Projeksiyon

CEP TELEFONU  
Satişlar 6 Milyona Çikabilir  
Türkiye’de 2003 yılında 5 milyon adedin üzerinde cep telefonu satıldı.  2003’te yüzde 60 payla Nokia liderdi. Adet bazındaki bu sıralamada yüzde 16 ile Siemens ikinci, yüzde 9,8 payla Sony Ericsson üçüncü sırada yer aldı. Bu yılın ilk 3 ayında ise sıralama değişti. Nokia liderliğini korurken, geçen yıl ikinci olan Sony Ericsson’un yerini Siemens aldı. İlk 3 ayda 1 milyon 48 bin 700 adetlik satışın değeri 237 milyon Euro oldu. Geçen yıl ilk 3 aylık satış değeri ise 159 milyon Euro olarak kaydedilmişti.  
 
Alım gücü düşük olmasına karşın satışların artışında pek çok işlevi üzerinde taşıyan telefonların özellikleri talebin artmasında önemli bir etken olarak gösteriliyor. Sony Ericsson yetkilileri şartları şöyle özetliyor:  
 
“Günümüzdeki cihazlara yalnızca ses iletişimiyle sınırlı kalmıyor. Fotoğraf makinesi, video kamera, radyo, MP3 çalar, ajanda, hesap makinesi gibi cihazların bütün özelliklerini cebimize sığdırıp yanımızda taşıyabiliyoruz. Yani günlük yaşamın her alanına giren mobil teknolojiler, mobil yaşam kavramını da beraberinde getiriyor. Bu da pazarı büyütecek. Ancak ülkemizdeki cep telefonu penetrasyonu ve sözünü ettiğimiz teknolojilere geçiş hızı gelişmiş ülkelere göre daha düşük. Bunun temel nedenlerinden biri, alım gücünün düşük olması. Yurtdışı pazarlarda yaygın biçimde cep telefonlarına verilen operatör desteğinin olmaması da bu durumu pekiştiriyor. Sonuçta kullanıcıların kitlesel anlamda cep telefonu satın alması, teknolojinin ucuzlamasıyla bağlantılı.”  
 
Sektör 2004 yılına da yükselme trendiyle başladı. Satışlar, geçen yıla göre yüzde 20 daha yüksek seyrediyor. 2004 yılının sonunda pazar hacminin 6 milyon adet düzeyinde gerçekleşeceği tahmin ediliyor. Artış hızı azalma eğilimine girse bile, aylık satış adedinin sabit bir düzeyde seyretmesi de beklentiler arasında.  
 
FIRIN  
 
Yükselme Trendi Sürüyor  
 
Fırın pazarı, 2003 yılını, diğer sektörler gibi büyümeyle kapatıldı. 2003 üretimi 1 milyon 574 bin, iç satışları yaklaşık 378 bin, ihracat ise 1 milyon 189 bin adet oldu. Bu rakamlarla üretim yüzde 20, iç satış yüzde 5, ihracat ise yüzde 20 civarında artışa ulaştı.  
 
Teba Ev Aletleri Grup Başkanı Neşet Serter, yılın en önemli olumsuzluğunun kurlar yüzünden yaşandığını söylüyor. “Euro/TL, US/TL paritesindeki dalgalanma ve TL’nin beklenenin üzerinde değer kazanması, ayrıca sac ve özellikle paslanmaz çelik fiyatlarında meydana gelen artışlar, özellikle yıl sonuna doğru üreticileri aşırı şekilde zorladı” diyen Serter, bu yıla da hızlı başladıklarına dikkat çekiyor.    
 
Teba’nın 6 aylık rakamlar üzerinden yaptıkları değerlendirmeye göre, üretim yüzde 17, iç satış lüzde 56, ihracat ise yüzde 25 artış gösterdi. Pazarda özellikle gömme ürünler konusunda üreticilerin büyük beklentileri var .Birçok üretici bu konuda yatırım yapıyor. Paritedeki değişiklikler sonucu, yurtiçine satış yapmak üreticiler için daha cazip hale geldi. Buna ekonomideki değişiklikler sonucu tüketicinin artan güveni de eklenince ertelenen alımlar satışa dönüşmeye başladı ve yılın ilk altı 6 ayı hareketli geçti. Ancak yoğun rekabet sonucu kâr marjları düşük seviyelerde seyrediyor .  
 
Sektörün, yılın geri kalan kısmında, ilk 6 ayda yakaladığı yükseliş trendini koruması bekleniyor. Ancak, petrol ve paslanmaz çelik fiyatlarında yükselen fiyatların bir miktar fiyat artışını da beraberinde getireceği düşünülüyor. Bunun da satışların yavaşlamasına sebep olacağı yapılan tahminler arasında . Yıl sonunda sektörün toplam üretim olarak 2003’e oranla yaklaşık yüzde 25-30 civarında bir büyümeye ulaşması bekleniyor.  
 
