“İnovasyon, Ürünlerden Sistemlere Kayıyor”

İnovasyon, sadece Türkiye’de değil, Batı’da da yeni bir yaklaşım. Bu alanda çok başarılı örnekler yaratılsa bile, çok sayıda işadamı ve yönetici, inovasyonu, ürün icat etmek olarak değerlendiriyor. IBM üst düzey yöneticisi Amparo Moraleda Martinez, “İnovasyon, derin bir endüstri bilgisi ve yeni teknolojinin bileşimidir” diye konuşuyor. Artık yeni bir basamakta olduğumuza dikkat çekiyor ve devam ediyor: “İnovasyon, iş modellerimizi ve iş yapış şekillerimizi yeniden tanımlamamıza olanak sağlayacak.”

Bharti Tele-Ventires, Hindistan’da telekomünikasyon alanında faaliyet gösteren bir şirket. 1995 yılında kuruldu. Kısa sürede dünya çapında bir başarı öyküsüne dönüştü. Çok sayıda yönetim gurusu tarafından ele alındı. Bharti’yi öne çıkaran bu başarının arkasında iş modeli ve organizasyonuna getirdiği yenilikçi yaklaşım var.

Birçok telekom operatörü networt ve IT sistemlerini ana işi olarak yapılandırır. Ancak, Bharti, network ve program yönetimi, yardım masası desteği, IT ve faturalama gibi birçok fonksiyonu için ış kaynak kullanımına yöneldi. Böylece asıl işi olan pazarlama ve müşteri hizmetlerine ağırlık verdi. Sadık müşterilerini elinde tutmaya ve yeni müşteriler edinmeye odaklandı. Sonuçta, Barthi Tele-Ventures’ın üye sayısı, 2 yılda 7 milyondan 18 milyona yükseldi. 2005 yılı itibarıyla gelirlerinde yüzde 60’tan fazla artış yaşandı.

Bu başarı öyküsünü paylaşan Amparo Moraleda Martinez, “Hala birçokları için inovasyon dendiğinde ilk akla gelen yeni ürün tasarımı geliyor” diye konuşuyor. IBM’in İspanya, Portekiz, Yunanistan, İsrail ve Türkiye’den sorumlu genel müdürü olan Martinez, bu anlayışa tamamen karşı çıkıyor. İnovasyonla ürün geliştirmenin birbirinden çok farklı olduğunu anlatan Martinez, “İnovasyon, derin bir endüstri bilgisi ve yeni teknolojilerin birleşimidir. Bu iki unsur size ürünlerinizi aşamalı olarak daha iyi yapmanızı sağlar. Ama bunu yeni ve radikal bir yolla yapmanız gerekir” diyor.

Türkiye’deki IBM operasyonuyla Türkiye’deki şirketlere en iyi uygulamaları ve bilgi birikimlerini sunduklarını söyleyen Martinez, artık sadece büyük ölçekli şirketlere değil, aynı zamanda küçük ve orta ölçekteki şirketlere de çözümler sunduklarını açıklıyor.

IBM’in İspanya, Portekiz, Yunanistan, İsrail ve Türkiye’den sorumlu Genel Müdürü Amparo Moraleda Martinez ile inovasyon üzerine konuştuk:

İnovasyonun Şirketler İçin Anlamı
İnovasyon, iş dünyası için büyük önem taşıyor. Her türlü işte ve ekonomideki verimlilikle ilgili direkt bağlantısı var. IBM olarak biz müşterilerimizin inovasyon yeteneklerini serbest bırakmalarına yardım etmeye çalışıyoruz. IBM’in inovasyona yaklaşımındaki fark bu noktada ortaya çıkıyor.

Biz onların hizmet tanımlaması, organizasyon yapısı tanımlaması ve ürün tasarımında yenilik yaratmaları için inovasyon yeteneklerini açığa çıkarmalarına yardım etmeye kendimizi adadık diyebiliriz. Yaptığımız bir araştırma, şirketlerin inovasyon ve araştırma için yaptıkları yatırımların yüzde 60 civarında önemli bir kısmını yeni organizasyon modelinin tanımlanması için ayırdıklarını gösteriyor. Oysa ki, eskiden eğilim, ürün ve hizmet tanımlarının geliştirilmesine yatırım yapmak yönündeydi. Bugün şirketler, yeni ve en iyi organizasyon modelleri için yatırım yapıyorlar. Bu da onları gelecekte başarılı kılacak.

