Devlerin Cirosunda Türkiye Tırmanışta

Son yıllarda yaşananlara rağmen olumlu gelişmeler de yaşanıyor. Bunlardan biri de yabancı devlerin Türkiye’ye bakışı ve yatırımları… Bazı şirketler yatırımlarını kaydırırken, bir bölümü yönetim merkezlerini İstanbul’a taşıyor. Aralarında üretim artıran, lojistik üssü kuranlar da var. “Kritik pazar” yaklaşımından kaynaklanan bu eğilim, şirketlerin faaliyet gösterdikleri ülkeler arasında Türkiye’nin yerini de üst sıralar çekiyor. Tahminler, bu treninden devam edeceği yönünde.

DEVLERİN CİROSUNDA TÜRKİYE TIRMANIŞTI
 
Türkiye’de faaliyet gösteren yabancı şirketlerin yöneticilerinin neredeyse tamamı verdikleri röportajlarda, Türkiye’nin ne kadar önemli bir pazar olduğuyla ilgili birkaç cümle söyler. Potansiyelin büyüklüğüne dikkat çeker. Uluslararası organizasyon içinde Türkiye’nin gücünü vurgular. Hatta bazıları “Türkiye’yi üretim” ya da “ticaret üssü” yapacaklarını açıklarlar.


Çoğu zaman bu sözler pek dikkate alınmaz. “Klasik” olarak algılanıp, üzerinde durulmaz. Ancak farklı sektörlerdeki uluslararası şirketlerin Türkiye operasyonları tek tek değerlendirildiğinde, gerçek daha açık ortaya çıkıyor. Çoğunda, Türkiye’deki yatırımın uluslararası organizasyon içinde oldukça önemli bir yer tuttuğu görülüyor.

Örneğin, TNT Ekspres Türkiye, “gelirler” bazında 228 ülke arasında 14’üncü sırada yer alıyor. Procter&Gamble Türkiye, içinde bulunduğu Orta ve Doğu Avrupa, Ortadoğu ve Afrika Bölgesi’nde P&G operasyonlarının olduğu 49 ülke içinde 3’üncü sırada bulunuyor. Ford Avrupa organizasyonu içinde değerlendirilen Ford Otosan ise geçen yılki satış performansıyla Avrupa’daki 21 pazar içinde 7’nci sırada.

Shell, Türkiye’ye nasıl bakıyor?
Türkiye, Shell Petrol Ürünleri organizasyonunun önemli köşe taşlarından birini oluşturuyor.  Bunda nüfus olarak Avrupa’nın en büyük ülkelerinden olmasının yanı sıra, yüksek büyüme potansiyeli de etkili oluyor.
Shell Petrol Ürünleri Genel Müdürü Canan Ediboğlu, Türkiye’nin Avrupa’da son derece özel bir konuma sahip olduğunu söyleyerek Shell Türkiye’nin uluslararası organizasyondaki yerini şöyle anlatıyor:
“Shell Grubu’nun tüm dünyada petrol ürünleri cirosu 165,5 milyar dolar. Shell Türkiye’nin cirosunun da 2,8 milyar dolar olduğunu düşünürsek, yüzde 1,7 gibi bir paya sahip olduğunu görüyoruz. Kârlılık anlamında değerlendirdiğimizde, Shell Türkiye’nin payı, kâr marjları nedeniyle küçük. Ancak, Shell Türkiye’nin stratejik konumu ve pazar olarak taşıdığı potansiyel nedeniyle grup, şirketimize büyük önem veriyor. Türkiye’deki yatırımlarımıza devam etmemizi sonuna kadar destekliyor.”

228 ülke içinde 14’üncü sırada
TNT Ekspres Türkiye, “gelirler” bazında 228 ülke arasında 14’üncü sırada yer alıyor. Şirket, faaliyet gösterdiği ülkeleri çeşitli kategorilerde gruplandırıyor. Türkiye, toplam 86 ülkenin bulunduğu bir grubun içinde yer alıyor. Bu grupta Fransa, İtalya, İngiltere, Hollanda ve Almanya hariç olmak üzere tüm Avrupa ülkeleri; ayrıca Amerika, Uzakdoğu ve Asya ülkeleri bulunuyor.

