Aranan yetenek alarmı!

Tuba İlze

tilze@capital.com.tr

Bugün birçok sektör ve şirket istihdamda yetenek açığı sorunuyla karşı karşıya. Taşımacılık, lojistik, otomotiv ve teknoloji gibi alanlarda nitelikli insan kaynağı bulmak giderek zorlaşıyor. Bilgi teknolojilerinde de yeteneklerin yurt dışına yönelmesiyle yaşanan beyin göçü, açığı daha da derinleştiriyor. 2024’te yetenek açığının yüzde 76’ya ulaşacağı tahmin ediliyor. Bu nedenle birçok şirket, çözüm arayışında. Bazıları yurt dışına ofis açarak bazıları iş modellerini değiştirerek bu zorluğun üstesinden gelmeye çalışıyor.

Yetenek açığı iş dünyasının en kritik sorunlarından biri. Özellikle Türkiye’de son dönemde hızlanan beyin göçü bu sorunu giderek büyütüyor. 2021’de Türkiye’den göç edenlerin sayısı 103 bin 613 kişiyken 2022’de bu sayı 139 bin 531’e yükseldi. Göç edenlerin çoğunluğunu 25-29 yaş aralığındaki gençlerin oluşturması da vahim tabloyu net olarak gözler önüne seriyor. 2023 yılına dair rakamlar açıklanmasa da geçtiğimiz yıl da beyin göçünün artarak devam ettiği tahmin ediliyor. Ağırlıklı olarak bilim, teknoloji, mühendislik ve sağlık gibi alanlarda yetişmiş insan kaynağının yurt dışına gitmesi birçok sektörü olumsuz etkiliyor. Eleman. net’in Capital için gerçekleştirdiği “Açık Pozisyonlar ve Beyin Göçü Anketi” de yazılım ve bilişim sektörlerinde yetenek açığının büyüyen bir sorun olarak öne çıktığını kanıtlıyor. Araştırma, şirketlerin deneyimli yazılım geliştirici bulma konusunda zorlandığını ve bu durumun bir kısmının beyin göçünden kaynaklandığını ortaya koyuyor. Pazarlamadan insan kaynaklarına, finanstan üretime her fonksiyonda bilgi teknolojilerine yönelik yetkinliklere sahip insan kaynağına ihtiyaç duyuluyor. Manpower Group tarafından hazırlanan Yetenek Açığı Raporu, 2024 itibarıyla global ölçekte ortalama yüzde 75’lik bir yetenek açığı beklentisi olduğunu gösteriyor. Raporda Türkiye için bu oranın yüzde 76 olacağı ifade ediliyor. Sektörel bazda incelendiğinde yüzde 78’lik bir oranla taşımacılık, lojistik ve otomotiv sektörleri, tüketim ürünleri ve hizmetleri, sağlık ve yaşam bilimleri en çok yetenek ihtiyacı hissedilen sektörler olarak dikkat çekiyor. 

BİLİŞİMDE CEZBETME YÖNTEMLERİ 

Özellikle veri analistleri, yapay zeka ve makine öğrenme uzmanları, büyük veri uzmanları, dijital pazarlama ve strateji uzmanları, proses otomasyon uzmanları, iş geliştirme profesyonelleri, dijital dönüşüm uzmanları, bilgi güvenliği analistleri, yazılım ve uygulama geliştiricileri ve nesnelerin interneti uzmanları hemen hemen her sektörde aranıyor. Siemens Türkiye Yönetim Kurulu Başkanı ve CEO’su Hüseyin Gelis, Avrupa’nın özellikle 2019’dan sonra kaliteli insan kaynağı bulmada yaşadığı sıkıntılar nedeniyle Türkiye gibi ülkelerden çalışan çekme eğiliminin arttığını ve bu durumdan en çok yazılım sektörünün etkilendiğini söylüyor. Sektörden bağımsız olarak veri yönetimi ve bilgi teknolojilerinde yeteneklerin her boyutta işletmede arandığını dile getiren Gelis, “Siemens Türkiye olarak çalışanlarımıza hisse vererek, esnek çalışma koşulları sunarak ve İstanbul dışındaki yerlerde çalışmayı teşvik ederek bu dengeyi sağlamaya çalışıyoruz” diyor. Schneider Electric Strateji Başkan Yardımcısı Gina Li de bilgi depolama ve yönetme konusunda kritik bir rol üstlenen veri merkezlerinde yaşanan yetenek açığına dikkat çekiyor. Veri merkezlerinin ihtiyaç duyduğu becerilerin sadece teknik uzmanlıkla sınırlı olmadığını ve farklı alanlarda deneyime sahip bireylerin de operasyonel faaliyetler için arandığını söylüyor. 

