Yeni Hedef Anadolu

Bursa, Denizli, Kocaeli, Kayseri, Gaziantep ve diğerleri… Anadolu'daki PC pazarının önemli merkezlerini teşkil ediyor. Günümüzde PC satışlarının yüzde 5'e kadar çıktığı Anadolu illeri toplam pazardaki düşüşe rağmen, pastadaki paylarını arttırıyor. Genellikle küçük ve orta ölçekli girişimcilerin alıcı olduğu bu illerde toplam PC satışlarının yaklaşık 30'u gerçekleştiriliyor. "Uyuyan Dev" olarak nitelendirilen Anadolu illerindeki satışları PC pazarının devlerine sorduk…

İstatistikler, gelişmelerin ve trendlerin yönünü daha açık ortaya koyuyor. Bilgisayar sektöründe de benzer bir tablo var. International Data Corporation’un (IDC) verilerine göre, Türkiye’deki PC pazarı 2001 yılında yüzde 60 oranında küçüldü ve 290 bin adette kaldı. Bu satışların yüzde 40’ı İstanbul’da gerçekleştirildi. Bir anlamda 290 bin PC’nin 116 bini İstanbul’da satıldı. Benzer tablo dünya pazarında da kendini ortaya koyuyor. Bütün dünyadaki satışların yüzde 40’ı, teknolojinin başkenti ABD’de gerçekleşiyor.

Tabloya üç büyük il açısından bakıldığında satışların yüzde 70’nın bu coğrafyada olduğu ortaya çıkıyor. 77 ile ise sadece yüzde 30 oranındaki pasta kalıyor. Bir başka deyişle, 77 ile sadece 87 bin adetlik PC satış payı kalıyor.

Bu tablonun kötümser yanı... Bardağın “boş” tarafına bakıldığında PC sektörü ve şirketler için olumsuz mesajlar geliyor. Ancak, “dolu” tarafa dikkat etmekte yarar var. Türkiye’nin geride kalan 77 ilinde PC satışı ve diğer hizmetler açısından büyük bir potansiyel olduğu öne çıkıyor. Zaten şimdiye kadar Anadolu’yu pek fazla önemsemeyen şirketler, yeni dönemde yüzlerini bu illere çevireceklerine yönelik mesajlar veriyorlar.

İhracatçı illerde ilgi yoğun

PC satışlarında üç büyük ili izleyen illerin ortak özelliği ise ihracatta güçlü olmaları. Tekstil ve gıda sektörü ağırlıklı çalışan ve ihracat pazarlarında yıldızı parlayan bu iller Bursa, Gaziantep, Denizli ve Kahramanmaraş olarak öne çıkıyor. İlk grupta bu iller var. Ardından ise diğer “Anadolu kaplanları”nın geldiği görülüyor; Kayseri, Kocaeli, Adana ve Konya...

Çok sayıda firmanın potansiyel alıcı olarak gördüğü bu illerde küçük ve orta ölçekli işletmeler yoğun olarak faaliyet gösteriyor. Özellikle dış pazarlarla ilişki içinde bulunan ihracatçıların biraz da zorunluluktan yöneldiği bilgisayar pazarı, Anadolu'da yeni yeni beslenmeye başlarken, bilgisayar markalarının da iştahını kabartıyor.

Bursa ve Kocaeli’ye dikkat

Üç büyük il dışındaki satışlarının toplam satışların yüzde 30'unu kapsadığını belirten Compaq yetkililerine göre, bunların başında Kocaeli ve Bursa geliyor. Hewlett Packard yetkililerinin 3 büyük il dışındaki iller için tahmin ettiği oran yüzde 30-35 düzeyinde. Onların favori illeri ise şu şekilde sıralanıyor: “Bursa, Denizli, Kayseri, Gaziantep, Antalya, Adana ve Erzurum”...

Infronic Genel Müdür Yardımcısı Faik Burhanoğlu, 2001 yılında Acer Bilgisayar satışlarının yüzde 5'inin Adana'da ve yüzde 2'sinin Bursa'da gerçekleştiğini, toplamda ise küçük illerin satışlarda yüzde 32'lik bir pay aldığını söylüyor.

