Kötü yılın notu iyi

Elçin Cirik

[email protected]

 Aktif büyüklükte 13 banka, çift haneli büyümeye erişti. Serdar Sümer, Abdi Serdar Üstünsalih, Namık Ülke ve Hüseyin Aydın aktif performansında yılın en başarılı isimleri oldu. Sektör genelinde yüzde 10,6 büyüyen kredilerde de 6 CEO, yüzde 20 artış yakalamayı başardı. 6 yıl sonra ilk defa gerileyen kâr tarafında ise Mert Öncü ve Selim Kervancı en iyi oranlarla öne çıktı.

ABD-Çin arasındaki ticaret savaşları, Brexit ve Türkiye’nin de içinde olduğu jeopolitik belirsizliklerle geçti. Yılın ilk yarısında, 2018 yazında yaşanılan kur şokunun bankacılık üzerindeki olumsuz etkileri sürdü. Ne bankalar ne de yüksek faizler nedeniyle şirketler tarafında kredi iştahı yoktu. Ancak ikinci yarıda azalan enflasyon ve kredi faizlerindeki düşüşe paralel olarak son çeyrekte kredi talebi canlandı. “2019’da Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın öncülüğünde toparlanmayı destekleyecek adımlar atılmaya devam etti” diyen Alternatif Bank Genel Müdürü Kaan Gür, özellikle TCMB’nin zorunlu karşılık düzenlemesinin ardından bankacılık sektörünün ağırlıkla ticari kredilerde büyüdüğünü aktarıyor. Sektör bu çalkantılı yılda BDDK verilerine göre aktif büyüklüğünü yüzde 16,1 büyüterek 4,5 tril- 2019 yon liraya çıkardı. Mevcut tablo nedeniyle krediler tarafı sadece yüzde 10,9 artış yazarken mevduatta iki katından fazla, yüzde 26,1 büyüme yakalandı. Bankacıların asıl zor sınavı ise kâr tarafında oldu. Net kârda yüzde 8’lik düşüşle 6 yıl sonra ilk defa gerileme görüldü. Artan karşılık giderleri ve daralan faiz marjları kârlılıkta sorun yarattı. Tüm bu engellere rağmen özellikle kamu bankalarının CEO’ları yılı “iyi” bir karneyle bitirdi. Küçük ölçekli bankaların yöneticileri de 2019’u güzel notlarla geride bıraktı. 

AKTİFTE SINIFI GEÇENLER

Geçtiğimiz yıl 13 bankanın yöneticisi aktif büyüklükte çift haneli büyümeye imza attı. Listede enteresan olarak büyük kamu bankaları ve küçük ölçekli bankalar ağırlık gösteriyor. Yüzde 32,1’lik hızıyla aktif tarafında büyümede lider olan Aktif Bank’ın genel müdürü Serdar Sümer, bu yükselişin yüzde 90’ının bankanın likit varlıklarında ve menkul kıymet portföyünde gerçekleştirdiği büyümeden geldiğini açıklıyor. Sümer, “Likit yapımızı güçlendirerek stres koşullarına daha dayanıklı hale getirmemiz de burada önemli etken oldu” diyor. Anadolubank Genel Müdürü Namık Ülke, aktif büyüklükte yüzde 23,1 artış başarısını kredilerden elde ettiklerinin ve bu dönemde likidite yönetimine ağırlık verdiklerinin altını çiziyor. Yüzde 19,1 ile sektörün üzerinde büyüyen Alternatif Bank’ın genel müdürü Kaan Gür, “Son iki yılda aktiflerimizi yüzde 50 artışla özel sektörün iki katı büyüttük. Artışın ana kaynağı, aktiflerimizin yüzde 60’ını oluşturan kredilerden geliyor” diyor. Yüzde 20’nin üzerinde artış yazan 5 bankanın içinde 3 büyük kamu bankası öne çıkıyor. Bankacılık danışmanları, bu tablonun sürpriz olmadığı konusunda hemfikir. Danışman Mehmet Erten, “Hükümetin duraksamaya yüz tutmuş iç talebi canlandırmak adına uygun şartlarda kredi aktarım mekanizmasını kamu bankaları üzerinden çalıştırması burada önemli rol oynadı” yorumunu yapıyor. Halkbank Genel Müdürü Osman Arslan, “Finansal kaynaklarımızı yurt içindeki piyasa ihtiyaçlarına en uygun çözümleri üretmek için etkin şekilde kullandığımız bir yılı daha geride bıraktık” şeklinde konuşuyor. 

