Ekonomide canlılık işaretleri gelince, bankalar da harekete geçti. İlk hedeflerden biri de Halk Bankası’nın boşluğunu doldurmak oldu. Garanti Bankası, İş Bankası ve Şekerbank’ın öncülük ettiği bu atakta, sanayi ve ticaret odalarının üyelerine uygun kredi sağlamak hedefi var. İlk adımlar atıldı, kredi hatları açıldı. Bankalar, bu odalara, diğer illerden yenilerini de eklemeyi planlıyor...

Türkiye tarihindeki en ağır krizi 2001 yılında yaşadı. Adeta hayat durdu. Ekonomide ciddi bir küçülme yaşandı, bir çok fabrika bu zor dönemi geçemedi ve kepenk indirmek zorunda kaldı. Yatırımların tamamı askıya alındı. Buna bir de finans sektöründeki darboğaz eklenince işler iyice içinden çıkılmaz bir hal aldı. Ancak geleceğe ilişkin umutlar hiç bitmedi. 2002 yılında zincirlerin kırılması bekleniyordu. Yatırımlar başlayacak, fabrikaların bacaları yeniden tütecekti. Finans sektörü yapılanmasını tamamlayıp, reel sektöre destek olmaya başlayacaktı. Buna bağlı olarak da ekonomide hızlı bir büyüme olacaktı. 

Ancak böyle olmadı. Siyasi arenadaki dalgalanmalar, piyasalardaki belirsizliğin devam etmesine neden oldu. Bankacılık sektöründeki yapılanmanın tamamlanması ise 2003 yılına kaldı. AB yasalarına ilişkin gerginlik, seçim tartışmaları iplerin iyice gerilmesine neden oldu. Herkes yine kendi kabuğuna çekildi. Reel sektörde yatırımlar durdu. Özellikle de küçük ve orta boy işletmeler (KOBİ) bu süreçte iyice zorlandı. Ne yatırım yapılıyor, ne de yatırımı teşvik edici adımlar atılıyordu.

Bankalar devreye girdi

İşte tam bu sırada devreye bankalar girdi. Sektörün önde gelen bankaları ticaret ve sanayi odalarıyla kredi anlaşmaları imzalayarak, üyelere özel cazip kredi fırsatı yarattılar. İlk adımı İş Bankası Ankara Ticaret Odası’yla (ATO) yaptığı anlaşmayla attı. Şekerbank ve Garanti Bankası onu izledi.

İş Bankası Genel Müdürü Ersin Özince’nin söz konusu kredi anlaşmasını imzaladığı gün söylediği sözler bunda etkili olmuştu. Özince, “Bu sadece İş Bankası’na özgü bir hareket değil, diğer bankaların da bu tür uygulamalarla güven ortamının gelişmesine katkıda bulunmasını istiyoruz” diyordu.

Mayıs ayında atılan bu adımın ardından, haziran ayında Şekerbank, ATO ve Ankara Sanayi Odası (ASO) ile kredi anlaşması imzaladı. Ağustos ayında ise Garanti Bankası ATO, İTO ve İzmir Ticaret Odası (İZTO) ile kredi anlaşmaları yaptığını duyurdu. Bu arada, İş Bankası, İTO üyeleri için de benzer bir kredi anlaşmasına imza atmıştı.

Böylece hem esnaf ve tüccarın önü açılmış, hem de piyasalardaki güven ortamının gelişimi için önemli adım atılmış oldu.

Daha çok “Oda”ya kredi

Şu anda bankalar, ATO, ASO, İTO ve İZTO ile kredi anlaşması imzalamış durumdalar. Yani bu 4 örgüte üye şirketlerin cazip kredi fırsatından yararlanma olanağı var. Ancak, bu sayının hızla artması bekleniyor. Çünkü, bankalar bu konudaki girişimlerini sürdürüyorlar.

Garanti Bankası Genel Müdürü Ergun Özen de, esnaf ve tüccara yönelik desteği sürdüreceklerini belirterek bunun sinyalini vermişti.  Şekerbank yetkilileri, Anadolu’nun çeşitli illerindeki ticaret ve sanayi odalarıyla görüşmelerinin devam ettiğini söylüyor. İş Bankası yetkilileri ise bu konuda ilk adımı kendilerinin attıklarını hatırlatıyor ve bunun devam edeceğini söylüyorlar.

Oda üyesi şirketlere sağlanan kredilerin şartları, genel olarak birbirine çok benziyor. Ancak, bankaların belirlediği limitler farklı. Örneğin İş Bankası 40 milyar liraya kadar kredi kullandırırken, Garanti Bankası’nda bu rakam 50 milyar liraya çıkıyor. Şekerbank ise ATO üyelerine 50 milyar liralık limit belirlerken, ASO üyeleri için herhangi bir sınırlama koymamış.