2001 yılında satışların yüzde 75'inin büyük şehirlerdeki bayiler üzerinden yaptıklarını söyleyen Fujitsu-Siemens Genel Müdürü Nezih Süzen, 2001 yılında PC satışlarının yüzde 75’nin büyük şehirlerde gerçekleştirdiklerine dikkat çekiyor. Süzen, “Bizim satışlarımızda Anadolu’dan en büyük payı ise Kocaeli, Bursa, Kayseri, Konya, Adana, Antalya, Denizli ve Gaziantep illeri aldı” diyor.

Potansiyel var

PC satışı konusunda potansiyeli en yüksek olan şehirlerin başında Bursa ve Kayseri’yi gösteren Compaq yetkilileri, il bazında yapılan analizlerde, üretim ve hizmet sektörlerinin önde gittiği bölgelerde satışların yoğunlaştığını ifade ediyorlar. Fujitsu-Siemens Genel Müdürü Nezih Süzen ise Bursa, Kocaeli, Konya, Kayseri, Adana ve Gaziantep'i potansiyeli en yüksek illerin başına koyuyor.

Vestel Net Pazarlama Müdürü Gökhan Erdoğan, küçük işletmelerin çok sayıda olması nedeniyle Bursa ve Gaziantep’in potansiyeline dikkat çekiyor. Erdoğan, "Yüzde 40’lık pay, çok ciddi bir pazarın varlığını bizlere haber veriyor. Biz Anadolu’yu ‘uyuyan dev’ olarak nitelendiriyor ve pazarlama aktivitelerimiz de Anadolu’ya verdiğimiz önemi her geçen gün biraz daha arttırıyoruz" diyor.

Markalı ürünlere ilgi

Anadolu’yu yakından tanıyan ve bu pazarı iyi analiz eden şirketler, gelecek açısından önemli bir saptama daha yapıyorlar... Onlara göre, Anadolu’daki kurumsal ve bireysel tüketicide marka bilinci gelişiyor. Büyük şehirlerin aksine, bu illerde markalı PC’lere ilgi giderek artıyor. Bu saptamayı doğrulayanlardan biri de Vestel Net Pazarlama Müdürü Gökhan Erdoğan... Erdoğan, “Bu eğilimin en önemli nedeni küçük illerde toplama PC bulma şansının az olması ve büyük üreticilere olan güvendir” diyor.

Satışlarının yaklaşık yüzde 40'ını Anadolu illerine yaptıklarını söyleyen Erdoğan, küçük illerdeki kullanıcıların daha ucuz, dolayısıyla daha düşük performansı tercih ettiklerine dikkat çekiyor.

Anadolu’da özel sektör ve büyük üniversitelerin olduğu yerlerde markalı PC satışının daha kolay gerçekleştiğini belirten Compaq yetkilileri ise diğer sektörlerde OEM ve yerli markaların ön plana çıktığını belirtiyorlar. Bilgisayar markaları arasında Anadolu'ya en fazla PC satan yerli marka olarak Vestel yüzde 40'lık payı ile ön plana çıkıyor.

KOBİ'ler başı çekiyor

Büyük illerde dikkati çeken kurumsal alıcı profilinin yerini, küçük illerde girişimci-KOBİ’lere bıraktığını belirten HP yetkilileri bu konuda şu değerlendirmeyi yapıyor:

“Tüketici alışkanlıkları bakımından büyük illerde daha üst düzey ürünler tercih edilirken, Anadolu’da talep daha giriş seviyesi ürünlere kaymaktadır. Ancak, olumlu gözlemimiz, boyutça küçük olan bir çok girişimci firmanın teknoloji edinme isteği, hırsı ve gelişme çizgisi olarak büyük boyutlu kullanıcılara yaklaşması, hatta zaman zaman geçmesidir. Bu Türkiye'nin gelişimi açısından da pozitif sinyaller vermektedir".

