Süper Ligdeki Sanayi Tesisleri

Dünyanın en büyük seramik tesisi, Avrupa’nın en büyük 2’nci TV üretim tesisi, iplikte dünyanın en büyüğü Türkiye’de. Türk şirketleri, birçok sektörde tesis büyüklüğü açısından dünya devlerine meydan okuyor. Kaleseramik, Beko, Korteks, Eczacıbaşı İlaç, İstikbal Mobilya, Vitra, İpek Kağıt ve diğerleri üretim kapasiteleriyle rakiplerini oldukça geride bırakıyor. Bu şirketler, ölçek avantajıyla bir taraftan maliyetlerini düşürürken, diğer taraftan da dünya pazarlarına erişimde ciddi avantajlar elde ediyor.  
 
Küresel ekonomide rekabet hiç kolay değil. Şirket ve ürün sayısı her geçen büyük bir hızla artıyor, rekabet nedeniyle fiyatlar düşüyor, kar marjları daralıyor. Bu ortamda küçük şirketlerin ayakta kalması zorlaşıyor. Pazar liderlerine bakıldığında listenin ilk sıralarında hep büyük şirketler olduğu dikkat çekiyor. Bunun en önemli nedenlerinden biri, büyüklerin ölçek avantajından yararlanması.  
 
Ölçek ekonomisi, yeni bir kavram değil. Ancak önemi giderek artıyor. Yüksek üretim kapasitesi sayesinde birim yatırım ve üretim maliyetinin düşürülmesi, ölçek ekonomisinin temelini oluşturuyor. Üretim miktarında belli eşikler aşıldıktan sonra, üretim maliyetleri düşüyor ve verimlilik artıyor. Bu nedenle ölçek, rekabette firmalara önemli avantajlar sağlıyor.  
 
Türkiye bu açıdan oldukça iddialı. Çünkü pek çok sektörde Avrupa’nın ya da dünyanın üretim üssü durumunda. Elektronikten, otomotive birçok alanda oldukça yüksek üretim kapasiteleri söz konusu. Teknolojik düzeyde de dünyadaki rakipleriyle yarışan Türk tesisleri, ölçek ekonomisinin avantajlarından yararlanıyor.    
 
Örneğin Avrupa’nın en büyük 2’nci TV üretim tesisi olan Beko’nun en önemli avantajı büyüklüğü. Yıllık 8 milyon adetlik üretim kapasitesi, şirkete çok önemli maliyet avantajları sağlıyor. 4 milyon parça vitriye üretim kapasitesiyle Vitra, dünyanın 7’nci büyük tesisi. Dünya pazarlarında büyük oyuncu olarak algılanmak ve yüksek üretim gücüne sahip olmak ise en önemli avantajı. Çünkü bu denli büyük yatırımı ve üretim gücü olan bir şirket, pazara güven telkin ediyor. Bu da dünyada her pazara erişim kolaylığı sağlıyor.  
 
Yüksek üretim kapasitesinin avantajını yaşayanlardan biri de İpek Kağıt. Avrupa’nın tek çatı altında faaliyet gösteren 3 tesisinden biri… Kapasitesi şirkete, ölçek ekonomisi nedeniyle dünya çapında rekabetin başlıca gereği olan maliyette avantaj sağlıyor. Farklı özelliklerde ürün ve yarı ürün üretimine müsait makine parkı da, çok çeşitli müşteri beklentilerini karşılamak yönünde esneklik kazandırıyor.  
 
İlaçtan tekstile, seramikten mobilyaya kadar, dünya devleriyle yarışan Türk şirketlerinin global tesislerinden öne çıkanları bir araya getirdik.  
 
