SÜRÜCÜSÜZ DÖNEM NE GETİRECEK?

Hızla yaklaşan sürücüsüz arabalar çağı, araba tasarımcılarının önüne önemli tasarım güçlükleri çıkarıyor. Son 120 yıl boyunca araba tasarımları, aracın sadece işlevsel özelliklerine odaklandı. Dünyanın dört bir yanında araba bayilikleri çıkmaya başladıkça, araba alıcısıyla satıcısı arasında kendiliğinden gelişen muhabbetler yüzünden arabalar erişilmesi güç bir statü sembolü haline getirildi ve bir anda arabalarda en çok tasarım ve dış görünüme önem verilmeye başlandı.

Ancak günümüzde otomobil sanayi önemli bir geçiş döneminin tam ortasında bulunuyor. Gezegenin dört bir yanındaki milyarlarca insanın yaşamlarına dokunan bir endüstride, sürücüsüz araçlara doğru bir geçişin yan sanayiiler, servis endüstrileri ve hatta otomotiv dünyasının herhangi bir kısmıyla doğrudan hiçbir ilişkisi olmayan ve onlara teğet geçen destek endüstrileri üzerinde bile çalkantı yaratıcı etkileri olacak.

Bir kere araba sahipliği kavramının kendisi değişecek. Kullanım alanı politikaları değişecek. Ayrıca araba alım satımı, servisi, temizliği, ödemeleri ve bakım yöntemlerine dair mevzuat da değişecek. Otomotiv endüstrisiyle ilişkili neredeyse her şey bundan bir şekilde etkilenecek. Otoparklar, tamirhaneler, trafik polisleri, trafik mahkemeleri, benzin istasyonları, otomobil lastiği satıcıları, emisyon ölçümleri, sürücü belgeleri, trafik konileri, araç tartım istasyonları, yol kenarı bariyerleri, trafik lambaları ve uyuşturucu madde etkisi altında araç kullanımlarının (DUI) hepsi yavaş yavaş sırra kadem basmaya başlayacak.

Her şeyi daha da karmaşıklaştıracak şey ise insanların geleceğin arabalarıyla etkileşim kurma tarzlarının, yollardaki değişen sürücülü ya da sürücüsüz oranıyla birlikte sürekli değişmesi olacak.

Sürücüsüz araç sayısı yüzde 5, 10, 20 hatta 50 seviyelerine ulaştıkça biz hem araçlara hem de yerleşmekte olan genel sisteme daha fazla güveneceğiz. Ayrıca hem konfor hem de rahatlıkta çok daha üst seviyelere çıkacağımız için birkaç kullanılabilirlik kayması yaşandığını görmeye başlayacağız.

Sürücüsüz araç filosu kiralama operatörleri yaptıkları her ticari işlemde kârlarını maksimize etmek isteyeceklerinden bu sisteme giriş ve çıkış kolaylığı önem kazanacak. Ancak tasarımla ilgili en önemli zorluk arabalardaki çocuk koltuklarında görülecek.

ARABA KOLTUĞU TASARIM MESELESİ 

Arabaya binerken çocukları otomobil koltuklarına emniyet kemeriyle sıkı sıkıya bağlama fikri dünyanın her yerindeki anneler ve babalar için yaşamlarının rutin bir parçası. Bu yüzden ebeveynlerin çoğu çocuk dostu arabalar için fazladan para ödemeye dünden razı. Bireysel araba sahipliği gittikçe önemini kaybedip ortadan kalkmaya yüz tuttukça hem sistemin çalışması hem de araba tasarımı açısından başlıca zorluk doğru zamanda doğru yerde doğru sayıda araba koltuğu olan arabaya sahip olmakla ilgili olacak.

Filo sahipleri buna bir çözüm bulmuş olsalar bile araba koltuklarında bu sefer ortaya ciddi temizlik sorunları çıkacak.

Gelin şimdi bu konuyu açalım. Çocuklar, ortalığı yıkıp darmadağın eder, sonuçta saniyeler içinde tertemiz bir arabayı iğrenç görünümlü bir hale sokabilirler.

Ebeveynler çok ağır oldukları, kayışla tutturulmaları fevkalade güç olduğu ve nereye giderlerse gitsinler başlarına dert olacaklarını gayet iyi bildikleri için çocuk araba koltuğu kullanmaktan pek hoşlanmaz.

