1000 Hedefi 2010’a Kaldı

Bankaların son birkaç yıldır devam eden ve geçtiğimiz yıl rekor düzeyi yakalayan şubeleşme atağı, krizle birlikte yavaşlama trendine girdi. Geçtiğimiz yıl şube sayısını yüzde 13 düzeyinde artıran bankacılık sektöründe, bu yıl bu oranın en iyimser tahminle yüzde 5 olabileceği konuşuluyor. Bankaların hemen hepsi 2009 için sınırlı sayıda yeni şube planı yapıyor. Geçtiğimiz yıl 150’ye yakın şube açan bankalar bile bu yıl sayıyı 25-30 düzeyinde tutacak. Bu yıl hiç şube açmayan bankalar bile olabilir.

Bankalar 2007 yılında, son 10 yılın rekorunu kırmış, 1 yılda 700’ün üzerinde şube açmışlardı. Biz de bu gelişmeyi geçtiğimiz yıl yine ocak ayında “şubede rekor” başlığıyla vermiştik. 2008’in ilk 3 çeyreğinde de şubeleşmedeki hareket devam etti. Sektör yılı 8 bin 500’ün üzerinde şubeyle kapattı. Ancak geçtiğimiz 3 ayda Türkiye’yi de etkisi altına alan kriz, 2009’da bu tablonun adeta alt üst olmasına sebep olacak. Çünkü, bankalar, şubeleşmede ciddi yavaşlama hesapları yapıyor.

Henüz belirsizlik ortamı devam ettiği için 2009 planları çok net değil. Tüm bankalar 2009’da ne kadar sayıda şube açacaklarını öngöremiyor. Ancak ortak görüş, şubeleşme hızının en az yarı yarıya azalacağı yönünde. Bazı bankalarda bu oran yüzde 70’lerin üzerine çıkıyor. Örneğin, 2008’de 150’ye yakın yeni şube açan Akbank, 2009’da açmayı planladığı şube sayısının 25-30 düzeyinde olacağını söylüyor.

Bankacılık sektöründeki şube sayısı 2007’de yüzde 11, 2008’de de yüzde 13 büyüme oranını yakaladı. 2009’da ise büyüme oranının en iyimser tahminle yüzde 5 olabileceği konuşuluyor.

Beklentiler, ibrenin ancak 2010’dan itibaren yukarıya döneceğini gösteriyor. Bankalar şubeleşmede yeniden güçlü bir büyümeyi yakalamak için, 2009’u geride bırakmak gerektiğini düşünüyor.

Finansbank Yönetim Kurulu Başkanı Ömer Aras, bankacılığın önündeki en büyük başarının 2009’u küçülmeden geçirmek olduğunu söylüyor ve ekliyor: “Sektör yılı şube sayısını, eleman sayısını azaltmadan bitirebilirse bu büyük başarı olur.”

Hedefler Erteleniyor mu?
Şubeleşmede beklenen yavaşlama, geçtiğimiz dönemde koyulan hedefleri de erteledi. Örneğin, geçtiğimiz dönemde, 2009’da 1.000 şubeye ulaşma planı yapan büyük ölçekli bankalar, bu planlarını ileri bir tarihe attı.

Yapı Kredi Bankası, 2007 yılının ikinci yarısında ilan ettiği şubeleşme planı çerçevesinde Kasım 2008’e kadar 206 yeni şube açtı. 2008 yılında açtığı yeni şube sayısı 176 düzeyinde gerçekleşti ve toplam şube sayısı 860’a ulaştı. Kriz olmasa bankanın bu rakamı 1.000’e taşıması çok kolaydı. Ancak, planlar değişti.

Yapı Kredi Bankası Genel Müdür Yardımcısı Muzaffer Öztürk her ne kadar 1.000 şubeye ulaşma hedefini koruduklarını ifade etse de bu yıl kaç adet yeni şube açacaklarını henüz öngöremediklerini söylüyor ve ekliyor:

“Bu hedefin zamanlaması mevcut ve önümüzdeki dönem piyasa koşullarına göre şekillenecek. Şu anda 2009 şube açılışlarımızı gözden geçiriyoruz. 2008’de gerçekleştirdiğimiz hızlı şubeleşme ivmesi 2009’da doğal olarak yavaşlayacak.”

Aynı şekilde Akbank ve Garanti’nin de 1.000 şube hedefini erteledikleri biliniyor. Akbank yetkilileri bundan sonra bankacılıkta mutlak rakamsal hedeflerin orta ve uzun vadeli stratejilerde yer alamayacağını söylerken, Garanti Bankası 2009 plan ve hedeflerini henüz paylaşmıyor.

1.000 şube hedefini yakalayan tek banka İş Bankası. Geçtiğimiz kasım ayında bininci şubesini açan banka, 2008’i yurtdışı şubeleriyle beraber 1025 şubeyle kapatacak. Kısa vadede şubeleşme açısından temkinli bir tutum izleyeceklerini söyleyen İş Bankası Genel Müdür Yardımcısı Serdar Gençer, 2009 hedefini 80 yeni şube olarak açıklıyor.

