"Daha zor bir yıl olacak"

Finans alanında yeni yıl planları, Yeni Ekonomik Program’daki göstergelere göre yapılıyor. Finansal Kurumlar Birliği (FKB) de bu doğrultuda 2019’da temkinli öngörülerde bulunuyor. “2018 Ağustos sonrası kur atağı, onunla beraber artan faiz artışı, azalan talep ve yatırım harcamalarının düşüşü, üç sektörü de çok kötü etkiledi. Yüzde 10 ile yüzde 80’e varan oranda daralmalar oldu” diyen FKB Başkanı Adem Duman, 2019’da birlik çatısı altındaki leasing, faktoring ve finansman sektörleri için büyümenin pek çok faktöre göre şekilleneceğini belirtiyor. “20 yıldır finans alanında çalışıyorum. İlk defa bu yılki bütçede zorlandım, tahminlerin zor olduğu bir yıl olacak” sözleriyle yılı özetleyen Duman, bu yıl için belirsizlikleri şöyle aktarıyor: “Yatırım harcamaları direkt leasingi etkiliyor. Bireysel tüketici güveni, finansman tarafını çok etkiliyor. İhracat rakamları, faktoringde trendi gösterecek. Ama 2019 sonunda üç sektör için de yüzde 10 büyüme öngörümüz var.” 2018 sonunda üç sektörde de işlem hacimlerinde 2017 sonuna göre yüzde 5-7 arası küçülme beklentisi hakim. Finansal Kurumlar Birliği Başkanı ve aynı zamanda Turkcell Finansman Genel Müdürü olan Adem Duman ile leasing, faktoring ve finansman şirketleri sektörlerinde bu yıl için öngörülerini, yeni trendleri ve büyüme gösterecek segmentleri masaya yatırdık: 

Birlik çatısı altındaki leasing, faktoring ve finansman şirketleri için bu yıl nasıl geçecek?  

 Öncelikle 2018 sonu verilerimiz henüz açıklanmadı ama genel olarak trendler belli… Geçtiğimiz yılı ağustos ayı ve sonrası şeklinde ayırmak gerekiyor. Yılın ilk yarısında, sektör bazında farklı olmakla beraber, yüzde 18-20 arası büyümeler olmuştu. Tabii döviz kuruna göre bakarsanız reel büyüme var mı tartışılır ama nominal bir büyümemiz vardı. Ağustos sonrasındaysa kur atağı, onunla beraber faiz artışı, azalan bireysel talep ve yatırım harcamalarının düşüşü, üç sektörü de çok kötü etkiledi. Yüzde 10 ile yüzde 80’e varan oranda daralmalar oldu. Eylülde otomotiv finansmanı ve elektronik finansmanı en fazla daralan segmentler oldu. Leasingde son çeyrekte iş ve inşaat makinelerinde ciddi daralma yaşadı. Bu süreçte özellikle ihracat yapan belli sektörlerde, ihracat faktoringi ve tekstil-makine leasingi gibi alanlarda büyümeler görüldü. Eylüldeki daralmanın üzerine ekim ve kasım aylarında bazı önlemler alındı. Örneğin otomotiv finansmanın önünü açan KDV ve ÖTV avantajları verildi. Aynı şekilde mikro finansmanlarda vadeler 12 aya çıkarıldı. Bu iki önlemle daralan alanlarda yukarı kıpırdanma oldu. Ancak yine de son çeyreği, üç sektörde de üçüncü çeyreğe göre daralmayla kapatacağız. 2018 sonunda 3 sektörde de 2017 sonuna göre yüzde 5-7 arası daralma göreceğiz. 2019’da ise bankacılıkla paralel beklentilere sahibiz, zaten müşteri bazımız aynı… Yeni Ekonomik Program’da bir dengelenme teması var. Birlik olarak bunu çok değerli buluyoruz. Türkiye bir süreçten geçmek zorunda, eylülden bu yana geçiyor da… Bu süreç tamamlandığında daha stabil ve öngörülebilir bir ekonomik ortam oluşacak, yüksek büyümeler ve küçülmeler olmayacak. 

 Peki ne kadarlık büyüme öngörüsü belirlediniz? 

