“Sessiz Ticaret” Dönemi Başlıyor

Ed Trapasso / Accenture U-commerce Sorumlusu

İnternette ticaret devrimini başlatan dönemi “e-commerce” simgeliyordu. Gelişen iş modelleri ardından yeni yaklaşımları da getirdi. “Commerce” sözcüğünün önüne alfabeden harfler eklendi. Dünyaca ünlü danışmanlık şirketi Accenture’un uzmanları, bunlara yeni birini daha eklediler. “U-Commerce” (You Commerce- Siz Ticaret) adı verilen bu yaklaşım, müşteri odaklılığı ifade ediyor. Bir anlamda “sessiz ticaret” olarak da nitelendirilen bu modeli geliştirenlerden Accenture uzmanı Ed Trapasso, “Bu yeni bir fırsatlar kümesidir.

İşi daha verimli yapmak için bir fırsattır. Şirketlere müşteri ilişkilerini iyileştirme şansı verir. Ciro akışına da katkı sağlar” diyor.

Önce internette yapılan ticareti anlatmak için “E-commerce (e-ticaret)” kavramı ortaya çıktı. Bunu mobil cihazlarla yapılan ticareti anlatmak için kullanılan “M-commerce (m-ticaret)” kavramı izledi. Bunları alfabenin diğer harfleriyle başlayan ticaret türleri takip etti. İnternet üzerinde iş yapma modelleri geliştikçe, e-ticaret alanındaki yenilikler de artmaya devam etti.

Dünyaca tanınmış danışmanlık şirketi Accenture da geliştirdiği bir modelle bu harfler arasına yeni birini ekledi. Accenture’un geliştirdiği yaklaşımın adı ise “U-commerce”...

Şirket uzmanları tarafından geleceğin modeli olarak da nitelendirilen “U-commerce”, bugüne kadar kullanılan tüm ticaret türlerinin kapsıyor. Şirket, tüm bu ticaret çeşitlerinin birbirleriyle ilişkilendirilmesi gerektiğini iddia ediyor.

Accenture, u-commerce kavramını daha da güçlendirmek için “Silent-commerce” teriminden faydalanıyor. “Silent-commerce”, insansız ticareti anlatıyor. Ticaret döngüsünde hiçbir insan müdahalesi bulunmuyor.

Accenture U-commerce Sorumlusu Ed Trapasso, “U-commerce” ve “Silent-commerce” kavramlarıyla ilgili olarak Capital Digital’in sorularını yanıtladı:

”U-commerce (U-ticaret)” kavramı neyi anlatıyor?

”U-commerce”in açılımı “You-commerce-(Siz-ticaret)”tir. Bu terim ile yeni ekonomide müşteriye odaklanmak gerektiğini anlatmaya çalışıyoruz. Bizce bu “yeni ekonomi”de en fazla önem kazanan gerçektir. Buradaki tüketici başka bir şirket de olabilir. Normal bir tüketici olmak zorunda değil.

Bugün her yerde çok fazla miktarda bilgi bulunuyor. Bu da rekabetin çok artması anlamına geliyor. Siz bugün herhangi bir noktadan yazınız için bir bilgiye ulaşabilirsiniz. Sizin için en iyi olanı, alternatifi bulabilirsiniz. Böyle bir iklimde tüm şirketler ellerindeki müşteriyi tutmanın yolunu bulmalı.

Neden “U-commerce” terimine ihtiyaç duydunuz?

Biz tüm ticaret şekillerini kapsayacak bir terime ihtiyaç duyduk. Bütün ticaretlerin sonucunu anlatabilecek bir kavram bulmak istedik. Bulamadık ve bu nedenle U-commerce kavramını ortaya attık. 

U-commerce ne tür yeni mesajlar içeriyor? İş dünyasına ne anlatmak istiyorsunuz?

Bu yeni bir fırsatlar kümesidir. İşi daha verimli yapmak için bir fırsattır. Şirketlere müşteri ilişkilerini iyileştirme şansı verir. Ciro akışına da katkı sağlar. Bu açılardan bakıldığında e-commerce ile birçok benzer mesajlar içeriyor.

