Projeksiyon

ÇAY  
 
ÖZEL SEKTÖRÜ MARKALAŞMA BÜYÜTÜYOR  
 
Pazarın yüzde 65-70’ini elinde tutan Çaykur’un geçen yıl çay üretimi bir önceki yılla aynı düzeyde kaldı. İç satışlar azaldı, ihracatta ise artış gözlendi. 2001’de 109 bin ton olan satışlar 93 bin tona geriledi. Ancak, özel sektörün satışlarında artış gözlendi. Son birkaç yıldır gerçekleştirilen markalaşma ve reklam kampanyaları, bu artışın en önemli nedeni oldu. Çaykur’un iç satışlarının azalmış olmasına rağmen Türkiye kuru çay tüketiminin 180-200 bin ton arasında olduğu belirtiliyor.  
 
Balküpü markasıyla çay pazarına da giren Keskinkılıç’ın Pazarlama Müdürü Ufuk Bilgi, tanıtım ve marka tutundurma çalışmalarının, iç talepteki olası küçülmeyi engellediğini söylüyor. Özellikle son üç yıldır artan pazarlama ve tanıtım faaliyetlerinin, 500 milyon dolarlık büyüklüğe sahip olan çay sektöründe gelecek için umut verdiği düşünülüyor.  
 
Ufuk Bilgi, sektörde firma enflasyonu yaşandığından söz ediyor. Diğer yandan dikkat çektiği diğer bir gelişme ise hemen hemen aynı düzeyde firmanın sektörden çekiliyor olması. Bilgi’nin sektörle ilgili diğer değerlendirmeleri şöyle:  
 
“Devletin diğer tarım ürünlerinde olduğu gibi doğrudan destekleme yardımı yapması gerekiyor. Devletin görevi çay harmanlamak ve satmak olmamalıdır. Böylece hem üreticilerimize doğrudan destekleme primleri ve piyasada oluşacak kaliteye göre fiyatlandırma sistemi ile fırsat eşitliği sağlanacak hem de sanayiciler böylesi bir haksız rekabetten kurtulacaklar.”Bilgi’ye göre, kamu kuruluşu olan Çaykur zararının Hazine’den karşılanması sektörün gelişmesindeki en önemli engel.  
 
Pazarın geleceğiyle ilgili öngörülerde de bulunan Ufuk Bilgi, marka çalışmalarının çay pazarında özel sektörün ağırlığını artıracağını tahmin ediyor. Ona göre özel sektör, giderek daha fazla oranda Çaykur’un satışlarından pay alacak. Toplam tüketim miktarında ise bu yıl değişim olmayacak.  
 
TAŞIMACILIK  
 
SEKTÖRÜN GÖZÜ ORTADOĞU PAZARINDA  
 
Taşımacılık sektörü yıla savaş gündemiyle girdi. Bu gelişme, savaş bölgesine yapılan taşımaların azalmasına neden oldu, ancak Avrupa taşımaları ise arttı. İlk 3 ayda Ortadoğu taşımaları yüzde 33 azaldı. Avrupa taşımalarının yüzde 26 oranında artması toplam ihraç taşımalarına da yüzde 5’lik artış olarak yansıdı. Rusya, BDT ve Asya ülkelerine yapılan taşımalar ise yüzde 32 oranında arttı.  
 
Sektörün gözü şimdi de Irak’ın yeniden yapılandırılmasından pay alabilmekte... Uluslararası Nakliyeciler Derneği (UND) Başkanı Çetin Nuhoğlu, bu amaçla Dışişleri Bakanlığı bünyesinde kurulan komisyonda yer aldıklarını söylüyor. Savaşın bitişiyle Bağdat ve bazı illerde şube açmaya karar verdiklerini de sözlerine ekliyor. Nuhoğlu, “Irak’ı kullanarak diğer Körfez ülkelerine yönelik çok ciddi taşımalar yapıyoruz. 1 Ocak 2003 tarihinden sonra Arap Gümrük Birliği’nden sonra ile 6 ülke arasındaki gümrükler sıfırlandı. Bu, 250 milyar dolarlık bir ticari hacim ve Türkiye için bulunmaz bir fırsat anlamına gelir” diyor.  
 