Ürün Bulmaktan Farklı mı?
Biz gerçekten şuna inanıyoruz. Herkes için yeni bir örnek yaratmak ya da yeni bir buluş yapmak mümkün olmayabilir. Ama herkes yenilikçi olabilir. Bize göre, inovasyon, derin bir endüstri bilgisi ve yeni teknolojilerin birleşimidir. Bu yüzden endüstri unsuruyla, teknoloji unsurunu birleştirmeniz gerekir.

Bu iki unsur size ürünlerinizi aşamalı olarak daha iyi yapmanızı sağlar. Ama bunu yeni ve radikal bir yolla yapmanız gerekir. Bugün yeni teknolojiler sadece işinizi daha iyi yapmanızı sağlamıyor. Aynı zamanda iş modellerinizi ve iş yapış şekillerinizi yeniden tanımlamanıza olanak tanıyor.

Bence herkesin yenilikçi olması ve teknolojiyi kullanarak tüm yeteneklerini ortaya çıkaracak şekilde kendini değiştirmesi gerekiyor. Önceki tüm devrimler ve buluşlar fiziksel yeteneklerimizi geliştirmek için bize yardımcı oldu. Yani teknolojiyi kullanarak kaslarımızı güçlendirdik. Şimdiyse zihinsel yeteneklerimizi güçlendiriyoruz. Yani teknoloji ile beyin gücümüzü kuvvetlendiriyoruz. Bu gerçekten çok ilginç. Çünkü, bu artık yeni bir basamakta olduğumuz anlamına geliyor.

Hizmet Ve Yönetim Cephesi
Şirketler birkaç yıl içinde global ekonominin gerekleri doğrultusunda inovasyona yönelecekler. Organizasyonlarında, iş modellerinde önemli değişiklikler yapmaya gidecekler. Artık bilgi tabanlı ekonomiye yöneliyorlar. İnovasyonun en önemli kaynaklarından birisinin çalışanlar olduğunu gözden kaçırmamalıyız. Her organizasyonun içinde oldukça büyük bir inovasyon havuzu olduğunu düşünüyoruz. Biz bunu IBM’de yapıyoruz. Elimizdeki yetenek havuzunu daha iyi bir şirket olmak ve gelişmek için kullanabileceğimiz bir havuz olarak görüyoruz. Herkes fikrini masaya getirebiliyor ve işbirliği içinde çalışıyoruz. İnovasyon en önemli kaynağını çalışanlar ve iç kaynaklar oluşturuyor.

Bununla birlikte çevrenizde neler olduğu da büyük önem taşıyor. Bu yüzden inovasyon için şirketin çevresinde bulunan ekosistemi de bu yönde desteklememiz gerekiyor.
Bizim dünyanın birçok yerinde Ar-Ge laboratuarlarımız var. Bunlar giderek çözüm laboratuarları haline geliyor. Artık biz buralarda sadece yeni teknoloji üretmekten çok onu en iyi nasıl kullanacağımızı araştırıyoruz. Teknoloji şu an yaptığımızdan çok daha fazlasına olanak tanıyor.

Başarı İçin İş Modeli Değişmeli mi?
Bunu söylemek oldukça zor. Çünkü, bunun tek bir yanıtı yok. Şirketin iş kolu, içinde bulunduğu pazar, çevre şartları burada oldukça önemli faktörler. Ama kilit nokta, kendine düzenli olarak “her şeyi nasıl daha iyi ve daha verimli yapabilirim” diye soran, bilgiyi ve yetenekleri kaldıraçlamaya çalışan, daha rekabetçi olmaya çalışan, dış dünyada neler olduğu ile sürekli ilgilenen, fırsat ve zorlukları iyi değerlendirebilen organizasyonlar başarılı olacaklar.

İnovasyon Her Şirkete Uygun mu?
İnovasyon, köklü şirketlerin olduğu kadar küçük ve orta ölçekli şirketlerle iş hayatına yeni başlayan girişimcilerin de önem vermesi gereken bir konu. Belirttiğim gibi, 21. yüzyılda yetenek ve inovasyonun önemi daha da artacak. Şirketler karşılaştıkları zorluklara karşı yeni çözümler üretmek zorundalar. Bence aslında inovasyonun gerekliliği de bundan kaynaklanıyor. Bu yeniden düzenleme, yeniden yapılandırmadan kaçabilecek bir iş kolu olduğunu düşünmüyorum.
Bize göre şirketlerin varlıklarını sürdürebilmeleri ve rekabet edebilmeleri için inovasyonda süreklilik sağlamaları şart. Küresel ve rekabette sınırların ortadan kalktığı dünyada, artık hiçbir şirket bir önceki günü tekrarlayarak hayatta kalamıyor. Biz şirketlere onları daha inovatif kılacak çözümlerini tanıtıyoruz. IBM olarak müşterilerimizin kendilerini özel kılacak olan şeyi tanımlamalarına, süzgeçten geçirmelerine ve geliştirmelerine yardımcı oluyoruz.

