BUZDOLABI

SATIŞLAR ARTTI

Geçen yılın ilk 6 ayında 1 milyon 132 bin 14 adet olan buzdolabı üretimi, 2002’nin aynı döneminde 1 milyon 598 bin 768 adet olarak gerçekleşti. Buna göre, yılın ilk yarısında üretim geçen yıla göre yüzde 41 oranında arttı. İç satışlarda da yüzde 12’lik bir artış oldu. Geçen yılın aynı döneminde 444 bin adet olan iç pazar satışı, 2002’nin ilk 6 ayında bu rakamı 499 bin 96 adete ulaştı.

2002 Ocak-haziran döneminde geçen yılın aynı dönemine göre beyaz eşya pazarında yüzde 9’luk bir artış olduğunu kaydeden Merloni yetkililerinin değerlendirmeleri şöyle:

“Buzdolabı, özelliği gereği bozulduğunda satın alma talebi ertelenemeyecek bir üründür. Bu nedenle, 2001 krizinden minimum seviyede etkilendi. Pazar, 2002 yılının ilk 6 ayında, geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 12 oranında büyüme gösterdi. Buzdolabı pazarının bu dönem gösterdiği büyüme de, buzdolabı sezonu içerisinde olmamızın da etkisi büyük”.

Merloni yetkililerinin yılın ikinci yarısına ilişkin beklentileri ise şöyle:

“2002 yılı sonunda buzdolabı üretiminin, 2001 yılına kıyasla yüzde 3 oranında artması bekleniyor. Beyaz eşya sektöründe yer alan diğer ürün gruplarının üretimlerindeki artış ise daha fazla olacak. Yine de bu artış oranı yeterli olmayacağını ve 2002 yılında da yaklaşık 1 milyon 50 binlik bir adet ile yine 2000 yılı adetlerinin altında kalınacağını düşünüyoruz. Diğer yandan buzdolabında son aylarda görülen uzun vadeli taksit kampanyalarının ve hediyeli-promosyon kampanyalarının önümüzdeki aylarda da devam etmesi beklenmekte”.

AKARYAKIT

DAĞITIM PAYLARI DÜŞTÜ

Akaryakıt sektöründe son dönemde her şeyi artan fiyatlar belirliyor. 2001 yılı sonunda 1 milyon 250 bin TL. olan kurşunsuz benzin İstanbul pompa satış fiyatı yüzde 19,8’lik artışla, 2002 yılı haziran ayında 1 milyon 498 bin TL’ye ulaştı. Motorinin fiyatı ise aynı dönem içinde yüzde 21,3’lük artışla 910 bin TL’den 1 milyon 104 bin TL’ye çıktı.  POAŞ yetkilileri, bu tablo karşısında 2002 yılının ilk çeyreğini şöyle değerlendiriyor:

“Sektör geneli ekonomik krizin yanı sıra, kötü hava koşullarının da etkisiyle, özellikle ocak-şubat döneminde yüzde 14’lük bir daralma gösterdi. Talepler, ekonomideki iyimser hava ve sanayi ile tarımdaki canlanmayla mayıs ayı sonunda artmaya başladı. Yılın ilk 6 ayı sonunda süper benzin ve normal benzin ürünlerinde talebin düştüğü, bu ürünlere olan talebin bir bölümünün kurşunsuz benzin ve LPG’ye kaydığı görüldü. Yılın ilk aylarında kendini gösteren sert kış koşulları, özellikle kalorifer yakıtı tüketiminin artmasına sebep oldu.

Satışlarda son 2 yılda görülen daralmanın yanı sıra, fiyatların artması, sektörde işletme sermayesi ihtiyacını artırdı. Ayrıca, sabit kalan karlar nedeni ile dağıtım paylarının bayi ve dağıtım şirketleri için yüzde 5.5-6’lara gerilemesi, sektörün tüm unsurlarını büyük bir ekonomik darboğazın eşiğine getirdi.”.

Yetkililerin yılın ikinci yarısına yönelik beklentileri ise şöyle:

“Özellikle turizm ve tarımdaki canlılığa, ekonominin diğer sektörleri de katılabilirse, akaryakıt talebi Mayıs ayında yakaladığı ivmeyi devam ettirebilir.Ancak, özellikle son 1 ay içersinde oluşan siyasi belirsizlik, ekonomiye olumsuz yönde etkilemeye devam ederse, talepte ani düşüşler yaşanacaktır. Yıl sonunda toplam benzin talebinde bir daralma göreceğimizi, motorin satışlarının ise 2001 yılının biraz üzerinde gerçekleşeceğini öngörmekteyiz. Siyah yakıtlar da ise sektör geçtiğimiz yılın satış değerlerinin altında bir satışla yılı kapatacak. Dünyada ürün fiyatları belirli bir bantta seyretmeye başladı. Dolayısıyla, küresel bir kriz ya da savaş olmadığı sürece, fiyatlarda ürün maliyeti kaynaklı büyük bir artış yaşanacağını düşünmüyoruz.”