Gelişme isteğindeki KOBİ'lerin yanı sıra, İstanbul ve Ankara bağlantılı şirketlerin yerel ofisleri için yaptıkları yatırım da PC pazarını genişletiyor. Merkez ofis ile bağlantı amaçlı bu yatırımlar, özellikle 5-6 ilde büyük talep yaratıyor.

Anadolu'daki gerçekleştirdikleri satışlarının çoğunlukla kurumsal olduğunu ifade eden Compaq yetkilileri ise "Son kullanıcı da maddi imkanları çerçevesinde ve ihtiyaçları doğrultusunda az bir yüzdede satın almalarda bulunuyor" diyor.

Taşınabilir PC'lerde oran artıyor

IDC rakamlarına göre, taşınabilir PC (Notebook) pazarı 2001 yılında masaüstü PC’lere göre daha iyi bir performans gösterdi. Böylece notebook satışları 2000 yılına göre adette yüzde 35 oranında küçüldü ve 32 bin 978’e geriledi.

Sony’nin araştırmaları, satışların yüzde 80’inin üç büyük ilde gerçekleştiğini ortaya koyuyor. Aynı araştırma, Anadolu’dan, özellikle Bursa’dan büyük talep artışı geldiğini ve gelecekte de geleceğini ortaya koyuyor.

Anadolu'da notebook pazarının hedef kitlesine yönelik saptamaları da olan Sony yetkililerine göre, ilk sırada büyük ve orta ölçekli şirketlerin sahipleri ile yöneticileri yer alıyor. Ayrıca, yüksek gelirli devlet memurları da notebook pazarının hedef kitlesi arasında bulunuyor.

Sony yetkilileri, "Büyük şehirlerde potansiyel müşterilerin çoğunu kurumsal firmalar, küçük şehirlerde ise potansiyel müşterilerin çoğunluğu şahıs firmaları veya serbest meslek gruplarından oluşuyor" diyor. Sony yetkililerine göre, notebook pazarının potansiyel Anadolu şehirlerinin başında Eskişehir, Samsun, Zonguldak, Kahramanmaraş, Kayseri ve Diyarbakır geliyor.

"SATIŞ ARTIŞ ORANI BÜYÜK İLLERDEN YÜKSEK

Faik Burhanoğlu / İnfronic A.Ş. Genel Müdür Yardımcısı

İnternet kullanımın yayılması ve bilgisayarın lüks ürün olmaktan çıkıp, bir ihtiyaç haline gelmesi iyle PC satışları üç büyük il dışına da yayıldı. Son dönemde bu yaygınlıkta bir hız dikkati çekmektedir. Hatta bilgisayar satış artış oranı, büyük illere göre daha yüksektir. Bunda iletişimin gelişmesi ve iller arasındaki kültür farkının hızla azalması da büyük rol oynuyor. Ancak, hızlı gelişme, son birkaç yılda yaşadığımız gelir düzeyi düşüşüyle birlikte büyük darbe yedi.

Anadolu’yu gezenler dikkat etkilerse mutlaka görmüşlerdir. Anadolu’da şehir merkezine geldiğinizi, çok sayıdaki internet cafe’lerden anlarsınız. Bilgisayara ve bilgiye olan ilgi artık sınır ve yöre tanımıyor.

Büyük illerde gerek kurumsal alıcı gerek ise ev pazarı alıcısı oldukça farklılık gösteriyor; Gelir seviyesi,bilgisayar kullanım tecrübesi, kurumsalda firma boyutu ve profesyonel iş anlayışı (hizmete bedel ödemek istememe gibi...) ev pazarında ağırlıklı toplama bir ürünü tercih edilmesi (maliyet nedeni ile) gibi farklı noktalar ön plana çıkıyor. Yeterli destek ve hizmet götürüldükten sonra tüm Anadolu şehirleri nüfuslarına oranla ciddi birer potansiyel teşkil ediyor. Çoğunu şahsen iş için gördüğüm Anadolu şehirleri içinde en ciddi potansiyele sahip şehirleri başta Kayseri olmak üzere Gaziantep, Şanlıurfa, Konya, Denizli olarak sıralayabiliriz. “

