Asırlık marka olma formulü

Tuba İlze

[email protected]

Yeni kurulan şirketlerin bir kısmı kuruluşlarının üzerinden çok geçmeden kapılarını kapatırken bir kısmı da belirli bir değere ulaştıktan sonra ya satılıyor ya da stratejik ortaklıklar geliştiriyor. Tüm bu değişimlere rağmen Türkiye’de 100 yılı aşkın bir geçmişe sahip, en önemlisi aynı aile tarafından yönetilen şirketler de var. Bu uzun soluklu şirketlerin sürdürülebilirlik sırları ise değerlere sahip çıkılması ve hem gelenekçi hem de yenilikçi yaklaşımların bir arada sergilenmesi olarak özetleniyor.

Yeni nesil şirketlerin uzun ömürlü olacağı şüpheli. Birçok yeni girişim yükselişe geçerken pek çoğu kısa sürede piyasadan çekiliyor. S&P 500 firmaları arasında yapılan bir araştırma 1958’de ortalama 61 yıl olan ömrün günümüzde 18 yıla düştüğünü gösteriyor. 2027 yılına gelindiğinde şu anda listelenen şirketlerin yüzde 75’inin ortadan kalkmış olacağı tahmin ediliyor. Bu şirketlerin satın alınacakları, birleşecekleri veya iflas edecekleri öngörülüyor. Global düzeyde şirket ömürlerinin giderek kısalmasının ekonomik ve teknolojik değişimlerle ilişkili olduğu belirtiliyor. Ancak bazı şirketler bu kitlesel yok oluştan kaçmayı başarıyor. General Electric, Exxon Mobile, Procter & Gamble ve DuPont New York Borsası’ndaki en eski şirketler arasında yer alıyor. Araştırmalar şirketlerin uzun ömürlü olmasının ardındaki faktörlerin sürekli yenilenme, aile yönetimi, yerel ekonomilere uyum ve pazar değişikliklerine hızla adapte olma yeteneği olduğunu gösteriyor. Kore Bankası tarafından gerçekleştirilen bir araştırmaya göre dünya genelinde 200 yıldan eski 5 bin 586 şirket bulunuyor. Bu şirketlerden 3 binden fazlası Japonya’da, 837’si Almanya’da yer alıyor. Bu istatistik Japonya’nın uzun ömürlü şirketler konusunda dünya lideri olduğunu gösteriyor. 

DÜNYANIN EN KALICILARI

Kongo Gumi, Nisiyama Onsen Keiunkan ve Genda Shigyo gibi Japonya’nın dünyaca ünlü şirketleri yüzlerce yıllık tarihleriyle dikkat çekiyor. Japonya’daki inşaat şirketi Kongo Gumi, dünyanın en eski şirketi olarak biliniyor. 578 yılında tapınak inşaatı yapmak için kurulan 2006 yılında ekonomik kriz sebebiyle Takamatsu Construction firması tarafından satın alınana kadar bağımsız bir şekilde faaliyetlerini sürdüren Kongo Gumi uzun süreli varlığını sürekli yenilenen iş modellerine borçlu. 705 yılında kurulan dünyanın en eski oteli Nisiyama Onsen Keiunkan, 52 jenerasyondur aynı aile tarafından işletiliyor. Avrupa’ya gelince… 1000 yılında Fransa’da kurulan Chaten de Goulaine, Avrupa’nın en eski şirketlerinden biri. Avrupa’nın en eski aile işletmesi olarak kabul ediliyor. Goulaine, uzun yıllardır süren varlığını teknoloji ve pazar değişikliklerine uyum sağlamasına borçlu. Frederic Legrand ve Jean Joquel tarafından kurulan Fransız markası Legrand Grup ise 1860 yılında faaliyete geçiyor ve varlığını halen sürdürüyor Legrand Türkiye CMO’su Gül Sevinç Selçuk Legrand Grup’un başarısının temelinde sağlamlık, çeviklik ve güvenilirlik olduğunu vurguluyor. Selçuk, “Hem organik büyüme hem de stratejik satın almalar yoluyla genişleyen Legrand, yeni trendlere ve ihtiyaçlara göre inovatif ürünler geliştiriyor. Satın aldığımız şirketleri gruba entegre ederken çevik dönüşüm yeteneğimizi kullanıyoruz” diye ekliyor. 

