Yeni oyuncularla büyüme hızlanacak

Dünyada faizsiz bankacılığın ulaştığı büyüklük 1,7 trilyon dolar. 2020’de bu rakamın 6,5 trilyon dolara çıkması öngörülüyor. Bugün Türkiye, global faizsiz bankacılık sektöründen yüzde 2,6 pay alıyor. Türkiye’de katılım bankaları, son 5 yılda hızlı büyüme trendinde olsa da Türk bankacılık sisteminden sadece yüzde 5,5 pay alabiliyor.

Türkiye Katılım Bankaları Birliği Başkanı ve Kuveyt Türk Genel Müdürü Ufuk Uyan, yeni girişlerle hızlı büyüme sayesinde bu payın 10 yılda yüzde 15’i geçeceğini söylüyor. “Her yeni katılım bankası, sadece giriş aşamasında bile 2,5 milyar dolarlık bir büyüme getirecek” diyor.

Türkiye’de kalkınma bankaları, güçlü büyüme trendiyle dikkat topluyor. Son 5 yılda 4 katılım bankası, aktif büyüklükte ortalama yüzde 28 büyüme yakaladı. Mevduatta yüzde 24, kredilerde yüzde 26’lık artışlara imza attılar.

Ancak Türk bankacılık sisteminde henüz aktif büyüklük anlamında sadece yüzde 5,5 pay alıyorlar. Ama dünyada katılım bankalarının ulaştığı büyüklükler incelediğinde Türkiye’nin bu işin ne kadar başında olduğu da anlaşılıyor.

Türkiye Katılım Bankaları Birliği Başkanı ve Kuveyt Türk Genel Müdürü Ufuk Uyan, “Faizsiz bankacılık dünyada 1,7 trilyon dolarlık toplam aktif büyüklüğe ulaşıyor. Türkiye’de katılım bankacılığının bu yılın ilk 9 ay rakamlarına göre aktif büyüklüğü yaklaşık 45 milyar dolar.

Türkiye global faizsiz bankacılık büyüklüğünden yüzde 2,6 pay alıyor” diyor. Türkiye Katılım Bankaları Birliği Başkanı ve Kuveyt Türk Genel Müdürü Ufuk Uyan ile global faizsiz bankacılık sistemini ve Türk katılım bankalarının dünyada ve Türkiye’de yerini konuştuk:~
75 ÜLKEDE 700 KURUM
“İslami bankacılık, 1970’li yıllarda ortaya çıktı. Petrol gelirlerinin giderek artmasıyla bu gelirlerin değerlendirilmesi için arayış başladı ve özellikle faizsiz enstrümanları tercih edenlerin ihtiyaçlarına yönelik faizsiz bankacılık modeli oluştu.

Faizsiz bankacılık, bugün dünyada 1,7 trilyon dolarlık toplam aktif büyüklüğe ulaştı. Yıl sonunda bu rakamın 1,8 trilyon doları geçeceği öngörülüyor. Dünyada 75 ülkede 700 finansal kuruluş faizsiz bankacılık yapıyor. Toplam bankacılık aktifleri içinde, faizsiz bankacılığın payının yüzde 20’den fazla olduğu ülkelerin başında Bangladeş, Bahreyn, Suudi Arabistan, Kuveyt, Malezya ve Irak geliyor.

2020'DE 6,5 TRİLYON DOLAR
Son 10 yılda faizsiz bankacılık, yıllık dolar cinsinden yüzde 15 ila 20 arasında büyüme gösteriyor. Kriz dönemlerinde büyüme oranları aşağı çekilse de petrol fiyatlarının arttığı dönemlerde hızlı büyüme görülüyor.

2020’de global faizsiz bankacılığın 6,5 trilyon dolar toplam büyüklüğüne ulaşacağı öngörülüyor. Global faizsiz bankacılık sektöründeki toplam fon miktarı 1,4 trilyon dolara ulaştı.

1,2 trilyon dolar da krediye dönüşüyor. Bugün katılım bankalarının yarattığı fonların dağılımına bakarsak yüzde 81’i faizsiz bankacılık aktiflerinden oluşuyor. Yüzde 14’ü sukuk fonlarından ve yüzde 3-4’ü ise faizsiz fonlardan oluşuyor.~
3 MERKEZDEN BÜYÜYOR
Dünyada faizsiz bankacılıkta önemli üç merkezden bahsedebiliriz. Kaynakların asıl yaratıldığı bölge olarak Ortadoğu pazarı ki burada Dubai, Kuveyt ve Katar öne çıkıyor. Malezya da her türlü konvansiyonel bankacılık ürününe alternatif faizsiz ��rünlerin geliştirildiği bir ülke olarak çok önem kazanıyor.

