İlk üç yarışı

Elçin Cirik

[email protected]

Aktif büyüklük, mevduat ve toplam kredilere baktığımızda ilk 3’te Ziraat Bankası, İş Bankası ve Garanti Bankası’nın hakimiyetini görüyoruz. Kredilerde alt kategorilere indikçe orta ölçekliler dikkat çekiyor. Taşıt kredilerinde ING Bank ve TEB oyuna katılırken konut kredilerinde kamunun ağırlığı bulunuyor. Kredi kartlarında ise Yapı Kredi, Garanti ve Akbank kıyasıya rekabet içinde.

Bankacılık istatistikleri, sektör için kritik bilgiler içeriyor. Son dönemde yeni yabancı oyuncuların katıldığı sektörde, ana göstergeler rekabetin yönünü ortaya sermesi açısından çok önemli. Son 5 yılda aktif büyüklük, krediler ve mevduat gibi ana göstergelerde bile ilk 3 bankanın sıralamalarında ciddi değişiklikler göze çarpıyor. Örneğin 2011 sonrası önemli değişim stratejisi izleyen Ziraat Bankası, bugün pek çok alanda liderliğe oturuyor. Özellikle kredilerin alt kategorilerine inildiğinde farklı bankaların ismi öne çıkıyor. Taşıt kredilerinde ING Bank ve TEB ilk 5’e giriyor. Ya da konut kredilerinde Vakıfbank rekabete dahil olarak kamunun bu alandaki hakimiyetini güçlendiriyor. Kredi kartlarında da Finansbank’ın bireyselden kurumsal bankacılığa dönüş stratejisiyle geride kalmayı seçerek 4’üncülük sırasını İş Bankası’na verdiği gözlemleniyor. Türkiye’de kişi başına düşen gelirin artmasıyla krediler tarafında kategorilerin daha derinleşmesi bekleniyor. Danışmanlara göre finans sistemi derinleştikçe lider bankalar çok daha net ortaya çıkacak. Tabii burada bankalar için sağlıklı büyümede hayati olan net kâr, faiz gelirleri ile net ücret ve komisyonlardaki liderlik göstergelerini de izlemek gerekiyor. Önümüzdeki dönemde bankalar için mevduat toplama, kurumsal krediler, KOBİ bankacılığı ve konut kredileri en çok rekabetin görüleceği kategoriler olarak dikkat topluyor. 

MEVDUATTA NELER OLUYOR?

Bankacılığın ana göstergeleri aktif büyüklük, mevduat ve toplam kredilerde yıllardır aynı 3 bankanın hakimiyeti görülüyor. Aktif büyüklükte yarış, kamu bankası Ziraat ile Türkiye’nin özel yerli sermayeli oyuncusu İş Bankası arasında geçiyor. 2006-2014 arasında İş Bankası sektörde ‘en büyük’ unvanını taşıyordu. Ancak 2014 başında liderlik yeniden Ziraat Bankası’nın oldu. Ziraat Bankası Hazine Yönetimi ve Uluslararası Bankacılık Genel Müdür Yardımcısı Bilgehan Kuru, bu liderliği 2011 sonrası yaşanan değişim projesinin getirdiğine dikkat çekiyor. Kuru, “Öncelikli hedefimiz, hiçbir zaman büyüklük olmadı, olmayacak da… Hedefimiz, verimlilikle istikrarlı büyüyen ve bu çerçevede ülke bilançosuna en yüksek katkıyı sağlayacak yapıyı oluşturmak” diye konuşuyor. İşte bu hedef de bankaya, toplam kredilerde 5 yıl önce 3’üncü sıradayken 2016 sonunda liderliği getiriyor. Kuru, bu noktada 2011’de krediler ve menkul kıymetler portföyünün bilançoda paylarının yüzde 44 olduğunu ama 2017 yılının ilk çeyreğinde kredilerde bu payı yüzde 65’in üzerine çıkardıklarını açıklıyor. Mevduat tarafında ise sektördeki kredi-mevduat oranının sınıra dayanması nedeniyle daha güçlü bir rekabet yaşanıyor. Kamunun gücüyle mevduat toplamada hep önde olan Ziraat Bankası, 1’inciliği elinde tutuyor. Bankacı ve danışman Mehmet Sönmez, burada sıralamanın değişmesinin neden zor olduğunu şöyle açıklıyor: “Büyük bankalar bireysel bankacılıkta gereken ölçeği yakalamış durumda, bu ölçeği bırakmaz devam ettirirler. Bence 3 yıl içinde de hepsi mevcudu korumaya çalışacak.” Sektörde mevduatta yüzde 12 büyüme beklenirken İş Bankası Genel Müdürü Adnan Bali’nin açıkladığı gibi 2017’de bu kalemde yüzde 14 hedefi koyması da bunun net bir işareti olarak görülebilir. 

