"Büyümeler baskı altında"

Katılım bankaları, 2006’dan bu yana yıllık yüzde 30’un üzerinde büyüme gösteriyor. Ancak bu yıl rüzgar biraz durulmuşa benziyor. Sektörün köklü oyuncularından Kuveyt Türk’ün genel müdürü Ufuk Uyan, 2016’nın mutedil olacağı beklentisi içinde. “Bu yılın ilk çeyreğinde büyüme, konvansiyonel bankacılıktan daha iyi olmadı. Paralel bir büyümemiz var” diyen Uyan, mevduat yani toplanan fon tarafında bankacılığın gerisinde büyüme yaşandığını açıklıyor. Zaten Kuveyt Türk’ün de ilk çeyrekte kredilerde yüzde 7,5, mevduatta yüzde 0,8 büyümesi de bu gerçeği gösteriyor. “2016’da gerçekten kredi ve mevduat tarafında büyümeler baskı altında” yorumunda bulunan Uyan, “Bu yıl genelde hem katılım bankacılığında hem bankacılık sektöründe büyüme tarafında biraz mutedil bir yıl beklemek gerekiyor. Kârlılık yönünde çok problem olmamakla birlikte kredi ve aktif büyümesinde sıkıntı var” diyor. Yönetici, bundan sonra büyüme gelecek alanların, KOBİ ve bireysel tarafta konut kredileri olacağını düşünüyor. Bu kredilerde, ticari ve kurumsal kredilere göre daha iyi büyüme olduğuna dikkat çeken Uyan, bunun yıl boyunca devam edeceğini söylüyor. Kuveyt Türk Genel Müdürü Ufuk Uyan ile yeni gelişmelerin olduğu katılım bankacılığını her yönüyle masaya yatırdık:
* Katılım bankacılığı tarafında 2016 yılı nasıl geçiyor?
 Bu yıl genelde hem katılım bankacılığında hem bankacılık sektöründe büyüme tarafında biraz mutedil bir yıl beklemek gerekiyor. Gidişat da bunu gösteriyor. Zaten ilk çeyrekte TL mevduatta ciddi bir rekabet yaşadık. Kârlılık yönünde çok problem olmamakla birlikte kredi ve aktif büyümesinde sıkıntı var, yıl mutedil olacak. Bunun tabii ki geri planı var: Özellikle Basel III uygulamasının mart sonu itibarıyla uygulamaya girmesiyle bankalar daha seçici davranmak durumunda. Bundan sonra sermaye yeterliliğine baskı yapan ürünlerde değil de daha esneklik sağlayan ürünlerde büyüme görülebilir. Yani büyüme gelecek alanlar, KOBİ ve bireysel tarafta konut kredileri olacak. Zaten KOBİ ve konut kredilerinde ticari ve kurumsal kredilere göre daha iyi büyüme var, bu yıl boyunca devam edecek.
* Peki sektörünüze büyük kamu oyuncuların ın gelmesinin nasıl bir etkisi oldu?
 Kamu katılım bankalarının sektöre girmesi olumlu bir gelişme. En azından sektör tamamlanmış oluyor. Konvansiyonel bankacılıkta da özel oyuncuların yanında kamu var, katılım bankacılığında da bu tamamlanmış oldu. Tabii burada katılım bankacılığının 2015’te bankacılık sektöründeki payını yüzde 15’e çıkarma gibi bir vizyon da çizildi.
* Bu hedef oldukça yüksek…
 Gerçekten çok zor bir hedef. Ama bu tip hedeflerde oraya doğru yönelmek önemli. Ulaşılan rakamların çok da bir önemi yok. Sonuçta katılım bankacılığının büyüme performansının sürekli geliştirilmesi gerekiyor. Sektöre iki yeni kamu katılım bankasının girmesi, 600 milyon dolarlık sermaye girişi anlamına geliyor. Sektör bu sermaye girişi çarpanı kadar büyüme sağlayacak. İkinci ve en önemli konu, nasıl konvansiyonel bankacılıkta teşvikli kamu fonları arz ediliyorsa faizsiz bankacılıkta da teşvikli kamu fonlarının arz edileceğine dair sinyaller mevcut. Burada çok büyük bir sıçrama beklemiyorum ama sektörde faaliyet gösteren bankalar açısından bu bir eşitleme sağlıyor. Bu kaynaklar sektöre girince hepimiz istifade edeceğiz. Müşteri tarafından bakarsak da müşteri kitlesi genelde ortak ancak yeni kamu katılım bankalarının kamudan yeni müşteriler getirmesi de olası. Şu anda da kamu bankalarından bir geçiş trendi var.~* Bu durumda katılım bankacılığında müşteri sayısının artmasını bekliyorsunuz. Ne kadar artar?
 Evet, doğal olarak beklenti bu… Ancak kamu katılım bankalarının büyüme ihtiyacıyla sektörde nitelikli personel gereği ortaya çıkıyor. Bu konuda da mevcut oyuncular gibi yatırım yapılması önemli. Kamu katılım bankalarından da güçlü eğitimler beklemek iyi olur.