Diğer önemli bir merkez Londra ise konvansiyonel bankaların oluşturduğu faizsiz pencereler vasıtasıyla aktardıkları kaynaklar anlamında önemli. Malezya faizsiz bankacılık alanında belli başlı 25 ürün mevcut.

YENİ GELECEK ÜRÜNLER
Türk katılım bankaları olarak biz de Malezya’dan en son sukuk ve kira sertifikası ihraçlarını model olarak Türkiye’ye getirdik. Türkiye ilk kira sertifikası 2010’da yapıldı, 2011’de yasal çerçeveye kavuştu. Bugüne kadar Türkiye’de 7 milyar dolarlık kira sertifikası ihracı gerçekleşti.

Malezya’dan model olarak alabileceğimiz yeni bir ürün de proje finansmanlarında kullanılan “istisna” ürünü. İstisna ile dünyada olduğu gibi Türkiye’de de büyük altyapı projeleri finanse edilebilir. Bu yönde Katılım Bankaları Birliği ve otorite birlikte çalışıyor. Zaman içinde bu ürün de büyüyecek.

TÜRKİYE'NİN PAYI
Türkiye’de katılım bankacılığının bu yılın ilk 9 ay rakamlarına göre aktif büyüklüğü yaklaşık 45 milyar dolar. Yani Türkiye, global faizsiz bankacılık büyüklüğünden yüzde 2,6 pay alıyor. Katılım bankalarının 24 Ekim itibariyle 90 milyar TL toplam aktifi mevcut.

Kredi büyüklüğümüz 64 milyar TL’ye ulaştı. 61 milyar TL ise toplananfonumuz var. Türkiye’de bankacılık sektörü içinde, katılım bankalarının aktif büyüklükte payı 24 Ekim itibariyle yüzde 5,5. Toplanan fon büyüklüğünde yüzde 6,5 payı yakalıyoruz. Kredilerde de payımız yüzde 6,4’lere geldi.~
PAYLARIMIZ ARTIYOR
2012 yıl sonunda katılım bankalarının sektörde toplanılan fonlarda payı 6,1, kredilerde payı yüzde 6 ve aktif büyüklükte payı yüzde 5,1’di. Her alanda yılbaşından bu yana artış gösteriyoruz. Kalkınma bankalarının büyüme trendi çok iyi. Son 5 yılda Türkiye’de katılım bankaları, toplanan fonlarda yüzde 24, kredilerde yüzde 26 büyüdü.

Aktif toplamında büyüme yüzde 28 oldu. Şubeleşme ve yeni çıkan ürünlerle katılım bankacılığının sermaye piyasalarına entegrasyonu, bu büyümeyi getirdi. Özellikle Hazine’nin sukuk ve kira sertifikası ihracından sonra katılım bankaları da işlem yapabiliyor. Burada eksiklik vardı, şu an fonlamalardan katılım bankaları da yararlanıyor.

YENİLER İVME VERECEK
Danışmanlık şirketi Ernst&Young, Türkiye’de katılım bankalarının 2023’te 100 milyar dolar aktif büyüklüğe ulaşarak bankacılık sektöründen yüzde 15 pay alacağını öngörüyor. Bu tahmine göre sektör 2 bin şubeye ve 40 bin çalışana ulaşacak.

Bizim yaptığımız hesaplara göre ise 10 yıl sonra katılım bankalarının aktif büyüklüğü 130 milyar dolara yükseliyor. Türk bankacılık sektöründen aldığımız pay da yüzde 15’in üzerinde olacak.

