Küçülme sürer mi?

2014, bireysel bankacılığın imtihan yılı oldu. 2013 sonunda BDDK tarafından yayımlanan yönetmelikle tüketici kredilerine 36 ay, taşıt kredilerine ise 48 ay azami vade sınırı getirilmesi, bireysel kredilerin hızını yavaşlattı. Oysa bireysel bankacılık, sektör için hayati öneme sahip. Öyle ki Garanti Bankası Genel Müdür Yardımcısı Onur Genç’in de değindiği gibi sektörde mevduat tabanının yarısından fazlası, kredi tabanının da 3’te 1’inden fazlası bireysel bankacılıktan geliyor. Tüketici kredileri olarak adlandırılan konut, taşıt, ihtiyaç kredileri ve kredi kartlarından oluşan bireysel krediler, bu yıl 2013’e göre yüzde 50’den fazla düştü. Iş Bankası Genel Müdür Yardımcısı Yalçın Sezen, bireysel kredilerde 2013’te yüzde 28 olarak gerçekleşen artış oranının, 2014 sonunda yüzde 7 civarında olmasını bekliyor. 2014 Ekim sonu verilerine baktığımızda, kredi kartı hariç bireysel kredilerde yılbaşına göre yüzde 10’un biraz üstünde bir büyüme söz konusu. Bireysel kredilerdeki yavaşlama, en belirgin olarak yüzde 20 küçülmeyle taşıt kredilerinde görülüyor. Ancak konut ve ihtiyaç kredilerinde de büyüme hızı bir önceki yıla göre yarı yarıya azaldı. Bireysel bankacılığı asıl aşağı çeken alan ise kredi kartları… Bireysel kredi kartı pazarı, 2013’te yılı 84 milyar TL’yle kapatmıştı. Limit ve taksit sınırlamalarının etkisiyle 2014’ün yarısında bireysel kredi kartları, yüzde 8 küçülerek 77 milyar TL’ye kadar geriledi.
~
HALA UMUT VAR MI? “Hedefimiz, 2 yılın sonunda bireysel kredilerin toplam kredilerdeki oranını yüzde 30’a çekmek” diyen Finansbank Genel Müdürü Temel Güzeloğlu, 2014’te diğer tüm bankalar gibi bireysel bankacılıkta çok ciddi yavaşladıklarını açıklıyor. Genel müdür, bireysel bankacılıkta 2014’te yüzde 6 küçülmeye gideceklerini de söylüyor. Diğer bankalarda ise 2014 yılında göreceli olarak küçük büyümeler görülüyor. Örneğin Ziraat Bankası’nın kredi kartları hariç toplam bireysel krediler bakiyesi, 2013’te 35,2 milyar TL iken bu rakam Eylül 2014 ayı itibarıyla 37,3 milyar TL’ye çıktı. Garanti Bankası da 2014 Eylül’ünde 2013’ün aynı dönemine göre bireysel kredi hacmini yüzde 20’ye yakın artırdı. Bankacılar, bu trendin 2015’te daha olumluya döneceği görüşünde birleşiyor. Ziraat Bankası Perakende Bankacılık Genel Müdür Yardımcısı Alpaslan Çakar, bireysel kredilerin büyümesinde olası yeni regülasyonların belirleyici olacağını belirtiyor ve “Biz 2015’te bireysel kredilerde yüzde 15-20 büyüme performansı göstereceğiz” diyor. Garanti Bankası Genel Müdür Yardımcısı Onur Genç, 2015’te de düzenlemelerin etkilerinin devam etmesini bekliyor. Genç, “2015 yılında ihtiyaç kredilerinde yüzde 10-15 büyüme öngörüyoruz. Banka için beklentimiz, konut kredilerinin yüzde 10-15 ve oto kredilerinin yüzde 10’un altında büyüyeceği yönünde” diyor. Şekerbank Perakende Bankacılık Genel Müdür Yardımcısı Gökhan Ertürk ise biraz daha temkinli ve gelecek yıl bu alanda yüzde 13’lük bir tahminde bulunuyor. Bankacılar, bireysel tarafta büyümenin ihtiyaç kredileri ve bir miktar da konuttan gelmesini bekliyor. Yapı Kredi Bireysel Bankacılık ve Kartlı Ödeme Sistemleri Grup Direktörü Serkan Ülgen de yüzde 15 büyümenin ağırlıklı olarak ihtiyaç kredilerinde olacağını düşünüyor. TEB Genel Müdür Yardımcısı Gökhan Mendi ise bu alanda rekabetin daha çok tasarruf ürünlerinde yaşanacağı öngörüyor. ING Bank Bireysel Bankacılık Genel Müdür Yardımcısı Barbaros Uygun da 2015’te olumlu bir seyir beklentisi içinde. “Konut ve taşıt kredilerinde sektöre paralel bir büyüme bekliyoruz. Bireysel ihtiyaç kredilerinde yüzde 20 ve tüm bireysel kredilerde yüzde 15 oranında artış planlıyoruz” diye konuşuyor.