TÜRKİYE’DEKİ EFSANELER 

Türkiye’de ise Abdi İbrahim, Komili, Hacı Bekir, Beyaz Fırın, Karaköy Güllüoğlu, KOSKA Helvacısı, Vefa Bozacısı gibi markalar yüzyıllık geçmişleriyle öne çıkıyor. Holdingler arasında da 100 yıla yaklaşan ve geçenler var. Arkas, Sabancı ve Koç bu gruplar arasında yer alıyor. 1926 yılında kurulan Sabancı Holding’de bu yıl Sakıp Sabancı’nın torunu Elçin Melisa Sabancı Tapan’ın yönetim kurulu üyesi olmasıyla 4’üncü kuşak göreve gelmiş durumda. Yine 1926’da kurulan Koç Holding’de üçüncü kuşak yönetimde bulunuyor. Deloitte Türkiye tarafından gerçekleştirilen “Yüzyıllık Marka Olmak” araştırmasında bu markaların itibar ve güven ilişkisine dayalı iş yapısına vurgu yapılıyor. Uzun ömürlü şirketlerin başarı sırları arasında, devamlılık ve geleneksel değerlere bağlılık gibi unsurlar yer alıyor. Araştırmaya katılan markaların yüzde 80’inin aile şirketi olduğu ve genellikle 4’üncü ve 5’inci nesil tarafından yönetildiği görülüyor. Yüzyıllık Markalar Derneği Yönetim Kurulu Üyesi ve araştırmacı Asude Alkaylı, “Bu markalar köklü bir mirası taşıyor ve geleneklerine sıkı sıkıya bağlılar. Kritik dönemlerde gereken dönüşümü de sağlayabiliyorlar” diyor. Alkaylı, bu şirketlerin popülerlikten ziyade tutarlılık ve nitelik üzerine odaklandıklarını ve itibarın onlar için en önemli kavram olduğunu vurguluyor. “Sabırlı ve dayanıklılar” diyen Alkaylı, işletmelerin ömrünün kısalması nedeniyle uzun ömürlülüğün sadece Türkiye’de değil dünya genelinde de önemli bir konu olarak öne çıktığını ifade ediyor. 

DENGE ÖNEMLİ

Araştırmalar dünya çapındaki şirketlerin yaklaşık yüzde 85’inin aile şirketi olduğunu gösteriyor. Aile şirketlerinin bu başarısının ardında kuşaklar boyu süren bir girişimcilik mirası ve işe adanmışlık yatıyor. Hacı Bekir girişimcilik ruhunu ve yeniliklere açık olma prensibini nesilden nesile taşıyan şirketlerden. Ali Muhiddin Hacı Bekir yönetim kurulu üyesi ve ailenin 6’ncı kuşak temsilcisi Leyla Celalyan, girişimcilik ruhu ve yeniliklere açık olma prensibini vurguluyor. Celalyan, “Geleneksel değerlerimizi korurken çağın gereksinimleri ve teknolojik gelişmeleri dikkate alıyoruz” diyor. İnegöl’den Ankara’ya göç eden dede Eyüp Sabri Tuncer’in Samanpazarı’nda 1923’te açtığı ilk dükkânla hayatına başlayan Eyüp Sabri Tuncer markası, 2023 yılı itibarıyla kozmetikten kişisel bakıma 650’ye varan ürün çeşidiyle 74 ülkeye ihracat yapıyor. Ailenin 3’üncü kuşak temsilcisi Yönetim Kurulu Başkanı Hasan Engin Tuncer kuşaklar boyu devam eden marka değerlerinin, vizyonlarının ve aileden öğrenilen tecrübelerin önemini vurguluyor. “Değerlere, geleneğe sahip çıkarken yönünüzü geleceğe çevirip inovasyon, yenilik, teknoloji, dijital araçlar ile ilişkilerinizi harmanlamak, her şeyin bu kadar hızlı tüketildiği bir çağda gittikçe zorlaşıyor. Bunun için elbette esnek ve çevik olabilmek hareket kabiliyetini artıran özellikler, fakat esnek olayım derken temel değerleriniz veya stratejinizden de sapmamak gerekiyor. Dengeyi bulmak önemli” diyor. 