SİBER GÜVENLİK UZMANI AVCILIĞI 

Yakın bir tarihte gerçekleştirilen Kaspersky anketi, siber güvenlik sektöründe yaşanan yetenek açığının derinliğini gözler önüne seriyor. Ankete katılan şirketlerin yarısına yakını bir siber güvenlik uzmanını işe almak için 6 aydan fazla süreye ihtiyaç duyduğunu açıklıyor. Orta Doğu, Türkiye ve Afrika’yı kapsayan META bölgesinde de şirketlerin yüzde 46’sı benzer süreçlerden geçiyor. Kaspersky Kurumsal Ürünler Başkan Yardımcısı Ivan Vassunov, sertifikasyonla pratik beceriler arasındaki uyumsuzluğun, deneyim eksikliğinin ve yüksek işe alım maliyetenin işverenlerin karşılaştığı en büyük zorluklar arasında yer aldığını söylüyor. Ayrıca küresel ve lokal düzeyde yaşanan rekabetçi işe alım pratikleri uygun adayların bulunmasını daha da zorlaştırıyor. Vassunov’a göre şirketlerin işe alım süreçlerini gözden geçirmesi ve mevcut zorluklara uygun çözümler geliştirmesi gerekiyor. Softtech İK Direktörü Aslı Abacı da özellikle PEGA, iOS, Android ve Cobol yazılım geliştiricileri ile DevOps pozisyonlarında deneyimli aday istihdamında zorluklar yaşandığını ifade ediyor. Abacı, “Kıbrıs, Çin ve San Francisco’daki ofislerimizde mevcut çalışanlarımıza öncelik vermekle birlikte yeni alımlar da gerçekleştiriyoruz. Yetkin kaynakları çekme ve elde tutma üzerine ek aksiyonlar alınması kaçınılmaz” diyor. 

PERAKENDEDEKİ TABLO 

Perakende sektöründe müşteri hizmetleri, satış ve pazarlama, stok ve tedarik zinciri yönetimi, dijital pazarlama ve e-ticaret gibi alanlarda uzmanlaşmış profesyonellere ihtiyaç duyuluyor. Penti CEO’su Mert Karaibrahimoğlu, sektörde özellikle e-ticaret, dijital pazarlama ve yurt dışı pazarlarda iş geliştirme alanında uzman arayışı olduğunu vurguluyor. Karaibrahimoğlu, sektörde satış danışmanlarından dijital pazarlama uzmanlarına kadar birçok pozisyonda bağlılık arandığını da işaret ediyor. Bu nedenle çalışan memnuniyetini artırma ve yetenek açığını kapatma konusunda kapsamlı bir yaklaşım benimsediklerini vurguluyor. MediaMarkt Türkiye İnsan Kaynakları Direktörü Seçil Namruk, teknoloji perakendeciliğinde hem başlangıç hem uzman seviyede çeşitli teknik ve yönetimsel becerilere sahip profesyonellere ihtiyaç duyulduğunu ifade ediyor. Müşteri veri analizi yapabilecek, satış stratejileri geliştirebilecek uzmanlara ihtiyaç olduğunu belirten Namruk, yetenek açığını kapatmak için genç yeteneklere yönelik kariyer gelişim programları uyguladıklarını söylüyor. LCWaikiki İnsan Kaynakları Direktörü Hande Özdağdeviren, özellikle bilgi teknolojilerinde deneyimli aday bulmanın zor olduğunu belirtiyor. İş ortamını daha cazip ve destekleyici kılarak, uzmanlık alanlarında gelişim fırsatları sunarak ve esneklik sağlayarak olumsuzlukları azaltmayı hedeflediklerini açıklıyor. Adidas Türkiye İK Direktörü İrem Önal, son birkaç yılda enflasyon ve beyin göçü nedeniyle yetenekli insan kaynağına ulaşmanın zorlaştığını ifade ederek, “Global bir şirket olmamıza rağmen çalışanlarımızı Türkiye’deki yetenekler arasından seçmeye özen gösteriyoruz. Ülkeler arası değişim fırsatları da sunuyoruz” diyor. 

