Düşük kârı kabullendik

Elçin Cirik

[email protected]

Kredi kartı pazarı, üst üste gelen regülasyonlar sonrası eski heyecanını kaybetti. Garanti Ödeme Sistemleri Genel Müdürü Işıl Akdemir Evlioğlu, “Kur değişikliklerini göz önünde bulundurmazsak bugün hanehalkı harcamalarının yüzde 41’i kredi kartı ve banka kartıyla yapılıyor. Geçmişte bu oran yüzde 44’e gelmişti, ancak düzenlemelerle geriye gidiş oldu” diyor. Bu tabloda ise özellikle son 3 yıldır taksit tarafındaki düzenlemelerle beyaz eşya, elektronik gibi sektörlerin hız kesmesi etkili oldu. Evlioğlu’na göre Türkiye, kredi kartı adedinde de belirli bir doygunluğa ulaştı. Yönetici, “Bugün 7 milyon Bonus kartımız var. Bu sayı 3 yıl sonra 10 milyon olmaz ki sektörde kart sayısında en hızlı büyüyen bankayız. Baz olarak kart adedimizi yıllık 200-300 bin artırıyoruz. Pazarda oyuncular yarısı kadar büyüyor” diyor. Özellikle fonlama maliyetlerinin arttığı bugünkü gibi dönemlerde kredi kartı tarafında kârlılığın daha da düştüğünü belirten Evlioğlu,“4-5 yıldır yapı böyle kuruldu ve yurt dışı örneklerinin altında bir fiyatlamayla kredi kartı sistemi çalışıyor. Biz de makul bir kârlılık içinde normal piyasa koşullarında bu sistemi yönetmeyi başardık. 9-10 yıl öncenin kâr oranları olmadığını kabullendik” yorumunda bulunuyor. Garanti Ödeme Sistemleri Genel Müdürü Işıl Akdemir Evlioğlu ile Türkiye’nin ödeme sistemlerini ve bu alanın geleceğini konuştuk: 

 Türkiye’de bugün kredi kartı pazarının büyüklüğü ne kadara geldi? 

 2018 verilerine göre büyüklük, aylık yaklaşık 60-70 milyar TL’nin üzerinde. Bu, çok büyük bir pazar; Avrupa’nın en büyüklerinden biriyiz. 100 milyar TL’yi gördüğümüz aylar da oluyor. 2017 sonunda 675 milyar TL’lik bir pazar vardı. Bu yılın ilk 9 ayında da kredi kartı cirosu 583 milyar TL’yi aştı. 

Peki ciroda yıllık büyümeler nasıl gidiyor?

 2015’te yüzde 14,5, 2016’da yüzde 11 ve 2017’de yüzde 12 büyüme oldu. Kur değişikliklerini göz önünde bulundurmazsak bugün hanehalkı harcamalarının yüzde 41’i ödeme sistemleri, yani kredi kartı ve banka kartıyla yapılıyor. Geçmişte bu oranda yüzde 44’e gelmiştik, ancak düzenlemelerle geriye gidiş oldu. Nakde kayış oldu. Kredi kartı büyük pazar, sadece geçmiş yıllara göre büyümesi biraz yavaşladı. Biz hep enflasyonun çok üzerinde büyüme hızlarına alışıktık. Son 3-4 yıldır ise büyümeler, enflasyon oranında gidiyor. Özellikle taksit tarafındaki düzenlemelerin artmasıyla beyaz eşya, elek-tronik gibi belirli sektörlerin büyümesi haliyle yavaşladı. Taksit düzenlemeleri belirli yerleri sınırlandırdı. Bugün alımların yüzde 60’ı nakitle yapılıyor. Kartın kullanıldığı alanların yaygınlaşması da artık sınırlı kalıyor. Örneğin geçmişte nakit olan vergi ödemeleri, motorlu taşıt vergileri gibi vergiler bugün kartlı sistemlerle yapılıyor. BES ve sigortalar için de durum böyle… Bu alanların hepsi kartlı ödemeye geçti ve bu da geçmişte hızlı büyümeyi tetikledi. Artık burada gidecek alanlar kısıtlandı. Bizim için hala nakdin kulnoktalar, semt pazarları gibi yerlerde büyüme imkanı var. Buralarda kolaylıklar oluştukça pazarda büyüme olacak. 

 Kredi kartı adetlerinde tablo nasıl? Orada da bir yavaşlama var mı? 

 Türkiye pazarı, kredi kartı adedinde belirli bir doygunluğa ulaştı. Bugün pazarda doygunluk yüzde 70’lerde. 10 yıl önce çok daha fazla kart adet pazar payı konuşurduk, müşterilerimizi çok hızlı kartlandırmaya çalışırdık. Çünkü henüz doygunluk yoktu. Ama bugün bankacılık sistemi içinde kart verilebilecek müşterilerde kartlılık oranı oldukça yüksek olduğu için artık pazarın büyümesi ancak sistemin gelişmesiyle oluyor. Yani genç nüfusun dahil olması ya da bankacılık sistemine erişimin artmasıyla kart adetleri büyüyor. Bugün kart adetlerinde artış da daha yavaş gidiyor. Bizim bugün 7 milyon Bonus kartımız var; bu sayı 3 yıl sonra 10 milyon olmaz. Sektörde kart sayısında en hızlı büyüyen bankayız, biz bile baz olarak kart adedimizi yıllık 200-300 bin artırıyoruz. Pazarda oyuncular bu rakamın yarısı kadar büyüyor.

