7.2 Milyon Zengin Var

İşin doğrusu, zengin ve onlarla ilgili araştırma yapmak çok zor. Zaman zaman Capital’de bu konuda çalışmalar hazırlıyoruz. Ancak, bu kez daha kapsamlı bir araştırmayı, Capital’in tablolarıyla birleştirdik. Dünyaca ünlü danışmanlık şirketi CAP Gemini’nin çalışması, beş kıtadaki zenginlerle ilgili en son verileri ortaya koyuyor. Buna göre geliri 1 milyon doların üstündeki zengin sayısı 7.2 milyona ulaştı. Araştırmayı yürütenlerden Lars Weigl, “Özellikle yeni ekonomi kaynaklı büyüme nedeniyle sayıları son 5 yılda hızlı artı” diyor. Türkiye verilerini ise DİE rakamlarından, tahminle yaptık...

Aslına bakarsanız, bu merak yüzyıllardır hiç değişmemiştir. Zenginlik ve zenginler, her zaman merak konusu olmuş, yakından izlenmişlerdir. Sadece Türkiye’de değil, dünyada tablo böyledir. Ünlü atasözünü haklı çıkarırcasına, zenginlerin yaşam tarzı, başarı öyküleri ve iş dünyaları, her zaman yakından izlenmiştir. Capital, Türkiye’deki zengin, yüksek gelirli vatandaşların sayıları ve yaşam tarzlarıyla ilgili araştırmalara zaman zaman yer veriyor. Bunlarla ilgili kesin veriler olmadığından, özel tahmin ve analizlerle bir sayıya ulaşmaya çalışıyoruz.

Örneğin Devlet İstatistik Enstitüsü’nün verilerinden yola çıkarak yaptığımız tahminde, Türkiye’de en yüksek gelir grubunda 2 bin 200 aile yaşadığı ortaya çıkıyor. Bu 10 bine yakın kişi anlamına geliyor. Sözünü ettiğimiz gelir grubunun yıllık ortalama geliri 300-750 milyar TL arasında değişiyor. Ortalama servetlerinin ise 26 trilyon TL’nin üzerinde olduğunu tahmin ediyoruz.

Bizim Türkiye’ye yönelik yaptığımız araştırmaları, dünya çapında hazırlayan kuruluşlar var. Bunlardan biri de CAP Gemini Ernst&Young şirketi. Dünyanın önde gelen danışmanlık şirketi Ernst&Young’un yan kuruluşu olan bu şirket, değerlendirmesini iki kategoride yapıyor. Bir anlamda zenginleri, “Yüksek net değerli bireyler” (HNWI, High Net Worth Individuals) ve “Ultra Yüksek Değerli Bireyler” (HMWI, Ultra High Net Worth Individiuals) diye ikiye ayırıyor. HNWI’dekilerin 1, ikinci gruptakilerin ise 30 milyon dolardan fazla servete sahip olduklarını tahmin ediyor. Araştırmasını da birinci grupa göre yapıyor.

Cap Gemini’nin araştırmasını hazırlayan uzmanlardan Lars Weigl, 1 milyon doların üzerinde servete sahip birey sayısının bütün dünyada 7.2 milyon olduğuna dikkat çekiyor. Weigl, “Geçtiğimiz yıllarda zenginlerin sayısı çok hızlı şekilde arttı” diyor. Ona göre, bu artış, son 5 yılda dünya ekonomisinde meydana gelen büyümeden kaynaklandı.

Capital, CAP Gemini’nin uzmanı Lars Weigl ile araştırmadan öne çıkan sonuçları konuştu, analiz sonucunda ortaya çıkan rakamları paylaştı. İşte zenginliğin son haritası...

Zenginin tanımı ve sayısı

Bizim zengin tanımımız raporda yer alıyor. Bunun dışında bir kavram üzerinde çalışmadık. Bu zenginleri iki temel segmente ayırdık. Birinci segmente “HNWI (High-net-worth individuals-Yüksek net değerli bireyler)” diyoruz. Bu sınıftaki zenginler 1 milyon dolar veya üstünde yatırım yapılabilir varlıklara sahip.

İkinci sınıfa “U-HNWI (Ultra high-net-individuals-Ultra yüksek değerli bireyler)” diyoruz. Bu sınıftakiler 30 milyon doların üstünde yatırım yapılabilir varlıklara sahip. Biz çalışmamızda öncelikle “HNWI”lerin sayısına baktık. Bunun yaklaşık 7.2 milyon civarında tahmin ettik.

Bizim araştırmada ilgilendiğimiz bir diğer konu  da bu bireylerin ortalama zenginliğiydi. Bunun hesaplamak için bu bireylerin sahip olduğu toplam zenginliğe baktık. Bu 28 trilyon dolar dolayındaydı. Bu rakamı 7.2 milyona böldüğümüzde, 4 milyonun biraz altında bir rakama ulaştık.