Uygulamak Kolay mı?
Anlamanız gereken en önemli konu, asıl işinizin ne olduğu ve sizi diğer oyunculardan farklılaştıran değerler bütününüz. Niş bir pazarda çok başarılı bir şirket ya da tüketim piyasasında oldukça büyük bir şirket olabilirsiniz. Katma değer, maliyette ya da fiyatta farklılaşmak isteyebilirsiniz. Burada birbirinden çok farklı noktalara dikkat etmeniz gerekebilir. Ancak, tüm bunların ötesinde farklılaşmak için varlıklarınızı, gücünüzü, yeteneklerinizi ve becerilerinizi geliştirmelisiniz. Bu sizi sürekli olarak yenilikçi tutar.

İnovasyonda farkı önemli ölçüde teknoloji yaratır. Biz IBM olarak müşterilerimize yaptıkları işler için ve globalleşen ekonomide karşılaşacakları yeni zorluklar için çözümler sunuyoruz. Bunun için işin içinde yer almak ve onları anlamak gerekiyor. Bu yüzden danışmanlığa çok ciddi yatırımlar yapıyoruz. Çünkü, ancak bu şekilde müşterilerimize çözüm sunabilir ve yardımcı olabiliriz.

Şirketlere Ne Sunuyorsunuz?
Bir taraftan temel ürün geliştirme yatırımlarımıza devam ediyoruz. Bunun yanında diğer birçok şirket gibi Ar-Ge alanındaki yatırımlarımızı hizmete odakladık. İş hayatındaki sorunları çözmek üzere en iyi yaklaşımları, en iyi fikirleri geliştireceğimiz IBM Institute for Business Value’yu kurduk. Bundan 3 yıl önce IBM değerlerini yeniden düzenlemek üzere çalışanlarımızdan bize fikir vermelerini istedik. Global bir işbirliği içinde bunu başardık. Burada inovasyon yaratan bir şirket olarak görülmek istediğimiz sonucu çıktı. Yani inovasyon bizim kurum kültürümüzde yer alıyor.

Biz müşterilerimizin yenilikçilik yeteneklerini ortaya çıkarıyoruz. Teknoloji ve endüstri bilgi birikimlerini bir araya getirerek yeni yaklaşımlar üretmelerini sağlıyoruz. Türkiye operasyonumuzla birlikte buradaki şirketlere en iyi uygulamaları ve bilgi birikimimizi getiriyoruz. Teknolojimizin ve çözümlerimizin çoğunu bugüne kadar büyük çaplı şirketlere yönlendirmiştik. Ancak IBM sadece büyük çaplı şirketlere çözüm üreten bir şirket değil. Aynı zamanda küçük ve orta ölçekteki şirketlere de çözümler sunuyoruz.

* Türkiye’de yenilikçi bulduğunuz şirketler hangileri?
İlk aklıma gelen örnekler Arçelik ve Demisaş. Arçelik'in yurtiçi ve yurtdışı lojistik operasyonu, stok yönetimi, depo planlaması ve tüm lojistik süreçlerin gözden geçirilmesi IBM tarafından yapıldı. Proje'de IBM'in araştırma laboratuarlarının geliştirdiği DIOS (Dynamic Inventory Optimization Service) ve Warehouse optimizer assetleri kullanıldı. Demisaş 2004 yılında bazı sorunlarla karşı karşıya kalmıştı. Ve yeni bir ERP sistemi geliştirmenin bunları çözmek için yeterli olmayacağını düşünüyordu. Pazarda farklılaşmak için yeni bir iş yapış yöntemine ve operasyonel prosedüre ihtiyaçları vardı. IBM olarak biz onlara yeni bir ERP yerine sistemlerini daha entegre ve esnek bir iş modeline dönüştürmek üzere BPR çalışması önerdik. Sonuçta 1.5 milyon dolarlık bir kontrat imzalayarak BPR ev ERP uygulamalarını tamamladık.