BİTKİSEL YAĞ  
 
Yağ Tüketimi Artıyor  
 
Bu sezon bitkisel yağ üretim ve tüketiminde artış bekleniyor. Eylül 2003- Ağustos 2004 aralığını kapsayan dönem için iç tüketimde yaklaşık yüzde 7’lik olacağı düşünülüyor. Bitkisel Yağ Sanayicileri Derneği (BYSD) verilerine göre, geçen sezon 1 milyon 86 bin tonu biraz geçen iç tüketimde bu sezon beklenen miktar yaklaşık 1 milyon 164 bin ton. 2002-2003 döneminde 1 milyon 365 bin tonu aşan toplam ham yağ arzı ise bu yıl 1 milyon 510 bin tonu geçti.  
 
Geçen sezon bitkisel yağ pazarında 377 bin 120 tonluk margarin, 709 bin 175 ton sıvı yağ tüketildi. Sıvı yağ üretimi 522 bin ton olurken, ayçiçek yağı üretimi 320 ton olarak gerçekleşti. Geçen yıl 82 bin ton olan sıvı yağ ihracatının bu yıl da 89 bin tona çıkacağı tahmin ediliyor. Sıvı yağ ihracatından 35 bin tonla en büyük payı ayçiçek yağ alacak. Margarin ihracatının da 112 bin 500 ton olması bekleniyor.  
 
Pazarda 2 yıldır gözlenen eğilim ayçiçek yağının payının artması yönünde. 25 Haziran 2002 tarihinde sıvı yağların gümrük vergilerinin eşitlenmiş olması mısır yağının payının azalıp, ayçeçik yağı payının artmasının nedeni. İhracat da rekabetçi kur avantajı ile artış trendine girdi.  
 
Ancak, yağlı tohum üretiminde düşüş var. Düşük koruma, sıfır gümrüklü tarife kontenjanlarının ve düşük gümrük vergili palm yağlarının yarattığı ithalat baskısı nedeniyle üretim azalıyor. Bu ithalatı da beraberinde getiriyor. Bu sezon yağ ithalatının 1 milyar doları geçmesi bekleniyor.  
 
Bu sezon iç tüketim rakamlarıyla ilgili beklentiler olumlu. Margarin iç tüketiminin bu sezon 382 bin 500 ton, sıvı yağ iç tüketiminin ise 781 bin 300 ton olacağı düşünülüyor.  
 
FRANCHISE  
 
Pazarda Yüzde 28 Büyüme Bekleniyor  
 
Franchise Derneği (UFRAD) üyeleri üzerinden yapılan değerlendirmelere göre, Türkiye’de franchise sektöründe firmalar üç grubu ayrılıyor. Gıda alanında 19 franchisor ve 383 franchisee, hizmet sektöründe 20 franchisor ve 544 franchisee, perakende sektöründe ise 14 franchisor ve 271 franchisee firma bulunuyor. Gıda sektöründeki franchisor’lardan 11’i, hizmet sektöründekilerden 10’u ve perakende sektöründekilerden 11’i Türkiye kökenli.  
 
Bu yıl da franchise pazarında gelişmeler sürüyor. Taleplerde ve pazar büyüklüğünde artış gözleniyor. Bunun en önemli nedenlerinden biri iç pazarda artan rekabet. Yeni pazarlardaki ekonomik çekicilik ve uluslararası pazarlarla artan ekonomik ilişkiler de diğer önemli sebepleri oluşturuyor.  
 
2002 yılında 900 olan franchise sayısı geçen yıl bin 300’e çıktı. 2002’de 450 yerli, 450 yabancı olan dağılım, geçen yıl 600 yabancı, 700 yerli olarak değişti. Bu yıl da yerli franchise sayısının bin, yabancıların ise 750 olması bekleniyor. Yurtdışındaki Türk franchise’ların ise 150’ye çıkacağı tahmin ediliyor.  
 
Türkiye’de fast food alanında Mudurnu Chicken, yiyecekte Sagra Special, eğitimde BİL Öğretim Kurumları, giyimde Limon ve Mudo, hizmet alanında Turyap franchising sisteminin kullanımını başlatan ilk yerli firmalar. Son zamanlarda Türkiye’ye gelen yabancı zincirler, gıda alanında franchise zincirleri; Domino’s Pizza, Duran, Sandwiches, El Torito, Schlotzsky’s Deli. Hizmet alanında ise Century 21 ve Jani King.  
 
Türkiye’nin franchise’da yıllık büyüme ortalaması yüzde 5’in üzerinde. Ekonomik bazı düşüş ve inmelerinin olmasına rağmen 2001 yılındaki kriz franchising’i diğer tüm sektörlerden daha fazla etkilendi. 2003 yılında sektördeki ilerleme tekrar başladı. Önümüzdeki 2 yıl ise daha da gelişmesi bekleniyor.  
 