GERÇEK DARBE NEREDEN?
Bireysel tarafta asıl küçülme, kredi kartlarında gerçekleşti. EY Türkiye Danışmanlık Hizmetleri Ortağı Gökhan Gümüşlü sonunda bu segmentteki cirosal küçülmenin yüzde 13-14’e ulaşabileceğini öngörüyor. Bu daralma, özellikle bireyselde güçlü bankaları vuruyor. 2014 KasFm ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre banka bazında kredi kartı adetlerinin dağılımına bakıldığında Akbank 161 bin, Finansbank 257 bin, Ziraat Bankası 200 bin ve HSBC 425 bin kredi kartı kaybı yaşadı. Bu verilere göre bir yıl içinde sadece İş Bankası ile Odeabank kredi kartı sayısında güçlü bir büyüme yakalamayı başardı. Cirolarda da benzer bir tablo söz konusu… Aynı dönemde banka bazında kredi kartı cirosunda Akbank yüzde 2, Finansbank yüzde 4 ve HSBC yüzde 7 gerileme yaşadı. Çatı kartların cirolarFna bakıldığında ise HSBC’nin Advantage’ı yüzde 7, Finansbank’ın Card Finans’ı yüzde 4 ve Akbank’ın çatı kartı Axess yüzde 1 ciro kaybı yaşadı. Finansbank da kredi kartlarında isteyerek küçülüyor. 2014 sonunda geçen yıa göre kredi kartı adetlerinde yüzde 25 küçüleceklerini açıklayan Güzeloğlu, yakın gelecekte kredi kartı müşterisi kazanmada agresif olmayacaklarını da ekliyor. 2015’te de bu alanda pembe bir tablo çizilemiyor. HSBC Bireysel Bankacılıktan Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Taylan Turan, “2015 yılı kredi kartı pazarı, bu yıl olduğu gibi zorlu bir yıl olacak” diyor ve ekliyor: “Mevcut yasal düzenlemeler nedeniyle kart adedinde sadece yüzde 1 artış bekliyoruz. ancak alışveriş hacminin yüzde 10'un üzerinde gerçekleşeceğini öngörüyoruz."
~
HİZMETLER KESİLECEK Mİ? 
Garanti’den Onur Genç, 2015’te farklı regülasyonlar gelmediği sürece kredi kartlarında daha stabil bir trend olacağına inanıyor. “2015’te makro düzeyde büyümenin 2014’e kıyasla daha yüksek olmasını bekliyoruz, bu pazara da olumlu yansıyacak. Ciro büyümesi öngörebiliriz” diye konuşuyor. Yapı Kredi ise bu alanda ticari kartların etkisiyle büyüme planları yapıyor. Bireysel bankacılık ve kartlı ödeme sistemleri grup direktörü Serkan Ülgen, “Yapılan yasal düzenlemelerin etkisiyle 2014 yılında alacak bakiyesinde yüzde 7,7 düşme yaşadık, ancak bireysel kartlarda yaşanan daralmayı ticari kartlardaki büyümeyle dengeledik. 2015’te hem kart sayısı hem ciroda artış sağlayarak liderliğimizi sürdürmek istiyoruz” diyor. Her ne kadar bankalar burada özellikle ticari kartların etkisiyle büyüme planları yapsa da bu alanda kârlar eridiği için bankaların verdiği özel hizmetlerin maliyet nedeniyle azalması bekleniyor. EY Ortağı Gökhan Gümüşlü, kârlılık kaybının doğal sonucu olarak, bankaların kart sahiplerine tanıdığı hizmetlerin ciddi olarak azaldığını söylüyor. “Kredi kartında eskiden kârlı olduğumuz pek çok müşteri grubu artık bizim için kârlı değil” diyen Temel Güzeloğlu, “O müşteri gruplarına sunduğumuz örneğin Sabiha Gökçen Havalimanı’nda lounge hizmetimiz gibi servislerimizi kapatıyoruz” şeklinde görüşünü açıklıyor. “Kredi kartları yapısı gereği çok fazla maliyetin taşındığı bir alan” diyen Yapı Kredi’den Serkan Ülgen de “Yılda 5 milyon kart basım ve yenileme, 30 milyon basılı ekstre gönderimi, 500 bin POS cihazının işletimi, 500 milyon işlemi karşılayacak bilgi teknolojileri yatırımı gibi çok sayıda kalemimiz var. Bu kalemlerde kısıtlamaya gitme imkanımız sınırlı. Bu nedenle müşteri tabanımızı genişleterek ve hizmet kalitesini etkilemeden maliyet yönetimi yapmayı hedefliyoruz” Garanti Bankası da burada dijital kanallarını öne çıkarmayı planlıyor. Onur Genç , “Gittikçe daha fazla dijital kanaldan müşterilerimize ulaşmak, böylece verimlilik yakalamak hedefindeyiz” diye konuşuyor.