Ortaya çıkan bu tablo sonunda sektörün yıl sonu hedefi, dış taşımada 4 milyar dolara ulaşmak.  İç taşımalarda ise dış taşımalarda gözlenen olumlu hava gerçekleşmedi.  
 
Horoz Lojistik Başkanı Taner Horoz,  sektörün kötü seyrini 2003 yılının başında da sürdürdüğüne dikkat çekiyor ve şu değerlendirmeleri yapıyor:  
 
“Savaşın kısa sürede bitmesi ile vergi barışı sayesinde, toplanması beklenilen kaynakların birleşmesiyle birlikte faizlerin görece olarak gerilemesi, piyasada kısa vadeli beklentileri olumluya çevirdi. Önümüzdeki dönemlerde özellikle beyaz eşya, otomotiv gibi artık tüketici tarafından zorunlu ihtiyaçlar olarak görülen ürünlerde iç pazarda önemli bir hareketlenme beklenilebilir.”  
 
TEMİZLİK ÜRÜNLERİ  
 
TOPLAM TÜKETİM YÜZDE 3 ARTTI  
 
Sabun ve Deterjan Sanayicileri Derneği verilerine göre, geçen yıl en büyük tüketim artışı bulaşık deterjanında oldu. 2001’de 62 bin 799 ton olan tüketim 2002’de yüzde 10’luk artışla 69 bin 872 tona çıktı. Tüketimden en büyük payı ise son 5 yıldır olduğu gibi çamaşır deterjanları aldı. Bu ürünün tüketimindeki artış da yüzde 3 düzeyinde kaldı. 2001’de 194 bin 785 tonluk tüketim 202 bin 192 tona ulaştı. Geçen yıl toplam deterjan tüketimi de yüzde 3.2’lik artış gösterdi. 454 bin 709 tondan 469 bin 258 tona çıktı. Toplam sabun ve deterjan tüketimi yüzde 3.1 artışla 551 bin 921 ton oldu.  
 
Tüketim değer açısından da arttı. Geçen yıl toplam sabun ve deterjan tüketimi yüzde 9.4 oranında artış göstererek 1.2 milyar Euro’ya ulaştı. En büyük gelir artışı ise kalıp sabunda oldu. Kalıp sabun tüketimi yüzde 17.6’lık artışla 91 milyon 700 bin Euro’ya yükseldi.  
 
Rakamlar 2001 yılında gerçekleşen pazar daralmasının 2002’de aşıldığını, canlanmanın başladığını gösteriyor. Ancak, 2000 yılının da yakalanamadığı görülüyor. Sabun ve Detejan Sanayicileri Derneği Genel Sekreteri Vuranel Okay, “Bu yılın ilk aylarında bayram haftasından kaynaklanan duraksamayı saymazsak, iyimser havanın sürdüğü görülüyor” açıklamasını yapıyor.  
 
Vuranel Okay’ın önümüzdeki döneme ilişkin öngörüleri ise şöyle:  
 
“Bildiğiniz gibi Türkiye beklenmedik olayların krizlere sebep olduğu bir ülke. Bu nedenle iyimser olmayı gerektiren gelişmeler karşısında bile gevşemek mümkün değil, ‘Acaba bir yerden patlar mı?’ diye endişe ediliyor. Beklentiler şimdilik dikkatli ve yavaş bir iyileşmeyi gösteriyor. Nema ödemelerinin de piyasaları bir miktar canlandıracağı düşünülürse sektöre olumlu yansımalarını bekliyoruz.”  
 