"ALICILARI MARKADAN ÇOK SERVİS İLGİLENDİRİYOR"

Nezih Süzen / Fujitsu-Siemens Genel Müdürü

HEDEF KİTLE: Büyük şehirlerde satışlarımızı önemli ölçüde büyük ticari kuruluşlar, devlet daireleri ve finansal kuruluşlara gerçekleştiriyoruz. Küçük şehirlerde ise satışlarımız ağırlıklı olarak KOBİ’lere, eğitim kuruluşlarına ve bireylere kayıyor.

FİYATA HASSAS: Küçük şehirlerdeki alıcı en az büyük şehirlerdeki kadar fiyat konusunda hassas. Markadan çok ürünü kendisine kimin sattığına ve başı sıkıştığı zaman kimden yardım alabileceğine bakıyor.

POTANSİYELE DİKKAT: Ticari işletmelerde ağırlıklı olarak giriş seviyesi bilgisayarlar yer alıyor. Mobil sistem alma gereksinimi küçük şehirlerde daha az olduğu benim kişisel tahminim. Kanımca potansiyeli en yüksek olan Anadolu şehirleri Bursa, Kocaeli, Konya, Kayseri, Adana ve Gaziantep’tir.

PAZARIN ANALİZİ: IDC Türkiye’nin PC pazarı ile ilgili rakamlarını baz olarak aldığımızda, sektörümüzde 2002 yılının, 2001’e oranla adetsel olarak yüzde 39’luk bir büyüme göstereceği beklentisindeyiz. Yine IDC’ye göre, adet bazında en yüksek artış oranı notebook pazarında, satış değeri olarak da PC sunucularda gözükmekte.”

DAĞITIM ŞİRKETİ GÖZÜYLE PAZARIN ANALİZİ

Arena Bilgisayar Satış ve Pazarlama Müdürü Tarık Tüzünsü, PC pazarındaki gelişmeleri ve illerin satış performansını şöyle değerlendiriyor:

• 2000 yılında pazarda 740 bin adet bilgisayar satıldı. Bunların yüzde 40’lık bölümü "A Brand " olarak adlandırılan yabancı markalar, yüzde 35’lik bölümü yerli markalar, geri kalan yüzde 25’lik bölümü ise "Toplama" olarak adlandırılan bilgisayarlardı. 

• 2001 yılında tablo ciddi şekilde değişti. Toplamda 350 bin adet bilgisayar satıldı. Yani yüzde 60 oranında bir düşme vardı. “A Brand” lerin payı yüzde 25, yerli markalar yüzde 35 ve toplama bilgisayar payı yüzde 45 olarak gerçekleşti.  Sizin de fark edeceğiniz gibi,  özellikle krizden sonra, fiyat olarak ekonomik olan “Toplama” bilgisayarlar, yerli ve yabancı markalardan ciddi oranda pazar payı aldı.

• İstanbul, Ankara ve İzmir’in toplam satışlardaki payı yaklaşık yüzde 65 civarında. Bu 3 ilden sonra Adana, Bursa, Antalya, Gaziantep, Diyarbakır, Trabzon ve Kayseri, satışlarda önemli yer tutuyor.Diğer illerde kullanıcı profili daha çok kurumlar ve özellikle kamu sektöründe yoğunlaşıyor. Bu illerde ev kullanıcı oranı henüz çok düşük. 

• Özellikle genç nüfusu göz önüne alırsak, su anda yıllık bilgisayar satışının 2 milyon civarında olmaması için bir sebep yok. Bu arada en büyük engel, doğru finansal araçların kullanılmaması... Gecen yıl yaşadığımız gibi, kriz dönemlerinde ilk ertelenen ihtiyaçların başında PC geliyor.

• Ancak önümüzdeki dönemde, özellikle ev ve KOBİ pazarı, en hızlı büyümesi beklediğimiz segmentelr olarak öne çekiyor. başında bilgisayar geliyor.