Süperlerin yeni haritası

Bizim elimizde zenginlerin ülkelere göre dağılımı var. Ancak, bu veriler bizim kullandığımız yöntem nedeniyle çok güvenilir değil. Biz bu rakamları açıklamıyoruz.

Bu çalışma bölgelere göre yapıldı. Bu rakamlar da araştırmanın içinde var. Tekrar belirtmek gerekirse Kuzey Amerika’da 2.54 milyon, Avrupa’da 2.31 milyon, Asya’da da 1.7 milyon tane “yüksek net değerli birey” var.

Sayıları hızlı artıyor mu?

Evet son 5 yılda bu sayı çok hızlı arttı. Bu artış yaklaşık yüzde 15-20 oranında gerçekleşti. Ancak, geçtiğimiz yıl bu artışta bir düşüş yaşandı. Artış, yaklaşık yüzde 6 düzeyinde kaldı.

Son 5 yılda yaşanan bu artış, 20001 yılında düşmeye başladı. Bunun en önemli nedeni, ekonomilerin ve piyasaların oldukça büyümesiydi. Bu dönemde birçok aile işi satıldı.  Yine birçok insan şirketlerinden aldıkları kar paylarıyla oldukça zenginleşti.

Özetle bunun nedeni olarak 80’li ve 90’lı yıllarda dünya ekonomisinde yaşanan büyümeyi gösterebilirim. Bu durum borsalara da olumlu şekilde yansıdı. Sonuçta tüm dünyada zenginlik oluşumu inanılmaz derecede arttı, zengin bireylerin sayısı da bu sayede yükseldi.

Araştırmada da belirttiğimiz gibi, önümüzdeki 5 yılda bu büyüme devam edecek. Dünya genelindeki zenginlik 2005 yılında, 28 trilyondan 40 trilyon dolara yükselecek. 

Paralarını nereye yatırıyorlar?

Türkiye’ye özel bir çalışmamız yok. Özellikle Asya ve Ortadoğu’da, Batı’ya göre önemli farklılıklar gözlediğimizi söyleyebilirim. Bu ülkelerin zenginleri pahalı antikalara veya gayri menkullere daha fazla ilgi gösteriyorlar. Ama ellerinde çok fazla yatırım yapılabilir varlık bulundurmuyorlar. Gerçekte zengin olmalarına rağmen nakit açısından zengin değiller. Ancak, dünyada yatırım bankalarının zenginliği tespit ederken izlediği yol sadece yatırım yapılabilir varlıklara bakmaktır.

Özellikle U-HNWI’ler global toplumun tam anlamıyla bir parçası. Bu nedenle de davranış ve yatırım tarzlarında çok fazla farklılık yok. HNWI’lerin de dünya genelinde davranışları birbirlerine oldukça benzer. Elbette bunların eğilimleri UHNW’ler gibi değil.

Ama onların da global toplumun bir parçası olduğunu söyleyebilirim. Bu iki sınıfın dışında kalan, daha küçük zenginlerin davranışları bölgeden bölgeye büyük faklılık gösteriyor. Ama Türkiye’nin bunduğu bölge için spesifik bir değerlendirme yapamayacağım.
 
ZENGİN OLMANIN YÖNTEMİ DE DEĞİŞTİ?

Geçmişte zenginliğin tanımı neydi? Örneğin, 50’li veya 60’lı yıllarda hangi tanım kullanılıyordu? Ne kadar parası olanlara zengin deniliyordu? Şimdi ne oldu?

Bu bizim araştırmamız kapsamında değil. Belki bundan 50 yıl önce 100 bin dolar net varlığa sahip bireylere zengin deniliyordu. Bugün için kullandığımız zenginlik tarifini biraz önce anlattım. Bunun dışında bir şey kullanmıyoruz.

Ancak, bugün geçmişe göre farklı ve bence oldukça ilginç bir durum söz konusu. Son yıllardaki zenginlerin çok büyük bir kısmı bu zenginlikleri kendileri yaptı. Bunu  halka arz, işlerini satma gibi yöntemlerle gerçekleştirdi. Ancak, örneğin 40-50 yıl önceki zenginlere bu paralar miras olarak kalmıştı. Kendileri kazanmamışlardı. Babalarından veya annelerinden kalan parayla zengin olmuşlardı. Ben bunu eski para olarak nitelendiriyorum. Ama özellikle son 30 yılda çok büyük miktarda yeni zenginlik oluştu.

“AMACIMIZ TOPLAM ZENGİNLİĞİ BULMAKTI”

Cap Gemini uzmanı Lars Weigl raporun amacını ve izledikleri yöntemi şöyle anlatıyor.

Amacımız, global olarak HNWI  kişilerin sayısını bulmaktı. Geçmişi de Merrill Lynch ve Cap Gemini Ernst&Young’ın işbirliğine dayanıyor. Bu raporların 10 yıldan fazla tarihi var. Bu iki şirket araştırmayla HNWI sayısını ve bölgelere göre dağılımı bulmaya çalıştı. Bölgelerin potansiyellerini bulmak istediler. Farklı bölgelerdeki özel bankacılık ve zenginlik yönetimi gibi iş alanlarının ne kadar potansiyeli bulunduğunu tespit etmek istediler.

