Zorlu Tekstil Grubu, Güney Afrika’nın cazibesini keşfeden ilk şirketlerden...  Ülke gerçekten büyük fırsatlar ve olanaklar sunuyor. Henüz yolun başında bulunması nedeniyle, tam anlamıyla bakir... Hükümetin sunduğu olanaklar nedeniyle, yatırımda avantajlı. Türkiye’ye göre yatırım maliyeti yüzde 32 daha düşük. Bu tablo nedeniyle grup şimdiye kadar 8.5 milyon dolarlık yatırı yaptı. Cirosu ise 10 milyon doları geçti. Şimdi hedefi daha da yukarı çekiyorlar, tekstilin diğer alanlarına da yöneliyorlar. Üstelik, komşu ülkelerin potansiyelinden de yararlanma şansı sunuyor...

Son dönemlerde iş dünyasının en çok konuştuğu konuların başında Türkiye’de yatırım yapmanın zorluğu geliyor. Engeller anlatılıyor, yurtdışına gidip yatırım yapan işadamları örnek gösteriliyor. Yurtdışında yatırım yapmayı tercih edenlerin başında da tekstil firmaları geliyor. Bu sektördeki şirketlerin ilgi alanlarının başında ise Balkan ülkeleri ve Türk cumhuriyetleri var.

Türkiye’nin en büyük tekstil üreticilerinden biri olan Zorlu Holding de yurtdışında yatırım yapmayı seçenler arasında. Ancak, onların farkı, yatırım merkezi olarak, Türkiye’den uçak mesafesiyle 8,5 saat uzaklıkta olan Güney Afrika’yı seçmeleri. Üstelik son yıllarda bu ülkedeki konumlarını da giderek güçlendiriyorlar. Zorlu’yu bu stratejiye iten etken ise Güney Afrika’nın, “kara kıta”nın parlayan, bakir bir pazarı konumunda olması... Ayrıca, ülkede sadece tekstil ve hazır giyim değil, diğer sektörlerde de hızlı bir gelişme dikkati çekiyor. Bu, bütün ekonomiyi cazibe merkezi haline getiriyor.

1994’ dönüm noktası

Aslında, Güney Afrika ekonomisi için 1994 yılı tam bir dönüm noktası oldu. İlk kez demokratik seçimin yapıldığı ülkede, o yıl efsanevi lider Nelson Mandela başa geçti. İşte bu seçim, toplumun ve ekonominin fitilini ateşledi. O tarihten itibaren hızlı bir büyüme sürecine girildi.

Nüfusun yüzde 80’inin oluşturan siyah ırk, makus talihini yıkarak hayatın her alanına dahil olmaya başladı. Bu süreç, iş dünyasının da gözünden kaçmadı. Devlet yöneticilerinin yabancı sermayeyi destekleyen tutumları da birçok yabancı yatırımcının gelmesini sağladı. Yer yer yüzde 40’lara, hatta bazı bölgelerde yüzde 80’lere varan işsizlik, yatırım fakiri bu ülkenin, yabancı sermayeye kucağını açmasının da bir nedeni aslında.

Ülke tam anlamıyla bakir bir pazar. Özellikle tekstil ve hazır giyim de ciddi bir potansiyel barındırıyor. Örneğin, perde pazarında Korteks’le birlikte sadece iki firma faaliyette bulunuyor. Ülke nüfusunun göçmenlerle birlikte 43 milyon olduğu düşünülünce potansiyel daha net bir şekilde ortaya çıkıyor.

<b>Komşu ülkelerde de fırsat var

Güney Afrika’da ev tekstili  pazarının büyüklüğüne dair net istatistikler yok. Ama, Zorlu Holding Korteks Afrika Başkanı Zyad Tayop’un tahminlerine göre, 500 milyon dolarlık bir hacme sahip. Bu, son 10 yıldır gelişme mücadelesi veren bir ülke için çok önemli bir potansiyel.

Ülkenin zenginlerini oluşturan beyazlar, şirketler için en büyük alıcı kitleyi oluşturuyor. Ancak, siyahların da giderek önemli bir alıcı kitle haline gelmesi bekleniyor. Dolayısıyla, talep çok hızlı büyüyor.

Bunun dışında çevre ülkeler de önemli bir pazar yaratıyor. Güney Afrika’nın çevresinde Namibia, Bostwana, Zimbabwe, Mozambik, Gana ve Kenya gibi, bölgenin nispeten istikrarlı ülkeleri bulunuyor. Bu ülkelerden de ev tekstili alanında ciddi bir talep geliyor. Zorlu Holding Tekstil Grubu Başkanı Vedat Aydın, komşu ülkelerin boş pazarlar olduğuna dikkat çekiyor. Ona göre, gelişmemiş bu ülkelere gidilerek potansiyel değerlendirilebilir.