Yeni katılım bankaları açılmasının da büyümede etkili olacağını düşünüyoruz. Sektöre giren her yeni katılım bankası, sadece giriş aşamasında bile 2,5 milyar dolarlık bir büyüme getirecek, Yeni oyuncuların kamu bankaları tarafından gelmesi rekabeti tabii ki artıracak. Ama tüm katılım bankaları, yeni oyunculara dair olumlu görüş açıkladı. Bu gelişme, sektörü büyütür,

YABANCI OYUNCU ZOR
Bizim yeni kurulacak katılım bankalarından tek isteğimiz, prensiplere uygun çalışmaları ve insan kaynağı politikalarında mevcut bankalara da ihtimam göstermeleri olacak. Katılım bankalarında insan kaynağı kısıtlı, yeni oyuncular zaman içinde kendi insan kaynaklarını üretmeli. ~
Yurtdışından da ilk etapta Türkiye’de katılım bankası kurmak adına çok ilgi oldu. Ancak 300 milyon dolar sermaye şartı ve şubeleşme ihtiyacı nedeniyle gelmekten vazgeçiyorlar. Bugün her katılım bankasının 200’den fazla şubesi bulunuyor. Bu yüksek yatırım ihtiyacı nedeniyle yabancı oyuncuların sisteme girişi gerçekleşemiyor.

KÂRLILIK ORANI DAHA İYİ
Ağustos sonu itibariyle katılım bankalarının net kârlarında yüzde 18 artış görülüyor. Bankacılık sektörü genelinde ise kârı düşen 7 banka mevcut. Sektör genelinde kâr artışı yüzde 10’lar mertebesinde. Katılım bankaları daha kârlı gidiyor.

Gelecekte de katılım bankalarının kârlılığının devam edeceğini düşünüyorum. Bankacılık sektöründe gelecek yıl daha dar bir piyasa olacak, çünkü komisyonlara bir sınırlama geliyor. Kredi kartlarında bir daralma var. Ancak katılım bankalarının kredi kartı portföyü yüksek değil. En çok üyesi olan Bank Asya’nın 1,5 milyon kartı mevcut. O nedenle bizim bu alanda kârlılıkta etkilenmemiz sınırlı olacak.

REGÜLASYON ETKİSİ SINIRLI
Regülasyonların katılım bankalarının büyümesine etkisi sınırlı olacak. Katılım bankalarının bilançolarında bireysel kredilerin payı yüzde 20’yi geçmiyor. Araç kredileri ve bireysel kredilere kısıtlama gelirse o alanlarda bir nebze etkilenebiliriz.

Ancak diğer yandan katılım bankalarının kredileri yüzde 50’nin üzerinde KOBİ ağırlıklı. Bu nedenle KOBİ kredilerindeki düzenleme sektöre daha çok büyüme fırsatı verir. Biz katılım bankacılığında genelde dövize endeksli TL kredileri veriyoruz. İhracatın finansmanına yönelik ürünlerle bu kredileri, döviz kredilerine çevirmemiz gerekiyor. Bunun için çalışıyoruz.”

SEKTÖRÜN KRİTİK RAKAMLARI
1- 1.7    TRİLYON DOLAR Faizsiz bankacılık sektörü 2013’te böyle bir büyüklüğe ulaştı. Yıl sonunda
2- 1.8    trilyon doları geçecek.~
3- 700 KURUM Dünyada 75 ülkede 700 kuruluş faizsiz bankacılık yapıyor. Bankacılık aktifleri içinde payı hızlı artıyor.
4- YÜZDE 20 Sektör son 10 yılda dolar bazında yüzde 15-20 arasında büyüme gösteriyor.
5- 6,5 TRİLYON DOLAR 2020’de global faizsiz bankacılığın 6,5 trilyon dolar toplam büyüklüğe ulaşacağı öngörülüyor.
6- 1,4 TRİLYON DOLAR Global düzeyde toplam fon miktarı 1,4 trilyon dolara, kredi miktarı 1,2 trilyon dolara ulaştı.
7- 45 MİLYAR DOLAR Türkiye’de ilk 9 ay sonunda sektörün aktif büyüklüğü 45 milyar dolara, global sektörden aldığı pay ise yüzde 2,6’ya yaklaştı.
8- 130 MİLYAR DOLAR 2023’te sektör, 130 milyar dolar aktif büyüklüğüne, yüzde 15 paya ulaşacak.

"KUVEYT TÜRK DE GÜÇLÜ BÜYÜYOR"
BÜYÜME İÇİN KAYNAK YARATIYORUZ
Kuveyt Türk, ilk 9 ayda geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 21 artışla 236,7 milyon TL net kâr ilan etti. Özkaynaklarımız yüzde 33 artarak 2,2 milyar TL’ye ulaştı. 2013 Haziran sonu itibariyle 360 milyon TL nakit sermaye artışı gerçekleştirdik. 2014’te de 360 milyon TL sermaye artışı planlıyoruz.