ECZACIBAŞI İLAÇ KAPASİTESİ 200 MİLYON KUTU  
 
Eczacıbaşı İlaç’ın Lüleburgaz tesisi üretim kapasitesi bakımından Türkiye’nin en büyük hacmine sahip. Yıllık 200 milyon kutu kapasiteli tesisin 2003 yılı üretimi 142 milyon 500 bin kutu. 960 bin metrekarelik açık alana sahip tesisin kapalı alanı 60 bin metrekare. Fabrikada taşeronlarla birlikte 849 kişi çalışıyor. Tesiste 6 üretim binası, sosyal tesisler, spor sahaları, yöneticiler için 70 konut, enerji merkezi ve laboratuar binasıyla 20’ye yakın farklı birim bulunuyor. Dünyaca ünlü pek çok kuruluşun fason üretimleri bu tesiste yapılıyor. Alman, İngiliz ve Güney Afrika sağlık otoritelerinden alınan onaylar, fabrikada üretilen ürünlerin, başta AB olmak üzere dünyanın dört bir yanında 26 ülkeye satılabilmesini sağlıyor. Ayrıca burada üretilen lisansör ve jenerik ürünlerle, Eczacıbaşı, Türkiye ilaç pazarındaki güçlü konumunu sürdürüyor.  
 
2003 yılında üretilen 145 milyon adet ambalaj, kuruluşu bu alanda Türkiye’nin en büyük tesisi yapıyor. 60 bin metrekarelik kapalı üretim alanı da yine Türkiye’deki en büyük alana sahip tesis özelliğini sağlıyor. Avrupa’da ise bu boyutta bir kapalı alan bulunmuyor. Tesislerde üretilen 850’yi aşkın değişik ambalaj çeşidi de, Eczacıbaşı İlaç’ı ürün çeşitliliği açısından Türkiye’de ilk sıraya yükseltiyor. Dünyada çok uluslu firmaların birçoğunun benzer tesisleri olmasına rağmen, Eczacıbaşı’nın tesisi özellikle üretimdeki esneklik, üretim kapasitesi ve ürün çeşitliliği ile dünyaya örnek olabilecek düzeyde.  
 
İSTİKBAL DÜNYADA İLK 3’DE    
 
İstikbal Mobilya’nın Kayseri Organize Sanayi Bölgesi’ndeki 361 bin metrekarelik entegre tesisinde, 650’den fazla ürün üretiliyor. Toplam çalışan sayısı 8 bin 500. Gruba ait 4 fabrika bu tesisin içinde yer alıyor. 221 bin metrekare açık, 103 bin metrekare kapalı alana sahip olan Merkez Çelik bunlardan biri.  
 
Bu tesiste, kanepe, oturma grupları, yatak “baza”ları ile ahşap, metal ve yay üretimi yapılıyor. 30 bin metrekaresi kapalı, 72 bin metrekarelik bir alana sahip İstikbal tesislerinde ise yatak, yay sistemleri ve ev tekstili üretiliyor. Bu tesis günlük 4 bin 500 adetlik yatak üretim kapasitesiyle dünyada ilk 3 içine giriyor.  
 
Türkiye’nin sünger üretiminde ilk 5 firmasından biri olan Form Sünger ve yatak kumaşı üreten Boyteks de bu dev tesisin içinde yer alıyor. Toplamda 46 bin 239 metrekare alana sahip olan Form Sünger, günde 6 bin metreküp sünger üretiyor. 2002 yılında üretilen toplam sünger miktarı 450 bin metreküp. Boyteks de 31 bin 600 metrekarelik fabrikasıyla, kısa sürede Avrupa’nın sayılı kumaş üreticileri arasında yerini aldı.  
 
KALESERAMİK 1 NUMARA  
 
Kalebodur ve Çanakkale Seramik şirketleri, 2000 yılında birleşerek Kaleseramik, Çanakkale Kalebodur Seramik Sanayi AŞ adını aldı. Çanakkale Seramik ve Kalebodur markaları ile üretimini sürdüren Kaleseramik, 62 milyon metrekarelik yıllık üretim kapasitesi ile tek bir alanda üretim yapan dünyanın en büyük seramik kuruluşu. Ciro bakımından da Avrupa’da 2’nci, dünyada ise 3’üncü sırada yer alıyor.  
 
Toplam 1 milyon 200 bin metrekare açık, 500 bin metrekare kapalı alanda kurulu 45 fabrikada üretimini sürdüren Kaleseramik, yıllık 25 milyon metrekare duvar karosu, 30 milyon metrekare yer karosu ve 5 milyon metrekare granit üretim kapasitesine sahip. Dünyanın en modern teknolojisine sahip olan şirket, 5 kıtada 60’ın üzerinde ülkeye ihracat yapıyor. Kaleseramik Fabrikaları’nın bulunduğu Çanakkale/Çan’da aynı zamanda fabrikalara ait sosyal tesisler yer alıyor. Ayrıca fabrikaların tümünün ve bölgenin bir kısmının elektrik ihtiyacını karşılayacak 3 kojenerasyon tesisine de sahip olan şirket, doğalgaz ve atık gazlardan elektrik üretiyor. Kaleseramik’in 3 bine yakın çalışanı mevcut.  
 