ENERJİDE UZMAN İHTİYACI ARTIYOR

Enerji sektöründe özellikle yenilenebilir enerji, sürdürülebilirlik, enerji verimliliği ve dijital dönüşüm uzmanlarına ihtiyaç duyuluyor. Bu kapsamda rüzgar ve güneş enerjisi gibi yenilenebilir enerji kaynaklarının tasarımı, kurulumu ve bakımında deneyimli mühendisler, enerji verimliliği projelerini idare edebilecek enerji yöneticileri, sürdürülebilir enerji sistemleri konusunda bilgili araştırmacılar, proje yöneticileri ve enerji sektörünün dijitalleşmesi konusunda uzmanlaşmış BT profesyonelleri öne çıkıyor. Enerjisa Üretim İnsan ve Kültür Genel Müdür Yardımcısı Ayşegül Gürkale, farklı çalışma opsiyonlarının ve dünyanın her yerinden çalışma imkanlarının artmasıyla birlikte söz konusu alanlarda açık pozisyonları kapatabildiklerini söylüyor. Gürkale, “Hollanda’daki yerleşik ofisimiz aracılığıyla Enerjisa Commodities ve Senkron Dijital Hizmetler şirketlerimiz için dünya genelinden doldurduğumuz pozisyonlarımız var. Türkiye’deki santrallerimizde de yurt dışından gelen çalışma arkadaşlarımız bulunuyor” diyor. Gürkale, enerji sektöründe yurt dışı iş seçeneklerinin beyin göçünü teşvik eden bir unsur olduğunu ve bu sorunun, özellikle yenilebilir enerji alanındaki yatırım ve projelerle çözülmeye çalışıldığını ifade ediyor. “Ayrıca Power MBA programıyla enerji sektöründe kariyer yapmak isteyen profesyonellerin kariyerlerini geliştirmeyi amaçlıyoruz” diyor. 

LOJİSTİKTE AÇIK DERİNLEŞİYOR 

Taşımacılık ve lojistik de yetenek açığının etkilerini en fazla hisseden alanlardan... Akıllı depolama sistemleri, filo takip teknolojileri, sürdürülebilir ambalaj çözümleri ve lojistik planlama gibi konularda uzmanlaşmış kişiler, sektörün verimliliğini artırma ve maliyetleri düşürme hedeflerine katkı sağlayacak önemli bir rol oynuyor. Sektördeki yetenek açığının ana nedenleri arasında işverenler, eğitimciler ve iş arayanlar arasındaki bilgi boşluğu yer alıyor. Endüstri 4.0 ve Lojistik 4.0 gibi kavramlar, dijital sistemler, çözümler ve yeni çalışma metodolojileri getiriyor. Bu da mevcut lojistik yeteneklerinde yeni teknolojileri başarıyla uygulayacak iç beceri setlerinin eksikliğini ortaya çıkarıyor. Uluslararası Taşımacılık ve Lojistik Hizmet Üretenleri Derneği- UTİKAD Yönetim Kurulu Başkanı Ayşem Ulusoy, sektörde kalifiye çalışan yetiştirilmesi ve şirketlerde sürdürülebilir çalışma ortamlarının oluşturulması konusunda yaşanan sıkıntılara değiniyor ve bu bağlamda ölçme ve değerlendirme süreçlerinin önemine işaret ediyor. Ulusoy, “Lojistik mezunlarının yanı sıra endüstri mühendisliği gibi mühendislik alanlarında daha analitik düşünebilen insan kaynaklarına ihtiyaç var. Bu durum sektördeki insan kaynakları yaklaşımlarının yeniden şekillendirilmesinin gerekliliğini gösteriyor” diyor.