Biz tüm e-commerce çeşitlerinin bir mucize olarak sunulması konusunda oldukça dikkatliyiz. Tüm bu gelişmeler ticarete olumlu bir katkı yapıyor. Örneğin, e-commerce fiziksel ticareti engellemedi. M-commerce de, e-commerce’in yerini almadı. Buların hepsi daha fazla kâr gerçekleştirmek ve daha etkili müşteri ilişkileri için bir verimlilik sağlıyor.

İş dünyasında ne zaman U-commerce devri yaşanmaya başlanacak? Ne zaman bunun örneklerini görmeye başlayacağız?

Ben gelecek bugünden başlar diyorum. Bugün U-commerce’in bazı örnekleri var. Örneğin birçok ülkede otoyollarda ücretler otomatik olarak alınıyor. Aracınızda bir cihaz vardır ve belirli bir noktadan geçerken ödemeyi hesabınızdan otomatik olarak yaparsınız. Bu bir örnektir. Çünkü, aktif olarak ödeme sürecine katılmanız gerekmez. Cüzdanınızdan parayı çıkarmanıza gerek yoktur.

Ayrıca, bugün ürünlerin taklit edilmesini önlemek amacıyla bu uygulamanın gerçekleştiğini görüyoruz. Yine cep telefonu veya avuç içi bilgisayarımız sayesinde başka bir cihazla ilişki kurarak bir ticaret yaparsak bu da bir U-commerce uygulamasıdır.

U-commerce kavramının öne çıkmasında etkili olan teknolojiler nelerdir?

Bunlar aslında telekomünikasyon kökenli teknolojiler. Bugün görmeye başladığımız iki önemli özellik var. Birisi “Always on” (sürekli network’e bağlı olmak), diğeriyse “wireless” (kablosuz).

“Kablosuz teknoloji” dediğimizde, içinde işlemci bulunan objelerin çevresindeki cihazlarla iletişim kurmaları anlatılmaya çalışılıyor. Tüm objelerin birbirleriyle iletişim kurmalarına olanak tanıyan teknoloji anlatılıyor. “Always on” da çok önemli bir kavram. Çünkü, bu sayede çevrede ne olduğuyla ilgili olarak sürekli veri toplanabiliyor. Bu bilgiler analiz edildikten sonra uygun yanıtlar verilebiliyor. Geleceğin teknolojilerindeki anahtar özellikler bu ikisi.

Şirketlerin “U-commerce”den faydalanabilmeleri için ne tür bir anlayışa sahip olmaları gerekiyor?

Geleceğin ekonomisi bugüne göre çok daha fazla hizmet tabanlı olacak. Eğer kuruluş üretim yapan bir şirketse, ürününün ne zaman servis haline geldiğiyle ilgilenecek.  Eğer şirket servis dağıtıyorsa, bunu daha kişisel hale getirmek için uğraşacak. Şirketler ürünü sadece kendisinin ve müşterilerinin bildiği bir bilgi tabanına oturtmaya uğraşmalılar. Böylece servis, onu sağlayan kişiye bağımlı olarak değişmeyecektir. Bence bunlar en önemli zihinsel yaklaşımlar olmalı.

U-commerce’den hangi sektörler en fazla yararlanacak?

Bugün madencilik gibi sektörlerin e-commerce’den çok fazla yarar sağladığını iddia etmek zor. Ancak, U-commerce altındaki tüm uygulamaların yaygınlaşmasıyla, her sektörün ciddi şekilde yarar sağlayacağını söyleyebilirim. Bu diğer ticaret türleri için de geçerli.

En basitinden işlemcilerin petrol borularının üzerine konulmasıyla çok önemli yararlar sağlanacak. Tüm endüstriler bu değişimde yer alacak. Ben U-commerce’in önemli bir etki yapmayacağı bir sektörün bulunduğuna inanmıyorum. Bazı sektörler daha fazla etkilenebilir. Ancak, hangi sektörün ne oranda etkileneceğini doğru şekilde tespit etmek çok zor. Çünkü, birçok değişken var.

U-commerce uygulamaları için ne tür yeni medyalar, cihazlar ve içerikler gerekli olacak?

Cihazlar açısından baktığımızda, bugün akıllı olmayan cihazları akıllı hale getirmek gerektiğini görüyoruz. Bunun için cihazlara işlemciler eklenmeli. İşlemcilerin fiyatları bugün oldukça uygun. Daha sonra bu cihazlarla kendi aralarında iletişim kurmaları sağlanmalı. Fiilen kullandığı veya stoklarında ürün olarak bulunan cihazlarla iletişim kuran firmalar gelecekte lider olacak. Bu şirketler bu sayede cihazların ne yaptığını, durumlarının ne olduğunu takip edebilecekler.