Bu alanda dünyanın kapasite bakımından en büyük iki üreticisi İtalya ve Brezilya. Ancak, her iki üreticinin de farklı alanlarda ve farklı  ülkelerde üretim birimleri bulunuyor. Dünyanın en büyük üreticisi olan İtalya’daki The Marazzi Group toplam üretimde Kaleseramik’i geçmesine karşın, üretimi tek bir alanda değil.  
 
İPEK KAĞIT, SÜPER LİGDE  
 
Eczacıbaşı Grubu bünyesinde faaliyet gösteren İpek Kağıt, temizlik kağıdı alanında en büyük kuruluş unvanına sahip. Özel sektörün modern anlamda ilk kağıt üretim tesisi özelliğini taşıyan tesis, Karamürsel-Yalova karayolunun deniz tarafında, Tokmakköyü mevkiinde bulunuyor. Tesisler kurulurken hem selüloz ve eski kağıt hammaddelerinden temizlik kağıdı üretimi, hem de bu kağıdın işlenerek çeşitli temizlik kağıdı ürünlerine dönüştürülmesi bir arada düşünülmüş ve zaman içinde eklenebilecek ünitelerle büyümeye uygun biçimde planlanmış durumda.  
 
157 bin metrekare açık, 43 bin metrekare kapalı alana yayılan üretim tesisleri Mayıs 2000’de devreye giren 3’üncü kağıt üretim tesisiyle birlikte yılda 87 bin ton kağıt üretim kapasitesine sahip. Bu rakam, Türkiye temizlik kağıdı üretim kapasitesinin yaklaşık yüzde 60’ını oluşturuyor. Üçüncü tesisin devreye girmesiyle birlikte İpek Kağıt, Avrupa’nın tek çatı altında faaliyet gösteren en büyük üç temizlik kağıdı üretim tesisinden biri oldu.  
 
Yeni tesis aynı zamanda Avrupa’nın en gelişmiş otomasyon ve en ileri teknolojisine de sahip. Yeni üretim tesisine entegre olan kalite kontrol sistemi ile, üretilen kağıdın kalitesi anında ölçümlenip otomatik olarak kontrol edilebiliyor. Benzer teknolojiler şirketin yabancı ortağı Georgia-Pacific’in ABD’de 2000’li yıllarda devreye giren yeni tesislerinde bulunuyor. Georgia-Pacific’in Fransa'daki Gien fabrikası yıllık 140 bin ton kapasiteyle Avrupa’nın en büyüğü.  
 
AYGAZ GAZ, KAPASİTEDE İLK 5’DE  
 
Aygaz Gaz Aletleri Üretim Tesisleri, İzmit Yarımca’da 1962 yılında kuruldu. 1992 yılında Gebze Organize Sanayi Bölgesi’ndeki modern tesislerine taşınan tesiste tüm üretim daha modern bir şekilde otomatik ya da yarı otomatik yöntemlerle yapılıyor. 1998 yılında 500–5 bin litre kapasiteli küçük dökme LPG tankları için yine aynı bölgede ilave modern bir yatırım daha yapıldı. Gaz Aletleri Üretim Tesisleri toplam 52 bin 555 metrekare alana sahip. Kapalı alan ise 23 bin 500 metrekare. Şubat 2004 itibariyle tesiste üretim yoğunluğuna bağlı olarak 40’ı beyaz yakalı olmak üzere toplam 550-750 kişi çalışıyor.  
 
LPG tüpü üretim kapasitesi yıllık 2 milyon 500 bin adet. Diğer ürünlerin üretim kapasiteleri ise şöyle: Valf yıllık 3 milyon 600 bin adet, regülatör yıllık 1 milyon adet, soba yıllık 300 bin adet, tank yıllık 10 bin adet, palmiye yıllık 10 bin adet. Tesis, bu üretim kapasiteleriyle dünyada ilk 5 arasında yer alıyor.  
 