KREDİDE KAMU AĞIRLIĞI

Yüzde 10,6 gibi kısır bir büyümenin hakim olduğu kredi kaleminde, 6 genel müdür yüzde 20’nin üzerinde performans yakalamayı başardı. Bu listenin lideri ticari krediler ve varlık yönetimine odaklanan Anadolubank’ın genel müdürü Namık Ülke, bu performansı nasıl yakaladıklarını şöyle aktarıyor: “2017-2018’deki dönüşüm ve büyüme stratejimizin önemli sonuçlarını 2019’da gördük. Kurumsal, KOBİ ve ticari bankacılıkta müşteri sayımızı artırıp hacmimizi büyüttük.” Aslında kredilerde yıl boyunca konut ve KOBİ tarafında yaptıkları gibi kampanyalarla öne çıkanlar kamu bankaları oldu. 2019 yılında kredi hacmini 70 milyar TL artıran Vakıfbank’ın genel müdürü Abdi Serdar Üstünsalih, “Önceki yıla kıyasla nakdi kredilerdeki pazar payımızı yüzde 9,2’den 10,3’e çıkardık. Global ekonomide dalgalanmaların yaşandığı zorlu bir yılı geride bırakırken sağladığımız krediler aracılığıyla reel sektöre desteğimizi artırdık” diyor. Ziraat Bank Genel Müdürü Hüseyin Aydın, sektörde kullandırılan her 5 TL kredinin 1 TL’sinin Ziraat Bankası tarafından sağlandığının altını çiziyor. Bankacılık danışmanları, kredilerde güçlü iki orta ölçekli banka QNB Finansbank ve DenizBank’ın büyümesini de ana sermayedarlarının iştahına bağlıyor. QNB Finansbank Genel Müdürü Temel Güzeloğlu, 2019 sonuçlarını değerlendirirken “Sürdürülebilir gelir kaynaklarına yönelerek sektörün üzerinde kredi büyümesi sağladık. Ana hissedarımız Qatar National Bank’ın gücünü de yanımıza alarak sektöre katkımızı sürdüreceğiz” diyor. 

MEVDUATTA HIZLI BÜYÜME

Geçtiğimiz yıl normalinde kredi tarafında görmeye alışık olduğumuz rekabet savaşları mevduatta yaşandı. Vakıfbank yüzde 40,2 ve Ziraat Bankası yüzde 35,1’lik yüksek artışla bu rekabette önemli rol oynadı. Global Kapital Group CEO’su Tunç Akyurt, bu rekabetin nedenini yurt dışından sağlanan kaynakların azalmasıyla esas fonlama kaynağı olarak mevduatların kullanılmasına bağlıyor. “Kredi iştahı düşünce bankalar, tüm segmentleri içine alacak şekilde mevduat toplamaya odaklandı” diyor. Ayrıca hem yılın ilk yarısındaki yüksek faiz oranları hem bireysel ve kurumsal tasarrufların yatırıma yönelmemesi mevduatta büyüme hızını artırdı. “Yıllık yüzde 40,2 ile mevduat büyümemiz yüzde 26,1 olan sektör ortalamasının çok üzerinde” diyen Vakıfbank Genel Müdürü Abdi Serdar Üstünsalih, böylece burada pazar paylarını yüzde 1 artırarak 9,8’e yükselttiklerini açıklıyor. Üstünsalih, “Alternatif ürünler sunarak mevduat portföyümüzü tabana yaygınlaştırdık” diyor. Ziraat Bankası için de aynı strateji geçerli. Bankanın genel müdürü Hüseyin Aydın, 2019’da mevduat ürünlerinin yanına enflasyona endeksli mevduat ürününü eklediklerini ve kısa sürede burada 28 milyar TL gibi yüksek bir tutara ulaştıklarını belirtiyor. Yüzde 24,6 büyümeyle listenin dördüncüsü Anadolubank’ın genel müdürü Namık Ülke de “2019’da tabana yaygın mevduat müşterisi kazanımına ve maliyet yönetimine özel hassasiyet gösterdik. Mevduat müşteri sayımızı da yüzde 36 artırdık” yorumunu yapıyor. 

EN ZORLU DERS KÂR

2019’da yöneticilerin en zorlu dersi, kâr yazmaktı. İlk 7 büyük banka, geçtiğimiz yılı zararla kapattı. Banka kârlarında 6 yıl aradan sonra yaşanan bu düşüşün nedenini danışmanlar, yüksek faiz oranlarının bankalara olan kredi talebini azaltmasına bağlıyor. Öyle ki yılın ikinci yarısında arka arkaya gelen faiz indirimleri bile kârlarının azalmasına engel olamadı. Mevcut tabloda kârda daha çok küçük ölçekli bankaların yöneticileri başarı topladı. Örneğin Odeabank Genel Müdürü Mert Öncü, göreve geldiğinin ikinci yılında 71 milyon TL ile banka kârını yıllık bazda 3 katına çıkardı. Danışmanlara göre, bu sonuçta bankanın 2018 yılında elde edilen kârının büyük bölümünü serbest karşılıklarla tutmasının ve 2019’da değerlendirmesinin etkisi oldu. Kârda yüzde 40 ile çok iyi performans gösterenlerden biri de HSBC Türkiye oldu. Bankanın genel müdürü Selim Kervancı, bu artışı nasıl elde ettiklerini şöyle özetliyor: “Piyasalarda yıl boyu süren hareketliliğe rağmen fark yaratacağımız müşteri segmentlerine odaklanmamız, artan dış ticaret gelirlerimiz ve yeni müşteri kazanımlarıyla kurumsal bankacılık gelirlerimizi yüzde 48 artırdık. Hazine ve bilanço yönetimince alınan doğru pozisyonlar da kârımızı destekledi.” Aktif Bank Serdar Sümer ise kendi kâr reçetelerini şöyle aktarıyor: “Faiz gelirlerimizdeki artış yüzde 20 gibi makul bir seviyedeyken fintek iştiraklerimizden sağladığımız temettü gelirleri ve yatırım bankacılığı enstrümanları gelirleriyle kârımız yüzde 30 arttı.”