KLİMA

MARKA VE FİYAT KAOSU SÜRÜYOR

Klima pazarı, geçen yılın aynı dönemine göre, 2002’nin ilk 6 ayında yüzde 15 civarında büyüme gösterdi. 2001 yılının ilk 6 ayında 72 bin adet olan satışlar, 2002’nin aynı döneminde 83 bin adete ulaştı.

Ocak ve şubat ayları, birçok sektörün yatırım ayı olması nedeniyle, klima satışları da özellikle bu aylarda artış gösteriyor. Bu aylarda büyük binalarda ve alışveriş merkezlerinde kullanılan merkezi sistem klimalar ve sektörün en popüler ürünü olan split klimalara talep yoğun. Daha çok yaz aylarında satılan ev tipi klimalara olan talebin de, son yıllarda kış aylarında da devam ettiği görülüyor. Alarko Carrier Pazarlama Şube Müdürü Hırant Kalataş, klima sektöründe yılın ilk çeyreğini şöyle değerlendiriyor:

“Bu yıl geçen yılın aynı dönemine pazar daha iyi bir performans gösterdi. Geçen yıl uygulamaya konan zorunlu TSE standardı nedeniyle küçük miktarlarda split klima ithalat-satış yapan firmalar çekildi. Oluşan boşluğu daha büyük firmalar doldurdu. Ancak, standarttan beklenen niteliksiz, verimsiz klimaların satışını engelleme işlevi gerçekleşmedi. Marka ve fiyat kaosu sürüyor”.

İkinci yarıda da benzer bir trendin görüleceğini ve geçen yıla göre pazarın yüzde 10-15 civarında büyüyeceğini belirten yetkililer şu tahmini yapıyorlar:

“Özellikle split klima satışlarında turizm tesislerinin önemli bir payı var. Bu açıdan ikinci yarı, özellikle son çeyrek için, turizmin nasıl geçeceği de önemli. Şu andaki verilerle iyimser görünüyor. Bu yaza ilişkin bir görüş belirtebilmek için henüz erken. Ekonomide olumsuz bir gidişat oluşmaz ve sıcaklıklar mevsim normallerinde giderse, her yıl olduğu gibi bu yıl da bireysel klima satışlarında bir canlanma görülecek. Geçtiğimiz yılı telafi etmek zor ancak beklenen büyüme ile pazar ancak 2000 yılı seviyelerini yakalayabilir.

BOYA

TONAJ ORANLARI EŞİTLENDİ

Boya, temel ihtiyaçlardan biri olmadığı için, taleplerin en kolay ertelenebildiği sektörlerden. Bu nedenle ekonomideki en ufak çalkantılardan yoğun biçimde etkileniyor. Tüm inşaat sektöründe olduğu gibi, boya sektörü de yaşanan krizden büyük ölçüde etkilendi. Sektör geçen yıl yüzde 41.5 oranında bir daralma gösterdi. Bu yıl ise sektörün genelinde az da olsa bir toparlanma dikkati çekiyor. Yetkililerin verdiği bilgilere göre, bu yılın ilk 6 ayında yüzde 10 oranında bir büyüme kaydedildi.

Polisan Genel Müdürü Metin Mizrahi sektörde yılın ilk altı ayını şöyle değerlendiriyor:

“İlk 6 ayda sektörde yüzde 10'luk bir büyüme yaşandı. Geçen yılın ilk 6 ayında her şeyin durduğunu düşünürsek bu iyi bir gelişme olarak değerlendirilebilir. Geçtiğimiz yıl, özellikle dekoratif boya alanında faaliyet gösteren firmalar arasında dengeler önemli ölçüde değişti. Daha önce farklılıklar olan birkaç büyük firmanın tonaj oranları eşit seviyelere geldi. Bu yılın ilk 6 ayında da bu devam etti. Geçen yıl kriz nedeniyle ertelen talepler de, bu yılın ilk 6 ayında geri dönmeye başladı. Artan talepler üretim kapasitelerini de artırdı. Atıl kapasiteli pek çok boya fabrikası bu süreçte iş yaptı”.

Betek Boya Genel Müdürü Tayfun Küçükoğlu sektörde yılın ikinci yarısına ilişkin beklentileri şöyle anlatıyor:

“Yılın ikinci yarısının, 2001 yılının aynı dönemine göre yüzde 15 daha iyi olması bekleniyor. Ancak, geçtiğimiz yıl yaşanan yüzde 41.5’lik daralma düşünüldüğünde, bu yüzde 15’lik büyümenin bir canlanma anlamını taşımadığını da söylemek gerekiyor. Sonuçta sektörün yılı, geçen yılın rakamlarının yüzde 20 altında kapatması bekleniyor. Boya sektörü temelde elzem ihtiyaç olmadığı için, en ufak politik çalkantıda etkilenebiliyor. Dolayısıyla, sektörün son 6 ay performansı ekonomik ve politik gelişmelere bağlı. İnşaat sektöründe çok büyük bir canlanma gözlenmiyor. Bu nedenle yılın ikinci yarısında da talepler daha çok yenilemeye yönelik olacak”.