KAMYON  
 
PAZAR BEKLENTİLERİ OLUMLU  
 
Kamyon üretimi 2003 yılının ilk 4 ayında  2 bin 845 adetten 3 bin 881 adede çıktı. Böylece yüzde 36 oranında artış kaydedildi. Büyük kamyon üretimi yüzde 76 oranında arttı, küçük kamyon üretiminde ise yüzde 16’lık azalma oldu. Geçen yılın ilk 4 ayında bin 626 adet olan büyük kamyon üretimi, 2003 yılının aynı döneminde 2 bin 861 adede çıktı. Küçük kamyon üretimi ise bin 219 adetten bin 20’ye düştü.  
 
Satışlar açısından ise yılın ilk ayları durgun geçti. Dört aylık dönemde toplam kamyon satışı 2 bin 212 adedi buldu. Geçen yıl ise 11 bin 86 adede ulaşılmıştı. MAN Türkiye Satış ve Pazarlama Grup Müdürü Tuncay Bekiroğlu, pazarın son 2 yıldır özellikle ağır kamyonlar açısından kötü geçtiğine işaret ediyor. 2001 yılında ağır kamyon pazarının yüzde 76 küçülerek 5 bin 500 adede indiğini, geçen yıl ise 9 bin 400 adede yükseldiğini kaydediyor. Firmaların ihracatla ayakta kaldığına dikkat çekiyor.  
 
Bekiroğlu, Irak savaşının bu yılın ilk aylarının durgun geçmesine neden olduğuna değiniyor. Kredi musluklarının kapanacağı endişesiyle yatırımların durması, faizlerin durması kamyon pazarının bu dönemde yediği en büyük darbeler. Ancak, savaşın bitmesiyle birlikte yaşanan olumlu gelişmeler şimdi sektör için umut veriyor. Nisan ayıyla birlikte olumlu sinyaller gelmeye başladı. Bu yıl pazarın geçen yılı aşacağı düşünülüyor.  
 
Bekiroğlu, “Sektörde iki yıldır süren kriz nedeniyle filoların yenilenme ihtiyacının ortaya çıkmış olması da buna katkı sağlayacak” diyor.  
 
Pazarın 1997 ve 2000 yıllarının gerisinde kalacağını düşünen Bekiroğlu, ağır kamyonda yıl sonunda 13 bin araçlık bir pazar beklediklerini belirtiyor. BMC Pazarlama Müdür Yardımcısı Tufan Altuğ’un beklentileri ise 10 bin adetlik ağır kamyon, 6 bin adetlik ise hafif kamyon satışı.  
 
TELEVİZYON  
 
ÜRETİCİLER BU YILA DA İYİ BAŞLADI  
 
Son yıllardaki büyük performansları nedeniyle Avrupa pazarındaki paylarını yüzde 50’ye çıkaran Türk televizyon üreticileri, 2003’e de iyi başladılar. Geçen yılın sonunda 12.5 milyon adetlik toplam satış yapan firmalar, ihracatta ise 11.5 milyona yaklaşmışlardı. Elektronik Cihaz İmalatçıları Derneği (ECİD) verilerine göre, yılın ilk 3 aylık diliminde ise televizyon satışları 3 milyon 162 bin adede ulaştı. Satışların 2 milyon 848 bin adedini ise ihracat oluşturdu. Toplam satışların 2000 yılına göre azalarak 8 milyon 114 bin adet seviyesinde kaldığı 2001’de ihracat adedi ise 7 milyon 156 bin adet oldu.  
 
Vestel Pazarlama Elektronikten Sorumlu Pazarlama Müdürü Gül Yücel, yılın ilk 4 ayında iç satışların 456 bin 919, toplam satışların ise 4.2 milyon adede yükseldiğini söylüyor. Yücel’in ifadelerine göre iç pazardaki büyüme yüzde 64, dış pazardaki büyüme ise yüzde 10 olarak gerçekleşti.  
 