Şirketler bu başarıyı nasıl sağlayacak?

Size birkaç örnek vermek istiyorum. Örneğin, ürünlerinizin taklidini engellerseniz, para kazanmış olursunuz. Buradaki servis size para olarak geri döner. ABD’de mürekkepli yazıcılar oldukça ucuzdur. Çünkü, firmalar mürekkepten çok fazla para kazanıyorlar. Yeni bir kartuşun fiyatı çok yüksek. Bugün bazı firmalar çok ucuza kartuş üretmeye başladılar.

Bu noktada şirketler şunu yapabilirler. Çiplerin fiyatları çok uygun. Her kartuşa bir çip koyabilirler. Cihaz eğer bunun orijinal kartuş olmadığını anlarsa çalışmaz. Böylece taklitler önlenmiş olur. Yine eğer akıllı kartuş ve akıllı yazıcılar üretirlerse başka servisler de sunabilirler. Örneğin, kartuş bitmeden kullanıcıyı uyarabilir ve yeni bir kartuş gönderebilirler. Bu hizmet için tüketici para ödeyecektir. Böylece şirket hem sahteciliği önlemiş hem de yeni bir gelir kaynağı yaratmış olacaktır. Bu sadece bir örnek.

“Silent-commerce (Sessiz-ticaret)” ve U-commerce arasındaki ilişki nedir?

Daha önce söylediğim gibi, U-commerce içinde ticaretin farklı türlerini görüyoruz. Bunlardan birisi de “Silent-commerce”dir. “Silent-commerce” objeler arasında gerçekleşen potansiyel ticareti anlatmak için kullanılır. Bu süreçte insanlar yer almaz. Daha önce bahsettiğim otobanlarda yapılan otomatik ödeme buna bir örnektir. Bu otobandaki ve aracınızdaki iki cihaz arasında geçer. Ve bu ticaret insanlar fark etmeden sessiz şekilde gerçekleşir.

Ama örneğin M-commerce denildiğinde, insanlar ticaret döngüsünde yer alır. Mobil cihazları ellerine alır ve komut verirler. Bu nedenle “Silent-commerce” diğerlerinden çok farklıdır.

Bugün birçok “Silent-commerce” uygulaması RFID etiket teknolojisinin kullanımı gerektiriyor. Bu aslında eski bir teknoloji. Bugün bu teknolojiyi ilginç kılan bu etiketlerin fiyatlarının çok fazla düşmesi. Bugün bu tarz bir etiket 30 sentten daha ucuz. Bu teknolojinin fiyatının bu kadar düşmesi akıllara çok farklı uygulamaları getirdi. Örneğin, bugün bu cihazlar koşucuların ayakkabılarına yerleştirildi. Bu sayede yarışın bitiş noktasını geçen yarışçının derecesi tam olarak tespit edilebiliyor. Bu sayede siz internette koşucuların dünyanın her hangi bir noktasındaki yarışta bulundukları noktayı takip edebilirsiniz.

Bu teknoloji sayesinde fabrikadaki bir parçayı düzenli olarak takip edebilirsiniz. Normal bir barkot ile sadece bir defa okuyabilirken RFID sayesinde sürekli takip edebilirsiniz. Fiyatların düşmesi RFID etiket uygulamalarında patlamaya neden olacak.

Şirketler “Silent-commerce”den nasıl yararlanabilirler?

Biz “Silent-commerce” uygulamalarını üçe ayırıyoruz. Bunlar basit, kapalı ve açık uygulamalar. Basit uygulamalar genel olarak RFID, veri tabanı ve okuyucu ile mümkün. Böylece ürünlerin düzenli takibi sağlanabilir. Büyük mağazalardaki hırsızlığı engelleyen uygulamalar bu kapsamda. Çok ilginç değil, ancak bugün bu uygulama mümkün.

Kapalı tarz uygulamalar ise şu yapıda olacak: Üretim hattınızdaki bir parçaya RFID etiket takıp onu düzenli olarak takip edebileceğiz. Bunu şirketler kendi iç operasyonlarında kullanabilirler. Bunun için evrensel standartlara gerek yok.