TELEVİZYON  
 
Pazara Şampiyona Dopingi  
 
Türkiye’deki televizyon üreticilerinin 2003 yılındaki satışları toplam 15 milyon 279 bin adete yükseldi. İç satışlar 1 milyon 720 bin olurken ihracat 559 bin adede ulaştı. Bu yılın ilk 5 aylık rakamları da artış gösteriyor. İç satışlar 2003 yılının aynı dönemine göre yüzde 64,69’luk artışla 972 bin adedi aştı. İhracattaki artış oranı ise yüzde 68,19’u buldu. 4 milyon 533 bin adetlik ihracat rakamı 7 milyon 625 bin adede çıktı. Toplam satışlar ise 2003’ün Ocak-Mayıs dönemine göre yüzde 67,79 oranında arttı. Toplam pazar 8 milyon 597 bin adede ulaştı.  
 
BSH PEG Markalar Direktörü Hakan Turalı, gelişmelerle ilgili şu yorumları yapıyor: “Televizyon pazarı 2003 yılının ikinci yarısında beyaz eşya pazarına nazaran daha hareketliydi. Bir yıl öncesine göre büyüme ile birlikte sektörde 1 milyon 700 bin adetlik bir satış rakamı yakalandı. 2004 yılına baktığımızda ise ilk 6 aylık satışın 1 milyon 250 bin adette olduğunu görüyoruz. 2003’e göre büyümenin çok ciddi oranda yükselmesinde rol oynayan sebeplerden biri, bu yıl büyük ekrana olan talebin artması. Özellikle 70 ekran TV’ler en revaçta olanlar. Bu talebin artmasında Avrupa Şampiyonası ve olimpiyatların rolü var. 70 ekran televizyonların getirdiği daha rahat seyir keyfi, piyasaları canlandırdı.”  
 
Kur hareketlerindeki durgunluk ve olumlu seyir de tüketici davranışlarına olumlu yansıyor. Kredi kartlarıyla ödemelerin getirdiği kolaylıklar ve müşterilere sunulan cazip imkanlar da piyasayı hareketlendiren sebeplerden bir diğeri. Bu büyümenin benzer şekilde seyredeceği ve yılın 2 milyon 500-2 milyon 700 bin adetlik satışla kapanacağı tahmin ediliyor.  
 
OTOMOBİL  
 
Üretim Yüzde 76 Arttı  
 
Otomotiv pazarındaki canlanma otomobil rakamlarından da anlaşılıyor. Tüm kalemlerdeki artış oranları yüzde 70’in üzerinde. Geçen toplamında 294 bin adedi aşan otomobil üretim rakamı bu yılın ilk yarısında 227 bine yaklaştı. Geçen yıl ilk 6 ayda 128 bin adet olan üretimdeki artış böylece yüzde 76’yı buldu. 6 aylık satış artışı ise yüzde 269 oldu. Geçen yıl 64 bin adede yaklaşan satışlar bu yıl 235 bini geçti. İthalattaki artış da büyük oldu. Geçen yılın ilk yarısındaki yaklaşık 42 bin adetlik ithalat rakamı yüzde 296 oranında artışla 166 bin adede çıktı. Bu yıl ihracatta da önemli bir artış oranı yakalandı. Otomobil ihracatı yüzde 84 artışla 147 bin adede çıktı.  
 
Bu yıl özellikle ilk çeyrekte yaşanan faizlerdeki düşüş ve TL’nin değer kazanması talebi daha da canlanmasını sağladı. Ford Otomotiv Pazarlama Müdürü Özgür Yücetürk, şu değerlendirmeleri yapıyor: “Olumlu gelişmeler pazarın büyümesini sağladı. 6 ayda satışlar 2003 yılının tamamında satılan otomobil adedine ulaştı. Aynı dönemde ihraç edilen otomobil miktarı 147 bin adet oldu. Bu ihracattan ise geçen yıla göre yüzde 88 artarak 1 milyar 785 milyon dolar olarak gerçekleşti. Ancak, Nisan ve Mayıs aylarında TL’nin yabancı paralar karşısında değer kaybı, buna bağlı olarak faizlerin artması ve bütün bunlara ek olarak hurda otomobillere uygulanan ÖTV teşviğinin yarıya düşürülmesi pazarın bu temposunu olumsuz yönde etkilemeye başladı. ÖTV teşviğinin yarıya indirilmesi sonucu, Haziran ayında otomobil satışları Mayıs ayına göre yüzde 31 daraldı.”  
 
Yeni gelişmeler 2004 yılının ikinci yarısında pazardaki talep artışının yavaşlayacağını gösteriyor. Yıl sonunda toplam iç pazar büyüklüğünün yaklaşık 450 bin araç civarında olacağı tahmin ediliyor.