Trendler Değişiyor
Bankalar şubeleşme stratejilerinde bugüne kadar belli başlı 5 model üzerine yoğunlaştı. Bunların başında 100 ile 200 metrekarelik, 10-12 personeli olan “klasik şubeler” geliyor. Bir diğer model 40-60 metrekarelik, 5-6 personel ile çalışan “küçük şubeler”. Ayrıca anlaşmalı perakende şubelerinin içinde 2-3 kişilik “temas noktası” denilen bir başka şube modeli var.  Bunların yanı sıra kullanılan modeller arasında başka bankalar tarafından lisanslanmış franchise ödeme noktaları ile internet, cep telefonu gibi mecralardan oluşan alternatif dağıtım kanalları yer alıyor.

Büyüme ve şubeleşme hızının tavan yaptığı dönemde, bankaların şube yapılarında bu 5 modelin dışında yeni yaklaşımlara da yöneldiğini gördük. Örneğin pek çok banka kolay kredi veren kredi şubeleri açtılar. Bazı bankalar şubeleri “konut kredisi veren şube” gibi çeşitli konularda uzmanlaştırdılar. Şube ölçeklerini küçülten bankalar oldu. En son trend de Anadolu’ya yayılmaktı.

Şimdi yeni dönemde şubeleşme stratejilerinde de önemli değişiklikler bekleniyor. Örneğin ING Bank, geçtiğimiz dönemde açtığı ve yeni bir modeli denediği küçük ölçekli kredi şubelerinden vazgeçmeyi planlıyor. Yapı Kredi Bankası, büyük şehirlerdeki şube ölçeklerini küçültmeyi düşünüyor. Şubeleşmenin ivme kaybettiği her dönemde olduğu gibi alternatif dağıtım kanallarına yatırımın da artacağı konuşuluyor. Denizbank Şube Planlama ve Pazar Araştırmaları Bölüm Müdürü Deniz Kalfalı, “Artan maliyetler de göz önünde bulundurularak bazı bölgelerde daha küçük ölçekteki şubeler ön plana çıkacak.  ATM, internet bankacılığı, iletişim merkezi gibi alternatif dağıtım kanalları ise bu küçük ölçekli şubeler için kritik bir önem taşıyacak” diye konuşuyor.

Durgunluk 2010’a Kadar Sürecek
Hiçbir banka 2009’da, şubeleşmede 2007 ve 2008’de yakaladığı ivmeyi yakalayamayacak. 2009 planlarını hazırlamış olan bankaların koyduğu hedefler de bunu doğruluyor. Temkinli bir planlama dahilinde hareket edecek olan bankaların beklentisi, şubeleşmenin sektör genelinde 2010’a kadar durgun olacağı yönünde. Bazı bankacılar durgunluğun daha da uzun sürebileceğini düşünüyor. Şekerbank Bireysel Bankacılıktan Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Abdurrahman Özciğer şu değerlendirmeyi yapıyor.

“Ekonomik konjonktürde sağlanacak olumlu gelişmelerle daralma döneminin ardından yeni ekonomik koşullar çerçevesinde 2011 yılından itibaren yavaş da olsa bir genişleme döneminin yaşanacağını bekliyoruz.”

Hali hazırda bankaların büyük bölümü Türkiye genelinde önemli bir şube ağına sahip durumda. Özellikle büyük şehirlerde ve şehir merkezlerinde etkin, güçlü şube ağları bulunuyor. Deniz Kalfalı’nın beklentisi önümüzdeki dönemde gerek büyük şehirlerde sürekli oluşan ve gelişen yeni şehir merkezlerinde, gerekse Anadolu’ da tarım bankacılığı, KOBİ’ler ve tüketici finansmanını desteklemek için bankaların şubeleşeceği birçok pazar olduğu yönünde. Bu nedenle şube açılışlarının daha az da olsa devam edeceğini söylüyor.

Önümüzdeki dönemle ilgili ilginç bir beklentiyi de ING Bank Genel Müdürü Hakan Eminsoy dile getiriyor. Hızlı şubeleşmenin yaşandığı dönemde şube kiralarının çok yükseldiğine ve fizibiliteyi bozduğuna işaret eden Eminsoy, “Önümüzdeki dönem azalan taleple kiralar da düşecek. Bu da daha etkin maliyet yönetimi yapabilmemizi sağlayacak. Ayrıca son dönemde her köşe başında açılan banka şubeleri şehir dokularını bozuyordu. Şimdi bu bozulan dokuları belki yeniden kazanabilme imkanımız da olur” diye konuşuyor.

