Büyük değişim

Turizmin başkenti Antalya, her yıl 10 milyonu aşkın turisti Türkiye'ye çekerek büyük bir gücü elinde bulunduruyor. Ancak iklimi, yer altı ve yer üstü zenginlikleriyle ön plana çıkan Antalya'nın artık tek gücü turizm değil. Yabancı turistin yanında son dönemde il yabancı yatırımcı için de cazibe merkezi haline geliyor. Antalyalı girişimciler de sanayiyi yeniden keşfediyor. Başta tarım, sağlık, mobilya, inşaat ve fuarcılık olmak üzere birçok sektör ilde büyük bir atılım yaşıyor. Her konuda ilin gerçek potansiyeline ulaşması için çalışmalar yürütülüyor. Antalya'da turizmin 12 aya yayılmasıyla turist sayısının 20 milyona ulaşacağını belirten ANSİAD Başkanı Civan, "Tarımda ihracatımız henüz üretimin yüzde 10'u bile değil. Bu oran yüzde 25 olduğunda sektörün katma değeri 10 milyar dolara çıkabilir. Sanayi sektöründe de ihracatımızın milyar doları aşacağını öngörebiliriz" diyor. Son yıllarda turizmin başkenti Antalya'da dikkat çekici gelişmeler yaşanıyor. Bu gelişmelerin başında turizm pazarlarının istikrar kazanması, yani pazarda derinleşmenin sağlanması var. Bu durum tüm il ekonomisini ve sektörlerini de doğrudan etkiliyor. Çünkü ilde turizm ekonominin lokomotifliğini üstlenirken 30 sektörün de gelişimi için fırsatlar yaratıyor. Bu nedenle cazibesini turizmden alan Antalya'da tarım, tekstil, inşaat, mobilya ve fuarcılık gibi birçok sektör büyük bir gelişim yaşıyor. Örneğin sanayide yatırımcı kültürü oluşmaya başlarken, imalat sanayi yatırımları artıyor. Tarımda üretim ölçekleri artma eğilimine girmiş durumda. 100'ün üzerinde fidan ve tohumculuk yapan üreticinin faaliyet gösterdiği ilde tohumculuk son yıllarda önemli bir büyüme kaydetti. Ar-Ge alanında ciddi işler ortaya koyan bu şirketler, ürünlerinin kalitesiyle dünyada ön plana çıkarken Körfez ülkelerinden İsrail'e kadar çok sayıda ülkeye de ihracat gerçekleştiriyor. Antalya Valisi Dr. Ahmet Altıparmak, "Türkiye'de çok az kişi bunun farkında ama bu alanda çok ciddi bir potansiyelimiz var. Üretim yapan şirketlerin ürünleri dünyada Türk insanını gururlandıracak kalitede" diye konuşuyor.

ÜRETİMDE KALİTE DE ARTTI
Tarım sektöründe yaş meyve ve sebze ihracatının yılda yarım milyar doları aşması önemli bir başarı. Kesme çiçek sektöründe de hızlı bir gelişme gözleniyor. Tüm bu gelişmelerin üretim artışının yanı sıra üretimde kalite artışı ile sağlandığını belirten Akdeniz Üniversitesi İktisat Bölüm Başkanı Prof. Dr. A. Ali Koç, "Bu çerçevede Antalya'nın Türkiye ekonomisindeki payı yüzde 2,5 oranından yüzde 3'ün üzerine çıktı. Turizm ve tarımda 'öğrenme ekonomisi' dediğimiz deneyimin ve dış pazarları tanıyan insan kaynağının yetişmiş olması önemli başarı" diyor. İl tarımında modern üretim teknikleri de giderek yayılıyor. Örneğin Antalya'da katma değerli tohum geliştirme, büyük ölçekli işletme ve modern üretim teknikleriyle yapılıyor. Ancak Koç burada daha yapılabilecek çok şey olduğunu düşünüyor. Yapılabilecekleri de şöyle anlatıyor, "Bunlara ilave olarak organik tarım, iyi tarım uygulamaları kapsamında üretim yapma, kırsal veya tarımsal turizmi geliştirmek diğer alternatifler. Antalya'nın geleneksel küçük ölçekli ve yaygın olarak eski teknolojiye dayalı seracılık yerine bu iki yöne doğru gelişme göstermesi tarımın ve kırsal kesimin ekonomiye katkısını artırır."~

