“En kârlı ilk 3 şirketten biri olacağız”

Ayçe Tarcan Aksakal

[email protected]

Başarılı iş modelleri sayesinde dünyanın en düşük maliyetli hava yolu şirketi olduklarını söyleyen Pegasus CEO’su GÜLİZ ÖZTÜRK, “Silikon Vadisi’nde şirket kurduk. Yeni hedefimiz dünyada teknolojiyi en iyi kullanan ilk 3 hava yolundan biri olmak” diyor. Geçen yılı 3 milyar Euro’nun üzerinde ciroyla kapattıkları belirten Öztürk, bu yıl da çift haneli büyüyeceklerini söylüyor. Sektörde rekabetin arttığını dile getiren Öztürk, “Operasyonel kârlılıkta ve etkin maliyet yönetiminde dünyanın en iyi ilk 3 hava yolu şirketinden biri olacağız” diye konuşuyor.

Türkiye’nin en büyük ikinci hava yolu şirketi Pegasus’un CEO’luğunu 3 yıl önce Mehmet T. Nane’den devralan Güliz Öztürk, sektörün tek kadın CEO’su. 3 yılda 2 savaş, deprem felaketi ve yüksek enflasyona rağmen hedeflerini tutturduklarını hatta üzerine çıktıklarını söylüyor. Göreve geldiğinde kendine global hedefler koyduğunu belirten Öztürk, dünyanın en düşük maliyetli hava yolu şirketi olmayı başardıklarını, dünyanın en genç dördüncü filosuna sahip olduklarını ifade ediyor. Şimdi Öztürk’ün hedefinde dünyada teknolojiyi en iyi kullanan ilk 3 hava yolu şirketinden biri olmak var. Bu nedenle 2023 sonunda Silikon Vadisi’nde inovasyon merkezi kurduklarını belirten Öztürk, tahminlemeden optimizasyona, ödeme sistemlerinden yapay zekaya kadar yeni teknolojiler üzerinde çalıştıklarını anlatıyor. Sektörde rakiplerinin üzerinde büyüme performansı gösterdiklerini dile getiren Öztürk, geçen yılı yaklaşık 3 milyar Euro’nun üzerinde ciroyla kapattıklarını ifade ediyor. Ajandasının ilk sırasındaysa her zaman olduğu gibi verimlilik var. Etkin maliyet yönetiminde başarı için odaklanmanın ve çalışanların katılımının kritik olduğunu söylüyor. Hedefleri günlük takip ettiğini açıklayan CEO, “Doluluk oranını, kâr ve zararı günlük takip yorum” diyor.

Boeing’e verdikleri 36 milyar dolarlık rekor siparişin önümüzdeki dönemde büyümelerini hızlandıracağını belirten Öztürk, bu yıl şirkete katılacak 9 yeni uçakla filolarının 127’ye çıkacağını söylüyor. 2029’da ise filonun 150-160 uçağa ulaşacağını belirtiyor. Pegasus Hava Yolları CEO’su Güliz Öztürk’le sektör ortalamasının üzerindeki büyüme performanslarını, etkin maliyet yönetimlerini ve yeni hedeflerini konuştuk: 

Göreve gelirken hedefleriniz nelerdi? 3 yılda bunların ne kadarı gerçekleşti? 

Pegasus başarılı bir şirket, devraldığımda da başarılı bir şirketti. Hedefimse her zaman bu şirketi pek çok alanda küresel bir oyuncu haline getirmek oldu. Küresel oyuncu olmak illa uzun hatlarda uçmak, geniş gövdeli filoya sahip olmak demek değil. Teknoloji, verimlilik, finansal parametreler ya da müşteri memnuniyetinde de küresel bir oyuncu olabilirsiniz. Bu vizyonla göreve geldim; 3 yılda iki savaşa, bir büyük deprem faciasına, yüksek enflasyon ortamına, tedarik zincirindeki bozulmalara ve Avrupa’daki operasyonel aksaklıklara rağmen başarılı olduk. Şimdi önümüzde yeni global hedeflerimiz var. 

Globalde en önemli başarınız ne oldu? 

2022 ve 2023 yıllarında dünyanın en dü��ük birim maliyetli hava yolu olduk. Uçurduğumuz her bir koltuğu en düşük maliyette üretebiliyoruz. Bununla ilgili uluslararası alanda pek çok ödül aldık. 2024 sonu sonuçlarımız açıklandığında da kârlılıkta da geçen yıllarda olduğu gibi dünyada liderliği hedefliyoruz. Dünya çapında böyle önemli bir performansımız var. Filo yaşına göre dünyanın en genç dördüncü filosuna sahibiz. 4,5 yaşında 118 uçağımız var. 

Neden geniş değil dar gövdeli uçaklar? 

Bizim iş modelinin başarısı dar gövdeyle kanıtlanmış bir başarı. Geniş gövdeyle bu iş modelinin kanıtlanmış bir başarısı yok. Geçmişte başka hava yolları tarafından denendi ama başarılı olmadı. 

