Sanal Borsacı Nüfusu Artıyor

Türkiye’de online hisse senedi işleminin geçmişi 5 yıldan öteye gitmiyor. 1999’da 8 bine yakın müşteri vardı. Ancak, aradan geçen 3 yılda müthiş bir hareket yaşandı. İnternet müşterisi sayısı 900 b...

1.02.2003 02:00:000
Paylaş Tweet Paylaş
Türkiye’de online hisse senedi işleminin geçmişi 5 yıldan öteye gitmiyor. 1999’da 8 bine yakın müşteri vardı. Ancak, aradan geçen 3 yılda müthiş bir hareket yaşandı. İnternet müşterisi sayısı 900 bine, işlem yapanlar ise 480 bine yaklaştı. Aracı kurumlar gelecekten umutlu. Önümüzdeki 5 yılda bu rakamın 1.5 milyon düzeyine ulaşmasını bekliyorlar.  
 
Türkiye Sermaye Piyasası Aracı Kuruluşları Birliği (TSPAKB) verilerine göre, şu anda internet üzerinden hisse senedi işlemi yapma yetkisine sahip toplam 876 bin 488 yatırımcı var. Ancak, bu yatırımcıların yüzde 46’lık bölümü bu kanalı hiç kullanmıyor. Yani internet aracılığıyla işlem yapan müşteri sayısı 479 bin 733. Bu da İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’nda (İMKB) aktif olarak işlem yapan 1.2 milyon yatırımcının yüzde 40’ına denk geliyor.  
 
Rakamlar açık olarak gösteriyor. Hisse senedi işlemleri için interneti kullanan yatırımcı sayısı bir hayli az. Ancak, sektör yetkilileri, umutlu. Çünkü ,1999 yılı sonunda internet üzerinde hisse senedi işlemi yapan yatırımcı sayısı sadece 7 bin 958 idi.  
 
Aslında internet aracılığıyla işlem yapan müşteri sayısı rakamları pek çok Avrupa ülkesinin üzerinde. Hatta Forrester Research’un araştırmasına göre, Türkiye bu konuda Avrupa ikincisi. Söz konusu araştırmada, Almanya online hisse senedi müşterileri sıralamasında ilk sırada yer alıyor. Araştırmaya göre, 2002 yılında Almanya’da online hisse senedi işlemi gerçekleştiren yatırımcı sayısı 1 milyon 727 bin. Bu rakam İtalya’da 405 bin, İngiltere’de 401 bin, Fransa’da 383 bin, İsveç’te ise 225 bine düşüyor. Avrupa genelinde ise, internet aracılığıyla hisse senedi işlemi yapan toplam yatırımcı sayısı ise 4 milyon 89 bin.  
 
34 aracı kurum var  
 
TSPAKB’nin verilerine göre, 1999 yılında 10 aracı kurum internet üzerinden işlem yaparken, bu rakam şimdi 34’e yükseldi. Bu aracı kurumların müşterilerinin yüzde 10 ile 20’si arasındaki bölümün internet aracılığıyla işlem yaptığı ifade ediliyor. İnternet aracılığıyla işlem yapan aracı kurumlardan aldığımız veriler de bu rakamları doğruluyor.  
 
Gedik Yatırım Pazarlama Müdürü Deniz Düzgün Özer, 27 bin 365 olan bakiyeli yatırımcı sayısının yüzde 21’inin internetten işlem gerçekleştirdiğini söylüyor. Akbank Bireysel Bankacılık Pazarlama Bölüm Başkanı Cem Muratoğlu ise bakiyeli müşteri sayısının 82 bin 737 olduğunu, bunlardan yüzde 10’unun online işlem yaptığını belirtiyor.  
 
HSBC’de ise bu rakam yüzde 23.13’e çıkıyor. HSBC Yatırım Yurtiçi Satış Müdürü Aylin Yılmaz, 7 bin yatırımcıya online kanallardan hizmet verdiklerini belirtiyor. Global Menkul Değerler’de aktif bakiyeli müşteri sayısı 30 bin 957 ve bunların yüzde 12’si internet üzerinden işlem yapıyor.  
 
Şu anda toplam 21 bin müşteriye hizmet verdiklerini söyleyen Dış Yatırım Genel Müdürü Hakan Turunç, “İnternet üzerinden işlem yapan müşteri sayısı 5 bin düzeyinde seyrediyor” diye konuşuyor.  
 
İş Bankası yetkilileri de, yılın ilk 11 ayında, bankaya internet aracılığıyla iletilen emir sayısının 3.3 milyon adete ulaştığına dikkat çekiyorlar. Bu sayı, bankaya gelen toplam emirlerin yüzde 29.3’üne denk geliyor.  
 
Ucuz hisseler tercih ediliyor  
 
İnternet üzerinden yapılan hisse senedi işlemleri üzerinde piyasadaki hareketlilik bir hayli etkili. Özellikle yükseliş dönemlerinde online hisse senedi alım satımı gerçekleştiren yatırımcı sayısında ciddi oranda artış oluyor.  
 
