"TAKTİĞİMİZ DEĞİŞİYOR"

Enerji sektörünün en büyük özel sektör kuruluşu Enerjisa, bugünlerde kritik bir aşamada. Şirket, dünyada ve Türkiye’de yaşanan son gelişmeler üzerine stratejisini değiştirme kararı aldı. Sabancı Holding Enerji Grup Başkanı Mehmet Göçmen’in ifadesiyle oyun içinde mola alıp taktik değiştiriyor. Şirketin genel profiline baktığımızda Enerjisa, son 10 yılda çok hızlı bir büyüme yaşadı. Sektöre toplam 10 milyar dolarlık yatırım yaptı. Özelleştirmelerde en aktif oyunculardandı. Geldiği noktada cirosu 11 milyar TL’ye, pazar payı da yüzde 4’e ulaştı. Bu yılın sonunda 5 bin megavatlık kurulu güce, 2020 yılına kadar da hızlı bir büyümeyle yüzde 11’lik bir pazar payına ulaşma hedefi vardı. Fakat içeride ve dışarıda yaşanan son gelişmeler üzerine Enerjisa’da, büyümeye değil sağlıklı büyümeye odaklanma kararı aldıklarını açıklayan Mehmet Göçmen, bugün kendileri için hazmetme ve beklenen performansı verme dönemi olduğunu söylüyor. “Bunu öyle bir ayarında yapacağız ki hem performansımızı ve verimliliğimizi artıracağız hem esnek ve etkin bir şekilde büyümeye devam edeceğiz. Hedefimiz değişmedi, hala en büyük oyuncuyuz, yeni oluşan dev bir sektörün en değerli oyuncusu olmayı hedefliyoruz” diye konuşuyor. Sabancı Holding Enerji Grup Başkanı Mehmet Göçmen, enerjideki yeni büyüme taktiklerinin detaylarını ve gelecekte ulaşmak istedikleri noktayı Capital’e anlattı: 
* Enerjide Türkiye’nin en büyük grubusunuz. Bu güce ulaşmak için ne kadar yatırım yaptınız?
* Sadece Türkiye’nin en büyük enerji üreticisi değil, aynı zamanda en büyük elektrik enerjisi oyuncusuyuz. Enerjide yaptığımız yatırımın yüzde 60’ını üretim, yüzde 40’tan biraz fazla kısmını dağıtım ve perakende işi için gerçekleştirdik. Bu spektrumda sektörde en büyük oyuncuyuz. Şu ana kadar sektöre 10 milyar dolar yatırım yaptık. 
~
* Pazar payınız tam olarak kaç?
* Enerji piyasalarında üretim tarafında yaklaşık yüzde 4 civarında bir paya sahibiz. Bu alanda kamu, hala en büyük üretici durumunda. Özelleştirme ihaleleri devam ediyor ama kamu 2019’a kadar hissedilir büyüklükte üretici konumunu koruyacak. Kamunun hem sahip olduğu termik santraller hem hidroelektrik santralleri hem de yap işlet ve yap işlet devret usulü içinde bulunduğu birtakım anlaşmalar var. Türkiye toplam elektrik üretiminde yüzde 4 civarında bir paya sahibiz, bu da her gün değişir. İçinde bulunduğumuz arz fazlası durumunda bizim ilk yaptığımız doğalgaz santralleri verim açısından düşük kaldı. Bugünkü arz talep dengesinde verimsiz santralleri çalıştırmak ekonomik değer yaratmıyor, dolayısıyla o santralleri devreden çıkarma kararı aldık. Bir taraftan da inşa halindeki yatırımlarımız devam ediyor. Arz ve talep dengelerini ve pazar dinamiklerini dikkate alarak dinamik bir portföy yöneteceğiz.
* Enerjide kurulu güç olarak bu yıl sonunda 5 bin megavata ulaşma hedefiniz vardı. Bu durumda bu hedefe ulaşmak mümkün olabilecek mi?
*Şu anda 2 bin 600 megavat civarında bir kurulu gücümüz var. Orijinal planımızda bu yıl sonuna kadar 5 bin megavat seviyesine ulaşacaktık ama 3 bin 700 megavata
ulaşacağız. Hedef revize olmadı, biraz hızımızı düşürdük. Hedefe gidişteki hızımızı pazardaki gelişmelere göre tekrar belirledik. Yavaşlamamızın da sebepleri var. 
* Nedir bu sebepler?
*Öncelikle enerji talebi artma hızı beklentilerin altında kaldı. Bir yandan küresel gelişmelere paralel ülkemizin ekonomik büyüme hızı düştü, diğer yandan, çok doğru olarak, enerji verimliliğinde olumlu gelişmeler oldu. Arz tarafında ise geçmişte başlayan yatırımlar devam etti. Dolayısıyla bugün üretim fazlasıyla karşı karşıya kalındı. Onun için bazı eski santrallerimiz ekonomik olmaktan çıktı, onları kapattık. Daha başlamadığımız ya da yeni başladığımız bazı projeleri de öteledik. Gözü kapalı yatırımlara devam ederdik ama kaynakların bu kadar hovardaca kullanılması doğru olmazdı. 
