Kazananlar, Kaybedenler!

Türkiye’de BT sektörünün bu yıl toplamda yüzde 21’lik bir büyüme göstereceği öngörülüyor. Ancak büyüme her alanda aynı düzeyde gerçekleşmeyecek. Doğru stratejileri saptayabilmek için hangi yatırımların ne düzeyde artacağını iyi analiz etmek gerekiyor. IDC Türkiye ve sektör uzmanlarının görüşlerine göre 2005’te en hızlı büyümeyi yüzde 39 ile “depolama” ürünleri gösterecek. Onu yüzde 24 ile Pc pazarını kapsayan “donanım” kategorisi izleyecek. En düşük performansı ise yüzde 12 ile “hizmetler” gösterecek. Global pazarda da benzer bir eğilim var. Bu yüzden 2005’te kimi şirketler “kazanacak” kimileri “ kaybedecek”…

Geçtiğimiz nisan ayı içinde 3 aylık global sonuçlar açıklandığında IBM, Sun Microsystems ve Samsung gibi bazı şirketler hayal kırıklığına uğradı. EMC, Texas Instrument ve Intel’in ise beklenenden iyi performans gösterdikleri görüldü. Global BT yatırımlarındaki artış eğilimine rağmen bazı şirketlerin beklenenden kötü performans sergilemesinin arkasında çok farklı etkenler vardı. Bunların en başında ise BT altyapısına yatırım yapan şirket ve kurumların artık daha fazla seçici davranmaları geliyordu.  

Tam aynı alanlar olmasa bile, Türkiye’de de BT sektöründe bazı alanlar hızlı performans gösterirken, kimi alanlarda temkinli ilerleme dikkati çekiyor. 2004 yılında hakim olan bu tablonun önümüzdeki dönemde de etkili olacağı tahmin ediliyor.

Araştırmalara göre, sektörde büyüme 2005’te de sürecek ama hangi alanların daha hızlı, hangi alanların daha yavaş büyüyeceğini iyi analiz etmek gerekiyor. Özellikle BT şirketlerinin doğru stratejiler belirleyebilmesi için sektörün hangi alt segmentlerde nasıl bir performans sergileyeceğini yani yatırımların yönünü doğru saptaması şart.

2004’te hangi alanlar hızlı?

Bunun için öncelikle 2004 verilerine bir göz atmakta fayda var. IDC Türkiye verilerine göre, geçen yıl toplam BT harcamaları yüzde 30 artışla 2,4 milyar doları buldu. Geçen yıl en büyük artış ise faks ve modem gibi çevre birimleri kategorisinde oldu. Bu alandaki harcamalar yüzde 42 artışla 316 milyon dolara çıktı.

İkinci önemli artış donanım kategorisinde gerçekleşti. Donanım harcamaları yüzde 40 artışla 995 milyon dolara yükseldi. Paket yazılım harcamalarında ise yüzde 32 oranında artış kaydedildi. Yazılıma geçen yıl 316 milyon dolar harcandı. Hizmetler ise en az harcama yapılan kategori oldu. Bir önceki yıla göre yüzde 12 olan artış sonrasında harcama 473 milyon dolar olarak gerçekleşti. 

Sektör, 2005 yılı için de oldukça iyimser. Genel olarak bu yılın geçen yıldan daha iyi geçeceği düşünülüyor. IDC’nin tahmini ise bu yıl toplam pazardaki büyümenin yüzde 21 düzeyinde olacağı yönünde. En büyük harcama artışının yüzde 40’a yakın oranla depolama alanında yaşanacağı tahmini yapılıyor. Donanımda yüzde 24, ağ ekipmanları ve paket yazılımlarda ise yüzde 23  oranında artış bekleniyor.

2005 iyi bir yıl olacak

Bu yıl için alınan sinyaller sektörün yılı iyi kapatacağını gösteriyor. Gartner Türkiye danışmanlarından Halil Aksu, AB sürecindeki olumlu gelişmelerin ve hükümetin Türkiye e-dönüşümü konusunda somut adımlar atmasının harcamaları artıracağını hatırlatıyor. Türk Telekom’un özelleşmesi, yeni oyuncuların oluşması ve teknolojilerin gelişmesi sektöre olumlu etki yapacak faktörlerden. Aksu, “BT sektöründeki firmalar açısından 2005 yılının hatıralarda iyi kalacağını tahmin ediyorum. 2005 yılı bence 2004 yılına göre daha iyi geçecek” diyor.

