- Anasayfa
- Sektörler
- Diğer Sektörler
- Enflasyona Kafa Tutanlar
Enflasyona Kafa Tutanlar
Türkiye yıllardır enflasyonla mücadele ediyor. Neredeyse bir kuşak tek haneli rakamları görmedi. Uygulanan ekonomik program, enflasyon canavarının yenildiğine yönelik işaretler veriyor. son açıklan...
Türkiye yıllardır enflasyonla mücadele ediyor. Neredeyse bir kuşak tek haneli rakamları görmedi. Uygulanan ekonomik program, enflasyon canavarının yenildiğine yönelik işaretler veriyor. son açıklanan oranlar, enflasyonda yıllar sonra yüzde 10’un altına inildiğini gösteriyor. Ancak, DİE’nin araştırmasına göre, fiyatları izlenen 600 üründen bazıları enflasyondaki düşüşe direniyor, “canavarı” beslemeye devam ediyor. Üstelik bazı ürünlerdi bu oran yılda yüzde 175’e kadar çıkıyor.
Yıllık tüketici enflasyonu tam 33 yıllık bir aradan sonra geçen mayıs ayında tek haneye indi. Bir kuşağın hep çift haneli olmasına alıştığı yıllık tüketici enflasyonu, mayıs ayında yüzde 8.9’a geriledi.
Ancak enflasyonun tek haneye inmiş olması, tüm ürünlerin fiyatlarındaki artış oranının da tek haneye indiği anlamına gelmiyor. Devlet İstatistik Enstitüsü’nün (DİE) tüketici enflasyonunu hesaplamakta kullandığı 600’e yakın mal ve hizmet içinde, hala fiyatı çift haneli artış gösteren ürünler bulunuyor. Hatta bunların içinde yıllık fiyat artışı 3 haneli olan birkaç ürüne de rastlanıyor.
Bu ürünlerin enflasyondaki düşüşe karşı gösterdiği büyük direniş ise bu arada fiyatı gerileyen önemli sayıda ürünün de bulunması sayesinde aşılıyor.
Yükselenler ve düşenler
Capital, hangi ürünlerin enflasyondaki düşüşe direndiğini hangilerinin ise destek verdiğini ortaya koyabilmek için bir araştırma yaptı. Bu araştırmada DİE’nin enflasyonu hesaplamak için kullandığı mal ve hizmetlerin Mayıs 2004’teki fiyatları ile Mayıs 2003’teki fiyatları karşılaştırıldı. Bu karşılaştırma sonucunda söz konusu ürünlerin fiyatlarının bir yılda nasıl değiştiği ortaya çıkarıldı.
Yapılan araştırma, mayıs ayları itibariyle fiyatı tespit edilen 571 mal ve hizmetten 411’inin fiyatının bir yıllık süreçte arttığını, 148’inin fiyatının ise gerilediğini gösteriyor. 12 mal ve hizmetin fiyatının ise sabit kaldığı görülüyor.
Son bir yılda fiyatı yükselen ürünlerden 191’inde artış oranı çift haneli. 4 üründe ise fiyat artış oranı 3 haneli düzeyde bulunuyor.
Direnişin başında iğneci var!
Son bir yılda fiyatı en çok yükselen ürün devlet hastanelerinde verilen iğne vurma hizmeti. Bu hizmetin fiyatındaki artış yüzde 175’i buluyor. Bu oran tüketici fiyatlarındaki genel artış oranının yaklaşık 20 katına ulaşıyor.
Sağlık alanındaki diğer mal ve hizmetlerin fiyatları da genelde enflasyondaki düşüşe fazla yardımcı olmuş değil. İlaç fiyatlarındaki düşüş bu alandaki fiyat artış oranlarını son birkaç ayda geriye çekti. Ancak sağlık hizmetlerindeki fiyat artış oranları hala enflasyonla mücadeleyi köstekleyecek kadar yüksek. Üstelik bunların içinde devletin verdiği sağlık hizmetleri de bulunuyor.
Örneğin son bir yılda fiyatı 3 haneli artış gösteren bir başka ürün devlet hastanelerindeki doktor muayene ücreti. Bu hizmetin Mayıs 2004’teki fiyatı, Mayıs 2003’teki fiyatını yüzde 100 oranında aşıyor. Devlet hastanelerindeki doğum ücreti de yüzde 42.9’luk artışla, canavara en çok arka çıkan 25 ürün tablosunda yer buluyor.