GELİR KAYBI SÜRECEK Mİ? 
“Bireysel bankacılıkta kâr dinamiği değişti” diyen Finansbank Genel Müdürü Temel Güzeloğlu bu değişimi, “Tüm bireysel bankacğlğk için tam rakamısöylemek mümkün değil. Ama örneğin 2014 yılı başında şubat-nisan ayları arası kredi kartları, son 8 yıldır ilk defa aylık bazda zarar etti. Biz hızla maliyet önleyici önlemler alarak yeni birtakım hizmetler sunarak kredi kartlarındaki bu kâr rakamlar FnF toparladık. Yalnız yine de bu alanda kârlılıklar geçen yılın çok uzağında, geçen yılın yedide biri kadar kârlılık söz konusu” şeklinde açıklıyor. Faik Açıkalın da aynı doğrultuda düşünüyor: “Kredi kartlarının kârlılığı etkilendi. Uzun zamandır kredi kartlarının maliyetleri, sadakat ve reklam maliyetleri üzerine çalışıyorduk. Çalışmalarımız sürüyor.” Yapı Kredi Grup Direktörü Serkan Ülgen, bireysel krediler ve kredi kartları için getirilen düzenlemeyle sınarlamaların sektörün yıllık gelirinde yüzde 10'luk bir kayba neden olduğunu açıklıyor. Şekerbank Genel Müdür Yardımcısı Gökhan Ertürk ise düzenlemeler sonrası sektörde bireysel bankacılık ücret gelirlerinin yüzde 30 seviyelerinde azaldığını vurguluyor. Bu yıl bankalar, adetsel ve hacimsel büyümeyle gelir kayıplarının önüne geçmeye çalışacak. “Bu düzenlemelerde bankaların gelirlerini etkileyen en önemli kalemlerin tüketici kredilerinde tahsis ücretleri ile kredi kartlarında taksitli nakit avans çekim ücretleri olduğunu görüyoruz” diyen İş Bankası Genel Müdür Yardımcısı Yalçın Sezen, kaybın penetrasyonun artırılarak yeni müşterilere ulaşılması, mevcut müşterilerle ilişkilerin derinleştirilmesi ve süreçlerin gözden geçirilerek maliyetlerin azaltılması yoluyla telafi edilmeye çalışılacağını belirtiyor. Finansbank Genel Müdür Yardımcısı Erkin Aydın, 2015’de kârlılık yönetiminin geçmişten daha fazla önem kazanacağını belirterek bu amaçla mobil ve elektronik kanal kullanımlarının artacacağını ifade ediyor. 
~
HALA İDDİALILAR VAR Bankalar yine de bu yıl bireysel krediler tarafında büyüme planlarını sürdürüyor. Örneğin 2014’te bireyselde müşteri adedini yüzde 36 oranında artıran ABank’ın genel müdür yardımcısı Izzet Metcan, bu yıl bireysel bankacılıkta yüzde 100 büyümeyi hedeflediklerini aktarıyor. Metcan, “Bugün gelirlerde yüzde 5 olan bireysel bankacılığın payını yüzde 8’e taşımayı planlıyoruz. Son düzenlemeler elbette işlem bazında gelir kaybı yaratacak. Ancak biz bunu yeni müşteriler edinmek suretiyle telafi edeceğiz” diye konuşuyor. Akbank Bireysel Bankacılıktan Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Galip Tözge de bireysel kredilerdeki büyüme oranlarının 2014’e paralel büyüyeceği görüşünde. Tözge, “2014’ün ilk 3 çeyreğinde ihtiyaç kredilerinde yüzde 20 büyüdük. 2015 hedefimiz aynı şekilde sektörün üzerinde büyümek” diyor. İş Bankası’nın da hedefi benzer nitelikte… Bankanın genel müdür yardımcısı Yalçın Sezen, “Bu yıl tüketici kredileri ve kredi kartında sektörün üzerinde bir büyüme oranını yakalamaya gayret edeceğiz. 2015’te kredi kartı sektöründe alışveriş hacminin 500 milyar TL’ye ulaşmasını bekliyoruz” şeklinde konuşuyor. Serkan Ülgen’in açıkladığı üzere Yapı Kredi Bankası da bireysel bankacılık iş kolunun bankanın gelirleri içindeki payını 2015’te de aynı seviyelerde tutmayı hedefliyor. Fibabanka Perakende Bankacılıktan Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Emre Ergun, 2015’te özellikle konut kredilerine yoğunlaşacaklarını belirtiyor. HSBC’den Taylan Turan da bu yıl ihtiyaç kredileri portföylerini yüzde 6 büyütmeyi ve konut kredilerindeki yüksek maliyetler ve sektördeki ciddi rekabetçi fiyatlama nedeniyle burada mevcudu korumayı planladıklarını belirtiyor. Katılım bankalarının da bireyselde büyüme çabaları devam ediyor. Türkiye Finans Bireysel Bankacılıktan Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Semih Alşar, hedeflerini şöyle anlatıyor: “Bankamızın konut finansmanında önemli bir uzmanlığı ve pazar payı mevcut. Taşıt ve ihtiyaç kredilerinde de son yıllardaki yeni uygulamalarımızla hızlı büyüme yaşadık. 2015’te yüzde 30 büyüme hedefliyoruz.” Kuveyt Türk Genel Müdür Yardımcısı Mehmet Oral da “Konut kredilerinde ortalama yüzde 12 büyüme var ama katılım bankaları yüzde 17 büyüme gerçekleştirdi. Biz de konutta 2014’te yüzde 40 büyüdük. 2015’te konut piyasasında aktif olmaya devam edeceğiz” diyor.