Artış yaşanacak kategorilerin başında ise yazılım ve ilgili hizmetler var. Gartner’ın bu alandaki büyüme tahmini ise yüzde 20’ler düzeyinde. Donanım alanında diğerlerine göre daha az, yüzde 5’lik büyüme bekleyen Aksu, en önemli büyüme alanlarından biri olarak telekomu gösteriyor. Telekom hizmetleri alanında yüzde 15’lik büyüme beklediklerini söylüyor. BT hizmetleri alanında bekledikleri büyüme oranı ise yüzde 8. 2005 ve sonraki yıllarda harcamalarda en büyük çıkışı yapması beklenen taraf ise kamu. AB uyum süreci ve e-dönüşüm stratejileri, beklenen çıkışın en büyük nedenleri.

Telekom yatırımları sürüyor

En çok BT yatırımı yapılan sektörlerden olan telekom pazar büyümesindeki etkisini sürdürüyor. TÜBİSAD Başkanı Orhan Göksal, şu değerlendirmeleri yapıyor:

“Geçen yıl olduğu gibi, 2005’de de en önemli gelişmeyi yine telekom alanında yaşıyoruz. Bu gelişmeler pazar büyüklüğü üzerinde doğrudan etki yaratacak. Büyümenin gerisindeki temel etkenler telekom konusunda verilen yeni lisanslar, alternatif hizmetlerin devreye girmesi ve mobil pazardaki katma değerli servislerin her geçen gün daha fazla kullanılması.

Ayrıca, e-devlet uygulamalarının başlatılması ile internet pazarında bir büyüme görülecek. Özellikle Türk Telekom’un okullara ADSL götürmesi ve çok sayıda yeni ADSL portu yatırımı yapması da internet pazarını büyütüyor. Bu yıl kişisel bilgisayar, yazılımlar ve çevre birimleri konusunda pazarın genişleyeceğini düşünüyorum. Ayrıca yine telekom pazarında oluşacak büyüme devam edecek. Bilgisayar alanında yüzde 25’lere varması beklenen büyüme, telekom pazarında ise yüzde15 civarında olacak.”

PC ve sunucu tam gaz

Kuşkusuz son 2 yıl PC pazarında en büyük gelişmelerin kaydedildiği yıllar. Özellikle dizüstü satışlarında büyük artış yaşandı. 2002 yılında yaklaşık olarak 70 bin civarında olan satışlar 2003’te 138 bin adede ulaştı. 2004’te ise artış oranı yüzde 60 oldu. Türkiye’deki masaüstü bilgisayar pazarı, 1 milyon rakamına yaklaşan bir büyüklüğe sahip. Büyüme oranı da yüzde 35-40’lar civarında. Bu oran son 3 yıldır peş peşe kaydediliyor.

Index Grup Yönetim Kurulu Başkanı Erol Bilecik, bundan sonraki yıllarda masaüstü bilgisayar pazarını yüzde 25-30’lardan aşağı düşmeyecek bir büyüme çizgisinde göreceğimizi söylüyor. 2005 yılında bu oranın daha yüksek olabileceğini tahmin ediyor. Dizüstünde ise bu yıl yüzde 40-50 oranında büyüme bekleniyor.

Geçen yıl yüzde 20-23 civarında artış göstererek 20 bin adedi bulan sunucu satışlarının da bu yıl ve önümüzdeki 2 yıl yüzde 25 büyüme göstereceği düşünülüyor. Bilecik, “Sunucu pazarının büyümesinde kurumsal müşterilerin talepleri önemli yer tutuyor. Türkiye’de henüz KOBİ’ler kendilerini sunucu almak yönünde bir ihtiyaç içinde görmüyorlar. Ben, özellikle 2005-2006-2007 yıllarında, ivmesi giderek artan bir büyüme bekliyorum” diyor.

Veri güvenliği ve IP telefon

Cisco Systems Türkiye Genel Müdür Yardımcısı Murat Erkan, geçen yılın iyi geçtiğini, kendilerinin de yüzde 15-20 oranında büyüme gösterdiklerini söylüyor. Özellikle kamu, finans, servis sağlayıcı ve mobil operatörlere iyi satışlar yaptıklarını belirtiyor. Endüstri ve ticaret alanlarında ise özellikle lojistik ve perakende sektörlerinde hareketli bir yıl geçirdiklerine dikkat çekiyor. Erkan, beklentilerini şöyle anlatıyor:

“2005 yılında pazardaki büyümenin bir önceki yıldan daha iyi olacağını bekliyoruz. Özellikle veri güvenliği, IP tabanlı iletişim sistemleri (telefon, video, çağrı merkezi gibi) ve depolama alanında büyüyen bir pazar bekliyoruz. 2005 yılında özellikle kendi kendini koruyan ağlar daha da ön plana çıkacak. Ağ alanında yepyeni bir dönemece giriyoruz. Cisco’nun önümüzdeki 3 ile 5 yıl içerisindeki vizyonu, “akıllı bilgi ağları” konusunda ilerlemek. Artık işletmelerde farklı farklı ağlar yerine, kurumların tüm altyapı bileşenlerini birbirine bağlayan, entegre ağlar kullanılıyor. Hedefimiz ve genel trend 3-5 yıl içerisinde bu ağların tamamının “akıllı bilgi ağları” haline gelmesi. Bu yıl ağ ekipmanları pazarında beklediğimiz büyüme oranı yüzde 20 seviyesinde.”