Ayrıca, tesis aynı çatı altında hem basınçlı kap, hem valf ve regülatör, hem de ısıtma cihazları üretebilen dünyadaki tek kuruluş. Tesiste laboratuar imkanları, ürün auditi ve ürün geliştirme çalışmalarına imkan verecek düzeyde. Yurtdışı pazarda da ürün gamının çeşitliliği ile adını dünyanın birçok ülkesine duyuran Aygaz’ın, gaz aletleri üretim tesislerinde üretilip satılan ürünlerin 2003 yılı ihracat cirosu 17,4 milyon dolar.  
 
VİTRA’NIN DEV VİTRİFİYE TESİSİ  
 
Vitra, sektörde faaliyet göstermeye 1942 yılında Kartal’da inşa edilen fabrikası ile başladı. İlk etapta mutfak ve seramik eşyaları üretimi yapılan fabrikada 1958 yılında vitrifiye üretimine başlandı. 1977 yılında Bozüyük’te açılan ikinci üretim tesisi ile Türkiye’de iki farklı lokasyonda üretim yapmaya başlayan Vitra, bugün yaptığı ek yatırımlarla 3 üretim tesisinde 4 milyon parça üretim kapasitesine sahip. Kapasite büyüklüğü bazında kendi sektöründe dünyada 7’nci sırada yer alıyor.  
 
İki fabrika kampüsünün açık ve kapalı alanları toplam 318 bin 119 metrekare. Bozüyük üretim tesisleri 193 bin 119, Kartal üretim tesisi ise 125 bin metrekare toplam alana sahip. Her iki fabrikada toplam bin 331 kişi çalışıyor. Bozüyük üretim tesisleri ile aynı çatı altında dünyanın en büyük vitrifiye fabrikalarından biri olma unvanına sahip olan Vitra’da, en ileri teknolojiler kullanılıyor.  
 
KORDSA: ŞEHİR GİBİ TESİS  
 
Kord bezi üretimi için 1973’te kurulan Kordsa, 1999 yılında endüstriyel  NY 66 iplik üretimini de bünyesine katarak konusunda dünyadaki en büyük 3 kuruluştan biri haline geldi.  
Yıllık endüstriyel NY 66 üretim kapasitesi 37 bin ton, kord bezi üretim kapasitesi ise 28 bin ton. İzmit’te bulunan üretim tesisleri 142 bin metrekaresi kapalı olmak üzere toplam 677 bin metrekare alan üzerine kurulu.  
 
Kendi teknolojisine sahip olan Kordsa, ilk teknoloji transferini Mısır’a yaparak Nile Kordsa’yı kurdu. Şu anda Kordsa kord bezi teknolojisi ile Mısır, İran, Arjantin, Brezilya ve Türkiye’de kord bezi üretiliyor. Sabancı Holding’in, Kordsa’dan yola çıkarak DuPont ile yüzde 50 ortaklıkla kurduğu Dusa International LLC de dünyanın bir numaralı üreticisi. Kordsa’nın üretiminin yüzde 86’sı 4 kıtada 40’tan fazla ülkeye ihraç ediliyor. Türkiye’nin naylon ve rayon kord bezi ihtiyacının da tümünü karşılıyor.  
 
BEKO, TV’DE AVRUPA İKİNCİSİ  
 
Beko Elektronik Beylikdüzü Fabrikası, toplam 172 bin metrekare arazi üzerinde şu an için 80 bin metrekare kapalı alana sahip. 2003 yılı sonuna doğru başlanan yaklaşık 70 bin metrekarelik ek bina inşaatlarının 2004 yılı ortalarına doğru tamamlanmasıyla birlikte kapalı alan büyüklüğü 150 bin metrekareye ulaşacak. Yıllık 8 milyon adet TV, 500 bin adet LCD TV, 50 bin adet plazma TV üretim kapasitesine sahip. Toplam çalışan sayısı 3 bin 327 kişi.  
Üretimdeki otomasyon oranı yüzde 95’lere varan Beko Elektronik Beylikdüzü tesisleri TV üretim kapasitesi açısından bakıldığında özellikle son yıllarda dijital teknoloji alanında yapılan Ar-Ge ve üretim yatırımlarıyla tek çatı altında üretim gerçekleştirebilen dünyanın en büyük ve en modern fabrikalarından birisi. Avrupa’da bugün itibariyle en büyük ikinci TV üretim tesisi. Türkiye’de ise birinci sırada. Tesisin dünya sıralamasına girmesini sağlayan en önemli özelliği üretim kapasitesi, kalite ve modern teknolojinin bir arada olması. Kuru temizlemeden çiçekçiye, parfümeriden Biletix gişesine kadar pek çok birimin bulunduğu fabrikada 24 saat sağlık hizmeti veriliyor.  
 