Filo sahipleri çocukları ihmal etmek istemez çünkü onlar pazarda ciddi bir oranı temsil eder.  Sonuçta bir çocuk bakım evi 6 koltuklu bir araca ihtiyaç duyduğunda ya da bir köpek eğiticisi arabayla altı köpeğini nakletmek zorunda kalırsa ne olur? Ya da tekerlekli iskemleye mahkum üç hastası olan bir yaşlı bakım evi onlarla birlikte seyahate çıkmak istediğinde…

Eskiden bir aracın temizliğinden sadece onun sahibi sorumluydu. Oysa bugün hiçbir araç sahibi arabasını ne kendisinin ne de bir başkasının temizlemesini istiyor.

Artık kendi kendini temizleyebilen bir araba tasarlamak kendi kendine giden bir araba tasarlamaktan çok daha farklı ve uğraştırıcı bir iş.

Bütün yüzeyleri emerek süpürecek ve temizleyecek robot kollara sahip olmak bugün pek kolaymış gibi geliyor. Oysa bu olağanüstü karmaşık ve çetrefilli bir dizi işin yapılmasını gerektirir.

Ya havaalanında giden yolcular arkalarında bir şey bıraktılarsa? Belki bir çanta, cep telefonu veya anahtarlıklarını… Daha olası olanı ise yarısı içilmiş bir şişe su, atık şeker ambalajı ya da bir parça çöp olabilir. Peki bu robot bulduklarının değerli olup olmadığını nasıl anlayacak ve yüzleştiği her yeni olayda nasıl tepki verecek?

Bunların hiçbiri önemsiz sorunlar değil ve bunun gibi işlevsel bir sisteme yüklenilen yapay zekanın kusursuz hale getirilmesi yıllar alacak.

MUHTEMEL ÇÖZEMLER 

Mevcut koltuklarla ilgili çok ilginç araba koltuğu tasarımları mümkün olabilir. Bir düğmeye basarsınız ve bir anda hop diye ortaya yoktan bir araba koltuğu çıkıverir. Evet, bu fevkalade zor bir tasarım, ama aslında yapılması kesinlikle imkan dahilinde.

Minibüslerde birbirine bakan ön ve arka yolcu koltuklarıyla başarılanın aynısı çocuk araba koltuklarında da yapılabilir. Her bedenden çocuğu oturtabilmek için ayarlanabilecek şekilde donatılmış teçhizatlar kullanılabilir.

Bu senaryoda ebeveynlerin çocuklarını koltuğa bağlamadan önce emniyet kemerini ayarlaması gerekir, ancak onların çoğu müşkülpesent olduklarından muhtemelen bu ayar aşamasını atlarlar.

Büyük arabalar geniş aileler için 5-6 koltuk seçeneği sunar. Hatta bazılarının ortasında bebek alt bezi değiştirme masası bile olabilir.

En büyük sorun ise sürücüsüz teknolojisinin ilk benimsenme aşamalarında yani araba kazası oranlarının ve insan yaralanmalarının halen çok yüksek olduğu zamanlarda yaşanacak. Ancak araç güvenliği artırılmaya başlandıktan sonra artık bunlar birer sorun olmaktan çıkacaktır.

NİHAİ DÜŞÜNCELER 

Daha önce de pek çok defa söylediğim gibi sürücüsüz teknolojisi tüm zamanların en bozucu inovasyonu olacak. Ayrıca beraberinde kendine has karmaşık tasarım sorunlarını da getirecek.

Filo halinde araç kiralama şirketlerinde mahremiyet devasa bir sorun olacak. Acaba arabanın içinde 7/24 gözetleme yapan kameralar hiç sorun olmayacak mı? Filo sahipleri, vandalizmi önlemek ve arabanın ne zaman kirletildiğini öğrenmek için bunun gerekli olduğunu ileri sürüyor. Oysa sürücüler daima izleniyor olmaktan nefret edecekler.

Bu arada arkalarında bıraktıkları çocuklar, evcil hayvanlar veya bakıma muhtaç yaşlı insanlar dışında hiçbir şeyi kafaya takmayan iş adamları veya kadınlarının önünde yüksek fiyatlı ama çok daha çalışan-dostu araçları kiralama seçenekleri olacak.

Genel anlamda benimsenme oranları başlıca fiyatlandırmaya bağlı olacak ki o da sonuçta pazar güçleri ve filo sahipleri arasındaki genel rekabet seviyesi tarafından belirlenecek.

Otonom araçlar ulaşımda heyecan verici yepyeni bir dönüşüm dalgasının önünü açacak, ancak bizim önümüzde yatan meydan okumaları ve fırsatları tam anlamıyla kavrayabilmemiz için birkaç ciddi değişim aşamasından daha geçilmesi gerekecek.