Tüketicinin Yeni Gözdesi

Özünde ses ve görüntü sistemlerinden oluşan “Tüketici elektroniği” pazarında son yıllarda müthiş bir dönüşüm yaşanıyor. Dijitalleşme ve bilgi teknolojisinin dahil olmasıyla başlayan bu süreç, bütün dünyada sektörü yukarı çekiyor. Dünyada 170 milyar dolara ulaşan sektör, Türkiye’de 2.5-3 milyar dolar düzeyine ulaştı. Ancak, büyüme oranı, dünya ortalaması olan yüzde 10’ların çok üstünde seyrediyor. Büyümeyi ise plazma ve LCD TV’ler ile diğer görüntü sistemleri sürüklüyor.

“Türkiye’de yaşanan ekonomik krizlere rağmen tüketici elektroniği pazarı oldukça güçlü. Pazar 2002’de yüzde 40 oranında büyüdükten sonra 2003 yılında da yüzde 35 oranını yakaladı. Bu büyüme temposunun devam edeceğini öngörüyoruz.”

Dünyanı önde gelen araştırma şirketlerinden Euromonitor’un hazırladığı “Consumer Electronics in Turkey” (Türk Tüketici Elektroniği Pazarı) adlı araştırmada yer alan bu değerlendirmeler, sektörün geleceği hakkında önemli ipuçları veriyor.

Pazarın güçlü oyuncularından Tekofaks Genel Müdürü Ahmet Güven, bu potansiyelin, genç nüfus ve artan refah düzeyinden kaynaklandığına dikkat çekiyor. Ahmet Güven, “Türkiye’de 40 yaş altı nüfus, toplamın yüzde 70’ini oluşturuyor. Bu oran, yerli ve yabancı yatırımcıların pazara girmesinin odağında yer alıyor. Genç nüfus oranının fazlalığı ve katma değerli yeni ürünlerin pazara sunulmasıyla 2008 yılı sonunda tüketici elektronik pazarının 2 katına ulaşacağı öngörülüyor” diye konuşuyor.

Zaten bu potansiyeli sektördeki canlılık ve yeni girişlerden de görmek mümkün. Bir yanda yabancı ve yerli şirketler sektöre yatırım yaparken, diğer yandan da perakende alanında hareketlilik göze çarpıyor. Son dönemde Samsung’un Anadolu Grubu ile ortak kurduğu Anadolu Elektronik’i, Sakarya Telekom’un Beep adlı perakende zinciri izledi. Mevcut şirketler ise yeni ürün ve kampanyalarla Pazar paylarını artırmayı hedefliyorlar. En büyük hareket ise Plazma ve LCD televizyonlar ile DVD’de yaşanıyor.

Pazar çok hızlı büyüyor

Tüketici elektroniği (Consumer electronics) pazarı son 5 yıldır bütün dünyada büyüme trendinde. Bu pazarın kapsamı alanına “görüntü” ve “ses” ana kategorisinde yer alan onlarca ürün giriyor. Televizyon, DVD, video, sinema sistemleri, müzik seti, dijital kamera, fotoğraf makinesi, film, iPod, MP3 player, printer ve PC gibi ürünler giriyor.

Euromonitor’un araştırmalarına göre, pazarın büyüklüğü 2003 sonunda 170 milyar dolar büyüklüğüne ulaşmıştı. 2004 sonunda ise 190 milyar doları geçtiği tahmin ediliyor. 2003 sonunda satışların 50 milyar doları ses sistemlerinden, 120 milyar doları ise görüntüye dayalı ürünlerden geliyordu.

Ancak, bu sektörün en önemli örgütlerinden biri olan Consumer Electronics Association’un rakamları biraz daha farklı. Üreticiden son satıcıya göre oluşturulan rakamlar, dünyada Pazar büyüklüğünün 125.7 milyar dolara ulaştığını gösteriyor. Bu, 2004 yılında 113.5 milyar dolar olan pazarın yüzde 11 büyüdüğü anlamına da geliyor.

