Kağıt paranın modası geçti mi?

Toplumun önünde duran zorlu meydan okumalardan biri de bireyin mahremiyet hakları ile hükümetlerin vergilendirme, düzenleme ve kanunları uygulama hakları arasındaki sınırın nerede çekileceğinde yatıyor. Para harcama tarzımız gibi bu soruna çok az yerde dikkat çekiliyor. Alışverişlerimiz giderek daha dijitalleşiyor. Dolayısıyla da daha kolay takip edilebiliyor. Çin gibi pek çok yerde şirketler artık kimliğinizi belirlemek için biyometriden faydalanıyor. Hindistan hükümeti bugün 1,1 milyar insanın biyometrik verilerini kaydetmiş durumda. Ancak bu gelişmeler, o güzelim kağıt paralarla ne yapmamız gerektiği sorusuna cevap vermiyor. Yasal ve vergiye tabi ekonomilerde kağıt paraya olan talep giderek azalıyor. Oysa yeraltı ekonomileri parayı hiç olmadığı kadar çok kullanıyor. İnanılmaz bir şekilde Amerikalıların yüzde 95’i asla ceplerinde 100 dolarlık banknot taşımadıklarını söylüyor. Yine de bu ülkedeki her erkeğin, kadının ve çocuğun etrafında 34 tane 100 dolarlık banknot dönüyor. Benzer rakamlar diğer ileri ülkeler için de söz konusu. Peki onlar parayı ne için kullanılıyor? Kanıtlar çok net: Dünyadaki para arzının devasa bir kısmı vergi kaçakçılığı, suç ve rüşvette kullanılıyor. Bu verilere göre nakit parasız bir topluma doğru gidiş harika bir fikirmiş gibi görünüyor. Ancak bu iş o kadar kolay değil. Sıradan insanlar kendi mahremiyetlerini korumak için kağıt paraya bel bağlıyor ve kağıt para halen uzun süreli elektrik kesintilerinde çok işe yarıyor. Bu sorunla başa çıkmanın bir yolu da 50 dolardan fazla değere sahip mesela 100 dolar, 500 Euro ve 1.000 İsviçre Frankı gibi banknotları kademeli bir şekilde piyasadan kaldırmak olabilir. Geçenlerde para arzının yüzde 85’ini bir gecede tedavülden kaldıran Hindistan örneğini kastetmiyorum elbette. Bu hamle- Kağıt paranın artık modası geçti. Ancak dijital para da takip edilmenizi çok kolaylaştırıyor. Kağıt paranın modası geçti mi? T nin daha kademeli yani yıllarca sürecek bir dönemde yapılması gerekiyordu. Nakit paradan tamamen kurtulmak zorunda değiliz. Bitcoin gibi yeni teknolojiler büyük bir hızla evrimleşiyor olsa da kağıt para bugün sıradan vatandaşlar için bir emniyet sübabı işlevi görüyor. Hükümetlerin yeni veya eski alışveriş teknolojilerinde hedefinin, toplu vergi kaçakçılığının ve organize suçların gözünü korkuturken, sıradan insanlara kendi günlük yaşamlarında bir parça mahremiyet ve kolaylık marjı tanımak olması gerekir. Ekonomiyi bir nakit para diyetine sokmak çok iyi bir fikir. Ancak tamamen kağıt parasız bir ekonomi kesinlikle söz konusu değil.