 2019’da büyüme, çok faktöre bağlı. Örneğin yatırım harcamaları direkt leasingi etkiliyor. Bireysel tüketici güveni, finansman tarafını çok etkiliyor. İhracat rakamları, faktoringde trendi gösterecek. 20 yıldır finans alanında çalışıyorum, ilk defa bu yılki bütçede zorlandım, tahminlerin zor olduğu bir yıl olacak. Ama 2019 sonunda üç sektör için de yüzde 10 büyüme öngörüsü var. Tabii 2018 sonunda sektörün bazı da düşeceği için bu baz üzerinde yüzde 10 artıştan bahsediyoruz. 2017’e göre rakamlar daha kötü olacaktır. 

 Alt kırılımlara bakınca iyi gidecek segment ve alanlar olacak mı?

Tabii segmentlerde resim çok farklı olabilir. Örneğin ihracat faktoringinin yüzde 20 büyümesini bekliyoruz. Sektör büyümesinin yüzde 4 gibi bir oranı buradan gelecek. Aynı şekilde faktoring ve leasing tarafında makine sanayi, beyaz eşya ve tekstil sektörlerinde büyümeler olacak. Leasing tarafında yenilebilir enerji ve otomotiv tarafı da iyi gidebilir.

Bu yıl kârlılık nasıl gidecek? 

 Kâr rakamlarını paylaşamıyoruz ama finans dışında da kârlılıklar bankacılık paralelinde gidiyor. 2019’da kâr oranları üç sektörde de aynı olmayacak. 2018’de kârlılıkta büyük bir erozyon yok, çünkü ilk altı ay besledi. Son çeyrek etkilerini 2019’da göreceğiz, 2019 daha zor bir yıl olacak. 

 Geçen yıl ilk defa bir faktoring şirketi tahvil karşılıklarını ödeyemeyerek faaliyetini sonlandırıldı. Benzer gelişmeleri bu yıl da görebilir miyiz? 

 Bu, münferit bir olay ve abartıldı. Avrupa ve ABD piyasalarında sermaye piyasaları güçlü olduğundan batan tahvil oranı, takipteki kredi oranından fazladır. Bunun bir trend olacağını düşünmüyorum. 

 Finansman alanını, otomotiv dışı iş yapan Turkcell Finansman ve Evkur Finansman gibi oyuncular nasıl etkiliyor? 

 Bugün sektörün hacminde halen yüzde 80 gibi bir payla otomotiv ağırlıklı. Ama yeni oyuncular sektörün bazını çok genişletti. Turkcell Finansman’ın 6 milyon ve Evkur Finansman’ın 2 milyon müşterisi oluştu. Bu, çok iyi bir rakam… Burada ortalama 2 bin TL’lik mikro krediler veriliyor. Bugün için sektörde ağırlık adetsel olarak otomotiv dışı finansmanda ve hacim olarak otomotiv finansmanında oluşuyor. 2019’da otomotiv finansmanında otomobil ve ticari araçta segmentlerine göre yüzde 7 ila 50 arasında daralma beklentisi var maalesef… 2019, bu anlamda ciddi zor bir yıl. Otomobil finansmanı genelinde yüzde 35 daralma olacak beklentisindeyiz. Burada devletin alacağı önlemler çok kritik, vergi oranlarının optimizasyonu ve finansmanın önünü açmak için yapılacaklar çok önem taşıyor. Finansman şirketleri tarafında bankalara göre ağır vergiler var, bunların azaltılması düşünülebilir. 

Otomotiv finansmanında piyasalar kötü gittiğinde 2.el otomotivin finansmanı kurtarıcı oluyordu…

 Evet, ancak ilk defa 2.el otomotiv piyasası da alıcı bulmakta sıkıntılı. Bu yıl 2.el finansmanında sıkıntı yaşanabilir. Otomotiv dışı finansmandaysa bu kadar sıkıntılı bir tablo yok. Vadeler de esnediği için durum daha iyi. Örneğin 2018 Kasım ayında vadelerin uzaması, otomotiv dışı finansmanında yüzde 40 canlanma getirdi. Bu süreçte otomotiv dışı finansmanda tüketicilerin daha alt segmentlere yöneldiğini görüyoruz. Yani işlem adetleri daha az, hacimler daha çok daralıyor. 2019’da otomotiv dışı finansmanın otomotiv finansmanından daha iyi olacağını öngörüyoruz.