Örneğin, bir müşterimiz otomobil üretiyordu. Zaman zaman ürettiği parçalar kayboluyordu. RFID etiket sayesinde bunu önledik. Şirket bu sayede büyük bir kaybı önledi. Bu teknolojiyi şirketler farklı sistemlerine entegre edilebilir. Sonuçta firmalar faydalı bir geri dönüş alırlar. Gelecekte ise açık uygulamaların gerçekleşmesini bekliyoruz. Örneğin bir ürün Türkiye’de üretilip denizyoluyla Fransa’ya gidecek. Orada paketlenip Amsterdam’a taşınacak. Ve orada depolanacak. Bu süreçte ürünü sürekli takip edebilmek için tüm ülkelerin aynı standartlar üzerinde anlaşması gerekli. Bu uzun bir zaman alacaktır.

Çünkü, herkesin standartlar üzerinde anlaşması gerekli. Aynı zamanda RFID için gerekli spectrum üzerinde de karar kılınmalı. Çünkü, bu her ülke için farklı. Bu nedenlerle açık çözümler görmemiz için öncelikle standartlar üzerinde anlaşılmalı. 

“Silent-commerce” uygulamaları için sorun teknolojiden çok standartlar mı?

Her ikisi de. Şu an bazı kablosuz internet ve etiket uygulamalarında hala teknolojik sorunlar yaşanıyor. Örneğin, aynı anda kaç tane objenin okunabileceği sorun. Beş, on, yüz, bin, on bin mi? Eğer bir pakete 5 bin etiket koyarsanız okuyucu bunu okuyamayacaktır. Çünkü, hepsiyle iletişim kuramayacaktır. Bu nedenle halen teknolojik sorunlar var. Ama bugün birçok faydalı  uygulamayı gerçekleştirebiliyoruz.

Bu uygulamalar pahalı mı?

Bu uygulamaya göre değişir. Biz bugün RFID uygulamasına geçip bu yatırımının geri dönüşünü 18 aydan önce alan şirketler bulunduğunu biliyoruz. Bence bu durum oldukça başarılı. Diğer uygulamalar daha kompleks ve daha çok zaman alacak.

Bunlara ilave olarak hangi teknolojiler geliyor?

Dikkatle izlenmesi gereken ve gelecekte önem kazanacak bir diğer teknolojide “MEMS (Mikro Elektronik Mekanik Sistemler)”. Şu an bu teknoloji uygulanmıyor. Bu teknoloji sayesinde gelecekte algılayıcılardan çok daha fazla yararlanabileceğiz. Bu teknoloji ile objelerin hareketleri çok daha kolay takip edilebiliyor. Onların hızları, ivmeleri, pozisyonları, hareketleri izlenebiliyor. Bu RFID’den sonraki en önemli teknolojik dalga olacak.

Ne zaman “Silent-commerce” uygulamalarını göreceğiz?

Bugün birçok şirket bazı silent-commerce uygulamalarını gerçekleştiriyor. Ancak, bunu saklıyorlar. Çünkü, bunun rekabet avantajı olduğuna inanıyorlar. Bunların birçoğu yıl sonuna doğru kamuoyunun bilgisine sunulacak. Önümüzdeki yıl çok daha fazla şirket bu teknolojilerle ne yapabilecekleri konusuyla meşgul olacak. İki yıl içinde kapalı uygulamalarda geniş olarak kullanılacak. Ama açıklar için daha zamana ihtiyaç var. Bu uygulamalar için gerekli global standartların oluşması yedi yıl alabilir.

Şirket olarak silent-commerce konusunda ne yapıyorsunuz?

Çok fazla şey... Birçok ülke ve şirkette “Silent-commerce” uygulamalarını gerçekleştiriyoruz. ABD, Avrupa, Avustralya gibi ülkelerde bu teknolojileri uyguluyoruz. Konuyla ilgili laboratuarlarımız var. Buralarda açık ve kapalı uygulamalar için prototipler yapıyoruz. Ayrıca bir “Silent-commerce” merkezimiz var. Burada sunumlar gerçekleştiriyoruz.

“U-COMMERCE TÜM TİCARET ŞEKİLLERİNİ KAPSIYOR”

U-commerce nedir? Tam olarak açıklar mısınız?

