’de 2000 yılında resmi rakamlara göre 650 binin üzerinde PC satıldı. Buna kayıt dışı ve markasız satışlarda eklendiğinde, 750 bin adede ulaşıldı. 2005’te ise resmi olmayan rakamlara göre pazarın 2 milyon adedi yakaladığı tahmin ediliyor. IDC’nin yaptığı tahminlere göre, 2006 yılında Türkiye’de masaüstü, notebook ve server olarak toplam PC pazarı 2 milyon 75 bin adet oldu. Tahminler, 2010 yılında ise bu rakamın 4 milyon 100 bin adede ulaşacağını gösteriyor. Yani Türkiye PC pazarı 5 yılda yüzde 156 oranında büyüme yaşayacak.

Ancak, IDC’nin bu tahminleri sadece resmi satışları içeriyor. Gerçek rakamlara ulaşmak için bunların üzerine kayıt dışı ve markasız satışları da eklemek gerekiyor. O zaman ortaya bu resmi rakamlardan en az yüzde 25-30 daha büyük bir pazar çıkıyor. Uzmanlardan aldığımız görüşlere göre ise 2006’da hanelerin PC pazarındaki payı yüzde 35, hatta 40’lara ulaşabilir.

IDC Türkiye Uzman Analisti Esra Başoğlu, “Perakende kanalının hızlı büyümesi ve tüketiciye uzun vadeli alım kolaylıkları sunulmasıyla ev kullanıcısının alımları da artıracak” değerlendirmesini yapıyor.

3355 Dell Direkt Satış Operasyonu Genel Müdürü Özgür Şenel ise “Son kullanıcı pazarının tüm Pazar içindeki oranı artacaktır” tahmininde bulunuyor. HP Türkiye Pazarlama Yöneticisi Önder Börtücen’in de tahmini şu yönde: “2006 satışlarımız içinde hanelerin payını 10 puan artırarak yüzde 35’e ulaştırmayı hedefliyoruz.”

Yükselişin perde arkası
Özellikle son 3 yılda PC pazarında, “Hane ile Ticari-Kamu” satış dağılımına bakıldığında, evlerdeki büyüme açıkça görülüyor. Bu gelişmenin arkasında ise çok sayıda etken olduğuna dikkat çekiliyor.

Index Yönetim Kurulu Başkanı Erol Bilecik, “Özellikle metropollerde bilgisayar kullanımının, cep telefonu kadar önemli bir ihtiyaç olarak algılandığı gözlemleniyor” diyor. Bilecik’e göre, bu trendin arkasındaki etkenlerin başında internet kullanımının artması ve mobil yaşam ihtiyacı geliyor.

HP’nin 2005 yılı satışlarının yarısı ticari kapsamda, yüzde 25’i hane ve diğer yüzde 25’i de kamuya yapıldı. 2006 yılı satışlarında ise ticari satışların yüzde 45, hane payının ise yüzde 35 düzeyinde gerçekleşeceği tahmin ediliyor.

Satışların ağırlıklı olarak hanelerde gerçekleştiğini söyleyen HP Türkiye Kişisel Sistemler Grubu Yöneticisi Önder Börtücen, “Türkiye’de genç nüfus ağırlıkta. Teknoloji kullanımı giderek yaygınlaşıyor, ADSL’e olan ihtiyaç artıyor, finansman seçenekleri uygun. Önümüzdeki dönemde en hızlı büyümeyi hanelerde bekliyoruz. Bireylere yapılan satış toplam pazarın yarısına ulaşabilir” diye konuşuyor.

Bireylerin talepleri farklı
Pazarda tüketici taleplerine bakıldığında özellikle fiyatlarındaki ucuzlama nedeniyle notebook talebinde ciddi bir artış görülüyor. Hanelerin satın aldığı PC’lerde daha çok eğlence faktörünü öne çıkıyor. Bilgisayar ve internet kullanımı ile multimedya ürünlerine yönelik talepler artıyor. Hanelerde, video, müzik ve ses özellikleri, ekran genişliği, parlaklığı ve son teknoloji ürünü olması gibi özellikler ön plana çıkıyor.

Ticari kuruluşlar ve kamuda ise hızlı ama basit PC’lere yönelik bir eğilim gelişiyor. Ticari ürünlerde, kesintisiz çalışma, güvenilirlik, kolay kurulum ve yönetim, satış sonrası destek, dayanıklılık gibi özellikler talep ediliyor. Kamu tarafındaysa, uygun satın alma maliyeti ve endüstri standartlarına uyum temel alınıyor.

Kamu ve ticari kullanıcıların öncelikle güvenlik konusuna önem verdiklerini söyleyen Toshiba Genel Müdürü Aytaç Biter şunları söylüyor:

 “Örneğin, bizim sunduğumuz R200 gibi parmak izi tanıma ya da hırsızlığa karşı tam bilgi koruma sağlayan Tecra S3 gibi ürünleri tercih ediyorlar. Ev kullanıcı ise daha çok all-in-one yani her şeyin bir arada olduğu ses özelliklerinin ekran kalitesinin iddialı olduğu ürünleri tercih ediyorlar. Ama her gurupta ürün performans arasında ki uyuma dikkat ederek seçim yapıyor” diyor.