Pazarın bu hızlı büyümesi dünyanın önde gelen PC üreticileri ile teknoloji şirketlerini de çekiyor. Dell, Hewlett Packard, Microsoft ve Gateway gibi şirketler de bu alana ciddi yatırım yapıyorlar.

Euromonitor uzmanlarından Lee Linthicum, “Dijital bazlı ses, görüntü ve bilgi teknolojilerinin birleşmeye başlaması, tüketici elektronik pazarını çok olumlu etkiledi. Büyümenin arkasında bu etki var” değerlendirmesini yapıyor.

Türkiye’de neler yaşanıyor?

Tüketici elektroniği pazarının büyüklüğü konusunda farklı rakamlar var. Bu, pazara hangi ürünlerin alındığından kaynaklanıyor. Örneğin, bazı şirketler, pazarın 1.5 milyar dolar olduğunu hesaplıyorlar. Ancak, araştırmalar, 2.5-3 milyar dolarlık bir büyüklüğe ulaşıldığını ortaya koyuyor.

Philips Türkiye Genel Müdürü Atilla Tüfekçi, büyüklüğü, 2.5 milyon adet cihaz olarak tahmin ediyor. Tükekçi, “Pazardaki oyuncu sayısı her geçen gün  artıyor.  Pazarda 20 ye yakın oyuncu var.  Ancak, ne yazık ki, sektörde  fiyat ağırlıklı yıkıcı bir rekabet başladı. Pazar 2.5 milyon adete yükseldi. Bu yönde artış var. Buna rağmen, fiyat erozyonu ve kırıcı rekabet, parasal büyümeyi engelliyor” diye konuşuyor.

Tekofaks Genel Müdürü Ahmet Güven, Yaklaşık 2,5 – 3 Milyar dolarlık bir pazardan söz ediyoruz. Her gün yeni ürün ve oyuncular ekleniyor” diye konuşuyor. Ardından da yaşanan büyümenin, 2005 ve sonrasında devam edeceği tahmininde bulunuyor. Ona göre, büyüme, yeni eklenen oyuncularla devam edecek.  

Büyümeyi sürükleyen etkenlerden bir başkası ise “değişim” ve “yenileme”… Ortaya çıkan yeni teknolojiler, tüketicileri yeni alımlara sürüklüyor. LG ve Pioneer markalarının temsilcisi olan Digicom’un yönetim kurulu başkanı Sabri Yiğit, “Pazar hızlı büyüyor. 2006 yılında üç kat bir büyüme bekliyorum. Bu, mevcut teknolojiden yeni teknolojiye yoğun geçişin bir sonucu. Yeni ürünler pazarı çok hızlı büyütüyor” diye konuşuyor.

Piyasayı sürükleyen ürünler

Tüketici elektroniği pazarının en önemli ürünlerini TV ve DVD kategorisi oluşturuyor. Son 2 yıldır özellikle LCD ve Plazma TV’lerde müthiş bir büyüme yaşanıyor. Sabri Yiğit, “Önümüzdeki dönemde evdeki geleneksel televizyonların hepsi değişecek. Bu değişim yüksek gelir gruplarından başladı, aşağıya doğru gidiyor. Ben Plazma ve LCD TV’lerin satışında müthiş bir büyüme bekliyorum” diyor.

Neotech Teknolojik Ürünler Dağıt��m AŞ’nin genel müdürü Hakan Koçer, 2004 yılında 1.6 milyon TV’nin satıldığını söylüyor. Ona göre, bunun 25 binini Plazma ve LCD’ler oluşturdu. Aynı dönemde 50 bin video kamera, 125 bin ev ses sistemi ile 225 bin DVD satışı gerçekleşti. Koçer, bu performans sonunda oluşan penetrasyon oranları için de şu saptamayı yapıyor:

“Ürün bazında penetrasyon oranlarına bakacak olursak, her 4 kişiye bir TV, her 12 kişiye bir bilgisayar, her 3 kişiye bir cep telefonu düştüğünü görüyoruz. 2000 yılında ise bu rakamlar tahminimizce TV'de çok farklı değil, bilgisayar için biraz daha büyük, cep telefonu için ise bilgisayardan bile daha yüksekti.”