İç pazar savaştan çok fazla etkilenmedi. Aksine haberleri takip etmek isteyenlere ve ertelenmiş taleplerini gündeme alanlara yapılan satışlar pazarı büyüttü. Yücel, pazardaki büyümeye Vestel’in katkısı olduğuna dikkat çekiyor. Yılın ilk 4 ayında cirosal bazda yüzde 100 büyüme kaydettiklerini dile getiren Yücel, 6.5 milyon adetlik üretimle Avrupa’nın en büyük televizyon üreticisi olduklarını vurguluyor. Bu yıl ise 7.5 milyon adet üretime ulaşmayı hedeflediklerini belirtiyor.  
 
Yücel’in televizyonda yıl sonu iç pazar tahmini ise 1 milyon 300-1 milyon 400 bin adetlik satış. Yaz aylarının ölü sezon olması nedeniyle büyüme hızının yüzde 10 seviyelerine düşeceği, sonbaharda yeniden yükseleceği tahminini yapıyor. Yücel, “Tüketicilerde taksitli mal alma eğilimi de büyük oranda arttı. 2003 yılının ilk 4 ayında iç pazarda yaşadığımız bu büyümeye oranla yıl sonunda da aynı istikrarda büyümenin devam edeceğini söyleyebiliriz” diyor.  
 
BOYA  
 
YÜZDE 10-15 BÜYÜME BEKLENİYOR  
 
İnşaat boyaları pazarının yaklaşık 190-200 bin ton arasında olduğu tahmin ediliyor. Pazara ilişkin sağlıklı veriler bulunmasa da, firmalar tarafından, bu rakamın 2001 yılında 150 bin tona gerilediği, geçen yıl ise yüzde 15’lik büyüme gerçekleştiği açıklanıyor. Toplam boya pazarı ihracatında da artış trendi gözleniyor. 2001 yılı toplamında 87 bin 513 ton olan ihracat miktarı geçen yılın Ocak-Kasım döneminde aşıldı. 11 aylık ihracat 101 tonu geçti. 2001’in aynı döneminde 81 ton 217 ton olan ihracat rakamı böylece yüzde 25 artış gösterdi.  
 
Marshall Pazarlama Müdürü İrfan Çetindamar, inşaat boyaları pazarının 2001’de yüzde 40 daraldığını söylüyor. Geçen yıl, oturma ruhsatı alan konut sayısında düşme olduğunu belirten Çetindamar, pazarın büyümesini temizlik ve yenileme çalışmalarına bağlıyor. Çetindamar, toplam iç pazar hacminin genişlediğine işaret ediyor.  
 
Bu yıl ise Irak savaşı ve havaların kötü gitmesi nedeniyle daralmayla başladı. Ancak, savaşın kısa sürmesi ve nisan sonunda hava şartlarının düzelmesi ile sektörde hareketlenme başladı.  
 
Çetindamar, “Talebin yeni sezonla birlikte artacağını ve buna bağlı olarak da satışların artacağını tahmin ediyoruz. Sene başında planladığımız hedeflerde herhangi bir revizyon yapmadık, hedeflerimizi tutturacağımızı tahmin ediyoruz. 2003 yılı boya pazarının yaklaşık yüzde 8-10 oranında büyüyeceğini tahmin ediyoruz” diyor.  
 
ÇBS İnşaat Boyaları Ürün Yöneticisi Mete Odabaşı da “Piyasa ekonomik krizin etkisiyle geçen yıllarda ekonomik grup denilen ucuz ve kalitesi düşük boyalara yönelmişti. Ekonomide canlanma neticesinde, özellikle yılın ikinci yarısından itibaren piyasalarda düzelme olacağı ve tüketicinin kaliteli boyalara talebinin artacağını tahmin ediyoruz. Yıl sonunda geçen yıla göre sektörde yaklaşık yüzde 10-15 büyüme öngörüyoruz” açıklamasını yapıyor.