~
* Sizle birlikte tüm sektör mü hız kesti? 
* Bugün Türk enerji sektörü çok mutlu gözükmüyor... Fazla kapasitenin yarattığı fiyat baskısına ilaveten şu anda doğalgaz, kömür fiyatları da düşüyor. Türkiye’de büyük oranda bunların ithalatına dayalı bir enerji piyasası oluşuyor. Bir de 60 yılda bir olan kuraklıkla karşılaştık. Hidroelektrik santrallerine gelen su yüzde 50’den fazla daraldı. Bir tarafta düşen fiyatlar, bir tarafta hidroelektrik santralleri kullanamamaktan dolayı kâr marjı diye bir şey kalmadı.
* Marj ne kadar azaldı? 
* Belki de genel beklentinin yüzde 60’ı bile yapılamad��. Bu kadar büyük yatırımların yapıldığı uzun soluklu bir sektörde, böyle bir yılın yaşanması istisnai ama mali sonuçları
açısından da sorunlu bir yıl oldu. Tabii bu birçok sektör oyuncusunun yatırım kararlarını da etkilemiştir.
* Peki tüm bu ortamda geçtiğimiz yıl ne kadarlıık bir ciro artışı yakaladınız? 
* 2013’ün son döneminde bize devri yapılan iki dağıtım bölgesi yani AYEDAŞ ile Toroslar Dağıtım bölgelerinin ilavesi nedeniyle geçtiğimiz yıl ciromuzu yüzde 60 oranında artırdık, ciromuz 11 milyar TL seviyesine ulaştı. Dolayısıyla ciro artışı tamamen satın almayla oluşan bir büyümenin sonucu. 
*Sektörün liberalleşme performansını nasıl buluyorsunuz? 
* Bu yönde önemli adımlar atıldı. Dağıtımın tamamı özelleştirildi. Serbest tüketici limiti 4 bin kilovat/saat mertebelerine indirildi. Ancak halen hedeflenenin gerisindeyiz. 
* Portföyünüzün yüzde 40-45’ini dağıtım alıyor. Önümüzdeki birkaç yıl içinde bu oranlar nasıl değişir?
*Oranlar aşağı yukarı burada kalacak. Ancak, dağıtımda daha yapacak çok işimiz var. Yeni tarifeyi bekliyoruz. Diğer tarafta da yenilenebilir enerji başta olmak üzere üretimde de yatırıma devam edeceğiz. Bunu yapmadığınız müddetçe sektörün hakkını da vermiş olmuyorsunuz. Perakende de şu anda çok fazla bilinmiyor ama Türkiye’nin en büyük perakende işlerinden birini yönetiyoruz. şu anda yılda 100 milyon fatura kesen, 9 milyon müşteriye enerji satan, yaklaşık 20 milyon nüfusa ulaşan bir perakende şirketiyiz. Bu çok büyük gelişim potansiyeli oluşturuyor. 
~
* Yenilenebilir enerjinin portföyünüzdeki payı nedir? 
* Mevcutta yüzde 55-60 arasında. Büyüme odağımızda güneş ve rüzgar olacak. 
* Beklediğiniz özelleştirmeler var mı? 
* Dağıtım bitti. Üretim özelleştirmesinin tarafı olmayı düşünmüyoruz. Oyun planımızda yok.
* 2020 için de enerjide yüzde 11’lik bir pazar payı hedefiniz vardı. Bu hedefi koruyor musunuz? Hedef değişmedi ama yıl değişebilir. Enerjisa olarak biz büyümeyi değil sağlıklı, sürdürülebilir büyümeyi konuşacağız. 
* Alman ortağınız var. Yeni ortaklıklar düşünüyor musunuz? 
* Düşünmüyoruz. Dünyanın en büyük enerji şirketlerinden biriyle sağlıklı giden bir ortaklığımız var. Henüz yeni oluşan bir şirketiz, E.ON’un birikimden azami yararlanıyoruz. 
*Sabancı Holding’in gelirlerinde enerjinin payı yüzde 20…Önümüzdeki yıllarda bu pay artar mı? 
*Biz portföyde gelir olarak değil net varlık olarak değere bakıyoruz. Orada enerjinin payının yüzde 20’ler civarında olmasını hedefliyoruz. Bankam ızın ardından en büyük iş kolunu oluşturuyoruz.

"SEKTÖR HAYAL KIRIKLIĞI YARATTI"
ÇEKİCİ PAZAR Türkiye enerjide talep yönüyle her zaman cazip bir ülke. Hem genç nüfusumuz hem büyüme hızımızla tabii ki çekici bir pazarız. Ama pazar dinamikleri ilginin dozunu belirliyor. Rekabetin ne kadar sağlıklı olduğu, oluşturulan mevzuat altyapısının dışarıya ne kadar güven verdiği gibi unsurlar kurumsal yatırımcıların ilgisini artırıyor ya da eksiltiyor. 