Pazar paylarında da eskiden kıran kırana bir rekabet vardı. Burada dinamik değişimler oluyor mu? 

 Son 3 yıldır pazar payları stabil gidiyor. Kredi kartı işi, çok yatırım gerektiriyor. Yıldan yıla oyuncular arasında artı-eksi yüzde 1 oynuyor, pazarda paylarda sıralama değişimleri olmuyor. Garanti Ödeme Sistemleri olarak kredi kartı müşteri adedinde yüzde 14,6, bireysel kredi kartı cirosunda yüzde 19,4 ile pazarda lideriz. Yakın gelecekte pazar sıralamalarında bir değişim öngörmüyorum. 

 Yani burada rekabet azaldı? 

 Hayır, hala rekabet çok yoğun. Ama bence işin tanımı değişti. Aslında ödeme sistemleri bankacılığın kanca ürünü. Sadece rakamsal değil, sağlanan müşteri deneyimi üzerinden rekabet, özellikle son 3 yıldır dijital çözümlerin artmasıyla çok değişiyor. Rekabet artık bu zengin bilginin deneyime dönmesinde oluyor. 

 Kredi kartlarında kârlılık son dönemde ne kadar düştü? 

 Kârlılıklar düştü. Kredi kartı gelir modeli çok net bir ürün. Tüm dünyada aynı şekilde kart gelirlerinde, bir faiz oranı ve minimum ödeme oranıyla gelen faiz geliri bir de kart aidatı geliri var. Ülkemizde bu gelirler düzenleyici kurumlar tarafından belirleniyor. Aidat artışları, düzenleyici kurumlar tarafından enflasyona endeksli olarak artıyor. Diğer tarafta da kredi kartının giderleri var. Burada en büyük gider, görünmez ama fonlama gideri. Kredi kartları aslında 30-40 günlük ücretsiz bir fonlama sağlıyor. Fonlamanın gider olduğu noktada da faizin nispeten aynı kaldığı bir ortamda bile Türkiye’de kredi kartlarında kârlılık, yurt dışı ülke örnekleriyle kıyasladığımızda daha aşağı seviyede. Tabii bu dönemde fonlama maliyetlerinin artmasının kâra negatif etkisi oluyor. 

Eski kârlı günlere kavuşmak mümkün değil mi?

 4-5 yıldır yapı böyle kuruldu ve yurt dışı örneklerinin altında bir fiyatlama yapısıyla kredi kartı sistemi çalışıyor. Türkiye’de minimum ödeme oranları yüksek olduğundan kredi kartı, banka kartının kullanım alışkanlıklarına yaklaştı. Yurt dışındaki gibi minumum tutarı ödeyip kalanı faize bırakmaya müsait değil. Biz de makul bir kârlılık içinde normal piyasa koşullarında bu sistemi yönetmeyi başardık. 9-10 yıl öncenin kâr oranları olmadığını kabullendik. Bundan sonrasında da fonlama maliyetlerinin arttığı ya da azaldığı dönemlere göre kârda artış ve azalışlar oluyor. Ama temelde bir stabiliteye ulaştık, kâr oranlarında değişiklik beklemiyoruz. 

 Bankaların bilançolarında kredi kartlarından yazdıkları gelirlerde de düşüşler var. Burada ileride bir toparlanma olabilir mi? 

 Kredi kartı tarafında bizlerin, bankaların gelirle alakalı alanlarda inisiyatifinde olan bir konu pek yok. Regülasyonla belli olduğu için gelirlerin büyüme alanının ne kadarı olabileceğini düzenleyici kurumlar belirliyor. Bu nedenle de kart işinde ölçek ekonomisi çok daha kritik hale geliyor. Çünkü, arkada sabit teknoloji maliyetleri var ve 1 kartınız da olsa bin kartınız da olsa teknoloji yatırımı yapmanız gerekiyor. Bu maliyeti tabana yayabilmek çok önemli… 

Türkiye’de kredi kartı pazarının teknolojik anlamda nasıl bir geleceği olacak?

 Kart pazarında dijitalleşme ve asıl mobilleşmenin artacağını öngörüyoruz. Hayat gittikçe mobile kayacak. Trend dijital cüzdanlarla başladı. Bu cüzdanlar ödeme fonksiyonunun ötesinde müşteriyi koruyup kollayan platformlar haline geliyor. Biz BonusFlaş ile bunu amaçlıyoruz. Eğer cep telefonlarını hızlıca temassız özelliğine çevirebilirsek QR akışlarından çok daha kolay bir akış oluşur. Bununla beraber temassız deneyimin artarak devam edeceğini düşünüyorum. Ayrıca gelecekte alışveriş deneyimini kolaylaştırmak ve güzelleştirmek için kasasız marketler gibi yüz yüze çözüm ihtiyaçları artacak.