Dolayısıyla büyümemizi fonlayacak kaynakları oluşturuyoruz. Geçtiğimiz yıl sonuna göre kredilerde yüzde 26’lık artışla 14,8 milyar TL hacme ulaştık. Toplanan fonlarda da 15,6 milyar TL’ye geldik, yıl sonuna göre yüzde 22’lik artışımız var.

DİJİTAL ŞUBELER AÇACAĞIZ
2014’te de her kalemde yüzde 20-25 büyüme hedefimiz var. Gelecek yıl 50 şube açacağız. Ayrıca bu yıl 25 adet XTM adını verdiğimiz dijital şubeyi faaliyete geçirdik. Bu şubeleri açmaya devam edeceğiz. ~
En son kasım sonunda 100 milyon TL’lik kira sertifikası ihraç ettik. Önümüzdeki yıl da piyasalar uygun olursa Malezya parası ringit ve dolar cinsinden sukuk ihraçlarını yapacağız.

2014’te bireysel bankacılığı ihmal etmeden KOBİ ve ihracat bankacılığına ağırlıklı çalışacağız. 2018’de 80 milyar TL toplam aktif, 64 milyar TL toplanan fon ve 57 milyar TL krediye ulaşmayı hedefliyoruz. Bu dönemde net kârımız 1,4 milyar TL ve şube sayımız bugünkü 266’dan 500’e çıkacak.

“BES, YENİ İŞ DALI OLUYORUZ"
Katılım bankaları için bireysel emeklilik yeni iş alanı oluşturdu. Bu yılbaşından beri verilen yüzde 25 devlet katkısıyla sektör önemli ivme kazandı. Katılım bankaları önce faizsiz bankacılığı tercih eden müşteriler için bireysel emeklilik fonları oluşturdu.

Örneğin Kuveyt Türk olarak bir yıl önce Vakıf Emeklilik ile bir portföy yarattık. Bank Asya, Asya Emeklilik’i kurdu. Aslında bireysel emeklilik sistemine girmek isteyen ve faizsiz esasıyla hareket eden önemli bir kitle var.

Bu konuda fizibilite çalışmaları yaptık, potansiyel yüksek. Kuveyt Türk olarak biz de Albaraka Türk ile eşit ortaklıkla bir emeklilik şirketi kuruyoruz. 2014’te faaliyete geçeceğiz. Büyüyen bu pazardan katılım bankaları da pay alacak.

“YURTDIŞI FIRSATLARI DAVAR"
ORTADOĞU’DA ADIMLAR
Türk katılım bankaları yurtdışına da açılıyor. Türkiye'nin ekonomik ve siyasi ilişkilerinin geliştiği ülkelerde Türk katılım bankaları için fırsatlar mevcut. Ortadoğu’da hem gelir kaynaklarına yakın olma hem Türk şirketlerinin faaliyet gösterdiği ülkelerde bulunma politikası ile hareket ediyoruz. ~

Mesela Kuveyt Türk olarak bizim Bahreyn’de şubemiz var. Dubai’de de bir iştirakimiz bulunuyor. Katar’da yeni banka kurma lisansı aldık. Bank Asya’nın da Irak’ta Erbil’de şubesi bulunuyor. Bu ülkede iki şube daha açmayı planlıyor.

TÜRK CUMHURİYETLERİ OLASI
Almanya da Türk nüfusu ile hem kaynak oluşturma hem kredi verme anlamında önemli bir potansiyel sunuyor. Kuveyt Türk olarak Almanya’da lisans alarak 2014’te aktif olmak için çalışıyoruz. Geçmişte Kosova ve Arnavutluk gibi Balkan Ülkeleri’nde yatırım çalışmaları yapıldı.

Ancak mevzuatın çok kısıtlayıcı olduğu görüldü. Bank Asya, Hindistan ve Afrika’da önemli girişimler gerçekleştirdi. Kuveyt Türk olarak geçmişte Kazakistan'da bir temsilcilik açtık. Fakat otorite sermaye şartlarını çok ağırlaştırdı, kapattık. Ben yine de Türk Cumhuriyetleri için ileride önemli fırsat olacağını düşünüyorum.