İHRACATTA GÜÇLÜ OYUNCU
Antalya'nın Türkiye ekonomisine katkısı oldukça büyük boyutlarda. Yılda 10 milyon yabancı turistin konakladığı Antalya, Akdeniz'de, Mersin'den sonraki en önemli deniz limanına da sahip. Rakamlar da ilin performansını net şekilde ortaya koyuyor. Antalya 21 milyar TL kredi hacmi ile İstanbul, Ankara ve İzmir'den sonra dördüncü il. TÜİK verilerine göre otomobil satışlarında da dördüncü il. Antalya'nın kredi hacmindeki payı yüzde 3,3 otomobil sayısındaki payı yüzde 3,8. İl ihracatta da pek çok açıdan güçlü bir oyuncu. Örneğin, yaş meyve-sebze ve tohum ihracatında ilk sırada. 1 milyar doların üzerinde ihracat yapan 14 il arasında yer alan Antalya'da son dönemde ihracat pazarları da çeşitleniyor. Bu çeşitlenmenin de katkısıyla yıl sonunda ilde yapılacak ihracatın 1,5 milyar dolara ulaşması bekleniyor. Antalya Sanayici ve İşadamları Derneği (ANSÎAD) Başkanı Ergin Civan, "Geleneksel pazar olan Batı Avrupa'nın yanında Rusya ve Doğu Avrupa, Ortadoğu, Çin hatta Afrika'ya ihracat artıyor" diyor.
Gelişen şehirde yaşam kalitesi de yükselişte. Son yapılan "Yaşanabilir Kentler" sıralamasında Antalya 2'nci sırada yer aldı. Daha önceki yıllarda 8 ve 6'ncı sırada listede yer alan ilin bu yükselişinin arkasında eğitim, sağlık, kültür ve altyapı hizmetlerindeki gelişmeler etkili oldu.

BÜYÜTECEK PROJELER
Bugün Antalya'nın gündeminde daha fazla büyüme için birçok proje yer alıyor. Antalya Valisi Altıparmak bu konuda, "Yat limanlarının yapılanmasından, çevre yollarının geliştirilmesine çeşitli projeler söz konusu olabilir. Yine serbest bölge ve organize sanayi ile ilgili olarak yaşanan sıkıntıları çözmek için çalışmalar yapmak da gündemimizde" diye konuşuyor. Antalya'nın gelişiminde rol oynayacak projeler arasında Tünektepe'nin izne açılması var. Tünektepe'de yapılması planlanan, şehre bir ambiyans kazandıracak teleferik sistemiyle bölgenin turizm potansiyelinin değer kazanacağını belirten Vali Altıparmak, "Bunların hepsinin plan ve projelerini yeni tamamlıyoruz. Burası bölge insanının da hayatına değer katacak" diyor. Demiryolu projesi de ilin gelişimi için önemli. ANSIAD Başkanı Civan, "Demiryolunun Antalya'ya yolcu ve yük taşımacılığı için gelecek olması tüm sektörler için önemli bir gelişme. İlimizin rekabet ve cazibesinin artmasına fayda sağlayacak" diyor.

ANTALYA NEREYE GİDİYOR?
Sektörlerini çeşitlendiren, sanayide bir atılıma hazırlanan, yabancı yatırımcıyı çekme konusunda hareket kazanan Antalya, kendine gelecekte oldukça iddialı bir pozisyon edinmeyi planlıyor. İlin ekonomisine yön veren tüm yöneticiler de bu konuda kararlı bir tutum sergiliyor. Potansiyelin değerlendirilmesi yönünde çalışmalarını sürdürdüklerini, gelecek 5 yılda Antalya'nın çok önemli bir noktaya taşınacağını ifade ediyorlar. ANSİAD Başkanı Civan, "Antalya'nın yarım milyonluk turistik yatak kapasitesi turizm 12 aya yayıldığı takdirde 20 milyon turist talebini karşılayabilir. Tarımda ihracatımız henüz üretimin yüzde 10'u bile değil. Bu oran yüzde 25'lere ulaştığında sektörün katma değeri 10 milyar dolara çıkabilir. Sanayi sektöründe de ihracatımızın milyar doları aşacağını öngörebiliriz. Böylece Antalya'nın her alanda bir marka olmasını, bir benzetme gerekirse Antalya'nın Türkiye'nin Kaliforniya'sı olmasını arzu ediyoruz" diye konuşuyor. Vali Altıparmak da geleceğe oldukça umutlu bakıyor. 5 yıl sonrasında Antalya'yı görmek istediği yeri şu sözlerle ifade ediyor, "Önümüzdeki 5 yılda Antalya sadece Türkiye'nin değil dünyanın yıldızları arasına girecek."~