~
SONER CANKO / BKM GENEL MÜDÜRÜ
“KARTTA DEĞİŞİKLİK YOK”
OLUMSUZ ETKİ SÜRÜYOR 2015’te kredi kartı pazarında çok büyük bir değişiklik olmayacağını öngörüyoruz. Çünkü ekonomik şartlarda ve sektörün yapısında büyük bir değişiklik olmadı. 2014 yılında sektörün büyümesini durduran neden, taksit ve kart limiti gibi konulardaki sınırlandırmalardı. Bu sınırlamalar, halen aynı şekilde sürüyor ve bu da büyüme oranlarına negatif etki yapıyor. Bu sebeple nominal olarak yüzde 10’un üzerinde bir büyüme olması sürpriz olacak. 
500 MİLYAR TL’Yİ GÖRÜRÜZ Kredi kartı adedi son 1,5 yılda neredeyse hiç artmadı. 2013’ün Haziran ayında 57 milyon kredi kartı varken bugün de 57 milyon kredi kartı var. Dolayısıyla önümüzdeki dönemde de artış yönünde işaret görmüyoruz. Yakın bir gelecekte 60 milyon kartı görebileceğimizi düşünmüyoruz. Kredi kartıyla alışveriş tutarı ise 2014’te 430 milyar TL düzeyinde kalacak. 2015 yılında da benzer bir büyüme hızıyla yaklaşık 480-490 milyar TL seviyesine çıkabilir. Banka kartıyla yapılan alışverişleri de eklediğimizde bu yıl 450 milyar TL önümüzdeki yıl ise 500 milyar TL’nin üzerinde alışveriş yapılmış olacak.

KAYIP NASIL KAPANIR? 
KÂRLILIK ÖNEMLİ EY Türkiye Danışmanlık Hizmetleri Ortağı Gökhan Gümüşlü, kredi kartlarında daralma yerine yüzde 10 büyüme kaydedilseydi bankaların gelirinin yüzde 5 fazla olabileceğini belirtiyor. “Bankalar, kredi büyümesinden ziyade mevcut portföylerinin kârlılığını ve aktif kalitesini iyi yöneterek fark yaratabilecek. Yeni düzenlemenin net komisyon gelirlerini sınırlayıcı etkisi olacağı açık. Ancak 2014’teki genel daralmayla kıyaslandığında bu, daha kolay yönetilecek. Bankalar kredilendirme süreçlerini iyi yöneterek bireysel bankacılık kârlılklarını koruyabilir, hatta artırabilir” diyor.
KURTULUŞ BANKASIZLARDA “Daralan marjlardan dolayı 2015, bireysel bankacılıkta kârlılık açısından nispeten zor bir yıl olacak” diyen BCG İstanbul Genel Müdürü Burak Tansan da burada çözümü şöyle açıklıyor: “Bankalar, şimdiden KOBİ, ticari ve işlem bankacılığı gibi iş kollarına daha fazla önem vermeye başladı. Bu trend devam edecek. Bireysel bankacılıkta sisteme dahil olmayan önemli nüfus göz önünde bulundurulduğunda, doğru hizmet modeli uygulanmasıyla büyüme hala mümkün. Kârlılık, marjlardaki daralmanın büyümeyle giderilmesiyle çok daha verimli, yeni iş modelleriyle sürdürülebilir hale gelebilir.”