Görünüşe çok önem veriyorlar

Güney Afrika, ev tekstilin de gelecek vaat eden ülkeler arasında gösteriliyor. Uzun yıllar kendi ülkelerinde ikinci sınıf vatandaş olarak yaşayan siyah ırk, 1994 itibariyle haklarını almaya başladı. Siyah toplumdaki bu dönüşüm ekonomiye de canlılık getirdi. Gelir durumları hızla düzelen zenciler önemli bir alıcı kitle oluşturmaya başladılar. Vedat Aydın, siyah ırkın  yarattığı potansiyeli anlatmak için şu örneği veriyor:

“Güney Afrika pazarında renkli perdelere daha fazla talep geliyor. Renkli ve model olarak gösterişli ürünleri tercih ediyorlar. Anadolu’da 1980’li yıllarda satılan ürünler burada çok beğeniliyor. Evin dış görüşü onlar için çok önemli. Battaniyesiz yatıyorlar ama, mutlaka perde kullanıyorlar.”

<b>“Yatırımda yüzde 32 daha avantajlı”

Güney Afrika hükümeti yüzde 40’lara varan işsizlik oranını düşürmek için yabancı sermayeye geniş olanaklar tanıyor. Ülkeye gelen yatırımcılara her türlü kolaylık sağlanıyor. Örneğin, yatırımcıya alt yapısı tamamlanmış bir bölgede bedava arsa veriliyor. Tüm teşvik sistemleri yatırımcı için çalışıyor. Ülkeye yatırım yapan sermayeden 5 yıl vergi alınmıyor. Ayrıca, yatırım bedelinin yüzde 30’u 3 yıl içinde yatırımcıya geri ödeniyor.

Vedat Aydın, yerel yönetimin ve devletin kendilerine engel çıkarmadığına dikkat çekerek, “Arsa bedava veriliyor. Bina maliyeti taksitlendiriliyor. Dolayısıyla, siz makine ve işçiliğe konsantre oluyorsunuz”diye konuşuyor.

Güney Afrika’da işletme maliyetleri de düşük. Elektriğin kilowatt’ı 1 sentte satılıyor. Ülkede, işçilik maliyeti de işletmelere yük oluşturmayacak düzeyde. İşçilik maliyetleri neredeyse Türkiye’nin 4’te 1’i kadar. Ayrıca, işçilik üzerindeki vergi payı da çok düşük. Vedat Aydın, “Türkiye ile kıyaslandığı zaman ihracatta yüzde 15, enerjide yüzde 8, işçilikte de yüzde 8-9 arasında maliyet avantajı bulunuyor. Yani Güney Afrika’ya yatırım yapmak yüzde 32 daha avantajlı” diye anlatıyor.

Kalifiye işçi sorununa dikkat

Güney Afrika’da yatırımcı yetişmiş insan konusunda sorun yaşıyor. Özellikle bölgeyi ve pazarı iyi tanıyan yerel yöneticilere ihtiyaç duyuluyor. Bunun dışında fabrikada çalıştırılacak, iş bilen eleman da önemli bir sorun oluşturuyor. Ancak, özellikle tekstil sektöründe eleman yetiştirmek kısa eğitimlerle gerçekleştirilebiliyor.

Vedat Aydın, yatırım yaptıkları zaman yetişmiş insan bulma konusunda zorluk yaşadıklarına dikkat çekiyor. Zaman içersinde eğitim çalışmaları yaparak işçilerini yetiştirdiklerini söyleyen Aydın, ülkede yatırımın insan kaynağı ile doğru orantılı büyüyeceğine belirtiyor. Ona göre, vasıflı insan sayısı arttıkça yatırımlar da çoğalacak.

<b>“PAZARIN YÜZDE 40’INA HAKİMİZ”

Zayd Tayob/Korteks Afrika

Korteks Afrika’nın başkanı Zayd Tayob, ulaştıkları noktayı şöyle anlattı:

<b>HIZLI BÜYÜYORUZ: Hükümetin de desteğiyle devam eden yatırımlar sonucunda Korteks Afrika, Güney Afrika’daki  en büyük perde üreticisi durumuna geldi. 2001 yılında 10 milyon dolar ciro yaptık. 2002’de ciromuzu 12-13 milyon dolara, 2004’te de 35 milyon dolara yükseltmeyi planlıyoruz.

<b>AFRİKA’DAKİ EN BÜYÜK KAPASİTE: Yatırımlarımız sürüyor. Bugüne kadar 8.5 milyon dolarlık yatırım yaptık. Yıllık perde üretim kapasitemiz 12 milyon metrekareydi. 2002’de hizmete giren ek tesislerle birlikte kapasitemiz 18 milyon metrekareye ulaştı. 2002’de yapacağımız yatırımlar Korteks Afrika’nın, Afrika kıtasının kendi kategorisinde en büyük şirket haline gelmesini sağlayacak.