Beş yıldır da bu raporları kamuoyu ile paylaşıyorlar.

Raporlarda genel olarak makro ekonomik bilgilerden yaralanıldı. Ülkelerin ekonomik büyüklüğü ve kişi başına düşün gelir gibi verilere bakıldı. Sonra bizim geliştirdiğimiz Lorenz Eğrisi yöntemi kullanıldı. Buradan makro seviyede finansal ve finansal olmayan  özel zenginliklere ulaşıldı. Buradan elde edilen sonuçlar bölgedeki nüfusa dağıtıldı. Çıkan sonuçlar konuyla ilgili yapılmış diğer araştırmalarla karşılaştırıldı. Amacımız, ilk etapta HMWI’lerin sayısını ve toplan zenginliği bulmaktı.

“TÜRKİYE’DE 1 MİLYON DOLARIN VARSA ABD’DEN DAHA İYİ YAŞAYABİLİRSİN”

Zenginliğin tanımı ülkeden ülkeye veya toplumdan topluma değişiyor mu? Bunu bulmak için nasıl bir hesaplama yapmak mümkün? Örneğin, Türkiye için nasıl bir değerlendirme yapılabilir?

Hayır, bizim tanım ve yöntemlerimize zenginlik ülkeden ülkeye değişmiyor. Bu konudaki tanımımız oldukça net. Biz yatırım yapılabilir varlığı 1 milyon doların üzerinde olan kişileri zengin diye nitelendiriyoruz. Sorduğunuz sorular bu nedenle bizim araştırmamız dışında.

Ancak, şunu söyleyebilirim. 1 milyon dolar bazı ülkelerde diğerlerine göre daha yüksek hayat standardı sağlayabilir. Göreceli olarak diğer ülkelerdeki insanlara göre daha zengin görünebilirler. Örneğin Türkiye’de 1 milyon dolarınız varsa, ABD’de aynı paraya sahip bir insana göre daha zengin olarak algılanabilirsiniz. Daha yüksek standartlarda yaşarsınız. Çünkü, yaşam masrafları ABD’de daha yüksektir.

Ancak, biz bu gerçeklere çalışmamızda yer vermedik. Yöntemimizde dikkate almadık. Biz tüm dünya için tek bir tanım kullandık. 1 milyon doların üstünde varlığa sahip insanlara  HNWI dedik.

Zaten HMWI zenginlere baktığınızda onlar için ülke sınırlarının çok fazla önemi olmadığı görürsünüz. Örneğin Türkiyeli bir zengin Fransa’da yaşayabilir. Paris, Londra ve New York’ta üç farklı eve sahip olabilir. Yine yılın bir kısmını Miami’de geçirebilir.

Bu zenginler gerçek anlamda global toplumun bir parçası. Özellikle U-HNWI’lerde bu çok daha belirgin. Araştırmada belirttiğimiz gibi bu insanlar 30 milyon doların üstünde yatırılabilir varlıklara sahip. Bu kişiler global toplumun tamamen bir parçası.

“ZENGİNLER ÜÇ TEMEL SÜREÇ YAŞIYOR”

Son yıllarda zenginlerin para harcama ve yaşam tarzı eğilimlerinde bir farklılık görülüyor mu? Tüketim ve harcama kalıplarında bir değişim var mı?
 
Biz harcama yapılarıyla veya davranış tarzlarıyla ilgili olarak herhangi bir çalışma yapmadık. Ancak, burada biraz kendi gözlemimi aktarabilirim. Ama bu davranış eğilimlerinin zenginden zengine çok farklılaştığını söyleyebilirim.

Örneğin, yeni zengin olmuş insanlar, eskilere göre ilk etapta çok daha fazla harcama yapıyorlar. Zenginliklerini göstermeye daha meraklılar. Çok pahalı evler, otomobiller alıyorlar. Tanınmış ve zenginlerin gittiği klüplere üye olmaya çalışıyorlar. Bunlar özellikle batı toplumunda görülen eğilimler. Başka toplumlarda farklı olabilir.

İkinci aşamada aile ile ilgili kavramları önemsemeye başlıyorlar. Evli değillerse aile kuruyorlar. Çocuklarına iyi bir eğitim sağlamak için uğraşıyorlar. Vergi gibi konulara daha çok dikkat ediyorlar. Üçüncü aşamada ise hayır işlerine ve sosyal yardım aktivitelerine ilgi gösteriyorlar. Bu sürecin uzunluğu zenginden zengine değişiyor. 10 yıl, 20 yıl, hatta 30 yıl alabilir. Ama biraz önce belirttiğim gibi bunlar batı toplumuna özgü süreçler.