Yöneticiler İnovasyondan Yana

İş Modellerinde Değişim İki yılda bir CEO’larla yaptığımız araştırmanın sonuçlarına göre, görüşülen üst düzey yöneticilerin üçte ikisi, önümüzdeki 2 yıl içerisinde iş modellerinde temel değişikliklere gitmek zorunda olduklarını düşünüyor. Bunun çeşitli sebepleri var. Kimisi artan rekabetin, kimisi de teknolojideki gelişmelerin ve küreselleşmenin bunu mecbur kılacağını düşünüyor.

Çoğu Ceo’nun Gündeminde CEO’ların yüzde 70’i, inovasyonu da gündemlerinin ilk sırasında görüyor. CEO’lar, inovasyonu sadece yeni ürün-hizmet geliştirmeyle sınırlı görmüyor. İş süreçlerinde ve operasyonlarında da inovasyona ihtiyaç duyacaklarını söyleyen CEO’ların bundan sonraki çabalarının yaklaşık üçte ikisinin, bu alanda inovasyona yönelik olacak.

Türkiye Dünyaya Benziyor Ayrıca, asıl olarak iş modelinde yenilikçiliğe odaklanan CEO’ların yüzde 61’i, bir rakibin iş modelinde gerçekleştireceği değişikliklerin, sektörün tamamının görünümünde radikal bir değişiklikle sonuçlanmasından korkuyor. Araştırmamız, global iş dünyasının önceliklerinin Türkiye’dekinden çok da farklı olmadığını gösteriyor.

“Yenilikçilik Rekabet Avantajı Yaratıyor”

* Şirkete inovasyon kültürünü yerleştirmek için işe nereden başlamak gerekiyor? Şirketlere ne önerirsiniz?

Yenilikçi İklim Olmalı İnovasyon kültürü şirketin kültürü ile çok bağlantılı. Bu nedenle şirketlerin kendi içinde inovasyon iklimi olmalı. Çalışanların fikirlerinin ve başarılı uygulamaların görülebileceği ve uygulanabileceği doğru mekanizma kurulmalı. Şirketin üst yönetimi inovasyonu güçlü şekilde desteklemeli.

Kurum Kültürüne İşlemeli Açıkçası ben ayrılmış inovasyon departmanlarının başarılı olacağına inanmıyorum. İnovasyon kurumun kültürüne işlemeli. Fikirleri yakalamak için, entelektüel sermayeyi paylaşmak, becerilerle deneyimleri desteklemek için bir sistem oluşturulmalı. Tüm bunların önemi kavranmalı.

Kopyalaması Kolay Değil Bir ürünü kopyalamak, bir süreci tekrarlamak çok koladır. Ancak, emsalsiz yeteneklerle oluşturulmuş ve bu yetenekleri güçlendirmek için teknolojiden faydalanılmış bir organizasyonu kopyalamak ise çok daha zordur. Bu nedenle inovasyon ve yetenek unsurları çok daha önemli ve sürdürülebilir bir rekabet avantajı yaratır. Bence gelecekte liderlik ve organizasyonların yapısı bu iki unsura odaklanacak.

İnovasyon Verimliliği Artırıyor

* İçinde bulunduğumuz dönemde şirketlerin gündeminde büyüme ve kar var. İnovasyonla büyüyen, bu konuda başarı öyküsü yaratan şirketlerden örnek verebilir misiniz?

Kendini Yeniden Keşfetti Şirketler karlı bir büyüme istiyorlar. Inovatif şirketlerin verimliliği artıyor. Bence IBM’in kendisi inovasyon açısından gerçekten iyi bir başarı öyküsü. Bulunduğu pazarda ve lider olduğu bölgelerde kendini yeniden keşfetti. Bugün IT dünyasındaki en büyük hizmet veren şirketlerden biri.
Dijital Teknoloji Sundu İtalyan enerji şirketi Enel sayaçlarında değişikliğe gitti ve ülkedeki yaklaşık 30 milyon haneye bunları yerleştirdi. Monitör kullanımındaki bu yeni dijital teknoloji ile tedarik sistemini düzenledi ve kullanıcılarına enerji tasarrufu fikrini sundu.

Üye Sayısını Üçe Katladı Hindistan’daki Bharti Telekom da network ve program yönetimi, yardım masası desteği, IT ve faturalama gibi birçok fonksiyonunu taşeronlara verdi. Asıl işi olan pazarlama ve müşteri hizmetlerine ağırlık verdi. Sonuçta, Barthi Tele-Ventures’ın üye sayısı, 2 yılda 7 milyondan 18 milyona yükseldi. 2005 yılı itibarıyla gelirlerinde yüzde 60’tan fazla artış yaşandı.

Özgür Gözler
[email protected]