Antalya Valisi  Dr. Ahmet Altıparmak
"YABANCI YATIRIMCININ İLGİSİ ÇOK BÜYÜK"
AMERİKAN RÜYASI Türkiye'nin Amerikan rüyasını gerçekleştirecek il Antalya. Çünkü Antalya çok canlı ve dinamik. O rüyayı burada gerçekleştirmek için çok rahat ortam var. Farklı sektörden çok sayıda yabancı yatırımcı da Antalya'ya büyük ilgi gösteriyor.
KONUTLA DA İLGİLİLER Serbest bölgeye baktığımız zaman pek çok yabancı yatırımcı olduğunu görürsünüz. Otellere baktığımız zaman yine yabancı yatırımcı vardır.Yabancılar konut ve alışveriş merkezi üretimine de girmek istiyor.
CİDDİ ÇALIŞMALAR Ama biz daha çok üretime yönelik işlere gelmelerini istiyoruz. Daha çok yabancı yatırımcının ile gelmesi için ciddi çalışmalarımız bulunuyor. Hedefimizdeki ülkelerden bir tanesi Körfez bölgesindekiler.
HİNDİSTAN ÖNEMLİ PAZAR Kısa bir zaman önce eşleştirme çalışmaları yaptık. Hindistan'daki iş adamlarına bölgemizi tanıtmak ve eşleştirme yapmak için çalışmalar gerçekleştirmeyi düşünüyoruz. Hindistan çok önemli bir pazar. Onları da bölgemize yatırım yapmaları konusunda teşvik çalışmalarımız var. Sivil toplum örgütleri ile beraber çalışmalar yürütüyoruz.

Antalya Büyüksehir Bel. Bşk. Prof. Dr Mustafa Akaydın
"ANTALYA GELECEĞE HAZIRLANIYOR"
ALTYAPI ÖNEMLİ Antalya Büyükşehir Belediyesi, en büyük yatırımı altyapıya yapıyor. 29 ayda altyapı için 300 milyon TL'ye yakın harcama yapan belediye, kalan sürede yapacağı yatırımlarla toplam 500 milyon TL harcayarak Antalya'yı, 2023'e değil, 2050'li yıllara taşıyacak altyapıya kavuşturmayı hedefliyor.
ATIKTAN ELEKTRİK Belediye Hurma İleri Atıksu Arıtma Tesisi'ni hayata geçirdi. Bu tesisle Hurma Arıtması'nın kapasitesi 500 bin kişiden 1 milyon 400 bine çıkarıldı. Yeni tesiste atık su çamurundan elektrik de üretilebiliyor. Proje sayesinde yılda 6 milyon lira enerji tasarrufu sağlanıyor.
ÇEVRECİ ÇÖZÜM Antalya'ya yakışır müthiş bir çevre projesi hayata geçiyor. Kızıllı vahşi çöp depolama alanında Katı ve Tıbbi Atık Bertaraf Tesisi kurulacak. Çöpler, mekanik bir şekilde ayrıştırılarak cam, metal, plastik, kağıt gibi maddelere geri dönüştürülecek. Sıfır emisyon sağlanacak.
GÜNEŞ TOPLUYORUZ Güneş Kent Antalya Projesi'nin ilk meyvesi olan Antalya Güneşev ve Ekolojik Eğitim Merkezi hayata geçirildi. Burada ilkokuldan başlayarak tüm öğretim kurumlarına, kamu kuruluşlarıyla sivil toplum örgütlerine sürekli bir bilgi aktarımı yapılıyor.Temiz enerji konusunda araştırmalar yapılıyor ve laboratuar hizmetlerinin yanı sıra sistemi kullanmak isteyenlere danışmanlık hizmetleri veriliyor. Güneşev, enerjisini tümüyle güneşten alıyor.~

