Süper Lig’de Son Tablo

Teknoloji altyapısı, e-devlet politikaları, sosyal sermaye, e-ticaret, yatırım fırsatları, donanım-yazılım ve diğerleri... Harvard Üniversitesi uzmanları, 75 ülkeyi, “nete bağlılık” düzeyi açısından değerlendiren geniş kapsamlı bir araştırma hazırladılar. 14 önemli kritere göre hazırlanan araştırma, bütün ülkelere olduğu gibi, Türkiye için de hayati mesajlar içeriyor...

Türkiye, 1993 yılında kişi başına milli gelirde ilk defa 3 bin dolar sınırını aşarak, önemli bir “direnci” aşma yolunda adım atmıştı. Büyüme performansını koruması durumunda, birkaç yıl içinde Dünya Bankası’nın değerlendirmesinde “sınıf” atlayacak, “ortanın üstü gelir grubu” ülkeleri arasına girecekti. Ancak, tahminler tutmadı ve Türkiye refah düzeyinde yıllar öncesine döndü, sınıf atlamayı planlarken, iyice gerilere düştü.

Büyüme performansında “dur-kalk” gösteren Türkiye, yaşadığı ekonomik krizler nedeniyle, teknoloji yarışında arzulanan düzeyi bir türlü yakalayamıyor. 1998-2000 yıllarındaki performans, sonraki dönemde krizle büyük darbe yedi ve yatırımlar askıya alındı. Aynı dönemde tüketicinin alım gücünün düşmesi ve şirketlerin durumu, bu alandaki atakları iyice geriye düşürdü.

Tablo, kendini uluslar arası istatistiklerde daha iyi gösteriyor. Enformasyon ve iletişim alanında ülkelerin performansını ortaya koyan araştırmalardan biri de tablonun ne kadar iç karartıcı olduğunu göstermeye yetti. Harvard Üniversitesi tarafından gerçekleştirilen bu araştırma, network haline gelme yolunda hızla ilerleyen dünyada, Türkiye’nin konumunu gözler önüne koyuyor.

Önemli bir araştırma

*Harvard Üniversitesi’ne bağılı Uluslar arası Kalkınma Merkezi (Center for International Development-CID), son yıllarda dünyanın “nete hazırlık” konumunu analiz etmek amacıyla büyük bir araştırma düzenliyor. Geçtiğimiz yıllarda “Net readiness” adıyla organize edilen bu çalışma, 2001-2002 dönemi için “The Networked Readiness” (Ağa Bağlanmaya Hazırlık- Nete Hazırlık) adıyla oluşturuldu.

*Araştırma, “nete bağlı bir dünya”nın ölçümlenmesini amaçlıyor. Geniş kapsamlı olarak hazırlanan araştırmaya, Geoffrey S. Kirkman, Carlos S. Osorio ve Jeffrey D. Sachs adlı profesörler başkanlık ettiler.

Araştırmanın sonucunda, 14 değişik kritere göre bir “Networked Readiness Index” (Ağa Hazırlık Endeksi) oluşturudu. Böylece dünyanın 75 ülkesi “nete bağlılık” ya da “ağa bağlı bir dünyaya hazırlık” açısından sıralandı.

Sıralamadan kritik mesajlar

*75 ülkeyi sıralayan endeksin başında ABD var. Bu ülkeyi Kuzey’deki ülkelerin izlediği dikkati çekiyor. İzlanda, Finlandiya, İsveç, Norveç, Hollanda ve Danimarka, dünyanın “ağa bağlılıkta” en öndeki ülkeleri olarak sıralanıyor.

*Sıralamada Türkiye 41’inciliğe oturmuş. Bu konumu ile orta düzeyde bir performansa sahip olduğu görülüyor. Türkiye’yi geride bırakanlar arasında eski Doğu Bloku ülkelerinin olduğu dikkati çekiyor. Estonya, Slovenya, Polonya, Letonya ve Litvanya, yarışta daha ön sıradalar. Araştırmayı hazırlayan uzmanlar da bu konuya dikkat çekiyorlar. Raporda, “Daha on yıl önce komünist yönetim altında olan Estonya, Fransa, İtalya ve İspanya’dan daha iyi durumda” deniyor.

*Buna karşın Türkiye, kendinden refah düzeyi açısından daha iyi durumda olan ülkeleri de geride bırakmış. Örneğin Meksika, Venezüela, Rusya gibi...

Türkiye’nin yeni karnesi

*CID’nin hazırladığı “endeks”, tam 14 kriterin değerlendirilmesi sonucu elde edildi. Bu kriterlerin tek tek analizinden, Türkiye’nin performansı hakkında fikir edinmek, zayıf ve güçlü yanlarını ortaya koymak mümkün.

*Bazı göstergeler açısından Türkiye’nin durumunun orta ve ortanın üstünde bir yerde olduğu dikkati çekiyor. Örneğin “Enformasyon altyapısı” bunlardan biri... Bu açıdan yapılan değerlendirmede, 75 ülke arasında 33’üncü sırada. Yine “ICT fırsatları” ya da “Enformasyon ve iletişim sektöründe yeni olanaklar” kriteri açısından da iyi konumda. Bu, yatırımcılar ve girişimciler için önemli bir mesaj. Çünkü, Türkiye’de bu sektör açısından fırsatlar olduğunu ortaya koyuyor.

*Bir başka “ortanın üstü” olduğumuz kriter ise “Elektornik ticaret”... Bu açıdan yapılan değerlendirmede Türkiye 33’üncü sırada. Sıralamada yeriyle Portekiz, Filipinler, Meksika, Çin, Yunanistan, Rusya gibi ülkeleri de geride bırakıyor.

Alarm veren göstergeler

*Değerlendirilen bazı göstergeler açısından ise Türkiye “kırmızı alarm” veriyor. Çünkü, bir bölümünde “düşük”, bir bölümünde ise “çok düşük” değerlendirmesini yapmak mümkün. Bu açıdan bakıldığında, en kötü kriterin “Donanım, yazılım ve destek” olduğu öne çıkıyor. 75 ülke arasında 58’inci sırada olması da bu gerçeği destekliyor.Ayrıca, “Sosyal sermaye” değerlendirmesinde 62’inci, “Genel altyapı”da ise 53’üncü sırada yer alıyor.

*Bu araştırmayı, Türkiye’ye bir mesaj olarak da değerlendirmek mümkün. Çünkü, teknoloji ve teknolojinin kullanımında önde yer almak için sadece milli gelir açısından iyi konumda olmak yeterli değil. Kişi başına milli gelir düzeyi açısından Türkiye’den daha geride bulunan, ancak “nete bağlılıkta” çok önde yer alan çok sayıda ülke dikkati çekiyor.

*Bunun en iyi örneği de bulunduğu coğrafyaya ve milli gelirine rağmen Türkiye’den daha iyi konumda bulunan Ürdün... Bu ülke “E-devlet”, “Genel altyapı”, “Sosyal sermaye”, “İş ve ekonomik iklim”, “Donanım, yazılım desteği gibi kriterler açısından Türkiye’den üst düzeyde yer alıyor.