Yeni bir oyun kuruyoruz

Sabancı Topluluğu, enerjideki yeni oyun planını yenilenebilir enerji ve iklim teknolojileri üzerine kuracak. Yenilenebilir enerjide, 3-4 yıllık süreçte 5 bin MW’lık kurulu güce ulaşmayı hedeflediklerini ifade eden Sabancı Holding Enerji Grup Başkanı KIVANÇ ZAİMLER , 5 yılda 32 milyar TL yatırım yapacaklarını söylüyor. Zaimler, “İklim teknolojileri alanında da yeni bir oyun kurmak üzereyiz” diyor.

Yakın gelecekteki oyun planını yeni ekonomi üzerine kuran Sabancı Topluluğu, son dönemde ciddi ivme kazandırdığı enerji yatırımlarını daha da artırmaya hazırlanıyor. Enerji üretiminde tamamen yenilenebilir kaynaklara yönelecek olan Sabancı Topluluğu, enerji iş kolundaki yatırımlarını da sürdürülebilirlik ve dijitalleşmeyi içine alacak iklim teknolojileri alanında yapmayı hedefliyor. Bu alanda küresel ölçekteki start up’lara da yatırım yapacaklarının sinyalini veren Sabancı Holding Enerji Grup Başkanı Kıvanç Zaimler, “Gezegende olması gereken yeni kaynakları keşfetmemiz, inovasyonu da orada kullanmamızı sağlayacak. Enerji sektöründeki bütün planlarımızı bunun üzerine yapıyoruz” diyor. Dünyanın bu gelişimine duyarsız kalamayacaklarına vurgu yapan Zaimler, “Holdingin enerji iş koluyla ilgili yatırımların geleceğini, ‘yenilenebilir enerji’ ve ‘iklim teknolojileri’ üzerine tasarlıyoruz. İklim teknolojileri alanında yeni bir oyun kurmak üzereyiz” diye anlatıyor. Sabancı Holding Enerji Grup Başkanı Kıvanç Zaimler, grubun enerji alanındaki yatırım planını ve gelecek hedeflerini Capital’e anlattı: 

 Türkiye’nin belli bir enerji tüketimi var. Türkiye’nin ihtiyacı olan arza ulaşabilmesi için önümüzdeki 5-10 yılda ne kadar bir yatırıma ihtiyacı var? 

 Elektrik talep artışından daha fazla yatırıma ihtiyaç var. Elektrik talep artışı da Türkiye’nin büyümesine bağlı. Hepsi varsayımsal gidiyor. Yüzde 2-3 diyelim. Her yıl bundan daha fazlasını bizim kapasite olarak kurmamız lazım. 

 Tahmini yatırım tutarı nedir? 

 Her yıl yaklaşık 5 bin MW’lık yatırım yapılması lazım ki güvenli alana gidelim. Bu da kabaca yıllık 5 milyar dolar yatırım anlamına geliyor diyebiliriz. 

 Peki Türkiye son dönemde bu yatırımları yapabiliyor mu? 

 Biraz daha altında kalıyor. Ama şu an gelişmekte olan birçok proje var. Sonuçta enerji yatırım projesine bugün karar verdiğiniz zaman bu yatırım ancak 3 ila 5 yıl arasında hayata geçiyor. Örneğin nükleerde hazırlık süresi çok daha uzun. 

Türkiye’de yerli yatırımcının 5 milyar dolar gibi bir yatırımı yapacak gücü var mı? Bugüne kadar yabancılar yatırımların ne kadarını gerçekleştiriyordu?

 Elektrik alanında yapılan toplam yatırım 120 milyar dolar civarında. Bunun büyük bir çoğunluğu da yerli yatırımcılar tarafından yapıldı. Baktığınızda Enerjisa’da ortağımız, Avrupa’nın en büyük enerji şirketi. Uluslararası yatırımcıların çok daha düşük. Yani sektörde büyük çoğunluk yerli yatırımcılardan oluşuyor. 

 Dünyada ve Türkiye’de işler biraz daha yoluna girdiğinde yine yatırımcı ilgisi bekliyor musunuz? 