Akbank’ın online hisse senedi müşterilerine bir ayda kişi başına 9.2 işlem düşerken, HSBC de günde 500 ile1000 arasında yatırımcı internet üzerinden işlem yapıyor. Global Menkul Değerler’de ise online müşterilerin yüzde 25’i her gün işlem yapıyor.  
 
Dış Yatırım, online yatırımcılarını işlem hacimlerine göre sıralamış. Genel Müdür Hakan Turunç konuyla ilgili şu bilgileri veriyor:  
 
“İşlem hacminde ilk 10 müşterimiz haftada 30-40 arasında işlem gerçekleştiriyor. 10-50 arasında yer alan müşterilerimizin haftalık işlem adedi ise 20-30 arasında değişiyor. İşlem hacminde 50-100 arasında olan müşterilerimiz haftada 10-15 işlem, 750 ve üzerinde olan müşterilerimiz ise ayda 1-2 işlem gerçekleştiriyor.”  
 
İnternet üzerinden işlem gerçekleştiren müşteriler, tercihlerini ağırlıklı olarak İMKB-30, İMKB-50 ve İMKB-100 arasındaki hisse senetlerinden yana kullanıyor. Dış Yatırım Genel Müdürü Hakan Turunç, yatırımcıların belli bir sektör tercihi olmadığını, ancak İMKB-100’de yer alan, 1.000-5.000 fiyat aralığındaki hisse senetlerini tercih ettiklerini söylüyor.  
 
İşlem maliyeti düşük  
 
İnternet üzerinden işlem maliyet avantajı ve hız faktörleriyle öne çıkıyor.  Sektör yetkililerinin verdiği bilgiye göre, internet üzerinden emir ileten müşteriler ağırlıklı olarak küçük yatırımcı kategorisinde. Ortalama emir büyüklüğü de 950 milyon lira. Bu boyutta emir vermek için yatırımcının aracı kurumu telefonla arayıp, emrin iletilmesi için beklemesi ve teyidini almak için tekrar kurumu araması gerekiyor. Bu da emrin boyutuna rağmen zaman ve işlem maliyetini önemli hale getiriyor. Oysa, emir internetten iletildiği anda, aracı kurum yetkilisinin bilgisayarında görülüyor ve hemen borsaya iletiliyor.  
 
Bunların yanı sıra, internet üzerinden maliyetsiz ya da düşük maliyetlerle anlık data takibi, hisse analizleri, sektör ve şirket raporları, piyasa yorumları gibi yatırım tercihlerine kaynak oluşturabilecek bilgilere anında ulaşmak da yatırımcılar için önemli bir avantaj.    
 
TSPAKB Başkanı Yusuf Ziya Toprak, “Yatırımcıların internet üzerinden işlem yapmalarının en önemli avantajı, düşük işlem maliyeti ve hız olarak öne çıkıyor” diyor.  
 
Gedik Yatırım Pazarlama Müdürü Deniz Düzgün Özer ise, düşük komisyon oranı, emir iletim hızı ve yatırımcının bulunduğu her yerden, istediği zaman emir verebilmesinin, internet ile işlemi cazip hale getirdiğini söylüyor.    
 
“İMKB’ye de görev düşüyor”  
 
İnternet hem işlem maliyetlerini düşürüyor, hem de aracı kurum açısından daha az risk taşıyor. Bu nedenle neredeyse tüm aracı kurumlar müşterilerini bu kanala çekmek için büyük çaba gösteriyor. Bu çalışmaların başında da düşük komisyon ve komisyon iadesi geliyor.  
 
Ayrıca, anlık veri sağlayan ekranları müşterinin kullanımına sunarak, farklılık yaratmaya çalışan kurumlar da var. Aracı kurumlar, online işlem yapılmasını teşvik etmek için internet sayfalarında daha doyurucu içerik ve raporlar sunmaya çalışıyor.    
 
Sektör yetkilileri, bu konuda İMKB’ye de görev düştüğünü söylüyor. Bir aracı kurumun üst düzey yöneticisi, internet kullanımının yaygınlaşması için, İMKB’nin internet üzerinden seans izleme maliyetlerini düşürmesi gerektiğini ifade ediyor. Böylece sermaye piyasalarındaki yatırımcı sayısının ve İMKB gelirlerinin artırılacağını söylüyor.  
 
Garanti Bankası Şubesi Bankacılık Birim Müdürü Burak Ali Göçer, “Online işlemlerin artması için aracı kurumlar ile İMKB arasındaki altyapının (EXAPI) geliştirilmesi gerekiyor” diyor.  
 
1.5 milyon online yatırımcı  
 
Forrester Research’un araştırmasına göre, 2007 yılında online hisse senedi müşterisi Almanya’da 3 milyon 471 bin, İtalya’da 1 milyon 321 bin, Fransa’da 1 milyon 269 bin, İngiltere’de 1 milyon 137 bine ulaşacak. Araştırmada, söz konusu tarihte Avrupa genelinde internet üzerinden hisse senedi işlemi gerçekleştiren yatırımcı sayısının ise 9 milyon 934 bin kişiye ulaşması bekleniyor.  
 