Eğitimde enflasyon yüksek
Enflasyondaki düşüşe en çok direnen ikinci ürün ise ulaştırma grubundan. DİE’nin araba aksesuarlarındaki fiyat artışlarını tespit etmek için kullandığı 2 üründen biri olan oto paspasının fiyatı, son bir yılda yüzde 103.8 oranında artış gösterdi.
Ancak ulaştırma grubundaki diğer mal ve hizmetlerin fiyatlarında bu ölçüde bir artış söz konusu değil. Tam tersine bu grup, özellikle ulaştırma hizmetlerinin fiyatlarındaki artışın düşük kalması sayesinde, enflasyondaki düşüşe katkıda bulunan gruplardan biri.
Son bir yılda fiyatı üç haneli artış gösteren dördüncü ürün ise okul dergileri. Bu dergilerin fiyatlarındaki artış oranı yüzde 100’ü buluyor.
Bu ölçüde olmamakla birlikte, eğitim grubundaki diğer mal ve hizmetlerin fiyatlarındaki artış oranları da çok yüksek. DİE, eğitim grubundaki fiyat hareketlerini 8 ürün bazında izliyor. Bu ürünlerden 6’sının fiyatındaki artış oranının çift haneli olduğu görülüyor.
Kaynak ihtiyacının etkisi
Son bir yılda fiyatı enflasyonun çok üzerinde artan diğer ürünler arasında tekel ürünlerinin ağırlığı dikkati çekiyor. Fiyatı yüksek oranlı artış gösteren 25 üründen 11’ini alkollü içkiler ile sigaralar oluşturuyor.
En yüksek oranlı artışın yüzde 89.8 ile 70’lik votkada olduğu görülüyor. Akşamcıların gözdesi Yeni Rakı’nın 70’lik şişesinin fiyatındaki artış oranı yüzde 59.1, 35’lik şişesinin fiyatındaki artış oranı ise yüzde 43.3 düzeyinde. Bafra ve Birinci sigaralarının fiyatındaki artış oranının ise yüzde 40.3 düzeyinde olduğu görülüyor.
Bu durum hükümetin bütçeye kaynak sağlamak amacıyla geçen şubat ayında yaptığı zamlardan kaynaklanıyor. Asgari ücrete beklenenin çok üzerinde zam yapılınca, bütçede oluşacak gediğin önüne geçilmesi için yeni kaynaklar bulmak gerekmişti. Hükümetin bu amaçla başvurduğu ilk kaynak ise içki ve sigaradan aldığı vergileri artırmak olmuştu.
Enflasyon savaşçıları
Son bir yılda enflasyonla mücadeleye destek çıkan ürünlerin başında ise sarımsak yer alıyor. Bu ürünün Mayıs 2004’teki fiyatı, Mayıs 2003’teki fiyatının yüzde 42.7 gerisinde kalıyor.
Fakat sarımsak fiyatındaki bu düşüş, ekonomideki fiyatlama davranışlarındaki bir değişikliğin değil, tarımsal ürünlerde sık görülen bir olgunun neticesi. Sarımsak, önceki yıl fiyatı en hızlı artan ürünlerden biriydi. Bu fiyat artışının çiftçileri sarımsak üretime yönlendirmesi arzı artırınca, bu yıl fiyatında gerileme yaşandı.
Fiyatında büyük düşüş yaşanan ikinci ürün, bir oyuncak olan atari. Bu ürünün Mayıs 2004’teki fiyatı, bir yıl önceki fiyat��nın yüzde 38.4 altında kalıyor. Ancak bu ürünün fiyatındaki düşüşü de atarinin teknolojisi eskiyen bir oyuncak olmasına bağlamak mümkün.
Fiyatı en çok düşen üçüncü ürün ise akü. Akü fiyatında son bir yılda yaşanan düşüş yüzde 32.4 olarak hesaplanıyor.
Dayanıklı tüketim malları
Fiyatında büyük gerileme yaşanan diğer ürünler arasında dayanıklı tüketim mallarının ağırlığı dikkati çekiyor. Fiyatı en çok düşen 25 üründen 6’sını çeşitli buzdolabı ve televizyon türleri ile bulaşık makinesi oluşturuyor.
37 ekran televizyonların fiyatındaki düşüş yüzde 32.3 düzeyinde. 55 ekran televizyonların fiyatında ise yüzde 23.9 oranında gerileme mevcut. Çift kapılı buzdolabının fiyatının yüzde 28.9, tek kapılı buzdolabının fiyatının yüzde 27.8, derin donduruculu buzdolabının fiyatının ise yüzde 25.9 oranında düştüğü görülüyor. Bulaşık makinesi fiyatındaki düşüş ise yüzde 20.2 düzeyinde bulunuyor.