ELYAFIN TARTIŞMASIZ LİDERİ AKSA  
 
Aksa Akrilik, üretime 1971 yılında Yalova’daki fabrikasında yıllık 5 bin ton kapasiteyle başladı. Bugün ise yıllık 250 bin ton üretim kapasitesiyle dünyanın en büyük akrilik elyaf üreticisi. İstanbul merkez ofisi ve Yalova fabrikasında toplam 630 kişi çalışıyor. 450 bin metrekarelik alan içinde kurulu olan tesisin, 72 bin metrekare açık, 69 bin metrekare kapalı alanı üretim tesisi olarak kullanılıyor. Geride kalan alanlar ise yolları, sosyal tesisleri ve yeşil alanları kapsıyor.  
 
Dünyanın en gelişmiş üretim teknolojilerinden birisine sahip olan Aksa, ilk kez 1977 yılında dünyaya açıldı. Bugün 5 kıtada 45 ülkede 250'ye yakın yerli ve yabancı sanayi kuruluşundan oluşan bir müşteri portföyüne sahip. Ürettiği renkli-renksiz (ekru) tov, tops ve kesik elyaf, tek başına veya pamuk, yün, polyester, naylon gibi diğer doğal ve yapay elyaf türleri ile karıştırılarak halıdan döşemeliğe, iplikten el örgüsüne, kadifeden çoraba ve branda bezine kadar çok geniş bir alanda tekstil hammaddesi olarak kullanılıyor.  
 
KORTEKS: İPLİĞİN EN BÜYÜĞÜ  
 
Zorlu Grubu tekstil şirketleri bünyesinde yer alan Korteks Mensucat Sanayi ve Ticaret AŞ, polyester iplik ve perde üretim tesisleri ile alanında dünyanın önde gelen entegre tesislerinden biri olma özelliğini taşıyor. Bursa ve Lüleburgaz’da yer alan toplam 470 bin metrekarelik üretim alanına sahip tesislerinde üretim faaliyetlerini sürdüren Korteks Mensucat, petrokimya hammaddelerinden başlayarak son raf ürünü perdeye kadar üretimin tamamını kendi bünyesindeki tesislerde gerçekleştiriyor. Şirketin Taç ve Korteks markalı ürünleri 4 kıtada 60’ı aşkın ülkeye ihraç ediliyor. Bursa Organize Sanayi Bölgesi’nde toplam 145 bin metrekare alan üzerine kurulu polyester iplik fabrikaları günde 580 ton polimer, 400 ton POY, 100 ton FDY üretim kapasitesine sahip. Tesis, özellikli iplik üretiminde Türkiye, Avrupa ve Ortadoğu’nun en büyük kapasitesine sahip. Direkt iplik üretim tesisi olarak dünyanın en büyük üretim tesisi.  
 
Korteks, polyester üretiminde Türkiye’nin yarı, Avrupa’nın ise dörtte bir kapasitesini elinde bulunduruyor. Dokuma üretim tesisi ise 63 bin metrekarelik kapalı alan üzerinde faaliyet gösteriyor. Fabrikanın jakar örme bölümünde yılda yaklaşık 63 milyon metrekare, dokuma bölümünde 54 milyon metrekare olmak üzere 117 milyon metrekare kumaş üretimi yapılıyor. Korteks, entegre perde üretiminde de Avrupa birincisi konumunda. Dokuma ve jakar örme fabrikası, 2003 yılı itibariyle, jakar örme bölümünün 63 milyon metrekare (jakar dantel) ve dokuma bölümünün 54 milyon metrekare (vual ve çeşitleri) olmak üzere toplamda 117 milyon metrekare üretim kapasitesi ile sektöründe dünyanın ilk 10 şirketi arasında yer alıyor. Tesis jakar örme dantel kapasitesi açısından dünyanın en büyük entegre kapasitesine sahip. Vual üretiminde de ilk 10 kuruluş arasında bulunuyor.  
 