REKOR BÜYÜME SAĞLADIK

SAĞLIKLI BÜYÜME YILI Bizim mali yılımız mayıs sonunda bitiyor. Geçen yılı, yani bizim için 1 Haziran 2004-31 Mayıs 2005 arasını, anlatabilirim. Bu bizim rekor büyüme sağladığımız bir dönem. Lisans gelirleri itibariyle yüzde 70’ler civarında büyüdük. O oranda olmasa da servis gelirlerinde de artış var. Avrupa’da da en hızlı büyüyen ikinci ülke olduk. Bu yılın ilginç olan yanı ise sağlıklı bir gelişme sağlaması. Anadolu’nun muhtelif yerlerindeki projeler de oldu. Yani sadece İstanbul ya da kamuya odaklanmış değil. İlk kez üretim sektörü ciddi bir orana ulaşmış durumda. Daha önce gelirlerin dağılımı içinde bu kadar yüksek bir seviyeye çıkmamıştı.

PROJE BAZLI DEĞİL PAZAR BÜYÜMESİ Eskiden büyüme olan yıllarda genelde ya kamuda büyük bir proje olur ya da büyük bir banka çok büyük bir alım yapardı. Bundan önceki en büyük büyüme kaydettiğimiz yıl, krizden önce hatta krizi de içeren yıldı. O da Telecom Italia Mobile’ın Türkiye’ye yatırım yaptığı yıldı. Ciromuzun büyük bölümünü bu proje oluşturmuştu. Dolayısıyla bu yıl böyle bir gelişme olmadan küçük küçük birçok proje sayesinde büyüme yakalandı. Bu da çok sağlıklı bir büyüme. Bir de yaygınlık söz konusu.

YAZILIMDA DURUM 2004 yılında yazılımdaki büyüme yüzde 20-30’lar civarındaydı. Bu yıl teknolojik, veri tabanı gibi yazılımların en fazla yüzde 10-20 gibi büyüyeceğini düşünüyorum. ERP gibi hazır uygulama yazılımları pazarında yüzde 50’ler civarında büyüme olacağını düşünüyorum. Bu yıl da bir aksilik olmazsa bu büyümeler gerçekleşir. Tipik bir ERP projesinde artık yazılımın lisansı ve danışmanlık hizmeti, donanımın 7-8 misli tutuyor. Donanım bedelleri artık sembolik hale geldi. Özellikle masaüstünde daha önce düşünülmeyen teknolojiler isteniyor. O açıdan pasta büyüyor.

SAĞLIK SEKTÖRÜNÜN ETKİSİ Önümüzdeki dönemde sağlık sektörünün yatırımlarının artarak devam edeceğini düşünüyorum. Yabancı yatırım dalgasının sağlık sektörünü de ciddi şekilde etkileyeceğini öngörüyorum. Devlet hastanelerinin bile orta vadede özelleşme ihtimali var. Türkiye’de her bir hastane bir proje demek. Ciddi ciro üreten, çok sayıda insana hizmet veren bir ortam. Hastaneler tıbbi cihaz yatırımlarına uzun yıllar çok fazla önem vermişler. Türkiye tıbbi cihazda Türkiye’de en önemli yatırım noktalarından biri olmuş. Büyük paralar harcanmış, bir anda orada fazla kapasite oluşmuş. Artık işlerin daha iyi nasıl yapılacağına odaklanan projeler gündeme geliyor. O açıdan ben en küçüğünden en büyüğüne hastanelerde ciddi hareket olacağını tahmin ediyorum.

FİNANS VE TELEKOM Bizim kendi gelirlerimiz açısından birinci sırada finans sektörü geliyor. İkinci telekom. Üçüncü sırada kamu, dördüncü sırada üretim, beşinci sırada ise sağlık sektörü geliyor. Sağlık için geçen yıl savunma sanayinden daha fazla para harcamış. Finansta da bu yıl harcamaların süreceğini düşünüyorum. Özellikle yabancı girişleri önemli. Aslında yabancı satın almalarda yatırımlar açısından ilk yıl bekleme yılı oluyor. Bunu takip eden yıllarda grup stratejileri paralelinde buralarda da ciddi bir yenilenme oluyor. Telekomda ise yatırımlar devam edecek.