İnsanların yaşamında bugüne kadar e-commerce (e-ticaret), m-commerce (m-ticaret) gibi kavramlar vardı. Bu kavramların ne olduğu üzerinde düşündüler. Yine internet üzerinden ufak bir arama yaptığımızda, “S-commerce”, “T-commerce”, “D-commerce” ve “L-commerce” gibi terimlerin kullanılmaya başlandığını görüyoruz. İnternetin hemen hemen tüm harfleri bu “commerce (ticaret)” furyasından nasibini almış durumda.

Biz özetle şunu söylüyoruz: Bu terimlerin hepsi ticaretle ilgili. Ve bunları tek bir terimde ifade etmek istiyoruz. Bunun için de U-commerce terimini kullanıyoruz. U-commerce tüm ticaret türlerini kapsıyor. Bunun içinde E-commerce, M-commerce, T-commerce ve S-commerce gibi tüm ticaret türleri var. Bunların hepsi U-commerce’in bir parçasıdır. Ve bunlar çok genel bakıldığında bir süreklilik oluşturuyorlar. Birbirleriyle ilişkililer. 

“M-COMMERCE’DEKİ BAŞARISIZLIK YANLIŞ UYGULAMALARDAN”

U-commerce’in alt başlıklarından birisi de M-commerce. Bu alandaki uygulamaların başarısız olmasının nedenleri sizce neler?

Sunulan bazı uygulamalar cihazlar için uygun değildi. Avuç içi cihazlar çok küçük bir ekrana sahip. Veri hızı çok düşük. Bu nedenle bu cihazlar üzerinden alışveriş yapmak oldukça zor. Bu çok iyi bir uygulama değil. Ancak, mesaj servisi ve diğer iletişim hizmetleri çok iyi bir performans gösterdi. Bilet almak ya da sipariş vermek gibi uygulamalar da başarılı şekilde ilerliyor. Ancak, mobil cihazlar tarama için çok uygun değil. Bunu bilgisayarlarda da gördük. Çok başarılı olacağı iddia edilen bazı uygulamalar beklenileni veremedi.

Bu her yeni teknolojide yaşanan bir süreçtir. Yeni bir teknoloji ortaya çıktığında insanlar onunla eski uygulamaları denerler. Bu hemen hemen hiçbir zaman başarılı sonuç vermez. Yavaş yavaş yeni, uygun uygulamaları keşfetmeye başlarlar. Ve bu başarılı olur. Zamanla çok daha uygun cihazlar ve uygulamalar göreceğiz. ABD’de mobil telefon kullanımı çok düşük. Ancak avuç içi bilgisayarlar hızla yaygınlaşıyor. Bugün bu alanda çok ilginç uygulamalar görmeye başladık.

“TÜKETİCİ DEKİ DEĞİŞİM YAVAŞ OLACAK”

Önümüzdeki dönemde ticaretin yapısı nasıl olacak? U-commerce nasıl bir süreçten geçecek?

Daha önce yaşadıklarımıza benzer tecrübeler yaşayacağız. Bazıları U-commerce’in tüketiciler için bir devrim olduğunu iddia edecekler. Daha sonra tüketici davranışlarının çok yavaş değiştiğini göreceğiz. Bugün E-commerce’in en büyük avantajları şirketler arasındaki veya şirket içi uygulamalarda görülüyor. Bu gelecekte de bu şekilde olacak. Ticaretin temel özellikleri yeni kanallar ve yeni katma değerler üzerinde şekillenecek.

Aslında bugüne kadar E-commerce’in sunduğu fırsatlardan yararlanılmadı. E-commerce’le ilgili yapılan olumsuz iddialar üzerinde tekrar düşünmeliyiz. Herhangi bir şeyin ne kadar hızlı gerçekleşeceğiyle ilgili yapılan iddiaları tekrar değerlendirmeliyiz. Böyle bir konuda kesin konuşmak çok zor. Doğru olan bir şey varsa o da verimliliğin ve rekabetin çok büyük ölçülerde artacak olması. Tüketiciye ve firmalara sunulan servisler çok büyük önem kazanacak. Özetle şunu söyleyebilirim. U-commerce’in etkilerine tam olarak görebilmek için biraz sabırlı olmak gerekli.