TNT Ekspres Türkiye Genel Müdürü Turgut Yıldız, Türkiye operasyonunun, bu 86 ülkeden oluşan grupta, yarattığı gelirler açısından 7’nci sırada olduğunu söylüyor. Ayrıca, yine bu grupta, hem yüzdesel hem de rakamsal olarak geçen yıla göre en fazla büyüme gösteren ülke konumunda olduklarına dikkat çekiyor. Yıldız, bunun Türkiye'nin gelişme ve ihracat artış trendiyle uyumlu olduğuna değinerek sözlerini şöyle sürdürüyor:

“Bu kadar geniş bir ülke grubu içinde hem büyüklük hem de büyüme trendi açısından TNT Ekspres Türkiye’nin özel bir yeri var. Global olarak TNT Ekspres, Türkiye'deki bu büyüme hızından son derece memnun.”

P&G’nin gözde ülkesi
Hızlı tüketim ürünleri sektörünün lider kuruluşlarından Procter&Gamble Türkiye, içinde bulunduğu Orta ve Doğu Avrupa, Ortadoğu ve Afrika Bölgesi’nde P&G operasyonlarının olduğu 49 ülke içinde 3’üncü sırada bulunuyor.

Türkiye pazarına 1987 yılında temizlik ürünleriyle giren şirket, 2000 yılından beri Kafkasya ve Orta Asya Cumhuriyetleri’ni de İstanbul merkezli olarak yönetiyor.

Türkiye'de dakikada 500 P&G ürünü satın alınıyor. Saniyede 5 bebek Prima ile bezleniyor, 40 bin Orkid kullanılıyor. Günde 60 bin kişi P&G şampuanlarını tercih ediyor. Saatte 10 tondan fazla çamaşır, P&G deterjanlarıyla yıkanıyor. Her gün 2,5 milyon kişi İpana ile dişlerini fırçalıyor.

Ericsson Türkiye ise 1998 yılından 2001’e kadar Ericsson’un en başarılı ilk 10 pazarı arasındaydı. Daha sonraki yıllarda Ericsson dünya organizasyonu içindeki yeri hızla yükselen Ericsson Türkiye, 2001 yılında yaşanan ekonomik krizle birlikte ilk 10 sıralamasının altında kaldı. Bugün, EMEA Bölgesi içinde İsrail-Türkiye Pazar Birimi olarak Ericsson organizasyonunda yer alıyor.

Üç şirketin yeni stratejisi
Tofaş, Brezilya ve Çin’le birlikte Fiat’ın dünyadaki en önemli üretim merkezlerinden biri. Özellikle Doblo’nun üretimi Tofaş’ın uluslararası organizasyondaki gücünü artırdı. Hem Türkiye hem de yurt dışındaki pazarlarda kabul gören Doblo, Tofaş’ın otomobil üretimindeki kapasitesini ortaya koydu.

Tofaş, 2002 yılında 108 bin 336 olan araç üretimini, 2003’te 127 bin 268’e çıkardı. 2004 yılında ise 2003’e göre cirosal bazda yüzde 30,2 büyüme hedefliyor.

Visa Türkiye’de uluslararası organizasyon içinde önemli yeri olan şirketlerden biri. Visa AB Bölgesi’ndeki 26 ülke içerisinde Visa Türkiye, kart sayısı açısından Avrupa’nın 4’üncü büyük pazarı. Kredi kartı adedinde ise AB’nin 3’üncü büyük pazarı konumunda. Türkiye pazarındaki kart sayısı, AB Bölgesi toplamının yüzde 10’una karşılık geliyor. Ayrıca 2003 yılında Visa AB Bölgesi’nde Türkiye, kart adetleri açısından en fazla büyüyen, toplam kart kullanımı açısından ise en fazla büyüyen 2’nci pazar.

Pfizer Türkiye ise 2003 yılında satış açısından uluslararası organizasyon içinde 89 ülke arasında 20’nci sırada bulunuyor. İçinde bulunduğu Afrika-Ortadoğu Bölgesi’nde ise 1’inci sırada. Pfizer Türkiye’den yetişen 20’yi aşkın yönetici, uluslararası Pfizer bünyesinde önemli pozisyonlarda görev yapıyor. Uluslararası Pfizer’de yönetici ihracatında İngiltere’den sonra 2’nci sırada. Pfizer İlaçları Kurumsal İlişkilerden Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Alp Sevindik, ürün  portföyünde yer alan ilaçların yüzde 76’sının ülkemizdeki fabrikalarda üretildiğine değinerek 14 çeşit ürünü Doğu Avrupa ve Ortadoğu ülkelerine ihraç ettiklerini söylüyor.