12 aya kadar sabit faiz

Söz konusu kredilerin şartları, diğer ticari kredilere göre bir hayli cazip. Kredileri 24 ay vadeli kullanmak mümkün. 12 aya kadar sabit faizli olan kredilerin faiz oranı, daha sonrası için piyasa koşullarına göre banka tarafından belirleniyor. Uygulanacak faiz oranı ise taşıt kredilerinin faiz oranı ile aynı. Kredilerin geri ödemeleri ise aylık ya da üçer aylık periyotlar halinde yapılacak.

Kredi talebinde bulunacak firmalar önce bağlı bulundukları odalara müracaat edecekler. Oda tarafından kredilendirilmesi uygun görülen şirketler, söz konusu bankaların kredi vermeye yetkili en yakın şubelerine yönlendirilecekler. Hatta odalar, üyenin ödeme gücü ve moralitesine göre bankalara verilecek kredinin limitinin belirlenmesi konusunda da yardımcı olacak.

Tabii burada son karar bankanın olacak. Oda tarafından uygun görülen kredi taleplerini, bankanın tamamen reddetme hakkı da var.

Odanın garantisi yok

Kredilerin güvencesi olarak, ekspertiz değeri en az kredi tutarı kadar olan gayri menkuller üzerine birinci dereceden 1'e 2 oranında banka lehine ipotek konabilecek. İpoteğe konu olan taşınmazlar, banka tarafından belirlenen şirketlere sigorta ettirilecek.

Ayrıca, çapraz kefalete kesinlikle yer vermemek kaydıyla, gerçek kişiler için istihbaratı olumlu en az 1 kefil, tüzel kişiler için de en az 1 şirket ortağının şahsi kefaleti alınacak. Kredi anlaşmaları ticaret ve sanayi odalarıyla yapılmış olsa da, bu kurumlardan kredi verilen üyelerine ilişkin herhangi bir garanti istenmiyor. Şekerbank ise kredilendirilecek şirketten gerektiğinde sadece kefalet imzası alarak kredi kullandırıyor.

Ticaret ve sanayi odalarının üyelerine kullandırılan bu kredilerin son derece cazip olduğunu daha önce söylemiştik. Bu nedenle de kredilere ilginin bir hayli fazla olduğu söyleniyor. Örneğin haziran ayında ATO ve ASO üyelerine kredi olanağı sunmaya başlayan Şekerbank, bugüne kadar 148 küçük ve orta ölçekli firmaya kredi kullandırdı. Garanti Bankası’nın anlaşmaları ise henüz çok yeni. Bu nedenle rakamları tespit etmek bir hayli zor. İş Bankası yetkilileri ise bu konuda bilgi vermedi. Ancak, ağustos ayı başında ATO Başkanı Sinan Aygün, yaptığı bir açıklamada, 2 bin kişinin İş Bankası kredisinden yararlandığını söylemişti.

Gözler Halkbank’ın tahtında

Aslında önceleri özel bankalar bu alana çok fazla girmiyordu. Oda üyesi şirketler ağırlıklı olarak  KOBİ’lerden oluşuyordu ve burada Halkbank’ın etkinliği vardı. Ancak, kamu bankalarındaki yeniden yapılanma çerçevesinde Halk Bankası’nın belirli ölçüde kredilerden çekilmesiyle, özel bankalar da bu tarafa yatırım yapmaya başladı.

Garanti Bankası Genel Müdürü Ergun Özen, bu konudaki stratejilerini şöyle ortaya koyuyor:

“Biz KOBİ’leri ekonominin motoru olarak görüyoruz. Kamuoyunda KOBİ’leri yalnızca Halk Bankası’nın destekleyeceğine ilişkin bir inanış var. Ancak, özel bankalar da KOBİ’leri destekliyor. Bu anlaşmalarda onun göstergesi.”

Aynı konuşmada reel sektör ile finans sektörünün birbirine çok yaklaştığını belirten Ergun Özen, söz konusu kredi olanaklarıyla tüccar ve esnafa nefes alma olanağı verildiğini de sözlerine eklemişti.

KOBİ’lere kredi kullandıran banka sayısı arttıkça Halk Bankası’nın buradaki payının ciddi oranda düşmesi bekleniyor. Buna bağlı olarak da özel sektörün payı atacak. Şekerbank yetkilileri, ise Bu uygulama ile Halk Bankası’na rakip olmadıklarını söylüyor. Onlara göre, bu hizmeti, sadece Halk Bankası değil, tüm finans sektörü yapmalı.

“İLK ONAY ODA’LARDAN ALINACAK”

-         Bankaların oda üyelerine sağladığı kredi miktarları 40-50 milyar lira arasında değişiyor.

-         24 ay vadeli olan krediler, 12 aya kadar faizli. Faiz oranı, taşıt kredilerine uygulanan oranlarla aynı düzeyde tutuluyor.

-         Kredilerin güvencesi olarak ipotek veya kefil istenebilecek. Gayri menkuller üzerine ipotek de konulabiliyor.

-         Gerçek kişiler için en az 1 kefil, tüzel kişiler için en az 1 şirket ortağının şahsi kefaleti aranıyor.

-         Kredi başvurusu yapacak ticaret ve sanayi odaları üyesi şirketler, önce bağlı oldukları odalara müracaat edecekler..