Tekofaks’ın genel müdürü Ahmet Güven ise pazarın ürün bazında performansını değerlendirirken şu saptamalarda bulunuyor:

Pazarın en stratejik ürün grubunu Plazma ve LCD televizyonlar oluşturuyor. Şu anda 15 milyondan fazla hane halkının olduğu Türkiye’de, bu ürünün sahiplik oranı yüzde 1 bile değil. Buna karşılık talep her geçen gün artıyor ve pazar hızlı büyüyor. Öyle ki, 5 yıl içinde Plazma ve LCD satışının 1 milyona ulaşacağını tahmin ediyoruz.

Bir başka önemli grubu ise dijital video kameralar oluşturuyor.  Bu grubun satış büyüklüğünün 2005 sonunda 100 bin adet olacağını öngörüyoruz. Sahiplik oranı şu anda yüzde 5’in altında. Fakat, büyümeye bağlı olarak sayı sürekli artıyor. 2008 sonunda dijital kamera pazarı 300 bin adete ulaşacak.

DVD kaydediciler grubu, henüz yolun çok başında. Toplam pazarın büyümesi ile beraber, DVD kaydediciler önümüzdeki dönemde pastadan önemli bir pay alacak.

Yeni şirketler gelecek mi?
Anadolu Grubu ile Samsung’un ortaklığında kurulan Anadolu Elektronik’in pazarlama müdürü Deniz Öztaş, sektördeki durumu anlatırken, “Biz şu anda pazarı ikiye bölüyoruz; Yerliler ve ithal markalar. Yerlilerde Arçelik, Vestel, Bosch ve Ariston öne çıkıyor. İthallerde ise Sony, Philips ve Samsung var” diye konuşuyor. Öztaş, hızla büyüyen pazara, yeni giriş beklediklerini de ekliyor.

Tüketici elektroniği pazarında faaliyet gösteren global şirketlerin önemli bölümü Türkiye’de varlıklarını sürdürüyorlar. Bazı yeni girişlerle birlikte, yabancıların güçlerini artırabilecekleri de tahmin ediliyor. Bir başka tahmin ise başta perakende zinciri olmak üzere Türk girişimcilerin de bu pazara girebilecekleri yönünde. Tekofaks Genel Müdürü Ahmet Güven, bu konuda şu değerlendirmeyi yapıyor:

“Global markette yer alan ve teknoloji üreten markaların Türkiye’de rekabetin içerisinde yer aldığını görüyoruz. Türkiye’nin henüz yolun başında olması ve yerli üreticilerin agresif stratejilerinden dolayı C brand dediğimiz uzak doğu markaları henüz pazarda yeterince konumlanamadılar.

Bu markaların dışında pazarda önemli bir konuma sahip yerli perakende zincirlerinin her geçen gün mağaza sayısını ve metrekarelerini arttırarak büyümeye devam ettiklerini görüyoruz.

Pazara yeni katılacak oyuncuların özellikle uluslararası zincirler olacağına ve Avrupa pazarındaki güçlü perakendecilerin halihazırda ülkemize yatırıma başladıklarını söyleyebilirim.”

Pazar çok hızlı büyüyecek

Türkiye’de bu pazarı TV’ler taşıyor. Yakın gelecekte de bu ürünün ağırlığı devam edecek. Plazma ve LCD’de 2005 yılında 50 bin adet gerçekleşmesi beklenen satışın, gelecek yıllarda hızla artması bekleniyor. Digicom’un yönetim kurulu başkanı Sabri Yiğit, “2006 yılında bu rakamın ikiye katlanarak 100 bine ulaşacağını tahmin ediyorum. Yani 100 bini buluruz. Personal video recorder’da ise 2006 yılında 250 bin adetlik satış yakalanacak gibi görünüyor” diye konuşuyor.

Televizyon ve DVD’nin yanı sıra, pazarda dijital fotoğraf makinesi, dijital kamera, MP3player ve iPod benzeri cihazlarda da ciddi büyüme bekleniyor. Örneğin, 2003 yılında 299 bin adet, 2004 yılında 517 bin adet olan dijital fotoğraf makinesi satışlarının, 2005 sonunda 650 bini bulacağı öngörülüyor.