Ford, Avrupa 7’incisi oldu
Ford Avrupa organizasyonu içinde değerlendirilen Ford Otosan, geçen yılki satış performansıyla Avrupa pazarları içinde 7’nci sırada yer aldı. Bu yılın ilk 5 ayı göz önünde bulundurulduğunda da 47 bin 386 adetlik satışıyla 6’ncı sırada. Ford Avrupa, 21 ülkede satış ve pazarlama faaliyeti gösteriyor.

Ford Otosan Pazarlama Müdürü Özgür Yücetürk, hedeflerinin bu yıl sonuna kadar ilk 5 pazar içine girmek olduğunu belirtiyor. Ford Otosan’ın üretim kapasitesiyle ilgili olarak şunları söylüyor:

“Ford Avrupa’nın tüm Avrupa’da üretim yapan 7 fabrikası var. Bizim şu an için üretim kapasitemiz 200 bin adet ve bu rakam ile diğer üretim merkezleri içinde 5’inci sırada yer alıyoruz. Ayrıca Ford Otosan Kocaeli fabrikası, Ford’un kendi yaptığı özel denetimlerde, bu fabrikalar arasında Avrupa’nın en iyi üretim merkezi olma özelliğini de kazanmış durumda.”
Gıda sektöründe faaliyet gösteren Kraft, Türkiye'ye 1993 yılında Sabancı Grubu'nun bünyesindeki Marsa’yla yarı yarıya ortaklık kurarak girdi. Şu anda ise Türkiye, Kraft organizasyonu içinde “Doğu Avrupa, Orta Asya, ve Afrika” bölgesinde bulunuyor. Türkiye, bu bölgenin en sağlıklı büyüyen ve potansiyeli en yüksek ülkelerinden biri olarak kabul ediliyor.

Metro’nun yeni üssü Türkiye
METRO Group’un Türkiye operasyonu uluslararası stratejiler içinde ayrıcalıklı bir yere sahip. Dünyadaki tüm METRO Group mağazalarına Türkiye’den tekstil, gıda, yapı malzemeleri, elektronik gereçler ve beyaz eşya ürünleri ihraç ediliyor. Dünyadaki gelişen pazarlara yakınlığı sebebiyle Türkiye, grup içinde bir üretim ve lojistik üssü olarak görülüyor.

METRO Group Türkiye Temsilcisi Nurdan Tümbek, METRO Group’un Dünya Başkanı Dr. Hans-Joachim Körber’in Türkiye ile ilgili değerlendirmesini şöyle anlatıyor:

“Geçtiğimiz mart ayında gerçekleştirilen Yatırım Danışma Konseyi toplantısına katılan Dünya Başkanımız Dr. Hans-Joachim Körber, gelecek dönemde Türkiye’ye 300 milyon Euro’luk yatırım daha gerçekleştireceklerini söyledi. 100 mağaza hedefini ortaya koydu. Türkiye’de perakendecilik sektörünün önünde daha uzun yollar olduğuna inanıyoruz.”

2004 yılı itibariyle Türkiye’de METRO Group’un 24 adet mağazası bulunuyor. Bunların 9’u Metro Cash&Carry, 7’si Real Hipermarketler Zinciri ve 8’i de Praktiker Yapı Marketleri şeklinde dağılıyor. Türkiye’den, METRO Group’un dünyada faaliyette bulunduğu 28 ülkeye yapılan ihracat tutarı ise 600 milyon Euro’yu buluyor.

PHILIP MORRIS’İN 5’İNCİ BÜYÜK PAZARI
Türkiye, Philip Morris International için çok önemli pazarlardan biri. Philip Morris International, Türkiye pazarı uluslararası sigara üreticilerine açıldığından beri Sabancı Holding’le birlikte Türkiye’deki faaliyetlerini büyüttü. Bugün, Türkiye’de satılan tüm sigaraların yüzde 30’undan fazlası Philip Morris markalarından oluşuyor.

Philip Morris International, çeşitli ülkelerde farklı din, orijin ve uyruklardan 40 bin kişiye iş sağlıyor. Philip Morris/Sabancı ise Türkiye’de bin 500’den fazla kişiye istihdam yaratıyor. Bu rakam da bütün Philip Morris International şirketlerinde çalışanların yüzde 2,5’ine karşılık geliyor.