HER KREDİNİN LİDERİ FARKLI 

Biraz daha alt kırılımlara inildiğinde, bireysel kredilerin farklı alanlarında ilk 3 dışındaki bankaların da listelerde varlığı hissediliyor. Örneğin taşıt kredilerinde ING Bank 3’üncü ve TEB 4’üncü sırada yer alıyor. TEB Bireysel ve Özel Bankacılık Kıdemli Genel Müdür Yardımcısı Gökhan Mendi, taşıt tarafında yakaladıkları büyüklükte iş ortakları olan distribütör firmalar ve 0 km ve 2. el satışı yapan bayilerle gerçekleştirdikleri sinerjinin büyük rol oynadığını aktarıyor. ING Bank da 2016 yılında taşıt kredilerinde sektörün üzerinde büyümesini, etkin bayi ve distribütör yönetimi, cazip ödeme koşullarına sahip kampanyalar ve bayide kredi kullanımı imkanı sunmalarına bağlıyor. Banka, bu alanda gelecek için de iddialı ve bayilerden kullandırılan kredilerin payını her geçen gün artırarak konumunu güçlendirmeyi hedefliyor. Konut kredilerinde ise kamunun önemli bir ağırlığı var. Zaten bu kategoride Vakıfbank’ın 3’üncü ve Halkbank’ın 5’inci sırada bulunmasından da anlaşılıyor. 2016 yılının ilk 9 ayında kullandırılan konut kredilerinin yüzde 40’ı kamu bankalarından verilmiş durumda. Ziraat Bankası Genel Müdür Yardımcısı Bilgehan Kuru, özellikle konut olmak üzere bireysel kredilerde kayda değer büyümeler gösterdiklerini, ancak bunu mevduat piyasasında bir baskıya mahal vermeden yapmak konusunda çok hassas davrandıklarını aktarıyor. Bu alanda özel bankalar, Garanti Bankası hariç özellikle geride kalmayı tercih ediyor. Konut kredilerinde en önemli sorunun vade uyumsuzluğu olduğunu belirten Mehmet Sönmez, “Sektörde TL mevduat ortalama vadesi 3 ay, konut kredisinde ortalama vade ise 7 yıl. Bu riski alabilmek için bankaların ‘pazar riski’ dediğimiz iştah katsayısı çok önemli. ABD’de yaşanan mortgage ağırlıklı büyük kriz sonrası özellikle yabancı sermayeli bankalar yoğurdu üfleyerek yiyor” diyor. 