SÜREKLİLİK VE SADAKAT

Yüzyıllar boyu süren şirketlerin hikayeleri ekonomik başarının ötesinde süreklilik ve sadakat gibi değerlerin önemine işaret ediyor. Bu şirketler, kuşaklar boyu devam eden bilgelik, sağlam iş prensipleri ve sürekli bir yenilenme anlayışıyla zamanın sınavından geçiyorlar. 1843 yılında kurulan ve bugün 5’inci kuşak tarafından yönetilen Karaköy Güllüoğlu’nun yönetim kurulu başkanı M. Nadir Güllü, uzun ömürlü bir işletmenin sırrını üç temel faktörle özetliyor: Çalışana verilen değer, hammaddeye verilen önem ve işin başında olmak. Güllü, markanın “11S 1G” kuralıyla bağdaştırdığı başarısını şu sözlerle anlatıyor: “Bu kural mesleğe saygı, mesleği sevmek, sorumluluk sahibi olmak, sadakat, süreklilik, sistem kurmak, sebat, sabır, mücadele etmek, işe sahip çıkmak ve gülümsemeyi içeriyor.” Güllü, başarının sırrının işe duyulan sadakatte ve süreklilikte yattığını, sisteme verilen önemin ve disiplinle kalitenin işin temeli olduğunu belirtiyor. 1901’de Üsküdar Meydanı’nda açılan Emgen Optik bugün 3’üncü kuşak Çetin Emgen tarafından yönetiliyor. 4’üncü kuşak temsilcisi Burak Emgen, köklü markaların geçmişten gelen kalitelerini korumalarının önemini vurguluyor. Emgen, “Markaların teknolojik gelişmelere ayak uydururken, temel değerlerini de korumaları gerekiyor” diye belirtiyor. 

DENEYİM VE İNOVASYON

Aile şirketlerinin yıllar boyunca değişen ekonomik ve sosyal koşullara rağmen ayakta kalmasını sağlayan unsurlar arasında deneyim, yenilikçilik ve güven de önemli bir yer tutuyor. Meyer Saat’in 5’inci kuşak yöneticisi Nazım Onur Bayındır, günümüz koşullarında en kritik beş faktörün insan kaynakları yönetimi ve bağlılık, adaptasyon, müşteri odaklılık, teknolojiye uyum, sosyal sorumluluk olduğunu söylüyor. Bayındır, “Şirketler, esnek bir iş yapısı ve değişime hızlı bir şekilde ayak uydurabilme yeteneği geliştirmeli. Müşteri ihtiyaçlarını anlamak, müşteri geri bildirimlerine duyarlı olmak ve müşteri deneyimini sürekli olarak iyileştirmek için çaba harcamalılar” diyor. Uzun ömürlü başarının temellerini deneyim, güven ve inovasyon olarak tanımlayan 1864 yılında kurulan Hafız Mustafa’nın Yönetim Kurulu Başkanı Eren Ongurlar, “Atalarımızın tatlı tariflerini onurlandırıyor, yarının lezzet mirasını hazırlıyoruz” diyor ve şirketin başarısında değişen pazar koşullarına uyum ve teknolojik yeniliklere adaptasyonun önemine dikkat çekiyor. Bu yaklaşım Hafız Mustafa’nın 160 yıldan uzun süredir sektördeki varlığını sürdürmesinin temelini oluşturuyor. 

DEĞERLER VE ADAPTASYON 

Bu şirketler hem geçmişin mirasını koruyor hem de modern zamanların gerekliliklerine uyum sağlıyorlar. İlancılık Reklam Ajansı Yönetim Kurulu Başkanı ve 3’üncü kuşak temsilcisi İlker Barouh tarafından yönetiliyor. Genel Müdür Atılay Bingöl, “Yaratıcılık bizim için olmazsa olmazlardan. Bu kavram gereği insan kaynağı ve çalışma sistemimizden ödün vermememiz tarihi bir şirket konumuna ulaşmamızda önemli bir rol oynadı” diyor. Ayrıca deneyim ve etik değerlerin şirket kültürünün temel taşları olduğunu vurguluyor. Bingöl, bu değerleri benimseyen ve üzerine pozitif unsurlar ekleyen her şirketin tarihsel bir kimliğe sahip olacağını söylüyor. 1887 yılında İstanbul’da kurulan ve fikri ve sınai mülkiyet hukuku alanında hizmet veren Stock, başarısını sürdürülebilir stratejilere ve güçlü değerlere dayandırıyor. 3’üncü jenerasyon tarafından yönetilen Stock’un strateji, dönüşüm ve pazarlama bölümü eş başkanı Selim Göncü, “Anlamlı bir varoluş amacı ve buna sadakat, sadece kendi başarısı ve hedefleri için değil tüm paydaşlar ve topluma değer katmak önemli” diyor. Ayrıca, öngörülü ve yenilikçi olmanın öneminden bahsediyor.