Akdeniz Üniversitesi İ.İ.B.F. iktisat Blm. Bşk.
Prof. Dr. A. Ali Koç
Akdeniz Üniversitesi ikt. ve idari Bil. Fak. Doç. Dr. Şükrü Erdem
"TURİZM VE TARIM ÇEŞİTLENMELİ"
DAĞLARDA BUTİK OTEL YOK Son yıllarda 12 milyona yakın yabancı ve yerli turiste ev sahipliği yapan bir ilde kentlerin turistik nitelik kazanması, turizmin kültür ve çevre temelinde çeşitlenmesi gerekir. Dünyada kitle turizmi çok fazla arzulanan bir turizm değilken, Antalya'da halen neredeyse kutsanmakta. Kıyı turizmindeki yarım milyona ulaşan turistik yatak kapasitesine karşın, Antalya'nın dünya güzeli dağlarında doğru dürüst butik otel olmaması şaşırtıcı.
HEYKEL GÖRMEK MÜMKÜN DEĞİL Bu kadar büyük bir turizm sektörüne rağmen, tarihi eserlerin korunması ve değerlendirilmesi tamamen devlete bırakılmış durumda. Kentlerimizde estetik mimari örneği bulmak, özel sektör tarafından restore edilmiş bir tarihi bina ve yaptırılmış bir heykel görmek mümkün değil.
KONAKLAMA VERGİSİ OLMALI Çok önemli bir sorun da yerel kurumların zayıflığı. Dünyanın her yerinde turizm sektörü "konaklama vergisi" ile bölgenin altyapısına ve yerel yönetim hizmetlerine katkı yaparken,Türkiye'de konaklama vergisi lobi çalışmalarıyla engellendi. Büyük bir sektörde düşük fiyatla satış yapılıyorsa zaten böyle bir vergi olmalı.
DÖNÜŞÜM BAŞLAMALI Yok eğer düşük fiyatla satış yapılmıyorsa gecelik konaklamadan alınan 1 dolar veya yüzde 3 gibi bir vergi zaten rekabet sorunu yaratmaz. Buna rağmen konunun yerel yönetimler tarafından ısrarlı olarak dile getirilmemesi şaşırtıcı. Dünya turizmi hızla doğa, kültür zenginliği, gastronomi, tarih ve estetik üzerinde gelişirken Antalya'da da kitle turizmini çeşitlendirmek yönünde kararlı bir dönüşüm başlamalı. Aynı şey tarım sektörü için de geçerli.

Antalya Sanayici ve işadamları Derneği Başkanı Ergin Civan
"SANAYİ VE TİCARETTE POTANSİYEL ARTIYOR"
HIZLI GELİŞME Son dönemde Antalya tek sektörlü ekonomiden çok sektörlü ekonomiye geçti. Antalya'da ticaret, sanayi, sağlık, hatta tarım alanında hızlı bir gelişme kaydedildi. İSO500 ve Capital500 listelerine baktığımızda gıda, sanayi, plastik, enerji ve havacılık şirketlerimizin de artık büyükler arasında yer bulduğunu görüyoruz. Dolayısıyla turizmdeki büyüme yanında sanayi ve ticarette de Antalya'nın potansiyeli artıyor.
KİLİT ROL Bu süreçte de kilit rolü girişimciler oynadı. Bunun dışında sanayi sektöründe etkili olan en önemli faktörün Antalya'ya doğalgaz gelmesi ve doğalgaza dayalı elektrik üretimi olduğunu söyleyebiliriz. Öte yandan sağlık yatırımları, alışveriş merkezleri ve ihracattaki artış da bu dönemin diğer öne çıkan yönleri. Antalyalı sanayici yurtdışındaki pazarları daha iyi tanıdı ve yurtdışında yatırımlara ve bağlantılara girişti. Önümüzdeki yıllarda da belirleyici faktörün yurtdışında sağlanan deneyim olacağına inanıyorum.