Libra'yı görmezden gelmek mümkün değil

 Bunda Mark Zuckerberg’in ABD Temsilciler Meclisi’ne, ABD’nin Libra’nın piyasaya sürülmesine izin vermezse küresel etkisinin zayıflayabileceğini öne sürmesi de etkili. “Çin, önümüzdeki dönemde Libra benzeri fikirler başlatmak için hızla ilerliyor” diyen Zuckerberg, bu kripto para biriminin gelecek döneme damgasını vurması için yoğun çalışıyor.

İki yıl önce kripto para bir heyecan yolculuğuydu. Daha sonra kimilerine göre balon patladı ve en güzel zamanları mazide kalmış geçici bir heves oldu. Yine de kripto paraya inananlar inanmaya, geliştiriciler çalışmaya ve teknoloji de sessizce büyümeye devam etti. Sonra geçen temmuz ayında Libra çıktı. En azından Libra vizyonuyla geldi, Facebook’un kendi “küresel” dijital para projesine verdiği isimdi bu… Libra, dünya çapındaki merkez bankacılarından büyük ölçüde kritik olan güçlü tepkileri tetikledi. Hatta Çin’e kendi dijital para biriminin gelişimini hızlandırması için ilham vermiş gibi görünüyor. Şimdi 2020’ye girerken kripto sahneye büyük bir şekilde yeniden girmeye hazır duruyor. Ancak bu sefer çok heyecan verici olmayacak. Aslında sizi en azından biraz rahatsız etme ihtimali var. Bakış açınıza bağlı olarak sizi kızdırabilir bile. 

LİBRA’YLA İLGİLİ GERÇEKLER

Son derece garip ve dehşet verici kripto para birimini görmezden geldiğinizi düşünüyorsanız, Mark Zuckerberg sizinle konuşmak istiyor. Çünkü Facebook’un yaratmak istediği kripto para birimi olan Libra’nın, dünyayı daha iyi bir yer haline getireceğini söylüyor. Zuckerberg ekim ayında ABD Temsilciler Meclisi’ne, Bitcoin gibi sistemlerden esinlenilen teknolojiye dayanacak olan bu para biriminin, “finansal içerme”yi teşvik etmek ve insanların “yoksulluktan kurtulmalarına yardımcı olmak” ile ilgili olduğunu söyledi. ABD Libra’nın piyasaya sürülmesine izin vermezse küresel etkisinin zayıflayabileceğini öne sürdü. “Çin, önümüzdeki aylarda benzer fikirler başlatmak için hızla ilerliyor” dedi ve ekledi: “Libra çoğunlukla dolar ile desteklenecek ve Amerika’nın finansal liderliğinin yanı sıra dünyadaki demokratik değerlerimizi ve gözetimimizi de genişleteceğine inanıyorum.” Burada açıklanması gereken pek çok konu var aslında. Ancak biz PR uzmanları ve lobi uzmanları ordusunun arkasında durduğu Facebook’un planını nasıl satmayı planladığıyla başlayalım. Libra sadece insancıl değil, aynı zamanda vatansever olarak da lanse ediliyor. Bunun kötü bir şey olduğunu nasıl düşünebilirsiniz ki? Yine de bu konuda tartışmalar da yok değil. Facebook’un kendi para birimini piyasaya sürmesi konusunda tartışmalar da yok değil. Bu noktada Facebook, para birimini yönetmek için yarattığı kâr amacı gütmeyen Libra Derneği’nin yönetiminde olmayacağını vurgulayabilir. Facebook’a ek olarak başka 20 firmadan oluşan grup, her bir dijital birimi desteklemesi ve para birimini sabit tutması beklenen devlet tarafından basılmış bir para “rezervini” yönetecek. Bu rezervin yarısı ABD doları, diğer yarısı İngiliz Sterlini, Japon Yeni, Euro ve Singapur Doları’ndan oluşacak. Güzel, ancak tasarımın kendisi, Libra’yla başa çıkmak bir yana, daha onun ne olduğunu bile anlayamadıklarını söyleyen ABD politika yapıcılarını endişelendirmiş durumda. 

KONTROLLÜ KRİPTO PARA OLUR MU?