 Kesinlikle. Temsil ettiğim bütün kurumlarda bu ilgi zaten var. Gerek Sabancı Holding gerek yönetim kurulunda olduğum şirketler gerekse diğer sivil toplum kuruluşları özelinde bunu söyleyebilirim. Hepsine uluslararası yatırımcı ilgisinin olduğunu görüyorum. Zaten Türkiye “gelişmekte olan pazarlar” arasında yer alıyor. Dolayısıyla ekonomideki dalgalanmalar, böyle ülkeler için çok normal. Ama eğride genel trend hep yukarı doğru. Nüfus, medyan yaş, ortalama yaş, kişi başı tüketim, kentleşme, sanayileşme, bunların hepsi tahminlerin yukarı doğru olmasına neden oluyor. Yani Türkiye’nin potansiyelini uluslararası yatırımcının pas geçmesi, ilgisiz kalması mümkün değil. Özellikle de enerji sektöründe… 

 Gelecek dönem için sektörünüz adına ne gibi gelişmeler bekliyorsunuz? 

 Bugün dünyada “dijitalleşme” diyoruz, veri merkezlerinin gerekliliğinden ve öneminden bahsediyoruz. Veriler bir yerde depolanıyor. O veri merkezlerinin çalıştırılması gerekiyor. Oradaki sunuculara muazzam bir enerji gidiyor. O enerjinin temiz enerji olmasını istiyorsunuz. Dolayısıyla elektrik işiyle veri merkezleri bir gün örtüşecek. Bunun yanında Uluslararası Enerji Ajansı’nın (IEA), “1,5 derece artış hedefini koyduk. Bugünkü inovasyon ve teknolojinin gelişim hızıyla bizim bunu gerçekleştirme şansımız da zor” şeklinde bir açıklaması var. İmkansız demedi ama çok zor olduğunun birkaç kere altını çizdi. Bundan da anlaşıldığı üzere Türkiye’de de bizim aynı şekilde her yıl yenilenebilir enerji yatırımı yapmamız lazım ama bu da yetmeyecek. Başka şeyler de yapmalıyız. 

 Peki Türkiye’nin yenilenebilir enerji portföyü ne durumda?

Son zamanlarda yapılan ve bundan sonra yapılması planlanan yatırımların çok büyük çoğunluğu yenilenebilir enerjiye yönelik. Toplam kurulu güçte bugün yenilenebilir enerjinin payı yüzde 50’den fazla. Bu, daha da artacak. Avrupa’da da en büyük pazarlardan biriyiz. Bunlar iyi haberler. Kötü haber, talep de artıyor. 330 milyar kilowatt/ saatlik büyüme devam ediyor. Dolayısıyla bizim bütün dünyada olduğu gibi hem yeni talebi yakalamak hem mevcut portföyü dönüştürebilmek için yatırım yapmamız gerekiyor. Yani Türkiye’nin daha fazla yenilebilir yatırım yapması şart. Potansiyelini muazzam görüyorum. Güneş biraz daha arkadan geliyor, ama bugün bütün politikalar Türkiye’de daha fazla yenilenebilir enerjiyi destekliyor. Rüzgarda hala çok büyük potansiyelimiz var. Güneşteyse daha çok... 

Sabancı Grubu’nun yenilenebilir enerji kaynakları konusundaki planları neler?

 Dünyada 1 milyar insan elektriği hayatları boyunca görmemiş. Dolayısıyla zorluklar, sıkıntılar var. Gezegende olması gereken yeni kaynakları keşfetmemiz, inovasyonu orada kullanmamızı sağlayacak. Nedir bu yakın gelecekte keşfedilecek kaynaklar? Kısa vadede elektrikli araçlar, elektriği depolama gibi konular ön planda. Yarın hidrojen, öbür gün füzyon gibi konuları konuşacağız. Belki şu an adını bilmediğimiz konular da olacak. Biz de açıkçası bu alanların hepsini önemsiyor ve takip ediyoruz. Özellikle enerji sektöründeki bütün planlarımızı da bunun üzerine yapıyoruz. Dünyanın bu gelişimine biz de duyarsız kalamayız. Yani “Yenilenebilir enerji” ve “iklim teknolojileri” diye adlandırdığımız iki konuda da planlarımızı hazırlıyoruz. Sabancı Holding’in enerji iş koluyla ilgili yatırımlarının geleceğini yenilenebilir ve iklim teknolojisi üzerine tasarlıyoruz. 

Daha çok ağırlık vermek istediğiniz yenilenebilir alan hangisi olacak?

 Enerji iş kolumuzda Enerjisa Üretim ve Enerjisa Enerji şirketlerimiz var. İkisi de Türkiye’nin kendi alanındaki en büyük şirketleri. Avrupa’nın ve dünyanın en dijital santrallerini işletiyoruz diyebilirim. Enerjide en büyük kolumuz yenilenebilir. Yenilenebilir enerji yatırımlarımızı ciddi şekilde büyüteceğiz. En büyük önceliğimiz bu. Bugün 3 bin 600 MW’tayız. Önümüzdeki 3- 4 yılda 5 bin MW’a ulaşmayı hedefliyoruz. 