YÜKSEK PERFORMANS İki tane “p” var. Biri potansiyel, diğeri performans. Potansiyel hep var, ancak performans düştüğü zaman yatırımcı uzaklaşıyor. Biz bu ortamı sürdürülebilir yapmak için olan potansiyelimizin yanına muhakkak bir yüksek performansı da eklemek zorundayız.
ÜRETİM YAPAMIYORSUNUZ Son birkaç yıldır performans düşük olduğu için sektör önemli bir hayal kırıklığı yarattı. Düşünün milyarlarca Euro, dolar para harcamışsınız, yatırımı bitirmişsiniz, bitirdiğinizde su yok, faiz işlemeye başlamış ama üretim yapamıyorsunuz. Büyük ölçekte enerji üretimi yüksek sermaye gerektiren iştir. 
CİDDİ OYUNCULAR KALMALI O yüzden de büyük ve ciddi oyuncular kalmalı. Dağıtım işi de öyle... Her yıl milyar TL mertebesinde yatırım yapılacaksa ancak güçlü sermaye grupları bu işi yapar. O yüzden orada da ciddi ve güvenilir şirketlerin kalması lazım. Perakende işi daha esnek ve küçük yapılarla yapılacak bir iş.
~
“2015 ÇOK KRİTİK BİR YIL OLACAK” 
ÖNCELİKLİ HEDEFİMİZ Bizim öncelikli hedefimiz devam etmekte olan yatırımları hedeflediğimiz zamanda ve maliyette tamamlamak. Biz çok hızlı bir büyüme dönemi geçirdik. Hep büyüyen ve hızlı büyüyecek olan bir şirket algımız var. 
ESNEK VE VERİMLİ Burada ‘hep’ lafının ‘sağlıklı’ lafıyla değiştirilmesi gerekiyor. Biz günün koşullarına göre büyüme hızını ayarlayabilen, esnek, verimli ve etkin bir organizasyon olmayı hedefliyoruz. 2015, bunun ilk yılı olacak.
EN ÖNEMLİ İŞLERİMİZ Ayrıca, dağıtım işimizin üçüncü tarife dönemi, 2016’dan itibaren başlayacak. Biz de özelleştirmelerden Türkiye’nin 3 büyük dağıtım bölgesini devraldık. Bu yeni tarife döneminin parametreleri, bizim gelecek dönemdeki performansımızı belirleyeceği için bu yıl doğru hedeflerin oluşturulmasını sağlamak en önemli işlerimizden bir tanesi.

“HAYATIN İKİNCİ DÖNEMİ BAŞLIYOR” 
HALİMİZDEN MEMNUNUZ Biz bu yıl oyunu yeniden kurmuyoruz, oyun içerisinde mola aldık, taktik değiştiriyoruz. Aslında liberalleşen bir sektörde güçlü, lider bir oyuncu olmak için bu sektördeyiz. Şimdiye kadar verilen sözler, büyük oranda yerine geldiği için halimizden memnunuz. Birkaç yüz kişilik bir şirketten 7- 8 bin kişinin çalıştığı, 9 milyon müşteriye ulaşan, 20 milyon insana değen, 10 milyar dolar yatırım yapılmış bir şirket oluşturduk. 
HAZMETME DÖNEMİ Şimdi hayatın ikinci dönemi başlıyor. Bugüne kadar aldıklarını hazmetme ve beklenen performansı verme dönemi. Bunu öyle bir ayarında yapacağız ki hem performansımızı ve verimliliğimizi artıracağız hem esnek ve etkin bir şekilde büyümeye devam edeceğiz. Hedefimiz değişmedi, hala en büyük oyuncuyuz, yeni oluşan dev bir sektörün en değerli, örnek alınan lider oyuncusu olmayı hedefliyoruz.

Yeni oyun planı
1- Enerjisa’da hayatın ikinci dönemi, hazmetme ve beklenen performansı verme süreci başlıyor. 
2- Yeni dönemde dinamik bir portföy yöneteceğiz. 
3- Günün koşullarına göre büyüme hızını ayarlayabilen bir organizasyon olmayı hedefliyoruz. 
4- Pazarda arz fazlası oluştu, hızımızı düşürdük, başlamadığımız bazı projeleri öteledik. 
5- Enerjisa olarak biz büyümeyi değil sağlıklı, sürdürülebilir büyümeyi konuşacağız.
6- Dağıtımda yapacak çok işimiz var. Yenilenebilir enerji ağırlıklı yatırım gerçekleştireceğiz. 
7- Odağımızda artık güneş ve rüzgar enerjisi yatırımları olacak. 
8- Hedefimiz değişmedi, sektörün örnek alınan lider oyuncusu olmayı hedefliyoruz.