* Bankacılık sektöründe güçlü bir lobi mevcut. Kamunun etkisiyle katılım bankalarının da bu gücü artar mı?
 Zaten Katılım Bankaları Birliği’miz vasıtasıyla bu çalışmalar yapılıyor. Ürün ihtiyaçları oluyor, geçmiş dönem yeni ürünlerin sektöre kazandırılmasında birlik önemli rol aldı. Şimdi oyuncu sayısı arttığından ve kamu da olduğundan birliğin etkisi de artacak. Birlik olarak mevcut bir çalışmayla mevzuatı baştan aşağı gözden geçiriyoruz. Çalışmada yeni ürünlerin tanımlanması amaçlanıyor. Örneğin bugün pek çok işlem murabaha olarak geçiyor, ancak proje finansmanı istisna ürünü ile yapılıyor. Bu alt kırılımların tanımlanması yapılıyor. Bu çalışmalar, katılım bankalarının algısını düzeltecek, tüm işlerin murabaha olduğu algısını değiştirecektir.
* Güncel verilerle katılım bankacılığının büyümesi nasıl? Bu yıl sonunda sektörün büyümesi ne kadar olacak?
 Bu yılın ilk çeyreğinde büyüme, konvansiyonel bankacılıktan daha iyi olmadı. Paralel bir büyümemiz oldu. Hatta mevduat yani toplanan fon tarafında bankacılığın gerisinde kalındı. Ancak Bank Asya’nın durumu da sektörü etkiliyor, özel durumlar var. Açıkçası bu yıl kredi ve mevduat tarafında büyümeler baskı altında. Ancak haziran başı itibarıyla şubeler tarafında hareketlenme olduğu da söyleniyor. Biz umutluyuz. Kuveyt Türk olarak bizim 2016 sonunda aktiflerimizi yüzde 20 artırarak aktif büyüklüğümüzü 50 milyon TL’ye çıkarma hedefimiz var. Sektördeki diğer oyuncuların hedefi de bu yönde. Bankacılıkta 2016 yılı büyüme hedefi yüzde 15, katılım bankacılığında ise bu oran biraz daha yüksek, yüzde 20 gibi olur. Ama sermayenin pahalı olmasından dolayı tabiri caizse yoğurdu üfleyerek yiyoruz. Yurtdışından sermaye benzeri kredi almak durumundayız. Bunun da maliyetleri belli. Özellikle Basel III’ün getirdiği yükler var. Umut ederiz ki ikinci yarıda daha hızlı ve daha iyi bir büyüme yakalayacağız.
* Bu büyümede önemli alanlar hangileri olacak?
 Katılım bankacılığında tüketici kredileri veremiyoruz. Bireysel bankacılıkta büyüme derken konut kredilerinde büyümeyi kast ediyoruz. Basel III gereği konut kredilerinin risk ağırlığı yüzde 35’e düşüyor. Aynı şekilde KOBİ kredilerinde de yüzde 50 risk ağırlığı mevcut. Bireyselde konut ve KOBİ kredilerinde büyüme olması lazım. Bunun için de mevduat yani fon toplamak gerekiyor. TL tarafında sıkıntı, ciddi bir rekabet var. Burada bir açılım ihtiyacı ve beklentisi mevcut. Açıkça söylemek gerekirse TL oluşturmada bankacılık sektörü zorlanıyor. Burada bazı açılımlar umut ederiz. Büyüme sağlayabilmemiz için TL kaynak ihtiyacının bir kısmını iç mevduat artışından bir kısmını da dışarıdan döviz alarak swaplama yapmamız gerekiyor ama burada da sınırlar var. Bu yüzden TL özelinde gevşetici hamleler bekliyoruz.Hareketi sağlamak açısından buna ihtiyaç var.
* Katılım bankacılığında kârlılık nasıl gidiyor? Genel trendde bankacılık sektörünün üzerinde bir kâr ile çalışıyordunuz.
 2016 yılı ilk çeyreğinde mevduat bankalarında özsermaye kârlılığı yüzde 12,4 oldu. 2015 sonunda bu oran yüzde 11’di. Katılım bankacılığında ise bu yılın ilk üç ayında (Bank Asya hariç) özsermaye kârlılığı yüzde 10,4 oldu. Bankacılık sektörü ile kârlılıkta büyük farklılıklarımız kalmadı. Bundan sonra da kârlılığın bankacılıkla paralel gideceğini düşünüyorum.
* Katılım bankacılığı tarafında yatırımcı ilgisi devam ediyor mu?