EN BÜYÜK ÇIKIŞI KAMU YAPACAK

EN ÇOK YAZILIM BÜYÜYECEK Türkiye’de hem özel hem kamu kurumları sistem geliştirmek konusunda – otomasyon ve iyileştirme anlamında – daha pek çok potansiyel barındırıyorlar. Yani demek oluyor ki, kurum veya kuruluşlar iş süreçlerine daha iyi destek verebilecek yazılımlar kullanabilirler, uygulamalar daha entegre olabilir. Bence bundan dolayı 2005 yılında yazılım ve ilgili hizmetler konusunda pazar artış görecek. Gartner rakamlarına göre yaklaşık yüzde 20ler civarında bir artış bekleniyor. Büyük artışlar görecek olan bir alan da şüphesiz ki telekom. Özellikle telekom hizmetleri alanında Gartner yüzde 15’lik bir büyüme, cihaz ve ekipman konusunda ise sadece yüzde 10’luk bir büyüme öngörüyoruz.

DONANIM VE HİZMETLERDE DURUM  En az artışı donanım pazarı görecek. Donanım giderek basit, değiştirilebilir, ucuz ve bakımsız bir hale dönüşüyor. Gartner’ın bu konudaki uzun vade vizyonu, prizden dilediğiniz kadar bilişim gücü kullanmanız ve kullandığınız kadar ödemeniz, bu arada da en uygun sağlayıcı tercih etmeniz şeklinde. Bu akım maliyetler üzerinde üretici için olumsuz, tüketici için olumlu etki yaratıyor. Bakım, güvenirlik, ulaşabilirlik ve ölçeklenebilirlik bugün artık sıradan başlıklar ve nerdeyse alabileceğiniz her cihaz için standart özellikler. Donanım pazarı için 2005 yılı büyüme öngörümüz yaklaşık olarak yüzde 5 civarında. BT hizmetleri alanında ise yaklaşık yüzde 8’lik bir büyüme öngörüyoruz.

KAMU ETKİSİ 3 SEKTÖRÜ HAREKETLENDİRECEK Bence 2005 ve sonraki yıllardaki en büyük çıkışı kamu sektörü yapacak. Bu çıkış tüm diğer sektörleri de sürükleyecek. AB uyum süreci ve e-dönüşüm stratejileriyle beraber kamuda müthiş bir optimizasyon ve otomasyon potansiyeli ve daha doğrusu ihtiyacı var. Yurtdışından gelecek olan bazı krediler ve fonlar sayesinde büyük projeler gerçekleştirilecek, bugüne kadar görülmemiş bir kamu BT harcaması yaşanacak. Kamunun harcamaları tüm diğer sektörleri etkileyecek. Eğitim, sağlık, güvenlik ve askeri teşkilatlarda ciddi artışlar yaşanacak.

PERAKENDE, LOJİSTİK VE BİREYSEL EMEKLİLİK Bunların tüketici üzerinde doğrudan etkisi olacak. Dolayısıyla perakende, lojistik ve dağıtım sektörlerini de olumlu etkileyecek. Bankacılık, sigortacılık ve bireysel emeklilik sektörleri artış görecek. Güvenlik tehditleri, yasal düzenlemeler, artan denetim ve şeffaflık gereksinimleri, artan internet kullanıcı sayısı, özellikle bankacılıkta AB uyum süreciyle beraber 2007’de gelecek olan BASEL II standartları gibi etkenler, finans dünyasında BT harcamalarının artacağını gösteriyor.

GLOBAL PAZARDA HANGİ ALANLAR BÜYÜYECEK?

* Global pazardaki BT harcamaları analiz edildiğinde, bu yıl en hızlı büyüyecek alanın PC olduğu görülüyor. Onu “ağ cihazları” izleyecek. Üçüncü sırada ise “paket yazılımlar” var.

* BT sektöründe çok önemli bir Pazar olan ABD’de ise uzmanlar “ Ekonomideki belirsizlik yüzünden BT yatırımları bir türlü kendine yön tayin edemiyor. Yatırımcılar kararsız davranıyor” değerlendirmesini yapıyor.

* Sonuç olarak yatırımcılar bu yıl seçici davranacaklar. Analisler, “Kimi şirketler bu işten kârlı çıkacak. Kimileri ise kaybedecek” yorumunu yapıyor. Bu yıl içinde teknoloji şirketleri içinde “kazananlar” olduğu gibi “kaybedenler” de olacak.

* Bu tablo, global pazardaki büyümeye rağmen, yeni satın almalar ve birleşmelerin yaşanabileceğini ortaya koyuyor.

YASEMİN BALABAN
ybalaban@capital.com.tr