HP Türkiye Görüntüleme ve Baskı Grubu Ülke Müdürü Fikret Ergüder, fotograf makinesindeki büyümenin devam edeceği görüşüne katılıyor. Ancak, “Büyüme, artık 2000-2004 arasındaki gibi ışık hızıyla gerçekleşmez. Yüzde 15-20 aralığında olur” diye konuşuyor.

Kodak Türkiye Ürün Müdürü Burcu Yılmaz, benzer bir gelişmenin dijital kamerada yaşanacağına dikkat çekiyor. Yılmaz, “Araştırmalara göre, 2000 yılında hane halkı penetrasyon oranı yüzde 1’in altındaydı. 2005 yılı sonunda bu rakamın yüzde 9’a ulaşmasını bekliyoruz” diye konuşuyor.

Hakan Koçer, bu ürün grupları dışındaki kateorgilerde de büyüme bekliyor. Örneğin, cep telefonlarındaki büyümenin performansını koruyacağını tahmin ediyor. Özellikle MP3 çalar, kamera, TV ve PDA gibi özellikleri bünyesinde bulunduran cep telefonlarına ilginin artacağına dikkat çekiyor.

TÜRKİYE’DE TÜKETİCİ ELEKTRONİĞİ PAZARININ PROFİLİ

TÜRKİYE PAZARI 2005 yıl sonu tahmini 2.5-3 milyar dolar

TV: 2004 yılında 1.6 milyon TV satıldı. Bunun 50 bini Plazma ve LCD idi. 2006 hedefi 100 bin…

DVD ÜRÜNLERİ Türkiye’de 2004 yılında 200 bin adet satıldı. 2005 sonu tahmini  250 bin  düzeyinde. 

DİJİTAL FOTO: 2003 yılında 299 bin, 2004 yılında 517 bin adet satıldı. 2005 sonunda dijital fotoğraf makinesi satışlarının 650 bini bulacağı tahmin ediliyor.

DİJİTAL KAMERA 2000 yılında hane halkı penetrasyon oranı yüzde 1’in altındaydı. 2005 yılı sonunda bu rakamın yüzde 9’a yükselecek.

EV SES SİSTEMİ 2004 yılında 125 bin adet satıldı. 2005 sonunda 200 bini bulabilir.

VİDEO KAMERA 2004 yılında 50 bin adet video kamera satıldı.

DÜNYA PİYASASINDA NELER OLUYOR?

Elektronik Tüketicileri Derneği'nin (CEA) verilerine göre, 2004 yılında113.5 milyar dolarlık satış rakamına ulaşan tüketici elektroniği pazarında her ürünün performansı farklı oldu. CEA’nın analizi bu konudaki tabloyu şöyle ortaya koyuyor:

DİJİTAL TV BÜYÜME ŞAMPİYONU Dijital televizyonlar (DTV) 2004 yılında da ön sıradaki yerini korudu. DTV ürünlerinin toplam cirosu 10.7 milyar dolara ulaştı ve 7.3 milyon parça ürün satıldı. 2003 rakamlarıyla karşılaştırıldığında, bu dolar bazında yüzde 78, parça ürün bazında yüzde 63'lük bir artış anlamına geliyor.

PLAZMA VE LCD Dijital televizyon alanındaki en büyük itici güç, düz paneller ve ultra-ince göstericiler oldu (LCD ve plazma). LCD televizyonların (analog ve dijital) toplam satışı 2004 için 2 milyar dolara ulaştı. 2005'de 3 milyar dolara yükselmesi bekleniyor. Plazma televizyonların 2004 yılında birim satışları 853 bine ulaştı. 2005 yılında bu rakamın 1.4 milyon birime ulaşması bekleniyor.

MP3’ÜN MÜTHİŞ ETKİSİ Ses kategorisindeki büyümeye en büyük katkıyı ise taşınabilir MP3 player ve oto-ses sistemleri yaptı. Taşınabilir MP3 player kategorisi tüm tahminleri alt üst etti ve birim satışları 2004 yılında iki katına çıktı. Böylece, dünya çapında 6.9 milyon birimlik satış rakamı yakalandı. Gelirler ise 2003 yılının 3 katı düzeyine yükseldi, 1.2 milyar dolar olarak gerçekleşti. Bu kategori 2005 yılında da büyümesini sürdürecek ve birim satışları 10 milyona, ciro ise 1.7 milyar dolara ulaşacak.