KARTTA EZELİ REKABET 

Sektörde en yoğun rekabetin yaşandığı alanlardan biri de kredi kartları. Son 5 yılda bu alanda, ilk 3 özel banka aynı sırayla konumunu koruyor. Ancak özellikle ilk 2, yani Yapı Kredi’nin World’ü ile Garanti Bankası’nın Bonus’u arasında ezeli bir çekişme mevcut. Kredi kartlarındaki son tabloyu deneyimli bankacılık danışmanı Tunç Akyurt, şöyle değerlendiriyor: “Bireysel kredi kartlarında şu anda 7 marka faaliyette. 4 büyük özel bankanın yanında Halkbank, Finansbank ve HSBC’nin kendi kartları mevcut. Diğer tüm bankalar ilk 2 sıradaki World ve Bonus markalarıyla şemsiye anlaşmalar yapıyor.” “Kartlı ödeme sistemleri pazarında müşterilerin tercih ettiği kart değil, bir kart programı olabilmek önemli” diyen Yapı Kredi Bankası Genel Müdürü Faik Açıkalın, bu alanda yaygın üye iş yeri ağı ve iyi hizmet kalitesi BANKACILIK gibi etkenlerin tüketicilerin tercihinde belirleyici olduğunun altını çiziyor. “2016 yılında 22,2 milyar TL kredi kartı alacak bakiyesiyle yüzde 22,1 pazar payına ulaştık” diyen Açıkalın, bu zorlu rekabet ortamında ve yeni yasal düzenlemeler ışığında birçok yenilikçi projeye imza attıklarını ve kartlı ödeme sistemlerinde büyümeye devam edeceklerini vurguluyor. Bu kategoride son dönemde en önemli gelişme, Finansbank’ın biraz daha geri planda kalması ki bunu da bankacılık danışmanları, Finansbank’ın 2015 sonrasında rotasını bireysel bankacılıktan daha çok kurumsal ve ticari bankacılığa döndürmesiyle açıklıyor. Bu ortamda İş Bankası Maximum Kart çatısı altında sektörde 4’üncü büyük sırasına yerleşiyor. İş Bankası Genel Müdürü Adnan Bali, bankanın büyüme stratejisinde hanehalkına doğrudan dokunan kredi kartları, ihtiyaç kredileriyle bunların yarattığı çapraz satış ürün ve hizmetlerinin önemini koruyacağını açıklıyor.

NEREDE BÜYÜYECEKLER? 

2016 yılında bankacılık sektörü net kârda yüzde 44 artış yakaladı. Bu ortamda en yüksek net kâr rakamı yazan ilk 3 banka, yine aktif büyüklükteki en büyükler oldu. Burada en önemli değişim, son 5 yılda Ziraat Bankası’nın bu kategoride 4’üncü sıradan liderliğe tırmanması oldu. Banka bu veriye paralel olarak faiz gelirlerinde de lider gidiyor. Yalnız bankaların gelirlerinde önemli bir kalem olan net ücret ve komisyonlarda, özel 3 büyük banka Garanti Bankası, İş Bankası ve Yapı Kredi öncü durumda. Danışmanlara göre müşteri kitlesi geniş ve açık, adil ücret komisyon yönetimine sahip özel bankalar, hep ilk sıralarda olmayı sürdürecek. Ziraat Bankası Genel Müdürü Yardımcısı Bilgehan Kuru, bankasının bu yöndeki çalışmalarını şöyle aktarıyor: “Net faiz gelirleriyle ücret ve komisyon gelirlerimizin dağılımını sektörle normalleştirme sürecindeyiz. Ücret komisyon gelirlerinde elde ettiğimiz olumlu gelişmelere karşın sektörün gerisindeyiz. Ücret komisyon gelirlerimizdeki iyileşme sürecek.” Gelecek için de her bankanın farklı bir kategoride büyüme hedefi var. Örneğin İş Bankası Genel Müdürü Adnan Bali, gelecek dönemde işletme segmenti, KOBİ bankacılığı ile bireysel bankacılıkta kredi kartlarıyla ihtiyaç kredilerinde büyüme göstereceklerini aktarıyor. Ziraat Bankası da herkesin bankası olarak konut kredisinde liderliği sürdürmeyi kurumsal ve tarım kredilerinde büyümeyi ön plana alıyor. TEB, kategori bazında taşıt kredileriyle konut kredilerinde pozisyonunu koruma kararında. Bununla beraber TEB, özellikle bireysel bankacılıkta tabana yaygın mevduat toplama çalışmalarında aktif olmayı planlıyor. ING Bank da ürün gamını zenginleştirerek kurumsal bankacılıkta, KOBİ bankacılığında ve Turuncu Hesap ile mevduat toplama noktasında daha etkin olma planları yapıyor. Banka, bireysel tarafta taşıt kredilerinin yanında ihtiyaç kredilerinde büyümeyi istiyor.