Yurt dışı ayağından biraz bahseder misiniz? Yurt dışına yönelik ne gibi planlarınız var?

 Yurt dışında küçük ticaret yapıyoruz. Ticaret coğrafyamızı, ticaret hacmimizi Güneydoğu Avrupa’da genişleteceğiz. Şu anda yurt dışında özellikle iklim teknolojileri konusunda daha farklı planlarımız var. Yeni teknolojilerde, dünya çapında girişim sermayesi ve start up ekosistemlerine gireceğiz. Holding olarak yeni iklim teknolojileri alanında yeni bir oyun kurmak üzereyiz. 

 Önümüzdeki dönemde yine satın almalar, ortaklıklar olacak mı? 

 Hiç bilmiyorum. Ama iklim teknolojileri alanında faaliyet gösteren start up’lar kesin olacak. Hatta bunları bu yıl içinde şekillendirdikten sonra duyurusunu yaparız. 

Enerjinin grup portföyündeki yeri önümüzdeki dönemde değişir mi?

 Bugün enerji, bankacılıktan sonra topluluğun en büyük iş kollarından biri haline geldi. Bu hem finansal hem başka net maliyet değeri olarak böyle… Enerjisa Üretim, Enerjisa Enerji ve diğer bütün Sabancı Topluluğu şirketlerinin kendi içlerinde büyüme planları var. Biz de holding olarak bu vaat doğrultusunda “Nerelere yatırım yaparız?” dediğimiz zaman eksik alanları doldurmaya çalışıyoruz. Enerji iş kolumuz büyümeye devam eder. Yani oran değişmez ama hem pay hem payda artar. 

 2022’de enerji sektörüne ilişkin değerlendirmeleriniz neler? Sizce 2023 ve sonrası için Türkiye enerji gündeminde neler yaşanır? 

 2021-2022’yi iyi geçirdik. Rakamların hepsi enflasyonun üzerinde. Hatta dolar bazında da enerji işimizde büyüdük. Bu durum krize krizden önce hazırlandığımız için oldu. Bizim en güçlü kasımız, risk yönetimi ve operasyonel mükemmellik diyebilirim. Risk yönetimi derken de portföy çeşitlendirmesi yapmamızdan bahsediyorum. Enerji alanına baktığımız zaman bugün elektriği üreten, ticaretini yapan, dağıtan, perakende satışı yapan, bütün değer zincirinde varız. Üretim portföyümüz de çok dengeli. Türkiye ile paralel gidiyoruz. Türkiye’de yenilenebilir oranı yüzde 50 ise bizim de yenilenebilir oranımız yüzde 50. Yüzde 60’a çıkarsa bizim de yüzde 60 olur. Enerjinin çok büyük kısmı dövize bağlı. Dünyada hızlı inişleri çıkışları olan bir emtianın ticaretini yapıyoruz. Dolayısıyla risk almayız. Alternatif senaryolarımız hep hazır oldu. Yağmur yağmadığında plan B’yi uyguluyoruz. 

 Geçen yılı ne kadarlık ciroyla kapattınız? 

 2021 yılında enerji grubunda kombine gelirlerimiz yaklaşık 47 milyar TL olarak gerçekleşti. Bir önceki yıla göre yüzde 51’lik bir büyüme yakaladık. FAVÖK’teyse 8,7 milyar TL’ye ulaştık. Diğer yandan kombine net kârımız 4,3 milyar TL oldu ve bunun yaklaşık 1,5 milyar TL’sini temettü olarak ödedik. Bilanço olarak çok güçlü durumdayız. Sektörde bilançosu bu kadar sağlam bir enerji işi yok. 

 2022’ye rakamsal olarak nasıl hedeflerle girmiştiniz ve şu anda bu hedeflerin neresindesiniz? 

 Yüksek enflasyon ortamında enflasyonun ve hatta dövizin de üzerinde reel bazda büyüme elde edebiliyoruz. Borçluluğumuzu aynı seviyede tutmak veya mümkünse azaltmak istiyoruz. En önemlisi nakit akışı. Kârlılıkta ve borçlulukta hedeflerimizi yakalayacağız gibi görünüyor. Nakit konusunda da regülasyona bağlı bir piyasadayız ve oradaki değişiklikleri takip ediyoruz. Herhalde yönetmekte en zorlandığımız konu nakit akışı.