Ömer Aras/Finansbank Ykb

“Şube Kârlılıklarının Önemi Artacak”

Son Çeyrekte Gelen Değişim
2002’den 2008’e kadar Türkiye’de yapılan banka bütçelerinin hedeflerinin aşağı yukarı birbirine benzer olduğunu hepimiz biliyoruz. Bu dönemde herkes şubeleşmek istedi. Herkes daha fazla kredi kartı vermek, daha fazla kredi kullandırmak istedi. Dolayısıyla rakamlar farklı bankalarda faklı hızlarda ama büyüyen bir trendde seyretti. Bu süreç 2008’in son çeyreğine kadar geldi. Son çeyrekte global krizin etkisiyle çok kısa bir sürede inanılmaz bir değişim yaşandı.

Yeni Tablo Ne Gösteriyor?
Bugün hiçbir banka 2009 bütçesini 2007 ya da 2008’de yaptığı gibi yapamaz. Çok büyük değişim olacak ve bu şubeleşme politikasına da yansıyacak. Şubeleşmenin 2009’da çok daha yavaşlayacağını, selektif olacağını göreceğiz. Bu bizim için de diğer bankalar için de geçerli. Bugün 500 şube açacağız diyecek hiçbir banka çıkamaz. Hacimler düşüyor, kredi piyasası daralıyor. Bu durum şubeleşmeyi de etkileyecek.

Kredilerdeki Yavaşlamaya Dikkat
Türkiye’de kredi piyasasında bankalar arasında büyük bir rekabet vardı. Bu dönemde ben kredi vereceğim, daha ucuza, gerekirse cepten vereceğim diyen bankaların şimdi yeni dönemde, kriz ortamından dolayı çok daha muhafazakar olduklarını göreceğiz. Şube kârlılığını yaratan da kredi hacimleri olduğu için burada ciddi bir yavaşlama göreceğiz. Şube kârlılıkları her zamankinden önemli olacak.

Şube Sayısı Çok Az Artar
Her banka açacağı şube sayısını yüzde 60-70 mertebesinde düşürecektir sanıyorum. Yani 100 şube açacaksa 40 şube açacak veya 10-15 tane açacak veya hiç açmayacaklar. 2008 son çeyreğinde açılan şube sayılarına bakmamak gerekiyor çünkü onlar kararları alınmış, anlaşmaları yapılmış şubelerdir. Bugün şube açmayı durduracağım dediğiniz zaman hemen kesemiyorsunuz. 2008 sonu rakamının üzerine 2009 yılında çok minimal bir artış olacağını düşünüyorum.

Deniz Kalfalı / Denizbank Şube Planlama ve Pazar Araştırmaları Bölüm Müdürü

“Hedeflerimizi Ertelemedik”

2008’de 1.000 Şube Açıldı
2008 yılı bankaların şube ağlarını genişletmeyi devam ettirdiği bir yıl oldu. Türkiye genelinde toplam 1.000 adet yeni şube açılışı gerçekleştirildi ve sektördeki toplam şube adedi 8 bin 500’ü aştı. Şube açılışları 2009 yılında da devam edecek. Ancak öncelik son dönemde açılan şubelerin verimliliğinin artırılması, lokal ihtiyaçlara göre ürün ve hizmetlerin özelleştirilmesi yönünde olacak.  

Denizbank’ın 20009 Planı
2008 yılını 400 şubeye ulaşarak bitirmeyi hedeflemiştik. Son çeyrekte de hedeflerimiz yönünde şube açılış işlemlerine devam ettik. 2008 yılını hedeflediğimiz şekilde 400 şube ile bitireceğiz. Önümüzdeki dönem için şube açılış hedeflerimizi ertelemedik. Gelişen koşullara ve ihtiyaçlara uygun yeni konseptler üzerinde çalışarak verimli ve istikrarlı bir şekilde şube ağımızı geliştirmeye devam etmeyi planlıyoruz.

Hedefte 50 Yeni Şube Var
2009 yılında 50 yeni şube daha açmayı planlıyoruz. Şubeleşme stratejilerimizi oluştururken, tarım sektörüne odaklanarak tarım bankacılığında özel bankalar arasındaki liderliğimizi korumaya, KOBİ’lere destek olmaya ve tüketici kredilerinde pazar payımızı artırmaya olanak tanıyacak bir şube ağı oluşturmaya özen gösterdik. 2009 yılında da aynı yaklaşımımız devam edecek.

Yeni Dönem Beklentisi
Biz şubeleşme stratejilerimizi oluştururken ve fizibilite çalışmalarımızı yaparken istediğimiz hedef kitleye ulaşabilmeyi sağlayacak bir fiziksel şube ağına odaklanmaya dikkat ediyoruz. Ancak artan maliyetler ve piyasa koşullarındaki değişimleri de göz önüne alarak farklı konseptlerde şubeler tasarlayarak ortalama kâra geçiş süremizi korumayı da hedefledik. Önümüzdeki dönem sürekli değişen piyasa koşullarını ve ihtiyaçlarını dikkate almayan bankaların kâra geçiş dönemi mutlaka olumsuz etkilenecektir.

Hande D. Süzer
[email protected]