Dayanıklı tüketim mallarının fiyatındaki düşüş, bu alandaki keskin rekabetin sonucunda gerçekleşti. Tabii döviz kurunda artış olmaması da üretim sürecinde gerekli ara mallarının ithalatını kolaylaştırarak fiyatların düşürülmesine yardım etti.
Dayanıklı tüketim mallarının fiyatlarındaki düşüş ise enflasyonun tek haneye inmesinde epey etkili oldu.
Yıllık tüketici enflasyonu tam 33 yıllık bir aradan sonra geçen mayıs ayında tek haneye indi. Bir kuşağın hep çift haneli olmasına alıştığı yıllık tüketici enflasyonu, mayıs ayında yüzde 8.9’a geriledi.
Ancak enflasyonun tek haneye inmiş olması, tüm ürünlerin fiyatlarındaki artış oranının da tek haneye indiği anlamına gelmiyor. Devlet İstatistik Enstitüsü’nün (DİE) tüketici enflasyonunu hesaplamakta kullandığı 600’e yakın mal ve hizmet içinde, hala fiyatı çift haneli artış gösteren ürünler bulunuyor. Hatta bunların içinde yıllık fiyat artışı 3 haneli olan birkaç ürüne de rastlanıyor.
Bu ürünlerin enflasyondaki düşüşe karşı gösterdiği büyük direniş ise bu arada fiyatı gerileyen önemli sayıda ürünün de bulunması sayesinde aşılıyor.
Yükselenler ve düşenler
Capital, hangi ürünlerin enflasyondaki düşüşe direndiğini hangilerinin ise destek verdiğini ortaya koyabilmek için bir araştırma yaptı. Bu araştırmada DİE’nin enflasyonu hesaplamak için kullandığı mal ve hizmetlerin Mayıs 2004’teki fiyatları ile Mayıs 2003’teki fiyatları karşılaştırıldı. Bu karşılaştırma sonucunda söz konusu ürünlerin fiyatlarının bir yılda nasıl değiştiği ortaya çıkarıldı.
Yapılan araştırma, mayıs ayları itibariyle fiyatı tespit edilen 571 mal ve hizmetten 411’inin fiyatının bir yıllık süreçte arttığını, 148’inin fiyatının ise gerilediğini gösteriyor. 12 mal ve hizmetin fiyatının ise sabit kaldığı görülüyor.
Son bir yılda fiyatı yükselen ürünlerden 191’inde artış oranı çift haneli. 4 üründe ise fiyat artış oranı 3 haneli düzeyde bulunuyor.
Direnişin başında iğneci var!
Son bir yılda fiyatı en çok yükselen ürün devlet hastanelerinde verilen iğne vurma hizmeti. Bu hizmetin fiyatındaki artış yüzde 175’i buluyor. Bu oran tüketici fiyatlarındaki genel artış oranının yaklaşık 20 katına ulaşıyor.
Sağlık alanındaki diğer mal ve hizmetlerin fiyatları da genelde enflasyondaki düşüşe fazla yardımcı olmuş değil. İlaç fiyatlarındaki düşüş bu alandaki fiyat artış oranlarını son birkaç ayda geriye çekti. Ancak sağlık hizmetlerindeki fiyat artış oranları hala enflasyonla mücadeleyi köstekleyecek kadar yüksek. Üstelik bunların içinde devletin verdiği sağlık hizmetleri de bulunuyor.
Örneğin son bir yılda fiyatı 3 haneli artış gösteren bir başka ürün devlet hastanelerindeki doktor muayene ücreti. Bu hizmetin Mayıs 2004’teki fiyatı, Mayıs 2003’teki fiyatını yüzde 100 oranında aşıyor. Devlet hastanelerindeki doğum ücreti de yüzde 42.9’luk artışla, canavara en çok arka çıkan 25 ürün tablosunda yer buluyor.
Eğitimde enflasyon yüksek
Enflasyondaki düşüşe en çok direnen ikinci ürün ise ulaştırma grubundan. DİE’nin araba aksesuarlarındaki fiyat artışlarını tespit etmek için kullandığı 2 üründen biri olan oto paspasının fiyatı, son bir yılda yüzde 103.8 oranında artış gösterdi.
Ancak ulaştırma grubundaki diğer mal ve hizmetlerin fiyatlarında bu ölçüde bir artış söz konusu değil. Tam tersine bu grup, özellikle ulaştırma hizmetlerinin fiyatlarındaki artışın düşük kalması sayesinde, enflasyondaki düşüşe katkıda bulunan gruplardan biri.