Dünyanın en düşük maliyetli hava yolu şirketi olmayı nasıl başardınız? 

Bu iş modelinin belli prensipleri var. Önce bunları gerçekten ciddiyetle ve taviz vermeden uygulayabilmek, odaklanmak lazım. İşi verimli yapıp maliyeti etkin bir şekilde yönetip misafire en uygun, en ucuz ücreti verebilmeniz gerekiyor. Bu modelde yan gelirler son derece önemli. Ayrıca en güçlü olduğunuzda da krizde de maliyetleri etkin şekilde yönetmeniz gerekiyor. Örneğin son 3 yıldır enflasyonist baskılar nedeniyle dünyada pek çok sektörde maliyetlerde ciddi bir artış yaşanıyor. Bu durum bizim için de geçerli. Ama bizim iş modelimizin olmazsa olmazlarından biri maliyet yönetimi olduğundan biz zaten hep buna odaklanıyoruz. Şirkette kime sorsanız bizim en önemli hedefimizin etkin maliyet yönetimi olduğunu söyler. Hiçbir zaman verimlilik, etkin maliyet yönetimi konularını ana stratejik hedeflerimiz arasından çıkarmayız. Her yıl bizim için yeni bir verimlilik yılı. 2025’in de kod adı verimlilik. 

Verimlikte dikkat ettiğiniz başka unsurlar var mı?

Havacılık sektörü dünyada çok fazla parametreden etkilenen nadir sektörlerden biri. Sadece iç pazara hitap etmiyoruz, çok global bir iş yapıyoruz. 53 ülkeye uçuyoruz. 53 ülkede yaşananlar, ekonomik ve siyasi olaylar, hava durumu gibi pek çok parametre bizi etkiliyor. Bu nedenle bu sektörde başarı için operasyonu çok iyi yönetmek, çok planlı olmak ve birden fazla senaryolu çalışmak gerekiyor. 

Kaç senaryoyla çalışıyorsunuz? 

Elimizde her zaman B ve C planlarımız olur. Bizde senaryo hazırlamak sadece üretim takımının işi değildir. Her iş kolu alternatif senaryoları çalışarak iş çıktısı üretir. Maliyetimizin yaklaşık yüzde 35-40’ını yakıt giderleri oluşturduğundan yakıt fiyatları, kur ve taleple ilgili her parametre için hassasiyet analizleri yapıyoruz ve buna göre üretimi şekillendiriyoruz. 

Her gün mutlaka hangi parametrelere bakarsınız? 

İş modelimizde yan gelirlere çok önem veriyoruz. Bu nedenle uçağa bindirdiğiniz her bir fazla misafir çok önemli. Dolayısıyla günlük doluluk oranlarını yakından takip ediyorum. 

Günlük takip ettiğiniz başka neler var? 

Günlük bazda operasyonel kârımıza bakıyorum. Günlük kâr-zarar çıkarıyoruz. Bu çok önemli. Hatta birçok sektör buna bakmıyor. Ayrıca günlük olarak zamanında kalkış oranımızı, satış ve ciroyu takip ediyorum. 

Ek gelirlerinizin oranı nedir? 

Toplam gelirimizin yaklaşık yüzde 30’u ek gelirlerden oluşuyor. 

Doluluk oranlarınız nasıl? 

2022, COVID-19 çıkışıydı. Müthiş bir talep patlaması yaşadık ve herkes intikam seyahati gibi seyahat etti. Koyduğumuz seferlerde fiyat hassasiyeti yoktu ve sonucunda 2022’de yüzde 34,1 gibi FAVÖK marjı ürettik. Bu oran 2023’te yüzde 31,4’e geriledi. Ancak biz aynı yıl dünyada en yüksek operasyonel kâr marjını üreten şirket olduk. 

Geçen yıl doluluk açısından nasıl geçti? 

2024 sonu sonuçlarımızı henüz açıklamadık. Ancak geçen yıl yine dünyada sektörde en yüksek operasyonel kâr marjı üreten ilk 3 şirket arasında olacağımızı tahmin ediyoruz. 

Geçen yıl ne kadar büyüdünüz? Yolcu sayınız ne oldu?

2024’te Türkiye’ye gelen turist sayısı yüzde 10 artışla 62 milyona yükseldi. Biz de yılı Türkiye’nin trafik büyümesinin üzerinde, iyi bir büyümeyle kapattık. 2024 yılındaki toplam misafir artışımız yüzde 17 oldu. Toplam 37 milyon 480 bin misafir taşıdık. Sadece geçen yıl değil 2023’te de sektörün üzerinde büyüdük. Türkiye’nin ikinci büyük hava yolu şirketiyiz. 

Geçen yılı ciro ve kârlılık açısından nasıl kapattınız? 

2023’ü 2,6 milyar Euro’yla bitirdik. 2024 yıl sonunda ciromuz 3 milyar Euro’yu aşacak. FAVÖK marjımızsa yüzde 28-30 arasında olacak. 

Dünyada büyüklük açısından kaçıncı sıradasınız? 