Şirketlerin 2006 hedefleri
İnternetin yaygınlaşması ve artık bilgisayarların cep telefonu kadar gerekli bir ihtiyaç haline dönüşmesi nedeniyle PC satışları gün geçtikçe artıyor. 2005 yılında yaşanan bu artışın bu yıl da hızını kesmeden devam edeceği öngörülüyor. Şirketler, 2005 yılında ciddi satış rakamlarına ulaştılar. Bu doğrultuda 2006 yılı hedeflerini de yüksek tutuyorlar.

3355 Dell Direkt Satış Operasyonu’nda satılan PC’ler geçtiğimiz yıl yüzde 50 artarak 18 bin kutuya ulaştı. Dell’in 2006 yılında ise bir atak yaparak yüzde 100 büyümeyi hedeflediğini söyleyen 3355 Dell Direkt Satış Operasyonu Genel Müdürü Özgür Şenel, “Bu büyümeyi gerçekleştirebilmek için gerek son kullanıcı gerekse ticari satış paylarına eşit derecede önem veriyoruz. İki taraftan da verimli bir satış payı beklentimiz mevcut” diyor.

Toshiba’nın 2004 yılında sattığı 44 bin adet notebook sayısı ise 2005’te üç katın üzerinde artarak 156 bine ulaştı. 2006 hedefi ise 160 bin adet. 2005 yılında 92 bin notebook, 100 bin PC satışı gerçekleştiren HP, bu yıl notebook satışlarını 150 bine, PC satışların ise 120 bine çıkaracak.

Index’in 2005 yılı PC satışları bir önceki yıla göre yüzde 40 artış göstererek 150 bini aştı. Index Yönetim Kurulu Başkanı Erol Bilecik, “2006 yılında da satışların adet bazında yüzde 40 oranında artmasını bekliyoruz. Satışlar içinde hanelerin ve ticari satışların payının kamuya göre daha yüksek olacağını öngörüyoruz” diyor.

Pazara yön verecek trendler
Önümüzdeki yıllarda PC pazarında satışların artması ve internetin yaygınlaşması ile birlikte penetrasyon oranlarında da yükseliş bekleniyor. Kişi başına düşen milli gelirin, dolayısıyla da satın alma gücünün artmasıyla birlikte bilgisayar ürünlerine yönelik talebin ivmesini koruyacağı tahmin ediliyor. Şirketlerin ise teknoloji yatırımına ağırlık vermeleri nedeniyle ticari satışlarda da artış yaşanacağı öngörülüyor.

Lenovo Satış Yöneticisi Alp Bulak, tüm firmalar içinde oransal olarak öne çıkan mikro işletmelerin verimliliklerini ve rekabet güçlerini arttırmak için teknoloji yatırımı yapmak zorunda olduklarını söylüyor.

“Özellikle ihracata yönelen firmalar için dünya pazarlarında rekabet edebilmek gittikçe daha da güç hale geldi. Son dönemde sıklıkla gündeme gelen markalaşma süreci söz konusu yatırımlara yön verecek. Mikro işletmeler ve KOBİ'nin alt ucu önümüzdeki dönemde artışın büyük olmaya devam edeceği başlıca segmentler arasında. Bireysel kullanım, ev ve küçük ofis kullanımı segmentlerinde satışlar artacak. Mobil ürünlerin toplam satılan ürünler içindeki payı artarak devam edecek” diyor.

Tüm bu gelişmeler sonucunda pazarın büyümesi kaçınılmaz. PC üreticisi ve satış yapan şirketlerinin verdikleri bilgilere göre önümüzdeki 3 yıl boyunca yıldan yıla en az yüzde 30 oranında büyüyecek. Erol Bilecik, “Tüm bu gelişmeler sonucunda Türkiye’de hanelerde yüzde 11 olan sahiplik oranı 2010’a kadar yüzde 20 – 22 seviyelerine ulaşacak” değerlendirmesini yapıyor.

Yenilikçi ürünler haneleri cezbedecek
Teknolojik olarak hızlı gelişen ve yenilenen pazarda tüketicilerin taleplerinde değişim yaşanması kaçınılmaz. Gün geçtikçe yenilenen modeller, daha hafif, daha gelişmiş ürünler teknoloji meraklılarını cezbetmeye devam ediyor. Önümüzdeki dönemde piyasaya girecek 3G teknolojisine sahip ürünlerin talebi artırması bekleniyor.

Özellikle mobil ürünlerin tüketiciler tarafından büyük bir talep göreceği düşünülüyor. PC’lerin daha hafif fakat teknolojik açıdan daha gelişmiş olanlarına yönelik talep artacağını söyleyen Erol Bilecik, “Akıllı ev teknolojisine sahip ev aletlerinin PC tarafından yönetilebilmesi, bireylerin tercih edeceği gelişmeler arasında yer alacak. PC ürünlerinde minimalleşme satışlarda önemli bir etken olarak ortaya çıkacak” diyor.