Son bir yılda fiyatı üç haneli artış gösteren dördüncü ürün ise okul dergileri. Bu dergilerin fiyatlarındaki artış oranı yüzde 100’ü buluyor.
Bu ölçüde olmamakla birlikte, eğitim grubundaki diğer mal ve hizmetlerin fiyatlarındaki artış oranları da çok yüksek. DİE, eğitim grubundaki fiyat hareketlerini 8 ürün bazında izliyor. Bu ürünlerden 6’sının fiyatındaki artış oranının çift haneli olduğu görülüyor.
Kaynak ihtiyacının etkisi
Son bir yılda fiyatı enflasyonun çok üzerinde artan diğer ürünler arasında tekel ürünlerinin ağırlığı dikkati çekiyor. Fiyatı yüksek oranlı artış gösteren 25 üründen 11’ini alkollü içkiler ile sigaralar oluşturuyor.
En yüksek oranlı artışın yüzde 89.8 ile 70’lik votkada olduğu görülüyor. Akşamcıların gözdesi Yeni Rakı’nın 70’lik şişesinin fiyatındaki artış oranı yüzde 59.1, 35’lik şişesinin fiyatındaki artış oranı ise yüzde 43.3 düzeyinde. Bafra ve Birinci sigaralarının fiyatındaki artış oranının ise yüzde 40.3 düzeyinde olduğu görülüyor.
Bu durum hükümetin bütçeye kaynak sağlamak amacıyla geçen şubat ayında yaptığı zamlardan kaynaklanıyor. Asgari ücrete beklenenin çok üzerinde zam yapılınca, bütçede oluşacak gediğin önüne geçilmesi için yeni kaynaklar bulmak gerekmişti. Hükümetin bu amaçla başvurduğu ilk kaynak ise içki ve sigaradan aldığı vergileri artırmak olmuştu.
Enflasyon savaşçıları
Son bir yılda enflasyonla mücadeleye destek çıkan ürünlerin başında ise sarımsak yer alıyor. Bu ürünün Mayıs 2004’teki fiyatı, Mayıs 2003’teki fiyatının yüzde 42.7 gerisinde kalıyor.
Fakat sarımsak fiyatındaki bu düşüş, ekonomideki fiyatlama davranışlarındaki bir değişikliğin değil, tarımsal ürünlerde sık görülen bir olgunun neticesi. Sarımsak, önceki yıl fiyatı en hızlı artan ürünlerden biriydi. Bu fiyat artışının çiftçileri sarımsak üretime yönlendirmesi arzı artırınca, bu yıl fiyatında gerileme yaşandı.
Fiyatında büyük düşüş yaşanan ikinci ürün, bir oyuncak olan atari. Bu ürünün Mayıs 2004’teki fiyatı, bir yıl önceki fiyat��nın yüzde 38.4 altında kalıyor. Ancak bu ürünün fiyatındaki düşüşü de atarinin teknolojisi eskiyen bir oyuncak olmasına bağlamak mümkün.
Fiyatı en çok düşen üçüncü ürün ise akü. Akü fiyatında son bir yılda yaşanan düşüş yüzde 32.4 olarak hesaplanıyor.
Dayanıklı tüketim malları
Fiyatında büyük gerileme yaşanan diğer ürünler arasında dayanıklı tüketim mallarının ağırlığı dikkati çekiyor. Fiyatı en çok düşen 25 üründen 6’sını çeşitli buzdolabı ve televizyon türleri ile bulaşık makinesi oluşturuyor.
37 ekran televizyonların fiyatındaki düşüş yüzde 32.3 düzeyinde. 55 ekran televizyonların fiyatında ise yüzde 23.9 oranında gerileme mevcut. Çift kapılı buzdolabının fiyatının yüzde 28.9, tek kapılı buzdolabının fiyatının yüzde 27.8, derin donduruculu buzdolabının fiyatının ise yüzde 25.9 oranında düştüğü görülüyor. Bulaşık makinesi fiyatındaki düşüş ise yüzde 20.2 düzeyinde bulunuyor.
Dayanıklı tüketim mallarının fiyatındaki düşüş, bu alandaki keskin rekabetin sonucunda gerçekleşti. Tabii döviz kurunda artış olmaması da üretim sürecinde gerekli ara mallarının ithalatını kolaylaştırarak fiyatların düşürülmesine yardım etti.
Dayanıklı tüketim mallarının fiyatlarındaki düşüş ise enflasyonun tek haneye inmesinde epey etkili oldu.