Dünyada ilk 15’in içine girdik. Avrupa’da da en büyük ilk 10 hava yolu şirketinden biriyiz. 

Bu yıl için büyüme hedefiniz nedir? 

Tur operatörleri ve yurt dışındaki fuarlardan aldığımız geri bildirimler Türkiye’ye olan talebin devam edeceği yönünde. Tüm koşullar aynı kalmak kaydıyla 2025, bize göre geçen yıldan farklı bir yıl olmayacak. Kendi operasyonumuz için de benzer bir talebin devam edeceğini bekliyoruz. 

Bu yıl da yolcu sayısında yüzde 17’lik büyümeyi yakalar mısınız? 

Biraz zor çünkü yolcu sayısındaki büyüme biraz da uçak sayısına bağlı. Geçen yıl 16 uçak teslim aldık ve filodaki uçak sayımız 118’e yükseldi. Bu yıl 9 uçak teslim alacağız. Dolayısıyla bu yıl büyümemizin yaklaşık yüzde 10-15 arasında olacağını tahmin ediyoruz. Baktığınızda havacılık sektörü için bu çift haneli, yüksek bir büyüme oranı. Ne Avrupa’da ne Türkiye’deki rakiplerimizde bizim büyüme oranlarını yakalayan hava yolu şirketi var. 

Kaç sadık yolcunuz var?

Sadakat programımız Bol Bol’un 13 milyon üyesi var. Toplam misafirlerimizin yaklaşık yüzde 25’i. Her 4 kişiden biri sadık misafirimiz. 

Bu yıl için doluluk, kârlılık ve zamanında kalkış için ne hedefliyorsunuz? 

2024’te iç hat doluluk oranımız yüzde 91,4, dış hatlardaki doluluk oranımızsa yüzde 85,6 oldu. Bu yıl da hedefimiz iç hatları yüzde 90 üzeri, dış hatlarıysa yüzde 85’in üzerinde dolulukla bitirmek. Operasyonel kârlılıkta yüzde 28-30 hedefliyoruz, 2024’ün altına düşmemek istiyoruz. Zamanında kalkış oranımızsa geçen yıl yüzde 70 oldu. Bu yıl dış faktörler toparlanırsa yüzde 75 üzeri olur. 

Bu yıl sektörün büyümesi ne olur? 

Havacılık sektörü için bu yıl talebin devam edeceğini ve 2025’in 2024’ten farklı bir yıl olmayacağını öngörüyoruz. 

Pazara yeni oyuncular giriyor. Rekabet sizi nasıl etkiliyor?

Sektörde rekabeti daha çok Avrupalı taşıyıcılar tarafında yaşıyoruz. Özellikle Avrupalı şirketler Bodrum, İzmir ve Antalya gibi turistik destinasyonlara uçuşlarını artırdı. Bizim de operasyonumuzun yüzde 20’ye yakını Antalya’da. Dolayısıyla orada iyi bir performans sergiledik. Pegasus’un kasları kuvvetli. Çok çevik ve hızlı karar alabiliyor. Talebe, rekabete hızlı yanıt verebiliyoruz. Sağlıklı ve adil rekabet ortamında iyi sonuçlar çıkardık. 

Bu yıl filoya dahil olacak 9 yeni uçak sonrasında filonuzu büyütme stratejiniz nasıl ilerleyecek? 

2019’da 84 uçağımız vardı, şu an 118 uçağımız var. Buna bu yıl 9 yeni uçak eklenecek ve filomuzda toplam 127 uçak olacak. 2029 sonuna kadar da Airbus’tan 150 uçaklık A321 siparişimizin devamı olan 52 uçak gelecek. Tahminen 2029’da 150-160 uçaktan oluşan bir filomuz olur. 

Başka yeni uçak alımı planlıyor musunuz?

2028 yılından itibaren de yeni siparişimiz Boeing’den gelecek. Boeing’le 100 kesin, 100 opsiyonlu toplam 200 uçak için anlaşma yaptık. 36 milyar dolar tutarındaki bu satın almamız bugüne kadarki en büyük siparişimiz. Yeni uçaklarla Pegasus’u genç bir filo olarak tutmaya devam edeceğiz. 

Bundan sonrası için ajandanızda ne var? 

Türkiye’de ilk ve tek düşük maliyetli, düşük ücretli hava yolu modelini uygulayan ve ilk getiren biziz. İş modelimiz başarısını kanıtladı. Son 3 yılda da bu modelden ödün vermeden bu modelin prensipleriyle devam ettik ve bundan sonra da bu modelle büyüyeceğiz. 

Önümüzdeki dönem için en önemli hedefiniz nedir? 

Operasyonel kârlılık ve etkin maliyet açısından dünyanın en iyi ilk 3 hava yolu arasında yer almayı sürdürmek istiyoruz. Türkiye ve bölgede teknolojiyi en iyi kullanan hava yoluyuz. Hedefimiz dünyada teknolojiyi en iyi kullanan ilk 3 havayolundan biri olmak.