 Dünyada likiditede daralma var, petrol fiyatları nedeniyle gelirler düşüyor. Suudi Arabistan borçlanıyor. Kuveyt devleti ilk defa bono ihraç ederek borçlanma piyasasına giriyor. Bu da yatırımcıların fonlarının kamuya yönelmesine neden oluyor. Dolayısıyla ilgi olur ama çok da ilgi olabilecek kadar özkaynak getirisi vermiyoruz. Ancak çok uygun fiyatlamalarla ki çarpanlar da fena değil, katılım bankacılığına ilgi olabilir. Geçtiğimiz yıllara göre biraz daha zor. Kârlılık yüksekken daha iyi yatırım ortamı vardı. Bugün sadece fiyatlama anlamında iyi işlem olursa ilgi olabilir.~YENİ ALANLARDA FARKLI HEDEFLER
GAYRİMENKULU FONLUYORUZ
Özel bankacılığa giren ilk katılım bankasıyız. Zamanlaması da çok uygun oldu. Özellikle fon kaynak tarafında faizlerin arttığı dönemde katılım bankaları bir dezavantajla karşılaşıyor. Bizim özel bankacılık kurmamızın amacı, Körfez Ülkeleri Suudi Arabistan, Kuveyt ve Dubai’den ülkemize yönelen hem yatırım hem gayrimenkul alımı taleplerine yardımcı olmak, katkı sağlamaktı. Burada ciddi bir talep vardı. Son 2 yıldır 55 milyon dolar gayrimenkul finansmanımız oldu. Yabancı müşterilerimizin gayrimenkul alımlarının yüzde 50’sini biz fonluyoruz. Ana ortağımız Kuwait Finance House ile fuarlara katıldık. Özel bankacılıkta ticari ve kurumsal işlerimiz de oluyor. Özel bankacılıkta 2016 sonu mevduat hedefimiz 1,6 milyar dolar. Burada konut finansmanında aktif olmak istiyoruz.
ALMANYA PLANLARI
Yurtdışında da planlarımız var. Körfez’de Bahreyn’de şube açan ilk katılım bankasıyız. Dubai’de de bir iştirakimiz var. Bu adımlarla kaynak tarafına yakın olalım ve yatırımcılardan Türkiye’ye gelmek isteyenlere yardımcı olalım istiyoruz. Ayrıca Almanya’da faaliyete başladık, buradaki ilk katılım bankasıyız. Alman Federal Bankacılık Düzenleme Kurumu’na katılım bankacılığını tanıttık, ürünlerimizi tek tek test ediyoruz. Almanya’da uzun bir yol alacağız ama sabırlıyız. Bu adım sadece Almanya değil Avrupa ülkelerine geçme imkanı veriyor. Şu an Almanya’da 3 şubemiz var. Köln’de 4’üncü şubemizi açıyoruz. Almanya rekabetin çok olduğu bir ülke, 2 binden fazla kooperatif bankası var. Ama aynı zamanda orada katılım bankacılığına nüfus açısından ihtiyaç da var.

“PROJE FİNANSMANINDA BÜYÜMEK İSTİYORUZ”
2018 HEDEFİ İLK 10
2016 sonunda 50 milyar TL aktif toplamı ve 35 milyar TL kredi büyüklüğüne ulaşmayı planlıyoruz. Net kârımızın da 500 milyon TL’nin üzerinde olmasını hedefliyoruz. Bu yıl 30 yeni şube açacağız. Tüm bankacılık sektöründe 12’nci aktif büyüklüğe sahip bankayız. Bu yıl ilk çeyrekte kârlılıkta yüzde 20 artışla 125 milyon TL kâr yazdık. Aynı dönemde kredilerimizde yüzde 7,5 ve mevduatta yüzde 0,8 büyümemiz var. Toplam kredilerimiz içinde ticari kredilerin yüzde 44,7, KOBİ kredilerinin yüzde 36,2 ve bireysel kredilerin yüzde 17,3 payı bulunuyor. 2018 stratejimiz sektörde ilk 10 büyük banka içinde olmak. Ancak bugün olduğumuz 12’nci sıradan sonra yükselmek giderek zorlaşıyor. Bu amaçla 2018’e kadar 550 şubeli olmamız gerekiyor.
UZUN VADELİ KAYNAK
2015 yılında kârlılığımız özellikle proje finansmanında yoğunlaştı. Ankara’da 100 bin evin elektrik ihtiyacını karşılayacak bir projenin finansmanını yaptık. Uzun vadeli kaynak oluşturmada başarılı olduk ve bunu sukuk ihracatlarıyla fonladık. Bugüne kadar 7,2 milyar TL’lik sukuk ihracı yaptık, şu an 4,6 milyar TL’si piyasada işlem görüyor. Tüm kaynaklarımızla özellikle proje finansmanında yatırım yapan bir bankayız. Bu yılda bu, devam edecek. Kârlılığın büyük kısmı enerji ve altyapı alanındaki bu tip proje finansmanlarından geliyor. Bu alanda büyümek istiyoruz. İnşaat ve imalat sektörlerine aktardığımız kaynak da 9 milyar TL’yi buluyor. Ayrıca bireysel konut finansmanı yapıyoruz. Konut kredilerinde katılım bankaları arasında en yüksek pay bizim. Konut kredilerimizin toplam kredilerimiz içindeki payı yüzde 18,6.