Toshiba Genel Müdürü Aytaç Biter özellikle pil ve ekranlarda önümüzdeki dönemlerde yaşanacak gelişmeleri şöyle anlatıyor:

“Çok hızlı şarj olan piller ve yakıt hücreli pil teknolojisi geliyor. Yani çakmak doldurur gibi notebook’un pilini 1 dakika gibi çok kısa bir sürede doldurup bir dolumla 10 saate varan sürelerde kullanabileceğiz. Ekran teknolojisinde esnek ve katlanabilen ekranlar gelecek. Hatta bir süre sonra ekranlar kalkacak. E-book yani elektronik kitap formatı katlanabilir modeller tasarlanıyor. Bunun dışında Windows media center'li all-in-one modeller gelişecek.”

Yatırımlar Satışları Artıracak
Alp Bulak / Lenovo Satış Yöneticisi
Perakende Etkisi Bireysel kullanım amacıyla satın alınan bilgisayar adetlerinde son yıllarda büyük artış gözlüyoruz. Küçük ofis ve KOBİ segmentinin alt ucunda da benzer artışlar var. Bunda perakende mağaza zincirleri önemli rol oynuyor. Kullanıcılar mağazalarda ürünleri görüp inceleme ve karşılaştırma yapma şansına sahipler. Aynı zamanda sunulan ödeme kolaylıkları da satışların artmasında etkili.

Canlanan Sektörler Kamu sektöründe büyük çaplı projeler yanında kurumların DMO üzerinden yaptığı alımlar önemli bir hacim ifade ediyor. Finans ve telekom sektörü başta olmak üzere bazı sektörlerde, bilgi işlem yatırımı anlamında uzunca bir aradan sonra yeniden canlanma gözlemliyoruz.

Ticaride Büyüme Beklentisi Özellikle sigortacılık sektörü, Bireysel Emeklilik Yasası’yla birlikte yaşadığı hareketliliği devam ettiriyor. Lenovo'nun yeni ürünleri KOBİ'nin alt ucundaki müşteriler, küçük ofis ve bireysel kullanıcıların ihtiyaçları göz önüne alınarak tasarlandığından, bu segmentte önümüzdeki dönemde önemli büyüme bekliyoruz. Kurumsal ve KOBİ'nin üst ucundaki diğer özel sektör müşterilerinin önümüzdeki dönemde daha aktif olarak yatırımlara girişeceğini öngörüyoruz.
 
 “Bireysel Kullanım 2015’e Kadar Artacak”
Halil Aksu / Gartner Türkiye Danışmanı

Kişisel Tüketim Artacak 2005 yılından itibaren dünyada tüketicilerin etkisi ve alımları artacak, bu da nispi olarak ticari tüketimi düşürebilir. Kamusal alandaki tüketim devam edecek, hatta belki artacak. Tüketici payının artmasının en temel nedenleri altında, teknoloji fiyatlarının ucuzlaması, yeni neslin bu teknolojileri daha çok kullanabilir olması, ADSL ve kablosuz internet gibi akımların yaygınlaşmayı olumlu yönde etkilemesi yatıyor. Önümüzdeki yıllarda kişisel tüketimin hızlanarak artışını öngörüyoruz.

Yeni Ürünler Haneleri Cezbedecek Kişisel tüketimin içinde dizüstü taşınabilir ve kablosuz internete erişebilir cihazların payı da giderek artacaktır. Çocuklar için ucuz giriş seviyesi bilgisayarlar yaygınlaşacak, ekonomik bakımdan geri kalmış coğrafyalarda ucuz laptop çözümleri de hızlanacak. Satış dağılımı konusunda bireysel kullanımın ve kamusal alandaki kullanımın artacağını öngörmek yanlış olmaz. Dünya genelinde geçerli olan bu akım, benzer bir şekilde ülkemizde de yaşanıyor.

Kamuda Canlanacak Türkiye’ye baktığımızda ise kamusal alandaki hareketliliğin devam edeceğini düşünüyoruz. Kamunun sayısallaştırılması, otomasyon seviyesinin artırılması, daha verimli ve etkin çalışır hale getirilmesi, AB uyum süreci PC adetlerin çoğalmasına neden olacak. Özellikle eğitim başta olmak üzere, adalet, sağlık, emniyet gibi alanlarda hızlı çoğalmalar ve yaygınlaşmalar görülecek.

Bireysel’in Payı Yüzde 50’ye Çıkabilir Bireysel kullanım oranı 2010 yılına ve hatta Gartner tahminlerine göre 2015 yılına kadar artmaya devam edecektir. Tam olarak oranları kestirmek mümkün olmamakla beraber satışların yarısına yakını bireysel kullanıma doğru gideceği söylenebilir.

ÖZGÜR GÖZLER
ogozler@capital.com.tr