NİŞ ÜRÜNLERLE BÜYÜYECEĞİZ HAKAN ATEŞ / DENİZBANK GENEL MÜDÜRÜ ÖZEL İLGİ ALANLARI DenizBank, aktif büyüklükte ve mevduatta 2016 sonunda en büyük 7 bankanın en yakın takipçisi olarak öne çıkıyor. Topluma maksimum fayda sağlama misyonumuzla ülkemizin uzun vadeli kalkınma hedeflerine katkı sunacak niş sektörlerin gelişimine büyük önem veriyoruz. Kamu finansmanı, spor kulüpleri, turizm, eğitim, sağlık, enerji sektörleri bizim özel ilgi alanımız ve bu sektörlerde ilerlemeye devam edeceğiz. KOBİ’leri ve tarım sektörünü ekonominin can damarı olarak görüyoruz. AĞIRLIĞIMIZ KOBİ’DE Bu yıl KOBİ’lerimizin en önemli destekçilerinden biri olan Kredi Garanti Fonu (KGF), teminat sıkıntısı çeken KOBİ’lere kefil olarak son derece kıymetli bir katkı sağlıyor. Biz de KGF teminatlı kredi hizmetini tüm KOBİ’lerimize vermekten gurur duyuyoruz. Ayrıca KOBİ’lerimizin düşük maliyetlerle finansmana erişebilmesi amacıyla Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ve Kredi Garanti Fonu (KGF) iş birliğinde ‘Nefes Kredisi’ projemizi hayata geçirdik. Bu projede yer alan tek özel bankayız. Bugüne kadar KGF teminatlı kullandırdığımız toplam kredi tutarı yaklaşık 6 milyar TL’ye ulaştı ve Nefes Kredisi’nden yaklaşık 11 bin müşterimiz faydalandı.

GELECEĞİN REKABET ALANLARI FAİK AÇIKALIN / YAPI KREDİ CEO'SU HASAT ZAMANI Yapı Kredi olarak aktif büyüklük, kâr, mevduat ve toplam krediler gibi ana göstergelerde ilk 5 banka arasındayız. ‘Büyüme odaklı yatırım’ stratejimizle son birkaç yılda bizim için stratejik öneme sahip alanlara odaklandık. Bireysel ve ticari kredilerin yanı sıra proje finansmanı gibi hedef olarak belirlediğimiz alanlarda beklentilerimizin üzerinde performans gösterdik. 2016’yı gerçekleştirdiğimiz bu yatırımların karşılığını aldığımız, ‘hasat zamanı’ olarak belirledik. Şu an kredilerde yüzde 50 kurumsal, yüzde 50 perakende şeklinde eşit ağırlığımız var. Özellikle proje finansmanı konusunda kurumsal ve ticari bankacılıkta, KOBİ bankacılığı ve bireysel bankacılıkta odağımızı sürdürerek büyümeyi hedefliyoruz. KONUT VE KOBİ KRİTİK Sektörün geleceğinde kredi alt gruplarında, Türkiye için sürdürülebilir büyümenin merkezinde yer alan segmentlerde yoğunlaşacağını düşünüyoruz. Genç ve artan nüfusuyla Türkiye’de konuta olan talep önümüzdeki 5 yıl da kuvvetli olacak. Fonlamanın daha önem kazandığı sektörde önümüzdeki dönemde rekabet artacak. KGF’nin halihazırda KOBİ segmentinde yarattığı pozitif momentumun 5 yıl içinde bir miktar azalacağını bekliyoruz. Bu 5 yıllık süreçte kuvvetli ivme yakalayan KOBİ’ler için ise rekabetin artacağına inanıyoruz. Daha sağlıklı teminat yapıları ve öngörülebilir nakit akışları nedeniyle kurumsal kredilerde, halihazırda yüksek paya sahip olan bankalar arası rekabetin yüksek seyrini koruyacağını söyleyebiliriz. Alt perakende segmentlerde müşteri deneyimini dijitale başarıyla aktarabilen bankalar pazar payında bir adım önde olacak.