Philip Morris International, dünyada 160’dan fazla pazarda faaliyet gösteriyor. Türkiye ise bütün bu pazarlar içinde 5’inci sırada yer alıyor. Philip Morris SA İletişim Müdürü Atilla Yerlikaya, her yıl ortalama 25 Türk yöneticinin Philip Morris International’ın çeşitli ülkelerdeki ofislerinde önemli görevlere getirildiğini söyleyerek şöyle devam ediyor:
“Grubun dünyadaki toplam cirosu bundan 20 yıl öncesinde 1 milyar dolardı. 2003 yılında sadece Philip Morris/Sabancı şirketlerinin ülkemizde devlete sağladığı vergi geliri 1,9 milyar dolara yaklaştı. Bu rakamlar şirket için, Türkiye’nin ne kadar önem taşıdığını gösteriyor.”

COCA-COLA TÜRKİYE 18’İNCİ SIRADA YER ALIYOR
Coca-Cola Türkiye Bölgesi, dünya Coca-Cola liginde 200 ülke arasında 18’inci sırada yer alıyor. İstanbul, Coca-Cola şirketinin dünyadaki 22 yönetim merkezinden biri. İstanbul merkezli Avrasya ve Ortadoğu Bölümü’ne bağlı 23 ülke bulunuyor. Bu ülkelere bugüne kadar toplam 1,3 milyar dolar yatırım yapıldı. Bu rakamla, 2003 yılı itibariyle Çin pazarından sonra en fazla yatırım gerçekleştirilen 3’üncü ülke konumunda.
Türkiye’nin son yıllarda gösterdiği bir başka başarı ise Coca-Cola Sistemi içindeki üst düzey Türk yöneticilerin sayısındaki hızlı artış. Dünyanın farklı ülkelerinde üst düzey kadrolarda 18 Türk yönetici görev yapıyor.
Coca-Cola Türkiye Bölgesi Genel Müdürü Ahmet Burak, Türkiye’ye yapılan yatırımlarla ilgili olarak “Coca-Cola olarak, özellikle son 10 yılda yaptığımız yatırımlarla sektörün 1,9 milyar litre olan hacminin 3,5 milyar litre seviyesine ulaşmasına katkı sağladık. 40 yıl içinde Türkiye’ye pazarlama dahil 1,5 milyar dolarlık yatırım yaptık” diyor.

AVRUPA’NIN 3’ÜNCÜ BÜYÜK KART PAZARI
MasterCard, Türkiye’ye 1993 yılında geldiğinde Türkiye'de 141 bin MasterCard ve 1 milyon Maestro banka kartı bulunuyordu. Toplam işlem cirosu yaklaşık 181 milyon dolar, kart kabul eden işyeri sayısı 47 bin, ATM adeti ise bin civarındaydı.

Türkiye’nin kart kullanımındaki hızlı gelişimi MasterCard Türkiye’nin de hızla büyümesine neden oldu. Şirketin, Türkiye pazarındaki konumu diğer ülkelerin önüne geçti. Günde 1,6 milyon, dakikada 1150 işlem MasterCard ile yapılır hale geldi. Yapılan işlemlerde günde 74 milyon dolar, dakika'da 51,4 bin dolar ciro elde edilmeye başlandı.
10 yıl önce bir yıl içinde sağlanan işlem ve cirolar artık iki günde gerçekleşiyor. Şirket ayrıca iş alanını yıllar itibariyle genişleyerek, Avrasya Bölgesi olarak değiştirdi. MasterCard Avrasya Bölgesi Genel Müdürü Özlem İmece, uluslararası organizasyonda Türkiye’nin önemini şöyle anlatıyor:

“MasterCard 210 ülkede faaliyet gösteriyor. MasterCard Türkiye, 2003 yılı sonu itibariyle Avrupa'nın 3’üncü büyük kart pazarı haline geldi. MasterCard Türkiye, kredi kartı işlemlerinde dünyada 5’inci, Avrupa'da ise 3’üncü pazar konumunda. Avrupa'daki kredi kartı işlemlerinin yüzde 10,36'sı ve cironun yüzde 4,6’sı Türkiye'de gerçekleşiyor.”

Türkiye’nin kredi kartı adedinde dünyada 13’üncü Avrupa'da 5’inci sırada olduğunu belirten İmece, “Dünyadaki kredi kartı işlemlerinin yüzde 2,9'u Türkiye'de gerçekleşiyor. 2003 yılında MasterCard Türkiye kredi kartı sayısı artış oranında Avrupa birincisi oldu. 2002-2003 yılı cirosu itibariyle MasterCard Türkiye, Avrupa'da en yakın takipçisi olan ülkelerin iki katından fazla ciro artışı gerçekleştirdi” diyor.

FADİME ÇOBAN
fcoban@capital.com.tr