UYDU RADYOSU Dünyada öne çıkan bir başka ürün de uydu radyolar… 2004 rakamları, uydu radyosunun, oto-ses kategorisinde gelirlerin yüzde 10 düzeyinde artmasına önemli ölçüde katkıda bulundu.

FLASH MEDIA Ayrıca, "flash medya" da, özellikle dijital içerik, dijital kamera ve MP3 player kullanımındaki artışa bağlı olarak büyüme gösteriyor.  Flash medya kartları, 2003 yılını 1 milyar adet yüklenme ve satış miktarıyla tamamlamıştı. 2004 yılında ise yüzde 200'lük bir büyüme göstererek 3 milyar rakamına ulaşıldı. Yükselen "saklama talebi" sayesinde, bu pazarın 2005 yılında  6 milyarı yakalaması bekleniyor.

LAPTOP’A BÜYÜK İLGİ Kişisel Bilgisayar (PC) satışları da 2004 yılı içerisinde, daha çok sayıda müşterinin taşınabilir PC ürünlerine geçmesiyle birlikte gücünü korudu. Taşınabilir PC ürünlerindeki büyüme yüzde 10’u buldu ve 17.2 milyar dolarlık satış hacmini yakaladı. Bu rakamın 2005'de 18 milyar dolara ulaşması bekleniyor.

Her geçen gün piyasaya yenilikler sunabilen kablosuz telefonlar da bir diğer güçlü kategori olarak belirliyor. İçlerine gömülü (built-in) dijital kamera barındıran telefonlar, 2004 yılında yüzde 15 oranında büyüdü. 

Tüketici elektroniği pazarında son 3 yılda yıllar itibariyle satış miktarı/değeri nasıl değişti? Hangi ürünlerin satışı daha çok arttı?

ÜRÜN SAYISI ARTIYOR on yıllarda ortaya çıkan bellek kartları/çubukları, mp3, DVD gibi bilgi depolama üniteleriyle birlikte bilgi paylaşımı gayet kolaylaştı ve hızlandı. Bunun sonucu tüketicilere yönelik elektronik pazarda muazzam bir ürün çeşitliliği doğdu. Geleneksel elektronik ürünler belli başlı ve tek fonksiyona sahipti. Ancak, yeni trendle ortaya çıkan ürünler daha interaktif ve çok fonksiyonlu. Bu nedenle de tüketicilerin ilgisini çok daha fazla çekiyorlar.

BİLGİSAYAR ETKİSİNE DİKKAT Bilgisayar pazarı olgunlaştıkça dijital eğlence pazarındaki büyüme de hız kazanıyor. Artık masaüstü veya dizüstü bilgisayarı olan birçok tüketici dijital kamera da kullanıyor. Aynı zamanda, kaset, CD’den müzik dinliyor, MP3'ü tercih ediyor. Böylelikle tüketici istediği müziği indiriyor, hatta kendi müziğini dijital ortamda kendi yaratma olanağına sahip oluyor. Bu nedenle dijital eğlence ürünlerine ciddi bir ilgi var. Mp3 çalarlar, DVD oynatıcı ve kayıt cihazları, dijital kameralar, projektörler, LCD, plazma TV gibi ürünlerin satışı, her geçen yıl artıyor.

CEP TELEFONLARI Son 3 yıl içinde cep telefonları, teknolojide yaşanan bu trende uyumlu olarak gelişti. Artık cep telefonları da tüketicinin pazardan beklentilerine uygun olarak sadece telefonla mobil iletişime imkan sağlamaktan çok dijital eğlenceye yönelik birçok alternatif sunuyor. Her geçen gün kameralı telefon satışları ve gelen her yeni modelde kameraların görüntü kalitesi artıyor. Tüketiciye vaat edilen özellikler çoğalıyor.