Ailenizi bir arada tutan “tutkal" nedir?

Birkaç yıl önce çalıştığım aile girişimleriyle ilgili bir analiz yaptım. Aklıma gelen fikir, hangisi olursa olsun her meslekte o iş alanı için bir başarılı davranış profilinin mevcut olduğuydu. Eğer bu profili, aile şirketi için tanımlayabilirsem ailelere kendilerini optimum, başarılı prototip aile şirketiyle kıyaslayarak işlerini nasıl yaptıkları konusunda ve ailenin durumu hakkında kapsamlı bir analiz yapmalarında yardımcı olabilirdim. Bu profil, 250 ailenin veri tabanından geliştirildi. Daha sonra iki farklı üniversite araştırmasıyla teyit edildi. Aşağıda, özet olarak ailelerin şirketlerinde yapması gerekenler bakımından hayati bulduğum özellikler yer alıyor:

1- Ortak değerler: İnsanlar, iş ve para hakkındaki değerler anlamına gelir. Bir aile, bu üç alanda aynı görüşlere sahip olduğunda, şirketin geleceği için ortak bir vizyon oluşturmaları mümkün hale gelir. Sahiplerin ve işletmecilerin ortak bir vizyonu olmaksızın herhangi bir şirket büyük risk altındadır. Kendinize şu soruyu sormalısınız: “Şirketimizle ilgili benim vizyonum nedir ve bu vizyon diğer aile üyeleri tarafından paylaşılıyor mu?”
2- Paylaşılan yetki: Bu, eşit yetkiyle aynı şey değildir. Diğerlerinin yeteneklerine ve yapabileceklerine (kardeşler ve kuşaklar boyunca eşlere) saygı anlamına gelir.
3- Gelenekler: Her aile, kendisini diğerlerinden ayıran geleneklere sahiptir. Bu bir tatil seyahati, oruçtan sonra iftar için bir araya gelmek, teknede bir hafta sonu ya da doğum günleri için bir araya gelmek olabilir. Bazı büyük aileler, üç ayda bir toplanır ve geçen üç aydaki doğum günlerini bir arada kutlar. Sizin ailenizdeki gelenekler nedir? Aile büyüdükçe gelenekler kayboldu mu? Aile geleneklerinizi güçlendirmek için atmanız gereken adımlar nelerdir?
4- Öğrenmeye ve gelişmeye istekli olmak: Yeni fikir ve yaklaşımlara açık bir aile, sorunları tam olarak çözebilen bir ailedir. Bu bakış açısı, yapmakta oldukları şeylerin alternatiflerini göz önünde bulundurmalarını sağlar. Ailenizin üyeleri yeni bir fikre nasıl bakar? Yeni bir fikir benimsenir ve tartışılır mı? İnsanlar yeni fikirleri umursamıyor mu? Ailenizin yeni fikirleri önemsemek konusunda esnek olmasını sağlamak için ne yapabilirsiniz?
5- İlişkileri sürdürme etkinlikleri: Her ilişkinin, kredilerin ve rezervlerin biriktirildiği bir “ilişki bankası” olmalıdır. Yani birlikte keyifli anların geçirileceği buluşma alanları yaratmalısınız. İlişkilerdeki temel unsur olan güvenin inşa edilmesine katkıda bulunan da bu tür tecrübelerdir. Şirkette birlikte çalışırken farklılıklar olacaktır. “İlişki bankanızda” ne kadar mevduatınız varsa bu farklılıkların ilişkinize olumsuz etkisi o kadar az olacaktır. En önemli ilişki, hesaplarınızda denge nedir? Daha fazla şey mi yapmanız gerekiyor?
6- Samimi ilgi: Aile üyelerinin olumlu duygularını açıkça belirtmesiyle ilgilidir. “Bölünmemiş dikkatinizi” bir aile üyesine vermenizdir. Bu bir telefon konuşması, birlikte sinemaya gitmek ya da akşam yemeği yemek olabilir. İlginize ihtiyaç duyan bir aile üyesi var mı?
7- Karşılıklı saygı: Eğer karşılıklı saygı ve güven yoksa birlikte iş yapmak çok zor olur. Karşılıklı saygı, bir aile üyesine güvenebileceğinizi ve onun size güvendiğini bilmekten gelen güvendir. Aile ilişkilerinizdeki “güven/itimat oranı” nedir? Vaatler veren ve bunları kovalayan biri misiniz? Bir şeyi nasıl yapıyorsanız her şeyi öyle yaparsınız.
8- Diğerlerine yardım etmek ve desteklemek: Yaşamımız boyunca hüznü, acıyı, kaybı ve utancı tecrübe ederiz. Bu, toprağa kadar sürer. Siz ya da bir aile üyeniz, bu tür sıkıntılardan birini yaşadığında diğerleri ortaya çıkıp mücadele veren kişiye yardım ediyor mu? Bir sorun yaşayan aile üyesinden “kaçan” aileler, bir işte bir arada tutunamaz. Aile üyelerinize nasıl yardım ediyorsunuz?
9- Mahremiyet: Karşınızdakinin mahremiyetine saygı göstermek, başarılı aile şirketlerinde önemli bir unsurdur. Eğer şirkette fiilen çalışıyorsanız, hayatlarınız iç içe geçer; diğerleri mali durumunuzu bilir ve muhtemelen siz de diğerleri hakkında şirket sahibi olmayan ailelerdekine göre çok şey bilirsiniz. “Bu şahsi bir konu” demeyi bilmek ve kişisel hayatın tüm yönlerini konuşmamak önemlidir.~
10- Sınırlar: En yaygın aile şirketi ilişkisi sorunları, genellikle sınır ihlalinin bir sonucudur. Eğer bir iş birine verilmişse diğerleri geri çekilmeli ve o şahsı taciz etmemelidir. Sizin şirketinizde bu sınırlar nasıl hallediliyor? Sorumlulukların açıkça tanımlandığı görev açıklamaları ve bir hesap verebilirlik zinciri var mı? Aile üyeleri sorumluluk alanlarında olmayan işlere burnunu sokuyor mu? Aile şirketinizde sınırların kavranması konusunu geliştirmeye ihtiyaç duyuyor musunuz? Bu 10 niteliği, aile şirketinizde ne kadar azami kılabilirseniz o kadar olumlu sonuçları olur; şirketinizin başarısı ve devamlılığı konusunda büyük bir etki yaratır. Bu makaleyi diğer aile üyeleriyle birlikte okumanız ve daha sonra bütün içinde ne durumda olduğunuzu tartışmanız, son derece üretken bir tecrübe olacaktır. Bu niteliklerle ilgili puanınız ne kadar yüksek olursa doğru “aile tut-kalı”na sahip olma şansınız da o kadar yüksek olur.