OTOMOBİL

İLK 6 AY KÖTÜ GEÇTİ

Otomobil üretimi, son 10 yılda yüzde 36 dolayında önemli bir düşüş kaydetti. Üretimde, geçtiğimizi yıla oranla 2002 yılındaki düşüş yüzde 2 düzeyinde oldu. Geçen yılın ilk 6 ayında 98 bin 767 adet olan otomobil üretimi, 2002’nin aynı döneminde 96 bin 686 adete düştü. Ocak-Haziran döneminde geçtiğimiz yıla oranla üretimin arttığı tek ay Mart oldu. Geçtiğimiz yılın Mart ayında 13 bin 886 adet olan otomobil üretimi, Mart 2002’de 19 bin 486 adete çıktı. Yılın ilk 6 ayında kapasite kullanımı yüzde 29 oldu. Buna göre ilk 6 ayda 331 bin 200 adet kapasite ile çalışan üreticiler 96 bin 686 adet üretim yapabildiler.

Ford Otosan Pazarlama Müdürü Tolga Oğuz yılın ilk 6 ayını şöyle değerlendiriyor:

“İlk 6 ay için toplam otomotiv sektörüne baktığımızda, geçen yıla göre yüzde 35’lik bir düşüş olduğu görülüyor. Geçen yıl 96 bin adet olarak gerçekleşen üretim, bu yıl aynı dönemde 60 binlere düştü. Bu rakamlar sektörde ciddi bir kötüye gidiş olduğunu söylüyor.

Pazar bazında baktığımızda otomobil de oldukça kötü bir altı ay geçirdi. Geçen yılın ilk altı ayındaki üretim miktarı 65 bin adetken, bu yıl 30 bine düştü. Sonuçta yüzde 53 gibi inanılmaz bir düşüş gerçekleşti.”

Mevcut tabloyu böyle değerlendiren Tolga Oğuz’un yılın ikinci yarısına yönelik tahminleri de şöyle:

“Yılın ilk aylarında geçen yıla göre 10’da bir adetlerde ilerleyen sektör, son aylarda yarısı seviyelerine gelmişti. Belirsizlik başladığı noktada insanlar lüks harcamalarını ertelediler. Talepler ciddi düşmeye başladı. Gelecek 6 ayda toparlanmak için ekonomik arenadaki belirsizliğin kalkması gerekiyor. Mevsimsellik dolayısıyla eylülden itibaren sektörlerde bir yükseliş vardır. Bizim de beklentimiz eylülden itibaren Türkiye pazarının açılması yönündeydi. Ancak, belirsizlik bu tarihi biraz da ileriye atabilir. Seçimin etkilerini şimdiden tahmin etmek zor. Ancak, böyle devam ederse otomobil pazarı yıl sonunda 100 binler seviyesinde, hatta daha da altıda kalabilir. Bu da neredeyse geçen senenin yüzde 30-40 oranında aşağısı demektir.”

BİRA

ÜRETİM ARTTI

Bira sektöründe yılın ilk 5 ayında üretimde ciddi sayılabilecek artış rakamlarına ulaşıldı. Ocak-Mayıs 2002 döneminde Türkiye’de bira üretimi toplam 292 milyon 638 bin 730 litre oldu. 2001 yılının aynı döneminde bu rakam 268 milyon 260 bin 14 litreydi. Avrupa, Balkanlar ve Ortadoğu başta olmak üzere 40 ülkeye ihracat yapan bira sektörü, ilk 6 ayda toplam 15 milyon 400 bin litre ihracat gerçekleştirdi.

Yaşanan olumlu gelişme, Tuborg yetkililerinin değerlendirmelerinde de kendini gösteriyor:

“Sektörde 2002'nin ilk yarısını değerlendirirsek sonuçları ‘iyi’ olarak nitelendirebiliriz. Üreticiler satışlarını büyük ölçüde hedefledikleri düzeyde gerçekleştirdiler. Özellikle 2002’nin ilk 3 ayında pazar payları yükseldi. Dünya Kupası nedeniyle turizmin tam kıvamına gelememesi ve gecikmesi ilk etapta bir dezavantaj gibi görünüyor olsa da, bu durumu 2-3 ay içerisinde telafi etmek mümkün. Bu süreçte pazara pek çok da yeni ürün girdi. Türk bira tüketicisinin damak zevkine hitap eden bu ürünler pazarın çeşitliliğini ayırdı. Diğer yandan ilk beş ayda ihracatta da olumlu gelişmeler yaşandı”.

Efes Pilsen Pazarlama Direktörü Yüksel Gökbulut ise değerlendirmelerini, önümüzdeki aylara yönelik yapıyor ve şu tahminlerde bulunuyor:

“İlk 6 ayda satışlar hedeflenen seviyelerde gerçekleşti. Gerçek gelişmenin 2003’ün ilk 6 ayında yaşanacağı görüşündeyiz. Ancak, ülkemizde yaşanan ekonomik krizin etkileri hala devam ediyor. Siyasi yapıdaki belirsizlikten dolayı önümüzdeki altı ayda pazar çok hareketli geçmeyecek. Eğer 2003 yılında beklenen ekonomik gelişme gerçekleşirse, bunun bira satışlarına da olumlu yansıyacağını düşünüyoruz”.