Libra’ya “kripto para birimi” dediğim için bile hakarete uğramış hissediyorsanız ve bu kelimenin yanlış kullanımı olarak görüyorsanız, bazı kötü haberlerimiz var: Bu iş daha da büyüyecek gibi gözüküyor. Zuckerberg’in Kongre’ye yaptığı, Çin’in nasıl Libra ile “benzer fikirleri” olduğuna dair uyarısını hatırlayın. Gerçekten de Çin, 2020’de egemen para biriminin dijital bir versiyonunu piyasaya sürmeye hazır görünüyor ve Çin Halk Bankası’ndan yetkililer, dijital Renminbi’nin Facebook’un planıyla benzerlikler taşıyacağını söylüyor. Birçok kripto para meraklısı, gerçek kripto para biriminin Bitcoin gibi merkezi olmayan, “izinsiz” bir ağın ürünü olduğunu iddia ediyor. Bitcoin, kurumsal ve hükümet sansüründen kurtulmak için tasarlanmış olup, ağı binlerce bilgisayardan oluşan küresel bir kamu ağı tarafından kontrol ediliyor. Fakat Libra, büyük bir şirket tarafından hayal edildi ve ağı, az sayıda denetlenen özel kuruluş tarafından kontrol edilecek. Çin’in dijital Renminbi’si görünüşte benzer olacak. Ancak bir merkez bankası tarafından kontrol edilecek. Bununla birlikte, 2020’de manşetlerin ve haberlerin bu konudaki hislerinize bakmaksızın onlara kripto para birimleri demeye devam etmelerini bekliyoruz. Yeni terimler getirmek, muhtemelen çoğu “dijital para birimi” ve “kripto para birimi” arasındaki farkı bile kavramayacak olan meraksızlar için durumu olduğundan daha da kafa karıştırıcı hale getirecektir. 

GELENEKSEL BÜYÜSÜNÜ KAYBEDECEK 

ABD hükümetini önümüzdeki yıl kripto para muhtemelen daha da fazla etkileyecek. 2019’da, dijital para biriminin Amerika’nın küresel finansal sistem üzerindeki etkisini ortadan kaldırmak için nasıl kullanılabileceğine dair küçük örnekler gördük. Bu fenomen muhtemelen 2020’de de devam edecek ve hatta genişleyecek. Dolar dünyanın en popüler rezerv para birimi olduğundan, ABD paranın dünyaya nasıl aktığı üzerinde orantısız bir kontrole sahip. Ancak Çin, alternatif olarak kendi para birimi Renminbi’yi teşvik etmeyi amaçlıyor ve bazı dış politika analistleri, dijital versiyonun uluslararası olarak benimsenmesini teşvik ederek bunu yapabileceğini düşünüyor. Bu, merkez bankasının Libra açıklamasından sonra harekete geçme sebebinin bir parçası olabilir. Çin’in yanı sıra İran ve Rusya da ayrıca ABD’nin kontrol edemediği paralel bir finansal sistemin temel olmasını istiyor. Bu nedenle dijital para birimini kullanmakla ilgileniyor gibi görünüyor. Venezuela ve Kuzey Kore hükümetleri, yaptırımlardan kaçınmak için zaten kripto para birimine döndü. Kasım ayında Adalet Bakanlığı, dünyanın ikinci en değerli kripto para birimi ağını destekleyen ve kâr amacı gütmeyen bir kuruluş olan Ethereum Vakfı çalışanı Virgil Griffith’e karşı Kuzey Korelilere ABD yaptırımlarını ihlal edecek şekilde “hizmet” sağladığı iddiasıyla suç duyurusunda bulunduğunda, ABD’nin bu türden bir şeye nasıl tepki verebileceğine dair bir ipucu elde ettik. Şimdi 20 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Bunu aşırı mı buldunuz? ABD’nin diğer ulusları finansal sistemden alıkoyacak kadar gücü olmalı mı? Bu güç ulusal güvenliğinde ne kadar önemli? Çin, dijital para birimini küresel etkisini genişletmek için kullanabilir mi? Ve Libra gibi bir şeyi kullanan yüz milyonlarca insanın jeopolitik etkisi ne olabilir? Tüm bu sorular 2020’de de devam edecek.