Hammadde sorunu

Nil Dumansızoğlu

ndumansizoglu@capital.com.tr

YEM - HAMMADDE SORUNU

DURUM Türkiye, karma yem üretiminde dünyada 9’uncu AB’de ise 2’nci sırada yer alıyor. Yılın ilk yarısında, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 6 oranında büyüyen sektör, 63 milyon dolar değerinde 180 bin ton civarında karma yem ihracatı gerçekleştirdi. Yıl sonunda büyüklüğün 8,2 milyar dolar olması bekleniyor. 

ARTILAR TÜRKİYEM-BİR yetkilerinin verdiği bilgilere göre sektörün en önemli artıları, ihtiyaca yeterli üretim kapasitenin bulunması, bilimsel esaslara göre en uygun maliyetli yemlerin üretilebilmesi ve yoğun bir rekabetin olması. Ancak hammadde temini konusunda yaşanan sorunlar, fiyatlardaki belirsizlikler, nakliyede yaşanan sorunlar ise en önemli problemler. 

PROBLEM Üretilen yemlerin yarısı ithal hammaddeye dayalı. Kur artışları hammadde ve yem fiyatlarının artmasına neden oluyor. Bunun dışında transgenik ürünlerdeki onaylamaların gecikmesi de hammadde temininde önemli bir sorun. Dernek temsilcileri, “AB’de 102 adet transgenik ürün onaylıyken ülkemizde 36 adet ürün yem amaçlı onaylı. Biyogüvenlik mevzuatı, AB ile tam uyumlu hale getirilmeli” diyor. 

LOJİSTİK - KARLILIK DÜŞTÜ

BEKLENTİ Lojistik sektöründe 2018 yılının ilk yarısı zayıf geçti. Politik beklentiler, seçimler, Suriye hareketleri, ambargolar ve dövizlerin yükselmesi sektörü olumsuz etkiledi. Dövizle verilen lojistik hizmetlerin TL’ye döndüğünü ve kâr marjlarının düştüğünü ifade eden Tedarik Zinciri ve Lojistik Yönetim Danışmanı Atilla Yıldıztekin, sektörün ikinci yarıdan büyük bir beklentisi olmadığını belirtiyor. 

RİSK Yıldıztekin, “Büyük depolara, daha çok araçlı filolara ve yurt içi yayılıma yatırım yapıldı ama pazar potansiyeli büyümedi. Büyümeyen pazarda fiyatlar kırıldı ve yatırımların geri dönüşleri risk yarattı. Küçülen şirketler olduğu gibi kapananlar da gördük. E-ticaret satışlarının artması kargo şirketlerini ve e-ticaret lojistik hizmeti verenleri tatmin etti. Ancak dış ticaret taşıması yapanlar mutlu olamadı” diyor. 

EKSİLER Yıldıztekin, şöyle devam ediyor: “Dış taşıma, liman işletmeleri, hava taşıma güçlü yönlerimiz ancak demiryolu hala büyümedi. TCDD lojistik merkezleri devreye giremedi, lojistik köy projeleri ilerlemedi. İstanbul’da köprü geçişleri büyük problem yaratıyor. Bütün yükleri 3’üncü köprüden taşımak zorunda kalıyoruz. Maliyetler artıyor, rekabet fiyat bazında veriliyor bu da hizmet kalitesi düşüyor. 

İKİNCİ EL OTO - RAĞBET ARTTI

SATIŞ Türkiye’de ikinci el araç pazarı her geçen yıl büyüyor. 2018 yılının ilk 6 ayında otomobilde 2,7 milyon araç el değiştirdi. Motorlu Araç Satıcıları Federasyonu (MASFED) Başkanı Aydın Erkoç, yıl sonunda ikinci el otomobil satışının yüzde 34 artışla 7 milyona ulaşacağını söylüyor. “Sıfır araç fiyatları çok yüksek olduğu için vatandaşın ikinci el otomobili tercih etme şansı yüksek” diyor. 

KAYIT DIŞILIK Sektörün en önemli sorununun kayıt dışılık olduğunu belirten Erkoç, şöyle konuşuyor: “3,5 milyon araç kayıt dışı alınıp satılıyor. Bu arabaların her birinden devlet 500 TL vergi alsa yıllık 2- 2,5 milyar TL Maliye Bakanlığı’nın kasasına girer. Maliye Bakanlığı’nın bu konuda e-ticaret ile ilgili bir çalışması olduğunu biliyorum. Şahıslar kimlik numaralarını girmeden araba satamayacak. 

GÜVEN Toplum sağlığını tehdit, tüketici haklarını ihlal eden kaçak apartman altı galeriler, ayaküstü satış yapan kişiler, güveninin zedelenmesine de sebep oluyor. Vatandaşlar kilometresiyle oynanmış, hasarlı araçları bilmeden alarak ciddi problemler yaşıyor. Satış sonrasında bir sorun çıktığında karşılarında bir muhatap bulamıyorlar. Bunun için de güvenilir, kurumsal yapılar ticarette büyük önem taşıyor.”