BRİSA’NIN 400 ÜRÜNÜ VAR  
 
Brisa, 1974'te Sabancı Grubu tarafından Lassa Lastik Sanayi ve Ticaret AŞ adı altında kuruldu. 1978'de üretime başlayan kuruluş, 1988'e kadar Lassa markası altında lastik üretti. Ürün yelpazesi otomobil, kamyon ve otobüs lastiklerinden traktör ve iş makinesi lastiklerine uzanıyordu.  
 
1 Kasım 1988'de, Japon Bridgestone Corporation ile Sabancı Grubu arasında, eşit hisseli bir ortaklık anlaşması imzalandı. Bu anlaşmayla kuruluşun adı Brisa Bridgestone Sabancı Lastik Sanayi ve Ticaret AŞ olarak değiştirildi. 1 Temmuz 1989'da temeli atılan yeni fabrika, 1 Kasım 1990'da lastik üretimine başladı.  
 
Bugün Brisa, Avrupa’nın 6’ncı, dünyanın 29’uncu büyük lastik şirketi. Toplam çalışan sayısı bin 126. İzmit’teki tesisin toplam alanı 870 bin metrekare. Bunun 274 bin metrekaresi kapalı. Tesiste teknik eğitim merkezi, konferans salonu, eğitim salonları, tenis kortu, futbol sahası ve basketbol sahası bulunuyor. Brisa, tek çatı altında 400’ün üzerinde lastik çeşidi üreten ender tesisler arasında yer alıyor.  
 
YEŞİM, GİYİMDE İLK DÖRTTE  
 
Yeşim Tekstil, Bursa’da 144 bin metrekaresi kapalı ve 181 bin metrekaresi açık olmak üzere toplam 325 bin metrekare alan üzerinde üretim yapıyor. 5 bin civarında çalışanı olan şirketin üretim konusu, hazır giyim ve ev tekstili.  
 
Açık alanda 4 bin 300 metrekarelik kısımda arıtma tesisi, kapalı alanda 5 bin 800 metrekarelik kısımda revir ve soyunma odaları, 4 bin metrekarelik kısımda da bin çocuk kapasiteli ve halen 650 çocuğun bakıldığı kreş bulunuyor.  
 
Günlük üretim kapasitesi 80 ton örme, 120 ton boyama, 100 bin metre baskı ve 200 bin adet hazır giyim ile 100 bin adet ev tekstili olan firma, dünyada hazır giyim sektöründe aynı çatı altında iplikten mamul ürüne kadar tüm işlemleri kendi bünyesinde yapabilen en büyük dört entegre tesisten biri.  
 
Yeşim Tekstil, aynı çatı altında örme ürün üreten firmalar arasında entegre tesis olarak Türkiye'de ve Avrupa'da birinci sırada yer alıyor.  
 
ARÇELİK, TEK KAMPÜS ŞAMPİYONU  
 
Arçelik’in toplam 8 tesisi bulunuyor. Üretim stratejisi ise “tek kampüs, tek ürün” olarak açıklanıyor. Örneğin, İstanbul Çayırova İşletmesi’nde sadece çamaşır makinesi, Eskişehir’de buzdolabı, Ankara’da ise bulaşık makinesi üretiliyor. Avrupa’nın en büyük kapasitelerinden birine sahip olan Arçelik’in üretim kapasiteleri şöyle:  
 
İstanbul Çamaşır Makinesi İşletmesi 1 milyon 850 bin, Eskişehir Buzdolabı İşletmesi 1 milyon 750 bin, Bolu Pişirici Cihazlar İşletmesi 1 milyon 425 bin, Çerkezköy Elektrikli Süpürge İşletmesi 1 milyon, Ankara Bulaşık Makinesi İşletmesi 600 bin, Çerkezköy Motor-Pompa İşletmesi 5 milyon 150 bin, Eskişehir Kompresör İşletmesi 2 milyon 500 bin, Sultançiftliği Çok Amaçlı Motor İşletmesi 550 bin adet.