<b>YENİ YATIRIMLAR YOLDA: Yeni yatırımlar makine üzerine yoğunlaşacak. Bütün Güney yarım kürede bulunan 2 brode makinesinin 2’si de bize ait. Bu sayıyı arttıracağız. Örgü bölümüne Türkiye’den 4 makine daha gelecek. 5 adet olan dokuma makinesinin sayısını 25’e çıkarmayı planlıyoruz. Yeni bir bina kiralayacağız. Buraya da Türkiye’den 101 adet dokuma tezgahı gelecek.

<b>HEDEF PAZARIN YÜZDE 40’I: Pazarda toplam 3 firma faaliyet gösteriyor. Güney Afrika Cumhuriyeti’nde perde pazar payımız yüzde 40 civarında. Ancak, yakın zamanda Afrika’nın güneyinde de yüzde 40’lık bir pazar payına ulaşmayı hedefliyoruz.”

<b>“İRAN’DA EV TEKSTİLİ ÇOK GELİŞMİŞ”

Vedat Aydın/Zorlu Holding

Zorlu Holding, tekstilde Amerika, Fransa ve Güney Afrika’da fabrikaları var. Bunların yanı sıra, İran’da da perde fabrikası kurdu. Zorlu Holding Tekstil Grubu Başkanı Vedat Aydın, İran’daki yatırımı ve İran pazarını şöyle değerlendirdi:

<b>İRAN’DA POTANSİYEL YÜKSEK: İran çok önemli bir pazar. Orada yatırım yapmanın çeşitli avantajları bulunuyor. Örneğin enerji maliyetleri çok ucuz. Elektriğin kilowattı 1 sentin altında. Ev tekstili konusunda çok gelişmiş bir pazar bulunuyor. Pazarın büyüklüğünün 1.5-2 milyar dolar olduğunu tahmin ediyoruz.

<b>3 AY SONRA FAALİYETTEYİZ: Bizim ürünlerimiz sınır ticaretiyle katır sırtında oraya girmiş. Dolayısıyla markamız orada da tanınıyor. İran’da Atlas Pood firmasının sahipleriyle yüzde 50 ortaklık kurduk. Kendileri perde ürettikleri için pazarı çok iyi biliyorlar. Ortağımız devletten 3 ayda 14 milyon dolarlık kredi aldı. Şu anda Tebriz’de fabrika inşaatı sürüyor.

Yatırım miktarı 20-25 milyon doları bulacak. Önemli miktarlarda perde üretimi gerçekleştireceğiz. Burada iç pazarı hedefleyerek yatırım yaptık. Gerekli iplik Korteks’den gidecek. 3 ay sonra faaliyete geçeceğini tahmin ediyoruz.

RAKAMLARLA ZORLU TEKSTİL GRUBU

14 FABRİKA: Grubun Türkiye, Fransa, Almanya, Güney Afrika’da olmak üzere toplam 14 fabrikası bulunuyor.

<b>YATIRIM ATAĞI: 2002 yılında, 50 milyon doları Korteks tarafından olmak üzere toplam 100 milyon dolarlık yatırım yapılacak. Yatırımın bir bölümü işçi maliyetlerini düşürmek için otomasyona ayrılacak. Kalan kısım ise fantezi ürünler için kullanılacak. 50 milyon dolarlık diğer bölüm ise Zorlu Linen için harcanacak.

<b>HEDEF 500 MİLYON DOLAR: Zorlu Holding Tekstil Grubu 2001’de 470 milyon dolar ciro yaptı. 2002 için 500 milyon dolar ciro hedefi saptandı. Tekstil grubunun amiral gemisi Korteks ise 2001’de 250 milyon dolar ciro gerçekleştirdi. 2002’de yine 250 milyon dolar civarında ciro yapması planlandı.

<b>ALANINDA PAZAR LİDERİ: Grup ev tekstili konusunda Türkiye’nin en büyük şirketi. İç piyasaya hakim olan şirket, polyester iplikte yüzde 40, perdede ise yüzde 35 paya sahip. Grup iplik pazarındaki payını yüzde 50’ye çıkarmayı hedefliyor.

<b>AVRUPA’NIN EN BÜYÜĞÜ: Tekstil grubu perde, brode, gipür ve linen üreten endüstri tesislerinden oluşuyor. Bu entegre tesisler dünyanın 3’üncü, Avrupa’nın ise 1’inci en büyük üretim birimi. Grup yılda 250 milyon metrekaresi perde olmak üzere toplam 600 metrekare tekstil üretimi gerçekleştiriyor.

<b>MAĞAZA SAYISI ARTIYOR: Linen mağazalarının sayısı kısa vadede 40’a çıkarılacak. 2 yıl içinde de 200 franchise verilecek. Yurtdışında ise Sofya ve Kıbrıs’ta mağaza açılması planlanıyor.