Türkiye’de ise bu konuda yapılan bir araştırma yok. Ancak, aracı kurumların kendi içlerinde yaptıkları projeksiyonlar, gelecek 5 yıl için planların oluşmasında etkili oluyor.  
 
Şu anda İMKB’de işlem yapan aktif yatırımcı sayısı 1.2 milyon kişi. Yapılan projeksiyonlarda, bu sayının 2007 yılında 3 milyon kişiye çıkması bekleniyor. 2007 yılında online işlem gerçekleştiren yatırımcıların toplam yatırımcılara oranının yüzde 50 olacağı söyleniyor. Yani internet üzerinden hisse senedi alım-satımı gerçekleştiren yatırımcı sayısı 1.5 milyon olacak.  
 
Dış Yatırım Genel Müdürü Hakan Turunç, internetin yaygınlaşması ve teknolojideki ilerlemelere bağlı olarak, aracı kurumların bu alandaki yatırımlarına hız vereceklerini söylüyor. Turunç’a göre, özellikle İMKB’nin geliştirdiği uzaktan erişim yolu (EXAPI) ile internet bankacılığından daha hızlı ve ucuz işlem yapma avantajını benimseyen kurumlar öne çıkacak. Bu da online hisse senedi müşterisinin ve alım-satım oranının yükselmesine neden olacak.  
 
“EXAPI’DE MÜŞTERİ AYIRIMI YOK”  
 
Hakan Turunç / Dış Yatırım
 
 
Dış Yatırım Genel Müdürü Hakan Turunç, İMKB ile aracı kurumlar arasında direkt bağlantı sağlayan EXAPI sisteminin yararlarını şöyle anlatıyor:  
 
“Fiyatların anlık değiştiği hisse senedi piyasasında uzaktan erişim sistemi (EXAPI) kullanıcılara oldukça önemli bir avantaj sağlıyor. Müşteri ordinolarının uzaktan erişim ile 1 saniye gibi çok kısa bir sürede borsaya iletilmesi, müşterilere zamanlamanın son derece önemli bir faktör olduğunu bir kez daha ispatlıyor.  
 
EXAPI sistemi, küçük/büyük bütün emirlerin sisteme aynı anda gönderilmesini sağlayarak, büyük müşterilerin sahip olduğu öncelik ve hızlı işlem yapabilme imkanını küçük montanlı yatırımcılara da tanıyor.  
 
Ayrıca, EXAPI, online işlem maliyetinin daha düşük olması sayesinde, küçük yatırımcılara büyük müşterilerin sahip olduğu daha düşük komisyon ile işlem yapma olanağını da sağlıyor. Telefon ile yapılan işlemlerde oluşabilecek bekleme veya müşteri temsilcisine ulaşamama riski online işlemlerle ortadan kalkıyor. Bu arada, müşterilerin her zaman bilgisayar başında olamayacakları göz önünde bulundurulduğunda, online işlemlere alternatif olarak mobil iletişimin geliştirilmesinin bu alanda önemli bir açığı kapatacağına inanıyoruz.”  
 
“ORTAK HAREKET EDİLMELİ”  
 
Serkan İnan / Global Menkul Değerler
 
 
Global Menkul Değerler Teknoloji Entegrasyon Grup Yöneticisi Serkan İnan, internetin tanınırlığının artması ve avantajlarının daha net ortaya konması gerektiğini söylüyor.  
“Böylece, online işlemin karşısındaki en güçlü unsur olan insanla konuşarak işlem yapma alışkanlığı engeli aşılır” diyen İnan’ın konu hakkındaki görüşleri şöyle:  
 
“İMKB ile aracı kurumların arasındaki EXAPI diye anılan direkt bağlantının kapasitesinin arttırılması emirlerin borsaya daha hızlı iletilmesini sağlayacak. Bu da online kullanımı artıracaktır. Online sitelerden müşteriye verilecek ek hizmetlerin kalitesinin artması da müşteriyi internete yönlendirecektir. Finans müşterilerine finans dünyasının ortaklaşa sunması gereken ve internet kullanımının katma değerini arttıracak birçok servis vardır. Örneğin hesap birleştirme (account aggregation), yani tek bir noktadan müşterinin farklı banka/aracı kurumlardaki tüm hesaplarına ulaşabilmesi, buna iyi bir örnek. Bu tür çalışmaların tüm finans dünyası tarafından ortak desteklenmesi ve müşteriye sunulan servisin daha fazla genişletilmesi gerekiyor.”  
 

Türkiye ve dünya ekonomisine yön veren gelişmeleri yorulmadan takip edebilmek için her yeni güne haber bültenimiz “Sabah Kahvesi” ile başlamak ister misiniz?


İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR

Yorum Yaz