AYAKKABI - VADELER UZADI

İHRACAT Türkiye Ayakkabı Sanayicileri Derneği’nin (TASD) verilerine göre 2018’in ilk yarısında ayakkabı ihracatı yüzde 27’lik artışla 222 milyon dolardan 281 milyon dolara çıktı. Rakamları değerlendiren başkan Sabur Endican, 2017 yılında 769 milyon dolarlık ihracat yapan sektörün, ilk yarıda yakaladığı yüzde 27’lik artış hızını koruduğu takdirde, ihracatını yıl sonunda 1 milyar dolar bandına taşıyabileceğini söylüyor. 

ODAK Dünya ekonomisinde yaşanan kriz sonrası dönem ve konjonktürel riskler nedeniyle zor bir yılın içinden geçildiğini hatırlatan Endican, “Bölgemizde yaşanan sorunlar dolayısıyla bölgesel pazarlarımızda ciddi ciro kayıplarıyla karşı karşıya kaldık. Rusya pazarında yaşanan canlanmayla zararlarımızı telafi şansına kavuşsak da bu süreçte sektör olarak yeni pazar arayışlarımız devam ediyor” diyor. 

SORUN Dünyada ekonomik korumacılığın yükselmesinin sektörü olumsuz etkilediğine dikkat çeken Endican, şöyle konuşuyor: “Dolar ve Euro kurunda yaşanılan yüksek volatilite, fiyat tutturmakta sıkıntıya neden oluyor. Piyasadaki likidite sıkışıklığı vadelere olumsuz yansıyor. Süreleri aşırı derecede uzayan ödeme vadeleri, şirketlerimiz üzerinde büyük yük oluyor.

KABLO - GÜNDEM KALİTE

ARTIŞ Türkiye’de kablo sektörünün büyüklüğü 4-5 milyar dolar civarında. TÜİK rakamlarına göre sektörün 2017 yılındaki ihracat rakamı, parasal olarak 1,9 milyar dolarken 2018 yılı ilk çeyrek rakamı bir önceki yılın ilk çeyreğine göre yüzde 21 artarak 557 milyon dolar oldu. Ancak bu artış, bakır ve döviz fiyatlarındaki artıştan kaynaklandı. Yıl sonunda ihracatın 2 milyon dolar olması bekleniyor. 

KALİTE Prysmian Kablo CEO’su Erkan Aydoğdu, Türkiye’nin kurulu gücünün, kablo sektörünü geliştirdiğini söylüyor. En büyük sorunun ise kalite olduğunu belirterek “KABLODER olarak son dönemde 8 farklı üreticiden, 10 farklı tipte 46 numune topladık. TSE baskılı bu ürünler üzerinde 737 test yaptık. Bu 46 numuneden sadece yüzde 7’si standartları sağladı ve bu rakamın da yüzde 78’inde büyük hatalar tespit ettik” diyor. 

ÇÖZÜM Aydoğdu, özellikle kalite noktasında verilen ödünlerin, ihracat potansiyeli çok yüksek olan Türkiye’nin imajına zarar verdiğini söylüyor ve ekliyor: “Türkiye’de satılan bazı kabloların kalitesindeki tutarsızlıklarla ilgili farkındalığı artırma çalışmalarımız devam ediyor. Düşük kaliteli ürünler nedeniyle ortaya çıkan haksız rekabetin önüne geçmek giderek önem kazanıyor.”

KAMYON - SATIŞ DURDU

YAVAŞLAMA Kamyon pazarı, 2015’in ilk yarısıyla karşılaştırıldığında yüzde 52 seviyesinde daralma gösterdi. Yılın ilk dört ayında yüzde 27 artış gösteren pazarda, mayıs ve haziran ayı toplamında yüzde 23 daralma oldu. Ağustos ayı başında durma noktasına gelen satışlarının endişe verici olduğunu söyleyen OSD Yönetim Kurulu Başkanı Haydar Yenigün, “Durma noktasına gelen satışların toparlanması zaman alacak” diyor. 

ÜRETİM Üretimin, yıl sonunda geçen yılın gerisinde kalabileceğine dikkat çeken Yenigün, sektörü şöyle değerlendiriyor: “2015 yılıyla karşılaştırıldığında kamyon üretimi yüzde 19 daralma gösterdi. Ülkedeki ticari faaliyetler için önemli bir gösterge olan kamyon pazarının eski rakamları yakalaması için ekonomik istikrar ortamının tahsis edilmesi, güven ortamının gelişmesi en önemli öncelik.” 

ÖNLEM Başta kamyon olmak üzere ağır ticari araç satışlarının teşvik edilmesinin bir zorunluluk olduğunu sözlerine ekleyen Yenigün, “Beklenen daralmanın en düşük seviyede kalması için tedbir alınması gerektiğini değerlendiriyoruz. Kamyon satışlarına yönelik uygun maliyetli kredi imkanı sağlanması satışları artırıcı etki yaratacaktır” diyor.